AKILLI İNKILAP TARİHİ DEFTERİ

(1)

AKILLI İNKILAP TARİHİ DEFTERİ

Ar tık İnkılap Dersinde Daha Çok Eğleneceksiniz!

Artık İnkılap Tarihi

dersini ezberlemiyorum.

Artık İnkılap Tarihi

dersinde eğleniyorum.

Artık İnkılap Tarihi

dersinden korkmuyorum.

Artık İnkılap Tarihi

dersini seviyorum.

Artık az yazarak

çok soru çözüyorum.

Artık İnkılap Tarihi

dersinden

sıkılmıyorum. Artık

İnkılap Tarihi sorularını çözüyorum.

Artık daha fazla İnkılap Tarihi

etkinliği yapıyorum.

8

(2)

Ar tık İnkılap Tarihini Daha İyi Öğreneceksiniz!

2

Arı Defter ve Dağıtım İnternet Bilişim Hizmetleri

Güneşli Yolu Cad. İkebana Evleri H Blok D:26 Bahçelievler/İSTANBUL Tel: 0212 879 20 60 - Faks: 0212 879 20 70

www.ariyayin.com - info@ariyayin.com /ariyayin /ariyayin

Bu kitabın her hakkı Arı Defter ve Dağıtım’a aittir. İçindeki şekil, yazı, resim ve grafiklerin yayınevinin izni olmaksızın, elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır.

YAZAR

Erkan İSANMAZ - Şeyhmus YÜCE

KAPAK TASARIM

İhsan SONDOĞAN

GRAFİK-TASARIM

Murat BÜLBÜL - Fatma BÜLBÜL

BASIM YERİ

Prizma Press (0212 771 46 36)

İNCELENDİ Dr. Coşkun KÜÇÜKTEPE

Öğretim Görevlisi

(3)

Merhabalar,

Hazırlamış olduğumuz Akıllı İnkılap Tarihi Defteri ile siz saygıdeğer öğretmenlerimizin işlerini bi- raz daha kolaylaştırırken, sevgili öğrencilerimizin de İnkılap Tarihi dersini eğlenerek öğrenmelerini istedik.

Akıllı defterlerin amacı, not tutma sıkıntısı yaşayan öğrencilerin ve konu yetiştirme telaşına giren öğretmenlerimizin işlerini kolaylaştırmaktır.

Tarihini bilmeyen bir millet geleceğinden emin olamaz. Asırlardan ve çağlardan beri çeşitli millet- ler ve uygarlıklar tarihe katkı sağlamışlardır. Bu katkılar içerisinde tabiiki Türk tarihinin de büyük bir önemi bulunmaktadır. Özellikle Türkiye Cumhuriyeti’nin yakın tarihini bilmemiz önem arz etmektedir.

T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinin 2 saatle sınırlı olmasının yanında müfredatın yoğun olması konu yetiştirmede sıkıntı oluşturmakta ya da konular hızla geçilmektedir. Bu yüzden müf- redatı yetiştirmek neredeyse imkânsız hale gelmiştir. Mevcut ders kitaplarının konuları detaylı ola- rak anlatmaları öğrencilerin tek başlarına bu dersin önemli noktalarını öğrenmelerinde maalesef sıkıntılar ortaya çıkarmıştır. Bu durumda öğretmenin ders esnasında konunun önemli noktalarını vurgulaması ve bunun yanında not tutturması gerekiyordu. Not tutturmak ise az olan ders saati- nin daha da azalması demekti.

Akıllı İnkılap Tarihi Defteri öğretmen ve öğrencinin bu sıkıntıları düşünülerek hazırlandı. Sayfa kenarlarındaki kutucuklarda konunun özeti ve önemli noktaları anlatıldı. Sayfa ortalarında ko- nuyu görsel olarak (renkli, kavram haritaları, fotoğraflar, çizimler, haritalarla destekli) ön plana çıkaran bölümler hazırlandı. Alt bölümlere ise öğrencinin not tutması ve kendi düşüncelerini ya- zabilmesi için bölümler hazırlandı. Sosyalimo’da ayrıca ünite sonlarında etkinlikler ve testler de bulabileceksiniz.

Akıllı İnkılap Tarihi Defteri’nin ek bir kaynak olarak algılanmasını istemeyiz. Çünkü bu defter ile öğrenciye ek kaynak aldırmıyoruz, DEFTER İHTİYACINI karşılıyoruz. Bu defteri alan bir öğrencinin başka bir defter almasına gerek kalmayacaktır.

Başarılarınızın sürekli olması dileğiyle…

Erkan İSANMAZ - Şeyhmus YÜCE

(4)

