Gelifl tarihi: 22.12.2005 Kabul tarihi: 30.05.2006
Yaz›flma adresi: Dr. Nevzat Uslu. Cumhuriyet Mah., Uygarkent Sitesi, 10 Blok, D: 6, 34696 Üsküdar, ‹stanbul. Tel: 0216 - 481 56 71 Faks: 0216 - 550 44 33 e-posta: drnuslu@yahoo.com
Kronik koroner kalp hastal›¤›nda serum beyin natriüretik peptid düzeyi ile
sol ventrikül diyastol sonu bas›nc› ve hastal›¤›n derecesi aras›ndaki iliflki
The relationship between plasma brain natriuretic peptide levels and
left ventricular end-diastolic pressure and the extent of coronary artery involvement in chronic coronary artery disease
Dr. Nevzat Uslu, Dr. Nurten Sayar, Dr. Ahmet Karabulut, Dr. Zekeriya Nurkalem, Dr. Ahmet L. Orhan, Dr. Özgür Sürgit, Dr. Özer Soylu, Dr. Hüseyin Uyarel, Dr. ‹brahim Sar›, Dr. fievket Görgülü, Dr. Mehmet Eren
Dr. Siyami Ersek Gö¤üs Kalp ve Damar Cerrahisi E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Kardiyoloji Klini¤i, ‹stanbul
Objectives: Recent studies suggest that brain natriuretic peptide (BNP) is associated with the prognosis of coro-nary heart disease. We studied the relationship between BNP and left ventricular (LV) end-diastolic pressure and the number of involved coronary arteries in patients with chronic coronary artery disease.
Study design: The study included 100 patients (30 women, 70 men; mean age 56 years; range 37 to 78 years) who underwent coronary angiography for definite or sus-pected coronary artery disease. Before angiography, base-line serum samples were obtained for plasma BNP, and LV end-diastolic pressure was measured. The patients were classified in three groups as normal (n=35), one-vessel dis-ease (n=16) and multivessel disdis-ease (n=49).
Results: The incidence of diabetes mellitus and the lev-els of BNP and fasting blood glucose were significantly higher, and LV end-diastolic pressure and the mean heart rate were significantly increased in multivessel disease. Vessel involvement was significantly correlated with BNP (r=0.463, p<0.001), LV end-diastolic pressure (r=0.745, p<0.001), and fasting blood glucose (r=0.235, p<0.05). Correlation between BNP and LV end-diastolic pressure was highly significant (r= 0.72, p<0.001). Multivariate lin-ear regression analysis showed LV end-diastolic pressure as the only independent determinant of increased BNP levels (r=0.762, p<0.001).
Conclusion: Increased plasma BNP levels are associ-ated with increased LV end-diastolic pressure and increased vessel involvement in patients with chronic coronary artery disease.
Key words: Biological markers/blood; coronary angiography; coronary disease; natriuretic peptide, brain; risk factors; ven-tricular dysfunction, left.
Amaç: Son y›llarda beyin natriüretik peptidin (BNP) ko-roner kalp hastal›¤›nda (KKH) prognozla iliflkili oldu¤u-nu gösteren çal›flmalar vard›r. Bu çal›flmada yüksek BNP seviyesinin, KKH’li semptomsuz hastalarda sol ventrikül diyastol sonu bas›nc› (DSB) ve anjiyografik olarak hasta damar say›s› ile iliflkisi araflt›r›ld›.