4

İÇİNDEKİLER

1. ÜNİTE: BİR KAHRAMAN DOĞUYOR

Batıya Erken Açılan Kent: Selanik ... 8

Osmanlıyı Dağılmaktan Kurtarmak: Akımlar ... 9

Mustafa’da Çocuktu ... 10

Cepheden Cepheye Mustafa Kemal ... 11

31 Mart Olayı ... 12

Trablusgarp Savaşı ... 13

Dört Şehir ve Mustafa Kemal ... 14

Atatürk’ün Eserleri ... 15

1.Ünite Testi ... 16

1.Ünite Etkinlikleri ... 20

2. ÜNİTE: MİLLİ UYANIŞ 1.Dünya Savaşının Nedenleri ... 24

Savaş Öncesi ve Savaştaki Bloklar ... 25

Almanya’nın Osmanlı’yı Yanında İstemesinin Nedenleri ... 26

Osmanlı’nın Almanya’nın Yanında Savaşa Girmesinin Nedenleri ... 27

Osmanlı’nın Savaşa Girmesi ... 28

1. Dünya Savaşındaki Cephelerimiz ... 29

Kafkas Cephesi ... 30

Çanakkale Cephesi ... 31

Kanal Cephesi ... 32

Suriye, Filistin, Irak Cepheleri ... 33

ABD’nin Savaşa Girmesi – Wilson İlkeleri ... 34

Osmanlı’nın Savaştan Çekilmesinin Nedenleri ... 35

Mondros Ateşkes Anlaşması ... 36

Mondros Ateşkes Anlaşması ... 37

Paris Barış Konferansı ... 38

İzmir’in İşgali, Kuvay-i Milliye'nin Kurulması ... 39

Kurtuluş Savaşındaki Cemiyetler ... 40

Yararlı ve Zararlı Cemiyetlerin Harita Üzerinde Gösterilmesi ... 41

Samsun’a Çıkış ... 42

Havza Genelgesi ... 43

Amasya Genelgesi (Tamimi) ... 44

Erzurum Kongresi ... 45

Sivas Kongresi ... 46

Amasya Görüşmeleri (Protokolleri) ... 47

Temsil Heyetinin Ankara’ya Gelişi ... 48

Son Osmanlı Mebusan Meclisi ve Misak-ı Milli Kararları ... 49

TBMM’nin Kurulması ... 50

TBMM’ye Karşı Ayaklanmalar ... 51

Sevr Barış Anlaşması ... 52

Sevr Barış Anlaşması ... 53

(5)

3. ÜNİTE: YA İSTİKLÂL YA ÖLÜM

Kurtuluş Savaşındaki Cepheler –Doğu Cephesi ... 62

Güney Cephesi ... 63

Batı Cephesi Savaşları ... 64

1. İnönü Savaşı ve Sonrası Gelişmeler ... 65

Londra Konferansı - Moskova Anlaşması ... 66

2. İnönü Savaşı, Kütahya - Eskişehir Muharebeleri ... 67

Tekâlif - i Milliye, Sakarya Savaşı ... 68

Büyük Taarruz (Başkomutanlık Meydan Muharebesi) ... 69

Mudanya Ateşkes Anlaşması ... 70

Kurtuluş Savaşındaki Cephelerin Genel Özellikleri ... 71

4. ÜNİTE: ÇAĞDAŞ TÜRKİYE YOLUNDA ADIMLAR Saltanatın Kaldırılması ... 80

Lozan Barış Anlaşması ... 81

İzmir İktisat Kongresi ... 84

Ankara’nın Başkent Olması ... 85

Cumhuriyetin İlanı ... 86

Halifeliğin Kaldırılması ... 87

3 Mart 1924 Diğer Önemli Gelişmeler ... 88

Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri ... 89

Çağdaş Uygarlığa Doğru Adımlar ... 90

Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması ... 91

Hukuk ve Aile (Medeni Kanun) ... 92

Rejim Karşıtı Bir İsyan (Şeyh Sait Ayaklanması) ... 93

Kabotaj Kanunu - M.Kemal’e Suikast ... 94

Bir Devrin Analizi = Nutuk - Harf İnkılâbından Millet Mekteplerine ... 95

Milli Kültür İçin Kurumlar: Türk Tarih Kurumu – Türk Dil Kurumu ... 96

Kubilay Olayı - Üniversite Reformu ... 97

Devlet Toplum El Ele ... 98

Modern Tarıma Geçiş - Aşar Vergisinin Kaldırılması ... 99

Sanat ve Spor - Kadınlara Siyasi Hakların Verilmesi ... 100

Soyadı Kanunu ... 101

İnkılâpların Yapıldığı Alanlar ... 102

4.Ünite Testi ...104

5. ÜNİTE: ATATÜRKÇÜLÜK Atatürkçülüğün Genel Özellikleri ... 112

Atatürk’ü Etkileyen Olaylar, Kişiler ve Fikir Akımları ... 113

Milli Güç Unsurları - Atatürk’ün İlkelerine Genel Bakış ... 114

Atatürk’ün İlkeleri: Cumhuriyetçilik ... 115

Atatürk’ün İlkeleri: Milliyetçilik ... 116

Atatürk’ün İlkeleri: Hakçılık ... 117

Atatürk’ün İlkeleri: Laiklik ... 118

Atatürk’ün İlkeleri: Devletçilik ...118

Atatürk’ün İlkeleri: İnkılâpçılık (Devrimcilik) ... 119

Atatürk İlkelerinin Ortak Özellikleri ... 120

Atatürk İlkeleri İle Bütünleyici İlkelerin İlişkisi ... 121

(6)

6

6. ÜNİTE: ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI

Türk Dış Politikasının Genel İlkeleri ... 130

Yabancı Okullar ve Nüfus Mübadelesi Sorunları ... 131

Musul Sorunu ... 132

Boğazlar Sorunu (Montrö Boğazlar Sözleşmesi) ... 133

Hatay’ın Anavatana Katılması ... 134

Milletler Cemiyetine Giriş ... 135

Balkan Antantı – Sadabat Paktı ... 136

Atatürk Bizimle ... 137

7. ÜNİTE: ATATÜRK’TEN SONRA TÜRKİYE 2. Dünya Savaşı ... 146

Çok Partili Hayata Geçiş ... 147

Soğuk Savaş Yılları – Kore Savaşı ve Nato’ya Giriş ... 148

Türkiye’ye Yönelik Tehditler ... 149

TİKA - KEİ ... 150

Körfez Savaşları – Avrupa Birliği ... 151

Savaşta ve Barışta Türk Ordusu ... 152

Kıbrıs Sorunu ... 153

1. Dönem Sonu Değerlendirme Sınavı ... 160

Genel Değerlendirme Sınavı ... 164

Cevap Anahtarı ... 168

Etkinlik Cevap Anahtarı ... 169

İnkılâp Tarihi Kronolojisi ...170

(7)

1. ÜNİTE KAZANIMLARI

Bir Kahraman Doğuyor;

• Atatürk’ün çocukluk dönemini ve bu dönemde içinde bulunduğu toplumun sosyal ve kültürel yapısını öğ- reneceğim.

• Atatürk’ün öğrenim hayatı ile ilgili olay ve olguları öğreneceğim.

• Atatürk’ün askerlik hayatı ile ilgili olay ve olguları öğreneceğim.

• Örnek olaylardan yola çıkarak Atatürk’ün çeşitli cephelerdeki başarılarıyla askerî yeteneklerini öğrenece- ğim.

• Atatürk’ün fikir hayatının oluşumuna ve gelişimine etki eden Selanik, Manastır, Sofya ve İstanbul şehirle- rindeki ortamın rolünü öğreneceğim.

• Atatürk'ün 1919'a kadar bulunduğu görevleri ve yaptığı hizmetleri milli mücadele liderliği açısından öğre- neceğim.

(8)

8

1. ÜNiT E BİR KAHRAMAN DOĞUYOR

Not lar ve Dü şü nce l e r

Çok uluslu devletler, Fransız İhtilalı’nın yaydığı MİLLİYETÇİLİK

akımından dolayı parçalanmışlardır.

Selanik, Mustafa Kemal’in doğduğu

şehirdir. Selanik günümüzde,

Yunanistan topraklarındadır.

Balkanlarda;

İlk ayaklanan Sırplar, İlk bağımsız olanlar

Yunanlılar, En son ayrılan ise

Arnavutluktur.

Selanik şehri, Mustafa Kemal’in doğduğu şehirdir.

Günümüzde Yunanistan topraklarında yer almaktadır. Osmanlı zamanında doğu ile batı arasında köprü konumunda olan Selanik, önemli bir limana, demiryoluna sahip olan, birçok milletin bir arada yaşadığı kozmopolit (farklı din ve ırklardan oluşan) bir şehirdi.

1789 yılında meydana gelen ve tüm dünyayı etkisi altına alan Fransız İhtilali, özellikle çok uluslu (imparatorluk) devletleri etkiledi. Osmanlı da çok uluslu bir yapıya sahip olduğundan Fransız İhtilali’nin yaymış olduğu

MİLLİYETÇİLİK akımından

oldukça etkilendi. Bundan dolayı, ilk olarak

Sırplar bağımsız

devlet kurmak için ayaklandı, ancak ilk Sırplar ayaklanmış olmasına rağmen ilk bağımsızlığını kazanacak olan

Yunanlılardır. Milliyetçiliğin en son darbesi Balkan savaşları

sonrasında Arnavutluk’un elimizden çıkmasıdır.

BATI YA ERKEN AÇILAN KENT SELANİK

(9)

Notlar ve Dü şün ce l e r

Bunca sorun arasında Osmanlı Devleti, sınırlarını korumak istiyordu. Bunun için bazı Osmanlı aydınları, dağılmaktan kurtulmanın yollarını aramaya başladı. Bu arayışlar sonrasında şu fikir akımları ortaya çıktı.

Osmanlıcılık

İslamcılık

Türkçülük

Batıcılık

OSMANLICILIK

Osmanlı sınırlarında yaşayan herkesi dini,dili,ırkı ne olursa olsun OSMANLI sayan, yani herkesi EŞİT kabul eden düşünce

akımıdır.

İSLAMCILIK

Bu akıma göre devletin parçalanmasını önlemek için sadece müslümanları bir çatı altında toplamak gereklidir.

TÜRKÇÜLÜK

Diğer milletlerin isyanları engellenemeyeceğinden, bunun

için Türkler'i bir arada bulundurmanın öneminden bahsetmiştir. Amacı ,büyük bir

Türk dünyası oluşturmaktır.

BATICILIK

Osmanlı Devleti’nin kurtuluşunun tek yolunun, batıya ayak uydurmaktan geçtiğini savunan

fikir akımıdır.

Fikir Akımları

NOT: Bu fikir akımlarından hiçbiri, Osmanlıyı dağılmaktan kurtaramamıştır.

UNUTMA

Osmanlıcılık, dini dili ne olursa olsun herkesi, İslamcılık, sadece

Müslümanları, Türkçülük, sadece Türkleri kapsayan, Batıcılık ise batıya ayak uydurmakla

dağılmayacağını söyleyen aydınların ortaya

attığı düşünce akımlarındandır.

Bazı kaynaklarda İslamcılık (Ümmetçilik Panislamizm)

Türkçülük (Turancılık Pantürkizm)

Batıcılık (Garpçılık)

diye geçebilmektedir.

OSMANLI YI DAĞILMAKTAN KURTARMAK:

AKIMLAR

(10)

10

Not lar ve Dü şü nce l e r

10 Mustafa Kemal, 1881 yılında Selanik’te doğdu. Annesi Zübeyde Hanım, Babası Ali Rıza Efendi’dir.

Mustafa, okul yaşına geldiğinde annesi ve babası fikir ayrılığına düştü. Babası, Mustafa’yı daha modern eğitim veren Şemsi Efendi okuluna göndermek isterken, annesi ise Mustafa’nın dini eğitim veren Mahalle Mektebine göndermekten yanaydı.

Zübeyde Hanım’ı üzmek istemeyen Ali Rıza Efendi oğlunu Mahalle Mektebi’ne yazdırdı.

Mustafa Kemal sırasıyla şu okullara gitti

İstanbul Harp Akademisi İstanbul Harp Akademisi

İstanbul Harp Okulu İstanbul Harp Okulu Manastır Askeri İdadisi Manastır Askeri İdadisi Selanik Askeri Rüştiyesi Selanik Askeri Rüştiyesi Selanik Mülkiye Rüştiyesi Selanik Mülkiye Rüştiyesi

Şemsi Efendi Mektebi Şemsi Efendi Mektebi

Mahalle Mektebi

ve babası fikir ayrılığına Mustafa’yı daha modern eğitim veren Şemsi Efendi okuluna göndermek isterken, annesi ise Mustafa’nın dini ektebine göndermekten yanaydı.

Zübeyde Hanım’ı üzmek istemeyen Ali Rıza Efendi oğlunu kul yaşına geldiğinde annesi ve babası fikir ayrılığına Mustafa’yı daha modern eğitim veren Şemsi Efendi okuluna göndermek isterken, annesi ise Mustafa’nın dini Mektebine göndermekten yanaydı.

Zübeyde Hanım’ı üzmek istemeyen Ali Rıza Efendi oğlunu ne yazdırdı.

Mustafa Kemal sırasıyla şu okullara gitti

Kemal adını Askeri Rüştiye’de matematik

öğretmeni vermiştir.

Manastır’dayken Fransız yazarlarını, Türk Milliyetçiliği üzerine de Namık Kemal, Mehmet

Emin Yurdakul gibi yazarları okumuştur.