Çal›flma plan›: Çal›flmaya koroner arter hastal›¤› tan›s› veya flüphesiyle koroner anjiyografi yap›lan 100 hasta (30 kad›n, 70 erkek; ort. yafl 56; da¤›l›m 37-78) al›nd›. Hastalardan BNP ve di¤er laboratuvar ölçümleri için kan al›nd›ktan sonra sol ventrikül bas›nçlar› ölçüldü ve koro-ner anjiyografi uyguland›. Anjiyografi sonuçlar›na göre hastalar, normal (n=35), tek damar hastal›¤› (n=16) ve çokdamar hastal›¤› (n=49) fleklinde üç gruba ayr›ld›. Bulgular: Çokdamar hastal›¤› olan grupta diyabetes mel-litus s›kl›¤›, sol ventrikül DSB, BNP ve açl›k kan flekeri düzeyleri di¤er iki gruba göre anlaml› derecede daha yük-sekti. Çokdamar hastal›¤› olan grupta ortalama kalp h›z›, tek damar hastal›¤› grubuna göre daha yüksekti. Hasta damar say›s› ile BNP (r=0.463, p<0.001), sol ventrikül DSB (r=0.745, p<0.001) ve açl›k kan flekeri (r=0.235, p<0.05) aras›nda anlaml› iliflki görüldü. BNP ile sol vent-rikül DSB aras›nda ileri derecede anlaml› iliflki saptand› (r= 0.72, p<0.001). Çokde¤iflkenli linee regresyon anali-zinde BNP’nin anlaml› tek ba¤›ms›z belirtecinin sol vent-rikül DSB oldu¤u görüldü (r=0.762, p<0.001).
Sonuç: Kronik koroner kalp hastal›¤›nda yüksek BNP düzeyleri artm›fl sol ventrikül DSB’yi göstermektedir. Ay-r›ca, çokdamar hastal›¤›nda BNP düzeyi daha fazla yükselmektedir.
Beyin natriüretik peptid (BNP) 32 aminoasitlik bir peptiddir; as›l olarak duvar gerilimine yan›t ola-rak ventrikülden, k›smen de atriyal miyositlerden sa-l›n›r.[1]Prohormon olarak sentezlendikten sonra, aktif k›s›m olan BNP ve inaktif olan N-terminal BNP’ye (N-BNP) parçalan›r.[2,3]
Diüretik, natriüretik ve vazo-dilatör etkileri olan BNP, ayr›ca, sempatik sinir siste-mini ve renin anjiyotensin aldosteron sistesiste-mini inhi-be eder.[4,5]
Kalp yetersizli¤i ve akut koroner olaylar-da BNP düzeyinin yükseldi¤i ve bu art›fl›n morbidite ve mortaliteyi olumsuz etkiledi¤i birçok çal›flmada gösterilmifltir.[6-8]
Sol ventrikül diyastol sonu bas›nc›n›n (DSB) bi-linmesi, koroner arter hastal›¤› semptomlar›n› de¤er-lendirmede ve tedaviyi yönde¤er-lendirmede yararl› olmak-tad›r. Ayr›ca, prognoz ve takip tedavisi için de yol göstericidir.[9]
Sol ventrikül DSB’yi invaziv olmayan flekilde ölçmede en s›k baflvurulan yöntem ekokardi-yografidir.[10] Baflka bir yaklafl›m da kardiyak dis-fonksiyon ile iliflkili biyokimyasal belirteçlerin ölçü-müdür. Bu belirteçlerden son dönemde en çok üze-rinde durulan› kardiyak kökenli natriüretik peptidler-dir. Sistolik ve diyastolik sol ventrikül disfonksiyonu ile BNP aras›ndaki iliflki üzerine çok say›da klinik araflt›rma olmas›na karfl›n, BNP ile kronik koroner arter hastal›¤›n›n yayg›nl›¤›, hasta damar say›s› ve sol ventrikül DSB aras›ndaki iliflki ayr›nt›l› olarak in-celenmemifltir.
Bu çal›flmada, koroner arter hastal›¤›nda BNP ile sol ventrikül DSB aras›ndaki ve koroner arter hasta-l›¤›n›n anjiyografik yayg›nl›¤› ile BNP düzeyleri ara-s›ndaki iliflki incelendi.