Harp Okulu’ndan Teğmen;

Akademisinden de Harp Kurmay Yüzbaşı olarak

mezun oldu.

Rüştiye, ortaokul anlamındadır.

İdadi, günümüzdeki liselerin karşılığındaki

Osmanlı okullarıdır.

Mustafa Kemal, askerlik mesleğini sevdiğinden

annesinden gizlice sınavlara katılıp, sınavları

kazanmıştır.

MUSTAFA’DA ÇOCUKTU

(11)

Not lar ve D üş ün ce le r

Mustafa Kemal'in Görev Yerleri

(Kurtuluş Savaşına Kadar)

•Şam = Mustafa Kemal'in ilk görev yeridir. (5. Ordu Komutanlığı)

•Manastır

•Selanik = 31 Mart Olayını bastırmak için buradan hareket etmiştir.

•Trablusgarp = İlk askeri başarısıdır.

•Sofya Ataşeliği

•Çanakkale = Tüm dünya tarafından tanındı ve Kurtuluş Savaşı'nın lideri oldu.

•Kafkasya = 1. Dünya Savaşı sırasında Muş ve Bitlis'i aldı.

•Suriye = Yıldırım Orduları komutanıyken savaş bitti ve İstanbul'a çağrıldı.

Mustafa Kemal, öğrencilik yıllarında olduğu gibi askerlik görevindeyken de devletin içinde bulunduğu kötü durumun farkında ve çözüm arayışları içindeydi. Hatta ilk görev yeri olan Şam’da Vatan ve Hürriyet adlı gizli bir cemiyet bile kurmuştu. Sonra bu cemiyeti İttihat ve Terakki bünyesine dâhil eden Mustafa Kemal, İttihat ve Terakki’den ayrılacaktır.

Ayrılmasının Nedeni: Mustafa Kemal’e göre ordu ve siyaset birbirinden ayrı olmalıdır.

Dikkat: Mustafa Kemal’in ilk görev yeri 5. Ordu (Suriye) Şam’dır.

İlk Askeri zaferi:

Trablusgarp Savaşı'dır.

Dünyaca tanındığı savaş: Çanakkale Savaşı'dır.

Sofya Askeri Ataşesiyken katıldığı

bir baloya İstanbul’dan getirttiği

Yeniçeri kıyafetiyle katılması Mustafa Kemal’in kültürüne olan bağlılığını

gösterir.

Çanakkale Savaşı’nda düşmanın önceden

hangi noktadan çıkacağını tahmin etmesi ileri görüşlü

biri olduğunu gösterir.

Ayrıca tüm görev yerlerinde işini iyi yapması ve canı pahasına ülkesini kurtarmak istemesi

“Vatansever“

olduğunu gösterir.

Cepheden Cepheye Mustafa Kemal

(12)

12

Not lar ve Dü şü nce l e r

12

2. Meşrutiyet’i, İttihat ve Terakki’nin zoruyla kabul eden padişah 2. Abdülhamit, kısıtlanan yetkilerini geri almak ve Monarşi yönetimine geri dönmek istiyordu. Halk, İstanbul’da 1909 yılında bir isyan başlattı. (13 Nisan 1909)

*1876  1. Meşrutiyet  Padişah 2. Abdülhamit  İlan Ettiren Grup  Genç Osmanlılar (Jön Türkler) (Kanun-u Esasi = Türk tarihinin ilk Anayasasıdır.)

*1908 2. Meşrutiyet Padişah 2. Abdülhamit İlan Ettiren Grup  İttihat ve Terakki (Ordu mensubu subayların oluşturduğu ve Mustafa Kemal’in de içinde yer aldığı ancak “Ordu ve siyaset birbirinden ayrı olmalıdır.” dediği ve bundan dolayı ayrıldığı cemiyettir.)

Bunun üzerine İttihat ve Terakki, Selanik’te bulunan ve başında Mahmut Şevket Paşa’nın olduğu ve içinde Kurmay Başkanı olan Mustafa Kemal’in yer aldığı HAREKET ORDUSU İstanbul’a gelip isyanı bastırır. Olaylardan sorumlu tutulan 2.

Abdülhamit tahttan indirilir, yerine V.Mehmet Reşat tahta geçirilir.

NOT: 31 Mart Olayı mevcut düzene karşı olanların çıkarttığı bir isyandır. Türk tarihinde ilk kez mevcut rejime karşı bir ayaklanma çıkmıştır.

2. Meşrutiyeti ilan ettiren grup İttihat ve Terakki’dir.

31 Mart Olayı’nın sonunda 2. Abdülhamit

tahttan indirilmiştir.

31 Mart Olayı’nı bastıran ordunun komutanı Mustafa Kemal değildir.

Mustafa Kemal, bu orduya isim veren kişidir. Bu ordunun başında bulunan

kişi Mahmut Şevket Paşa’dır.

*********************

Bu olaydan sonra Kanun-u Esasi’de bazı değişiklikler

yapıldı.

(1909 değişiklikleri)

*********************

Türk tarihinde mevcut rejime karşı çıkan ilk isyan,

31 Mart Olayı'dır.

13 Nisan'da olan bir olayın, 31 Mart diye adlandırılmasının nedeni:

Osmanlıda farklı takvimlerin kullanılmasıdır.

31 MART OLAYI

(13)

Not lar ve D üş ün ce le r

TRABLUSGARP SAVAŞI 1911-1912

OSMANLI

DEVLETİ İTALYA

SAVAŞIN NEDENİ

Sanayi Devrimi sonrasında dünyanın neredeyse tüm sömürgelerini ve pazarlarını İngiltere, Fransa ve Rusya almıştı.

Sanayisini geç tamamlayan ve birliğini geç kuran İTALYA kendisine en yakın olan ve sömürülmemiş bir toprak olan Osmanlının Trablusgarp topraklarına göz dikti.