HASTALAR VE YÖNTEMLER
Çal›flma grubu, fiubat 2004 - Ekim 2004 tarihleri aras›nda koroner arter hastal›¤› tan›s› veya flüphesiy-le koroner anjiyografi istenen, efor testflüphesiy-leri pozitif olan stabil koroner kalp hastalar›ndan oluflturuldu. Anjiyografik olarak koroner arter hastal›¤› saptanan 65 kifli (51 erkek, 14 kad›n; ort. yafl 57; da¤›l›m 40-78) çal›flma grubunu, damar lezyonu saptanmayan 35 kifli (19 erkek, 16 kad›n; ort. yafl 54; da¤›l›m 37-75) de kontrol grubunu oluflturdu. Çal›flmaya al›nmama ölçütleri flunlard›: Orta veya ileri derecede kapak dar-l›¤› veya kapak yetersizli¤i, kardiyomiyopati, atriyal fibrilasyon, atriyal flutter, baflka nedenli tafliaritmi ve bradiaritmi, elektrokardiyografik dal bloku, erken dönem akut miyokard infarktüsü veya karars›z angi-na pektoris, do¤ufltan kalp hastal›¤› ve semptomatik kalp yetersizli¤i. Her hastaya araflt›rma hakk›nda ay-r›nt›l› bilgi verildi ve kat›l›m için onay al›nd›. Kateter öncesinde rutin biyokimyasal testler ve BNP için
ve-nöz kan örnekleri al›nd›. Daha sonra pigtail kateter kullan›larak sol ventrikül bas›nç kayd›, sonra da stan-dart koroner anjiyografi yap›ld› ve damar lezyonlar› de¤erlendirildi.
Anjiyografi ve sol ventrikül DSB ölçümü. Sol ventrikül DSB ve koroner anjiyografi kay›tlar› Shi-madzu AUD 150 G-Digitex Premier-MH 2005 (Shi-madzu, Kyoto, Japonya) cihaz› ile yap›ld›. Önce, transfemoral yaklafl›mla ve transdusere ba¤l› s›v› do-lu 6F pigtail kateter ile sol ventriküle ulafl›ld›. Bas›nç ölçümü için kalibrasyon yap›ld› ve kalp seviyesine göre s›f›r referans noktas› oluflturuldu. Daha sonra kateter ve transduser aras›ndaki ba¤lant› aç›ld› ve 50 mm/sn h›zda bas›nç ve EKG kayd› al›nd›. Bas›nç ka-y›tlar›ndan sol ventrikül DSB ölçülürken 5 at›m›n or-talamas› al›nd›. Eflzamanl› çekilen EKG’deki R dal-gas›n›n tepe noktas›n›n bas›nç trasesine denk gelen noktas› sol ventrikül DSB de¤eri olarak kaydedildi. Anjiyografik inceleme yap›l›rken, ventrikül duvar hareket bozuklu¤u olmaks›z›n intimal düzensizlik ve damar yap›s›nda %20’den küçük plak bulunan hasta-lar normal gruba dahil edildi. Damar yap›s›nda yay-g›n plak bulunan hastalar damar lezyonu bulunan gruba al›nd›. Hastal›kl› damar say›s› belirlenirken, %40 üzerindeki darl›klar anlaml› olarak kabul edildi. Daha sonra hastalar, anjiyografi sonuçlar›na göre, normal, tek damar hastal›¤› ve çokdamar hastal›¤› fleklinde üç gruba ayr›ld›.
BNP laboratuvar incelemesi. Laboratuvar incele-meleri hastalar›n klinik ve anjiyografik özelliklerin-den habersiz bir uzman taraf›ndan yap›ld›. Kan ör-nekleri EDTA’l› tüplere al›narak santrifüj edildi ve plazma ayr›larak -20 °C’de donduruldu. Ölçümler rapid fluorescence immunoassay cihaz› ile (Biosite Diagnostics, San. Diego, CA, ABD) yap›ld›. Bu test 5 pg/ml ile 5000 pg/ml aral›¤›ndaki BNP düzeylerini do¤ru olarak saptayacak özelliktedir. Test öncesinde, örnekler oda ›s›s›na getirilerek homojen olmas› sa¤-land›, hemolizli örnekler kullan›lmad›. Sample porta transfer edilen 250 μl’lik örnek murine BNP monok-lonal antikorlar› ile reaksiyona sokuldu ve polikmonok-lonal antikorlar floresan boya ile iflaretlendi. Test cihaz› iki dahili kontrol ve iki harici likit kontrolü içermektey-di; ayr›ca, kontrol amaçl› olarak QC simülator de kullan›ld›.
kore-lasyon için Pearson ve Spearman’›n rho testi kullan›l-d› ve iki yönlü anlaml›l›k testi uygulankullan›l-d›. BNP’nin ba-¤›ms›z belirleyicileri çoklu lineer regresyon analiziyle, koroner kalp hastal›¤› yayg›nl›¤›n›n belirleyicileri lo-jistik regresyon analiziyle araflt›r›ld›. Analizlerde p<0.05 de¤eri anlaml› kabul edildi.
BULGULAR
Hastalar›n demografik özellikleri: Anjiyografik de¤erlendirme sonras›nda, damar hastal›¤› olmayan, tek damar hastal›¤› olan ve iki veya daha fazla damar hastal›¤› olan gruplar aras›nda yafl, aile öyküsü,
hi-pertansiyon, total kolesterol, LDL-kolesterol, HDL-kolesterol ve trigliserid yönünden anlaml› farkl›l›k bulunmad›. Çokdamar hastal›¤› olan grupta diyabetes mellitus s›kl›¤›, sol ventrikül DSB, BNP ve açl›k kan flekeri düzeyleri di¤er iki gruba göre anlaml› derece-de daha yüksekti. Tek damar hastal›¤› grubunda er-kekler daha fazlayd›. Çokdamar hastal›¤› olan grupta ortalama kalp h›z›, tek damar hastal›¤› grubuna göre daha yüksekti (Tablo 1).
BNP ve sol ventrikül DSB’nin hasta gruplar›na göre da¤›l›m› fiekil 1 ve fiekil 2’de gösterildi.
Tablo 1. Hastalar›n demografik ve klinik özellikleri
Normal (n=35) Tek damar hastal›¤› (n=16) Çokdamar hastal›¤› (n=49) Say› Yüzde Ort.±SS Say› Yüzde Ort.±SS Say› Yüzde Ort.±SS
Erkek cinsiyet 19 54.3[1] 15 93.8 36 73.5 Ort. yafl 54.1±10.7 57.1±8.8 57.2±9.2 Aile öyküsü 2 5.7 3 18.8 6 12.2 Diyabetes mellitus 2 5.7 1 6.3 14 28.6[2] Hipertansiyon 16 45.7 5 31.3 24 49.0 Kalp h›z› (vuru/dk) 76.3±12.5 68±11.8 80.5±14.5[3]
Beyin natriüretik peptid (pg/ml) 26.8±44.7 21.6±30.5 116.7±156.6[4]
Sol ventrikül DSB (mmHg) 8.3±2.8 10.8±6 19.8±8.2[5]
Açl›k kan flekeri (mg/dl) 102.2±35.6 101.4±34.3 132.1±58.5[6]
Total kolesterol (mg/dl) 182.1±46.5 197.5±45.4 186.9±44.2
LDL-kolesterol (mg/dl) 106.9±37.5 121.3±47.8 113.1±40.1
HDL-kolesterol (mg/dl) 43.6±8.7 43.1±8 45.3±9
Trigliserid (mg/dl) 148.1±92.4 143.6±84.5 148.9±94.4
Di¤er iki gruba göre, [1] p<0.05; [2] p<0.05; [4] p<0.01; [5] p<0.001; [6] p<0.05. [3] Tek damar hastal›¤›na göre, p<0.01. DSB: Diyastol sonu bas›nc›.
fiekil 1. Anjiyografik damar tutulumuna göre üç gruptaki beyin natriüuretik peptid (BNP) düzeylerinin da¤›l›m›.
fiekil 2. Anjiyografik damar tutulumuna göre üç gruptaki sol ventrikül diyastol sonu bas›nc› (DSB) da¤›l›m›.