Osmanlı Devleti, karadan ordu gönderemedi. Nedeni ise Trablusgarp’a karadan gitmek için İngiliz sömürgesi olan Mısır’dan geçememeleriydi. Deniz gücü neredeyse olmayan Osmanlı denizden de yardım götüremedi. Bunun üzerine, M.Kemal ve Enver Paşa gibi gönüllü subaylar halkı örgütlemek üzere gizli yollarla, kıyafet değiştirerek Trablusgarp’a gitti. Derne, Tobruk, Bingazi ve Trablusgarp’taki yerel direnişe dayanamayan İtalya yönünü

12 Ada’ya

çevirdi. Osmanlı hem deniz gücünün olmayışı hem de o sıralarda başlayan Balkan Savaşları nedeniyle İtalya ile barış yapmak zorunda kaldı. Savaş imzalanan UŞİ ANTLAŞMASI ile sona erdi.

Unutma

Trablusgarp Savaşı’nın temel nedeni İtalya’nın

sömürge elde etmek istemesidir.

Osmanlı Mısır üzerinden gidemediği için karadan

yardım götüremedi.

Ayrıca deniz gücü olmadığından denizden

de gidemedi.

DİKKAT

İtalya 12 Adaya saldırdı.

Ege Adaları ile karıştırma.

Savaş UŞİ ANTLAŞMASI

ile sona erdi --- Bu antlaşmaya göre;

Afrika’daki son toprağımız elimizden

çıktı.

--- 12 Ada, Yunan tehlikesine karşı geçici olarak İtalya’ya bırakıldı.

--- Mustafa Kemal’in buraya

gelip halkı örgütlemesi, onun iyi bir örgütleme ve

lider özelliğine sahip olduğunu gösterir.

--- Bu savaş Mustafa Kemal’in ilk askeri

başarısıdır.

--- Osmanlı üç kıtada toprak

sahibi olma özelliğini kaybetti.

TRABLUSGARP SAVAŞI

(14)

14

Not lar ve Dü şü nce l e r

14

Selanik: Mustafa Kemal’in doğduğu ve büyüdüğü şehirdir. Bu şehirde azınlıklarla iç içe yaşamış, farklı kültürleri öğrenmiştir. Ayrıca Osmanlının son zamanlarında Milliyetçilikten etkilendiğini ve buradaki Rumların ayaklanmalarına şahit olmuştur. Askerlik görevinin bir bölümünü burada yaparken 31 Mart Olayı’nı bastırmak üzere Hareket Ordusu ile birlikte bu şehirden hareket etmiştir.

Manastır: Lise hayatını bu şehirde geçirmiştir. Bugün Makedonya topraklarında kalana bir şehirdir. Mustafa Kemal burada Fransız yazarları okuyarak Eşitlik, Demokrasi ve Adalet gibi kavramları, Namık Kemal, Mehmet Emin Yurdakul gibi Türk Milliyetçisi yazarları okuyarak da Milliyetçilik kavramlarını öğrenmiştir.

İstanbul: M.Kemal’in başkente ilk gelişi aslında eğitim amaçlıdır. Daha sonraki yıllarda görevi gereği burada bulunmuş ve çalışmıştır. Örneğin Selanik’ten 31 Mart Olayını bastırmak üzere buraya gelmesi.

Sofya: Mustafa Kemal, 27 Ekim 1913'te Sofya Askeri Ataşeliği’ne atanmıştır. Bir yıldan fazla süren bu görevi sırasında Atatürk, Balkan- ların ekonomik, politik ve sosyal ortamında bütün azınlıkları, dış güçleri, bunların emellerini ve çeşitli dinleri tanımış; bu büyük karışıklık ortamında kendini geliştirme fırsatı bulmuştur.

Manastır: Lise hayatını bu şehirde geçirmiştir. Bugün Makedonya topraklarında kalan bir şehirdir. Mustafa Kemal, burada Fransız yazarları okuyarak eşitlik, demokrasi ve adalet gibi kavramları; Namık Kemal, Mehmet Emin Yurdakul gibi Türk Milliyetçisi yazarları okuyarak da Milliyetçilik kavramlarını öğrenmiştir.

İstanbul: M.Kemal’in başkente ilk gelişi aslında eğitim amaçlıdır. Daha sonraki yıllarda görevi gereği burada bulunmuş ve çalışmıştır.

Selanik’ten 31 Mart Olayı’nı bastırmak üzere buraya gelmesi buna örnektir.

Sofya: Mustafa Kemal, 27 Ekim 1913'te, Sofya Askeri Ataşeliği’ne atanmıştır. Bir yıldan fazla süren bu görevi sırasında Atatürk, Balkan- ların ekonomik, politik ve sosyal ortamında bütün azınlıkları, dış güçleri, bunların emellerini ve çeşitli dinleri tanımış; bu büyük karışıklık ortamında kendini geliştirme fırsatı bulmuştur.

SELANİK MANASTIR İSTANBUL SOFYA

Ataşelik görevini Sofya’dayken yapmıştır.

ATAŞE: Elçiliğin, askeri konularında çalışan ve o

ülke ilgili istihbarat bilgileri toplayan görevli

memurudur.

Çocukluk yıllarının geçtiği Selanik, fikir

hayatında önemli etkiye sahiptir.

*******************

Bu şehirler günümüzde Selanik: Yunanistan Manastır: Makedonya

İstanbul: Türkiye Sofya: Bulgaristan sınırları içerisinde

kalmaktadır.

31 Mart Olayı’nı bastırmak için Hareket Ordusu’yla Selanik’ten

hareket etmiştir.

DÖRT ŞEHİR ve MUSTAFA KEMAL

(15)

Not lar ve D üş ün ce le r

Geometri

Cumalı Ordugâhı

Tâbiye ve Tatbikat Seyahati

Zabit ve Kumandan ile

Hasbihal Nutuk

Vatandaş İçin Medeni

Bilgiler Ordugâhı

Tâbiye ve Seyahati Vatandaş İçin

Bunlar dışında Almancadan çeviri yaptığı bazı eserler ve cephelerdeyken yazdığı anılar bulunmaktadır.

Unutma Mustafa Kemal’in

değişik alanlarda eserleri bulunması onun çok yönlü biri olduğunu ve kültürel gelişmeleri yakından takip ettiğini gösterir.

DİKKAT Nutuk, Atatürk’ün

Samsun’a çıkışından, 1927 yılları arasındaki

olayları kapsamaktadır.