700 600 500 400 300 200 100 0 -100 BNP düzeyi (pg/ml)
Normal 1 Damar Çokdamar
50 40 30 20 10 0 -10 Sol ventrikül DSB (mmHg)
Normal 1 Damar Çokdamar
Korelasyon analizi. Hasta damar say›s› ile BNP (r=0.463, p<0.001), sol ventrikül DSB (r=0.745, p<0.001) ve açl›k kan flekeri (r=0.235, p<0.05) ara-s›nda anlaml› do¤rusal iliflki vard›. Yafl, kalp h›z›, to-tal kolesterol, LDL-kolesterol, HDL-kolesterol ve trigliserid ile hasta damar say›s› aras›nda anlaml› ilifl-ki saptanmad›. BNP ve sol ventrikül DSB aras›nda ileri derecede anlaml› do¤rusal ba¤›nt› vard› (r= 0.72, p<0.001; fiekil 3). BNP ile yafl (r=0.261, p<0.01), DM (r=0.321, p<0.05) ve açl›k kan flekeri (r=0.223, p<0.05) aras›nda zay›f-orta iliflki varken, hipertansi-yon, total kolesterol, LDL-kolesterol, HDL-koleste-rol ve trigliserid ile iliflki görülmedi. Öte yandan, sol ventrikül DSB ile yafl (r=0.297, p<0.01), DM (r=0.369, p<0.01) ve açl›k kan flekeri (r=0.235, p<0.05) aras›nda zay›f-orta iliflki varken, hipertansi-yon, LDL-kolesterol, HDL-kolesterol ve trigliserid ile iliflki yoktu.
Çoklu analizde BNP’nin belirteçleri: Yafl, kalp h›z›, açl›k kan flekeri, total kolesterol, LDL-koleste-rol, HDL-kolesteLDL-koleste-rol, trigliserid, kan bas›nc› ve hasta damar say›s›n› içeren dokuz de¤iflkenin al›nd›¤› line-er regresyon analizinde, BNP’yi anlaml› dline-erecede et-kileyen iki de¤iflken hasta damar say›s› (r=0.222, p<0.05) ve yafl (r=0.302, p<0.01) idi. Ayn› modele sol ventrikül DSB eklendi¤inde, BNP’nin anlaml› tek ba¤›ms›z belirtecinin sol ventrikül DSB oldu¤u (r=0.762, p<0.001), hasta damar say›s› ve yafl›n an-laml› etkide bulunmad›¤› görüldü.
TARTIfiMA
Çal›flmam›zda, asemptomatik koroner arter hastal›-¤›nda, serum BNP düzeylerinin sol ventrikül DSB ve koroner arter tutulumu ile iliflkisi gösterilmifltir. Kalbin
ayn› zamanda endokrin fonksiyonunun oldu¤u ve nat-riuretik peptid sal›n›m›nda rol oynad›¤› anlafl›ld›ktan sonra, natriüretik peptidlerin etkileri üzerine çok say›-da çal›flma yap›lm›flt›r. Ancak, BNP’nin sol ventrikül DSB ile iliflkisini gösteren s›n›rl› say›da çal›flma vard›r ve bu çal›flmalarda semptomatik kalp yetersizli¤i olan hasta grubunda BNP ile sol ventrikül DSB aras›nda do¤ru orant› bulunmufltur.[11-13] Çal›flmam›zda semp-tomsuz, sadece koroner arter hastal›¤› ya da flüphesi olan hastalarda sol ventrikül DSB’nin BNP ile iliflkisi araflt›r›ld›. Sonuçta, hasta semptomsuz dahi olsa, yük-sek BNP de¤erlerinin güçlü bir flekilde artm›fl sol vent-rikül DSB’yi gösterdi¤i görüldü. BNP’nin kalp yeter-sizli¤indeki yeri sa¤lamlaflt›ktan sonra, BNP’nin sal›-n›m mekanizmas› da göz önüne al›narak, son y›llarda koroner kalp hastal›¤›nda da prognostik faktör olabile-ce¤i ileri sürülmüfltür. BNP sal›n›m›n›n iki flekilde ol-du¤u varsay›lmaktad›r:[14]Miyosit nekrozu ya da geri-limine ba¤l› oluflan sal›n›m ve BNP’nin düzenleyici bir peptid olarak sal›n›m›.
Akut koroner sendromlarda da artm›fl nörohormo-nal ve sempatik aktivite söz konusu oldu¤u için, BNP de¤erlerinin yükselebilece¤i belirtilmifltir.[15] Ayr›ca, BNP’nin sadece ölü hücrelerden de¤il, ayn› zamanda iskemi alt›ndaki hücrelerden de sal›nd›¤› gösterilmifl ve akut koroner sendromlarda iskemi yayg›nl›¤›n› ta-yinde bir parametre olabilece¤i vurgulanm›flt›r.[16] Ge-çici iskemi oluflumunun gözlendi¤i koroner kalp has-tal›¤› olanlarda, egzersiz sonras› dönemde ve elektif perkütan transluminal koroner anjiyoplasti sonras›n-da bak›lan BNP düzeyleri de yüksek bulunmufl-tur.[17,18]
Campbell ve ark.[19]
gö¤üs a¤r›s› ile acil klini-¤e baflvuran 201 hastada BNP düzey yüksekli¤inin akut iskemiden çok, altta yatan kalp hastal›¤›na ba¤-l› oldu¤unu bildirmifllerdir. Bassan ve ark.[20]
ise, gö-¤üs a¤r›s› ile acil servise baflvuran ve ST yükselmesi olmayan hastalarda, BNP seviyesinin CK-MB ve tro-ponin I’den önce yükseldi¤ini saptam›fllard›r. Ancak, BNP’nin infarktüs için özgüllü¤ü düflük bulunmufl-tur. Bu nedenle, akut koroner sendromlarda daha çok iskemi yayg›nl›¤›n› göstermede ve prognoz tayinin-deki rolü üzerinde durulmufltur. N-terminal pro-BNP’nin stabil koroner arter hastal›¤›nda, klasik risk faktörleri ve sol ventrikül sistolik disfonksiyonundan ba¤›ms›z olarak, uzun dönemde mortalite ile iliflkisi gösterilmifltir.[21]
Ayr›ca, stabil koroner arter hastala-r›nda, plazma BNP düzeylerindeki art›fl ile lezyon yayg›nl›¤› ve sol ön inen arter tutulumu aras›nda ilifl-ki gösterilmifltir.[22]
Beyin natriüretik peptidin koroner kalp hastal›-¤›nda iskemi yayg›nl›¤› ve prognoz tayinindeki yeri-nin sorguland›¤› bu dönemde, anjiyografik olarak ko-fiekil 3. Sol ventrikül diyastol sonu bas›nc› ile serum BNP
dü-zeyi aras›ndaki iliflki.