--- Bazen “Atatürk’ün

en büyük eseri nedir?” tarzında

sorular çıkabilmektedir.

Öğrencilerin genellikle hata yaptıkları nokta

“eser” kelimesi.

Oysaki Mustafa Kemal’e göre

“Benim en büyük eserim Türkiye Cumhuriyeti’dir.”

ATATÜRK’ÜN ESERLERİ

(16)

16

1. ÜNİT E BİR KAHRAMAN DOĞUYOR T EST: 1

A) Batı ve Doğu arasında bir köprü konumunda olması

B) Birçok ulusun bir arada yaşadığı kozmopolit bir şehir olması

C) Milliyetçilik akımından hiç etkilenmemesi D) Avrupa ile demiryolu ve denizyolu ağının olduğu

işlek bir liman olması

2) Atatürk’ün gittiği okullar aşağıda sembollerle verilmiştir.

Mahalle Mektebi Selanik Askeri Rüştiyesi Selanik Mülkiye Rüştiyesi Manastır Askeri İdadisi

Yukarıda verilen sembollerden hangilerinin yerleri değişirse sıralama doğru olacaktır.

A) B) C) D)

3)

Aşağıdakilerden hangisi Atatürk’ün doğduğu yer olan Selanik ile ilgili

yanlış bir bilgidir?

1)

Sofya ?

İstanbul Selanik

Manastır

Yukarıdaki diyagramda

?

olan yere en uygun hangi başlık gelmelidir?

A) Mustafa Kemal’in gittiği okullar

B) Balkan Savaşlarında Osmanlı’dan ayrılan topraklar C) Dört şehir ve Mustafa Kemal

D) Mustafa Kemal’in çocukluğu

4) Öğretmen sınıftaki öğrencilere Atatürk’ün hayatı hakkında bazı sorular sormuştur.

Mustafa Kemal’in doğduğu yer olan Selanik günümüzde Yunanistan sınırları içerisindedir.

Annesi istediği için Şemsi Efendi Mektebine gitmiştir.

Selanik Mülkiye Rüştiyesindeyken Matematik öğretmeni tarafından “Kemal” adını almıştır.

Manastır Askeri İdadisi öğrencisiyken memleket, vatan sorunları ile yakından ilgilenmiştir.

Bu soruların doğru olanlarına “D” yanlış olanlarına “Y”

yazmalarını istemiştir. Sınıfta sadece Melis tüm soruları doğru cevapladığına göre;

Sizce Melis’in cevapları sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir?

A) D Y Y D

B) Y Y D Y

C) D D Y Y

D) D Y D Y

5) Aşağıdaki diyagramdaki sorulara doğru cevap verdiğimizde en son hangi renk kutudan çıkmamız gerekir?

A) B)

C) D)

Anafartalar Derne

Tobruk Bingazi

Mustafa Kemal'i tüm dünyada tanıtan savaşın adıdır?

Çanakkale Savaşındaki savaştığı cephelerdendir?

Anafartalar Derne

Trablusgarp Savaşındaki savaştığı cephelerdendir?

Tobruk Bingazi

(17)

6)

7) Aşağıdakilerden hangisi 31 Mart Olayının sonuçlarından birisi değildir?

A) B) C) D)

8)

10)

11) Mustafa Kemal ile ilgili bazı bilgiler aşağıda verilmiştir.

Aşağıdaki diyagramda M.Kemal’in kişiliğinin oluşmasında etkili olan Türk yazarlar gösterilmiştir.

Sizce bu yazarlar Mustafa Kemal’in kişiliğinin hangi yönünü daha çok etkilemişlerdir?

A) Halkçı B) Teşkilatçı

C) İnkılâpçı D) Milliyetçi

M. Kemal'in etkilendiği yazarlar

Mehmet Emin Yurdakul Namık Kemal

Ziya Gökalp

Tevfik Fikret

M.Kemal’in bazı kişilik özellikleri verilmiştir. Sizce

?

olan yere hangi kişilik özelliği gelmelidir?

A) Dürüstlüğü B) Teşkilatçılığı C) İleri Görüşlülüğü D) Bilime verdiği önem

•İster felaket getirsin, ister saadet getirsin, iyi veya fena olsun, daima hakikattten ayrılmayacağız.

) •İster felaket getirsin, ister saadet

Açık Sözlülüğü

•Yurtta Sulh Cihanda Sulh

•

Barışa verdiği önem

•Vatanın her karışı kan ile sulanmadıkça terkedilemez.

•Vatanın her karışı kan ile

Vatanseverliği

•Ufku görmek yeterli değildir. Ufkun ötesini de görmek gerekir

•Ufku görmek yeterli değildir. Ufkun

?

Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında içinde bulunduğu durumdan yani parçalanmaktan kurtulmak için bir takım fikir akımları ileri sürülmüştür.

Irkı, dini ve mezhebi ne olursa olsun herkes eşittir.

Kurutuluş sadece Türkleri bir çatı altında toplamakla olur.

Gelişmiş milletlerin ilminden, fenninden yararlanarak kurtulabiliriz.

Gerçek bir Müslüman birliği kurarak eski gücümüze kavuşabiliriz.

Yukarıda sembollerle açıklanmaya çalışılan fikir akımları hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

9)

2.Abdülhamit tahttan indirildi.

Rejime yönelik bir isyan engellendi M.Kemal’in ilk askeri başarısıdır.

Kanunu Esaside değişiklikler oldu.

 İlk görev yeridir

 İlk askeri başarıdır.

 Türk halkının lideri olmasını sağlayan savaştır.

Yukarıda verilen bilgiler sırasıyla M.Kemal’in hangi görev yerleri ile ilgilidir?

A) İstanbul – Trablusgarp – Çanakkale B) Şam – Trablusgarp – Çanakkale C) Şam – Çanakkale – Trablusgarp D) Selanik – Şam - Çanakkale

Aşağıdaki şehirlerden hangisi M.Kemal’in fikir hayatının oluşmasında diğerlerinden daha az paya sahiptir?