50 40 30 20 10 -100 0 100 200 300 400 500 600 700 800 Sol ventrikül DSB (mmHg)
B-tipi natriüretik peptid (pg/ml)
roner arter hastal›¤› yayg›nl›¤›n›n BNP ile iliflkisi üzerine yeterli say›da çal›flma yoktur. Çal›flmam›zda, anjiyografik olarak hasta damar say›s› ve sol ventri-kül DSB ile BNP düzeyi aras›nda güçlü bir iliflki sap-tand›. BNP düzeyleri, normal grup ve tek damar has-tal›¤› grubu aras›nda fark göstermezken, çokdamar hastal›¤› ve normal grup aras›nda anlaml› fark vard›. Baflka bir çal›flmada ise, karars›z angina pektoriste N-terminal proBNP’nin stabil angina pektorise oran-la iki kat daha yüksek oldu¤u görülmüfl, akut infark-tüste ise de¤er daha da artm›flt›r.[23]Yine ayn› çal›flma-da, anjiyografik olarak darl›k saptanan damar say›s› ile NT-pro-BNP aras›nda iliflki saptanm›fl; ancak, çokde¤iflkenli analizde bu ba¤lant›n›n anlaml›l›¤›nda azalma olmufltur. Çal›flmam›zda BNP ile de benzer sonuçlar elde edildi. Çokde¤iflkenli analizde BNP çoklu damar hastal›¤› ile ba¤lant›l› görünürken, bu de¤iflkenlere sol ventrikül DSB de eklendi¤inde an-laml›l›k kayboldu. Ancak, sol ventrikül DSB, kalp yetersizli¤inde oldu¤u gibi, koroner kalp hastal›¤›nda da önemli bir klinik parametredir. Bulgular›m›za da-yanarak, BNP düzeylerinin koroner kalp hastal›¤›nda da sol ventrikül DSB yüksekli¤i hakk›nda klinisyeni yönlendirebilece¤i söylenebilir.
Çal›flman›n s›n›rl›l›klar›. Çal›flmaya nispeten az say›da hasta al›nm›fl ve cinsiyet aç›s›ndan erkeklerin say›s› daha fazla olmufltur. Özellikle tek damar hasta-l›¤› olan grupta olgu say›s›, di¤er iki gruba göre ye-tersiz kalm›fl; ayn› grupta erkek hastalar›n oran› %90’›n üzerine ç›km›flt›r. Tek damar hastal›¤› olan grupla normal grup aras›nda BNP ve sol ventrikül DSB fark› olmamas› buna ba¤l› olabilir.
Sonuç olarak, BNP’nin koroner kalp hastal›¤›nda, hasta semptomsuz dahi olsa, yüksek sol ventrikül DSB’yi tahmin etmede baflvurulabilecek, ölçümü ko-lay bir biyokimyasal parametre oldu¤u söylenebilir. Yüksek BNP de¤eri ayn› zamanda çokdamar hastal›-¤› varl›hastal›-¤› ile iliflkili bulunmufltur. Yüksek BNP düze-yinin koroner kalp hastal›¤›nda erken risk tayini ve tedaviyi yönlendirmede yeri olabilir. Ancak, BNP’nin di¤er etkenlerden ba¤›ms›z olarak ve tek bafl›na çokdamar hastal›¤›n›n göstergesi oldu¤unu or-taya koymak için genifl hasta gruplar›n›n al›nd›¤› kli-nik çal›flmalara ihtiyaç vard›r.
KAYNAKLAR
1. James SK, Lindahl B, Siegbahn A, Stridsberg M, Venge P, Armstrong P, et al. N-terminal pro-brain natri-uretic peptide and other risk markers for the separate prediction of mortality and subsequent myocardial infarction in patients with unstable coronary artery dis-ease: a Global Utilization of Strategies To Open
occluded arteries (GUSTO)-IV substudy. Circulation 2003;108:275-81.
2. Stein BC, Levin RI. Natriuretic peptides: physiology, therapeutic potential, and risk stratification in ischemic heart disease. Am Heart J 1998;135:914-23.
3. Cheung BM, Kumana CR. Natriuretic peptides-rele-vance in cardiovascular disease. JAMA 1998;280: 1983-4.
4. Levin ER, Gardner DG, Samson WK. Natriuretic pep-tides. N Engl J Med 1998;339:321-8.
5. Hall C. Essential biochemistry and physiology of (NT-pro)BNP. Eur J Heart Fail 2004;6:257-60.
6. Tsutamoto T, Wada A, Maeda K, Hisanaga T, Maeda Y, Fukai D, et al. Attenuation of compensation of endoge-nous cardiac natriuretic peptide system in chronic heart failure: prognostic role of plasma brain natriuretic pep-tide concentration in patients with chronic sympto-matic left ventricular dysfunction. Circulation 1997; 96:509-16.