A) Trablusgarp B) Manastır

C) Selanik D) İstanbul

A) Osmanlıcılık Garpçılık Batıcılık İslamcılık B) Osmanlıcılık Türkçülük Garpçılık Ümmetçilik C) Ümmetçilik Türkçülük Batıcılık Osmanlıcılık D) Ümmetçilik Turancılık Türkçülük Osmanlıcılık

(18)

18 12)

Yukarıdaki çiçekte Mustafa Kemal’in kişilik özellikleri yer almaktadır.

Buna göre

?

olan yere hangi özelliği yazılamaz?

A) Çok Yönlülüğü B) İleri Görüşlülüğü C) Yaratıcılığı D) Statükoculuğu

13)

14)

15)

16)

2

Yukarıdaki çiçekte Mustafa Kemal’in kişilik özellikleri yer

Mustafa Kemal’in tüm Türk halkı ve dünya tarafından tanınmasını sağlayan savaştır.

Mustafa Kemal’in ilk askeri başarısıdır.

Mustafa Kemal’in Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ni kurduğu yerdir.

Mustafa Kemal’in Hareket Ordusu ile gittiği yerdir.

Yukarıda öğrencilerin verdiği cevaplarla sembollerin karşılarındaki soruları eşleştirdiğimizde hangi seçenek doğru olur?

ÇINAR İDİL EYMEN EFE

---

Trablusgarp Çanakkale

İstanbul

Şam ÇINAR İDİL

EYMEN EFE

A) B) C) D)

İYİ BİR LİDER BİR KOMUTAN BAŞÖĞRETMEN Mustafa Kemal ile ilgili yukarıda verilmiş olan resim ve yazıların bütününe bakılarak onun hangi kişilik özelliği üzerinde durulduğu söylenebilir?

A) Demokratiktir B) Milliyetçidir C) Çok Yönlüdür D) Moderndir

Trablusgarp

Savaşı 31 Mart

Olayı Anafartalar Komutanlığı

I II III

Mustafa Kemal’in hayatında önemli yer tutan yukarıdaki olayların kronolojik sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir?

A) I – II – III B) II – I – III C) III – II – I D) III – I – II

I II

Bu cephedeki başarılarından dolayı Albay rütbesine terfi edilmiştir.

Meşrutiyeti istemeyenlerin İstanbul’da çıkarttığı ayaklanmayı bastıran Hareket ordusunda Kurmay Yüzbaşı olarak görev almıştır.

Osmanlının karadan ve denizden yardım gönderememesi üzerine arkadaşlarıyla gizli yollardan giderek halkı örgütlediği cephedir.

III

Cepheden Cepheye M.Kemal

Yukarıda verilen kutucukların başlıkları sırasıyla aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir?

I II III

--- --- --- A) 31 Mart Olayı Trablusgarp S. Çanakkale Savaşı B) Trablusgarp S 31 Mart Olayı Çanakkale Savaşı C) Balkan Savaşı Kurtuluş Savaşı Trablusgarp Savaşı D) 31 Mart Olayı Kurtuluş Savaşı Trablusgarp Savaşı 13)

(19)

Sanayisini geç tamamlayan İtalya gözünü sömürülmemiş ve topraklarına en yakın yer olan Trablusgarp’a çevirdi. Osmanlı ise Afrika’da kalan bu son toprağını koruyacak durumda değildi. Denizden ordu gönderecek kadar bir donanması yoktu. Karadan ise İngiltere’nin himayesindeki Mısır’dan geçmek gerekiyordu.

Lakin İngilizler Mısır kapılarını sonuna kadar bizim için kapatmıştı. Mustafa Kemal ise Trablusgarp’a gizli yollarla giderek halkı örgütlemeye çalıştı.

Yukarıda verilen metin ve resmi karşılaştırdığımızda hangi seçenekle ilgili bir eşleştirme yapamayız?

A) İtalya’nın neden Trablusgarp’a saldırdığına B) Denizden neden bir güç gönderemediğimize C) Mustafa Kemal’in halkı nasıl örgütlediğine D) Karadan neden yardım götüremediğimize

18)

Mustafa Kemal’in yazmış olduğu bazı eserler yukarıda verilmiştir. Sadece yukarıda verilen bu eserlere bakarak aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşılamaz?

A) En büyük eserinin Türkiye Cumhuriyeti olduğuna B) Yaşadığı dönemin olaylarını anlattığı eser yazdığına C) Ordu ve Askerlik üzerine eserlerinin olduğuna D) Çeşitli alanlar üzerine eserler yazdığına

19)

Hatice Öğretmen öğrencilere Mustafa Kemal’in hayatını anlatmış ve ardından onlara bazı sorular sormuştur. Sizce sorduğu soruların cevapları aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir?

I II III

A) Çanakkale İstanbul Manastır

B) Manastır İstanbul Sofya

C) Manastır Sofya İstanbul

D) İstanbul Selanik Sofya

20)

Öğretmen tarafından yukarıda anlatılan ve ……….?...

ile gösterilen Mustafa Kemal’in kişisel özelliği hangisidir?

A) Anadolu sevgisi B) Askerlik sevgisi C) Yöneticilik

D) Vatan – Millet sevgisi Geometri

Cumalı Ordugâhı

Tâbiye ve Tatbikat Seyahati Zabit ve

Kumandan ile Hasbihal Nutuk

Vatandaş İçin Medeni

Bilgiler Vatandaş İçin 17

Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu M.Kemal içinde her zaman ………?……….. olan ve bu

başarısı sayesinde büyük başarılar kazanan eşsiz bir

kahramandır.

I – Lise hayatını geçirdiği şehirdir. Bugün Makedonya sınırları içerisinde yer alır.

II – Teğmen ve Kurmay Yüzbaşı olarak mezun olduğu şehirdir.

III – Ataşelik görevi yaptığı şehirdir.

(20)

20

Mustafa Kemal’in doğduğu şehrin bağlı olduğu ülkeyim?

1

Mustafa Kemal’e öğretmeni tarafından Kemal adının verildiği okulum?

2

Mustafa Kemal’in ilk askeri başarısıyım?

3

Türk tarihinde ilk kez mevcut düzene karşı çıkan ayaklanmayım?