7. Omland T, Persson A, Ng L, O’Brien R, Karlsson T, Herlitz J, et al. N-terminal pro-B-type natriuretic pep-tide and long-term mortality in acute coronary syn-dromes. Circulation 2002;106:2913-8.
8. de Lemos JA, Morrow DA, Bentley JH, Omland T, Sabatine MS, McCabe CH, et al. The prognostic value of B-type natriuretic peptide in patients with acute coronary syndromes. N Engl J Med 2001;345:1014-21. 9. Stevenson LW. Therapy tailored for symptomatic heart
failure. Heart Failure 1995;87-107.
10. Schwammenthal E, Poescu BA, Popescu AC, Di Segni E, Guetta V, Rath S, et al. Association of left ventricu-lar filling parameters assessed by pulsed wave Doppler and color M-mode Doppler echocardiography with left ventricular pathology, pulmonary congestion, and left ventricular end-diastolic pressure. Am J Cardiol 2004; 94:488-91.
11. Haug C, Metzele A, Kochs M, Hombach V, Grunert A. Plasma brain natriuretic peptide and atrial natriuretic peptide concentrations correlate with left ventricular end-diastolic pressure. Clin Cardiol 1993;16:553-7. 12. Maeda K, Tsutamoto T, Wada A, Hisanaga T,
Kinoshita M. Plasma brain natriuretic peptide as a bio-chemical marker of high left ventricular end-diastolic pressure in patients with symptomatic left ventricular dysfunction. Am Heart J 1998;135:825-32.
13. Kuster GM, Tanner H, Printzen G, Suter TM, Mohacsi P, Hess OM. B-type natriuretic peptide for diagnosis and treatment of congestive heart failure. Swiss Med Wkly 2002;132:623-8.
14. de Bold AJ, de Bold ML. Determinants of natriuretic peptide production by the heart: basic and clinical implications. J Investig Med 2005;53:371-7.
16. Hama N, Itoh H, Shirakami G, Nakagawa O, Suga S, Ogawa Y, et al. Rapid ventricular induction of brain natriuretic peptide gene expression in experimental acute myocardial infarction. Circulation 1995;92: 1558-64.
17. Marumoto K, Hamada M, Hiwada K. Increased secre-tion of atrial and brain natriuretic peptides during acute myocardial ischaemia induced by dynamic exercise in patients with angina pectoris. Clin Sci 1995;88:551-6. 18. Tateishi J, Masutani M, Ohyanagi M, Iwasaki T. Transient increase in plasma brain (B-type) natriuretic peptide after percutaneous transluminal coronary angioplasty. Clin Cardiol 2000;23:776-80.
19. Campbell DJ, Munir V, Hennessy OF, Dent AW. Plasma amino-terminal pro-brain natriuretic peptide levels in subjects presenting to the emergency department with suspected acute coronary syndrome: possible role in selecting patients for follow up? Intern Med J 2001; 31:211-9.
20. Bassan R, Potsch A, Maisel A, Tura B, Villacorta H, Nogueira MV, et al. B-type natriuretic peptide: a novel early blood marker of acute myocardial infarction in patients with chest pain and no ST-segment elevation. Eur Heart J 2005;26:234-40.
21. Kragelund C, Gronning B, Kober L, Hildebrandt P, Steffensen R. N-terminal pro-B-type natriuretic pep-tide and long-term mortality in stable coronary heart disease. N Engl J Med 2005;352:666-75.
22. Sahinarslan A, Cengel A, Okyay K, Yazici HU, Elbey S, Cemri M, et al. B-type natriuretic peptide and extent of lesion on coronary angiography in stable coronary artery disease. Coron Artery Dis 2005;16:225-9. 23. Ndrepepa G, Braun S, Mehilli J. von Beckerath N,