4

Osmanlının dağılmaması için; din, dil, ırk ayrımı yapmadan herkesi “Osmanlı” sayan düşünceyim?

5

Mustafa Kemal’in doğduğu yer olan Selanik, birçok kültürün bir arada yaşadı- ğı kozmopolit bir şehirdi.

1 -

Mustafa Kemal, İstanbul Harp Okulundan mezun olduktan sonra, Şam’daki 5.orduya atanmıştır.

2

II. Abdülhamit, 31 Mart Ayaklanmasından sonra, tahttan indirilmiştir.

3

31 Mart Ayaklanmasından

Trablusgarp Savaşının nedeni, İtalya’da başlayan Milliyetçilik akımıdır.

4

Mustafa Kemal iyi bir asker olduğu kadar, iyi bir devlet adamı olması, onun çok yönlü bir kişiliğe sahip olduğunu gösterir.

5

, Aşağıdaki labirentte, Mustafa Kemal’in gittiği okulları, sırasıyla bulmak için hangi yoldan gitmemiz gerekir?

Mahalle Mektebi

Şemsi Efendi Mektebi

Selanik Askeri Rüştiyesi

Selanik Mülkiye Rüştiyesi

Manastır Askeri İdadisi

İstanbul Harp Okulu

İstanbul Harp

Akademisi

A

Mahalle Mektebi

İstanbul Harp Akademisi

İstanbul Harp

Okulu

B

Mahalle Mektebi

İstanbul Harp

Akademisi

C

Mahalle Mektebi

İstanbul Harp

Akademisi

D

Mahalle Mektebi

İstanbul Harp

Akademisi

E

Etkinlik: 1 BİR KAHRAMAN DOĞUYOR

(21)

2

Z Y

Makbule Zübeyde

2 3 Mustafa Kemal’in

annesinin adıdır?

1

S T

Mahalle Mektebi Şemsi Efendi

Mektebi

annesinin isteği üzerine gittiği okuldur?

2

U Z

Hareket Ordusu Meşrutiyet

Ordusu

11 7 31 Mart Olayı’nı bastıran ordunun

adıdır?

3

T D

Ümmetçilik Turancılık

12 9 Temelinde İslam âlemini bir arada toplamak olan düşünce

sistemdir?

4

A N

II. Mahmut II. Abdülhamit

1 6 31 Mart Olayı’ndan sonra tahttan indirilen

padişahtır?

5

İ K

Cumhuriyet Nutuk

2 1 Mustafa Kemal’in en

büyük eseridir?

6

Y B

İstanbul Harp Akademisi İstanbul Harp

Okulu

10 4 Mustafa Kemal’in Kurmay Yüzbaşı rütbesi

ile mezun olduğu okuldur?

7

Ş A

Çanakkale Savaşı Trablusgarp

Savaşı

9 5 Mustafa Kemal’in ilk

askeri başarısıdır?

8

N M

Selanik Askeri Rüştiyesi Manastır Askeri İdadisi

1 10 Atatürk, Kemal adını hangi okulda okurken

almıştır?

9

A F

Felah-ı Vatan Vatan ve Hürriyet

11 9 Mustafa Kemal’in ilk görev yerinde kurduğu

gizli cemiyetin adı nedir?

10

R N

Genç Osmanlılar

İttihat ve Terakki

1 8 II. Meşrutiyeti kabul

ettiren grubun adı nedir?

11

A B

Uşi Antlaşması Antlaşması Yaş

9 7 Osmanlı üç kıtada toprak sahibi olma

özelliğini hangi antlaşma ile kaybetti?

12

Etkinliğe 1. sorudan başlayınız. Cevapladığınız sorunun doğru cevabının sağındaki rakamlar bir sonraki çözmeniz gereken soruyu belirtmektedir. Solundaki harfler ise en aşağıdaki şifre bölümündeki kutucuklara sırasıyla yazacağınız harfleri göstermektedir. Unutmayın eğer soruyu cevapladığınızda 1. Soruya geri dönerseniz ya şifre bulunmuştur ya da hata yapılmıştır.

ŞİFRE

2

Z Y

Makbule Zübeyde

annesinin adıdır?

1

S T

Mektebi

2

U Z

Ordusu

adıdır?

3

T D

sistemdir?

4

A N

padişahtır?

5

İ K

Cumhuriyet Nutuk

büyük eseridir?

6

Y B

Okulu

7

Ş A

Savaşı

8

N M

almıştır?

9

A F

10

R N

Genç Osmanlılar

İttihat ve Terakki

11

A B

12 ŞİFRE

2

Z Y

Makbule Zübeyde

annesinin adıdır?

1

S T

Mektebi

2

U Z

Ordusu

adıdır?

3

T D

sistemdir?

4

A N

padişahtır?

5

İ K

Cumhuriyet Nutuk

büyük eseridir?

6

Y B

Okulu

7

Ş A

Savaşı

8

N M

almıştır?

9

A F

10

R N

Genç Osmanlılar

İttihat ve Terakki

11

A B

12 ŞİFRE

2

Z Y

Makbule Zübeyde

annesinin adıdır?

1

S T

Mektebi

2

U Z

Ordusu

adıdır?

3

T D

sistemdir?

4

A N

padişahtır?

5

İ K

Cumhuriyet Nutuk

büyük eseridir?

6

Y B

Okulu

7

Ş A

Savaşı

8

N M

almıştır?

9

A F

11

9 Mustafa Kemal’in ilk görev yerinde kurduğu

10

R N

Genç Osmanlılar

İttihat ve Terakki

11

A B

12 ŞİFRE

2

Z Y

Makbule Zübeyde

annesinin adıdır?

1

S T

Mektebi

2

U Z

Ordusu

adıdır?

3

T D

sistemdir?

4

A N

padişahtır?

5

İ K

Cumhuriyet Nutuk

büyük eseridir?

6

Y B

Okulu

10

4 Mustafa Kemal’in Kurmay Yüzbaşı rütbesi

7

Ş A

Savaşı

8

N M

almıştır?

9

A F

10

R N

Genç Osmanlılar

İttihat ve Terakki

11

A B