İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜNÜN HALK SAĞLIĞI ALANINDAKİ ÇALIŞMALARI. Dr. Şule DOKUR Halk Sağlığı Uzmanı

İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜNÜN HALK SAĞLIĞI ALANINDAKİ

ÇALIŞMALARI

Dr. Şule DOKUR

Halk Sağlığı Uzmanı

Sunumun İçeriği

• İlin idari ve sosyo demografik özellikleri

• Sağlık sistemi ve organizasyonu

• İl Sağlık Müdürlüğünün bazı şubelerinin  görevleri ve yürüttükleri çalışmalar

• Sağlıkla ilgili bazı veriler

Eskişehir’in İdari Durumu:

İlimizin merkez ilçe dahil 13 ilçesi  mevcuttur. 

İkisi Büyükşehir Alt Belediyesi 

(Tepebaşı, Odunpazarı) olmak üzere toplam   32 Belediye, 349 köy mevcuttur.

Belediye sınırları içindeki mahalle sayısı ise 

149’dur. 

Sosyo‐demografik Özellikler:

2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına  göre Eskişehir’in nüfusu 706.009’dur.

• Kent nüfusu 557.028 (% 79)

• Kır nüfusu 148.981 (% 21)

İlin yıllık nüfus artış hızı binde 9,61’dir. 

Sağlık Sistemi

Eskişehir İli, 2006 yılında Aile Hekimliği 

Uygulaması kapsamında pilot il olarak seçilmiş

ve 17 Temmuz 2006 tarihinde İlimizde resmi 

olarak Aile Hekimliği sistemi uygulanmaya 

başlamıştır. 

Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları:

• 14 Toplum Sağlığı Merkezi (TSM)

‐ 2’si Merkezde, 12’si ilçelerde ‐

• 36 Aile Sağlığı Merkezi (ASM)

‐ 24’ü Merkezde, 12’si ilçelerde ‐

• 20 Aile Sağlığı Birimi (ASB)

‐ 5’i Merkezde, 15’i ilçelerde –

Toplam 213 Aile Hekimi (168’i Merkezde,  45’i ilçelerde) mevcuttur.

• 2 Sağlık Evi hizmet vermektedir.

Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları:

Ayrıca İlimizde: 

• Verem Savaş Dispanseri (VSD), 

• Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi  (AÇSAP),

• Halk Sağlığı Laboratuarı bulunmaktadır.

İkinci ve Üçüncü Basamak  Sağlık Kuruluşları:

• 9 Sağlık Bakanlığı Hastanesi, (4’ü merkezde, 5’i ilçelerde)

• 1 Üniversite Hastanesi

• 1 Askeri Hastane

• 3 Özel hastane mevcuttur.

2008 Yılı yatak kapasitesi:

• Kamu Hastaneleri: 1946 

• Üniversite: 1016

• Özel: 123

Toplam:3085

Yıllara Göre Sağlık İnsan Gücü

2005 2006 2007 2008

Uzman 

Hekim

Pratisyen 

Hekim

Sağlık 

Memuru

Hemşire

Ebe

Hekim başına ortalama muayene sayıları:

2005 Yılı: 3563

2006 Yılı : 3266

2007 Yılı : 3944 

Sağlık Müdürlüğü

Organizasyon Şeması

İl Sağlık  Müdürü

Müd. 

Yrd.

Müd. 

Yrd.

Müd. 

Yrd.

Müd. 

Yrd.

Müd. 

Yrd.

Müd. 

Yrd.

Disiplin

Sivil Savunma

Fuhuşla  Mücadel

AH ve  TSM

Bulaşıcı H.

Gıda ve  Çevre  K.

İlaç Eczacılık

Yeşil  Kart

Arşiv

İdari  Mali  İşler Yataklı

Tedavi K. 

Özel Tanı Hasta  Hakları

Ruh  Sağlığı

Kalite MUYAP

Acil

UMKE

Ağız  Diş Sağlığı

AÇSAP

Döner  Sermaye

Tahakku k

Personel 

Sicil

Bilgi  İşlem

Eğitim

Kanser  Kayıt

Bazı Şubelerde  Görevli Personel 

Sayıları ve Şube 

Çalışmaları

Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi

Şube Müdürü: Uzman Hekim Ayrıca;

3 Sağlık Memuru,

3 Hemşire görev yapmaktadır.

Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi’nin Görevleri

● Enfeksiyon ve enfestasyonların insidans ve prevelanslarını, dağılımlarını tespit ile bulaşma ve yayılmanın genel sebeplerini ortaya çıkarmak; aktif  ve pasif sürveyans hizmetlerini düzenlemek, gerektiğinde taramalarla  enfeksiyon kaynağını ve bulaş zincirini tespit etmek, ilgili resmi ve özel  kuruluşlarla işbirliği yaparak enfeksiyon kaynağının ortadan kaldırılmasına  çalışmak,

● Görülen bulaşıcı hastalıkların zamanında ihbarını sağlamak, ihbar 

sistemini işler halde tutmak ve aksayan yönlerini gidererek oluşabilecek  salgınlara karşı gerekli önlemleri almak,

● Hastalık salgınlarında, derhal yerinde inceleme ve değerlendirme 

yapmak üzere ekip ve ekipman oluşturarak salgın incelemesi başlatmak,  gerekli  müdahaleleri yapmak ve bir salgın inceleme raporu hazırlayarak  Valiliğe ve Bakanlığa bildirimini yapmak,

Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi’nin Görevleri

● Bulaşıcı hastalıklara yönelik eradikasyon, eliminasyon  ve kontrol programları uygulamak; bu doğrultuda aşı ile önlenebilir hastalıklara yönelik bağışıklama 

programları uygulamak, çalışmaları izlemek,  denetlemek ve değerlendirmek,

● Aşı, anti‐serum ve enjektör ihtiyaçlarını tespit etmek  ve soğuk zincir şartlarında ilgili hizmet birimlerine 

ulaştırılmasını sağlamak.

Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi 

Şube Müdürü: Gıda Mühendisi Ayrıca;

1 Gıda Mühendisi, 1 Kimya Mühendisi,

11 Çevre Sağlık Teknisyeni görev yapmaktadır.

Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi’nin  Görevleri

• İl düzeyinde çevre sağlığı sorunlarını tespit etmek,  nedenlerini araştırmak, çözümlenmesi için gerekli  önlemleri almak, aldırmak ve önerilerde bulunmak

• İnsan sağlığını ilgilendiren eşya ve levazımatın 

üretildiği, muhafaza edildiği ve satıldığı işyerlerinin ve  bu işyerlerinde çalışanların sağlık ve teknik yönden  her türlü denetimlerinin yapılmasını sağlamak, söz  konusu ürünlerden usulüne uygun numuneler almak  ve gerekli laboratuar muayenelerinin yapılmasını

sağlamak, 

Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi’nin  Görevleri

• Gıda ve su kaynaklı hastalık ihbarının epidemiyolojik 

değerlendirilmesinde ve gerekli tedbirlerin alınmasında ilgili  birimlerle işbirliği içinde gıda, su ve pestisit zehirlenmesi 

olaylarına en kısa sürede müdahale etmek, numune almak,  aylık zehirlenme istatistiklerini hazırlayarak Bakanlığa 

göndermek, 

• Halka yeterli ve sağlıklı su temini ile su kaynaklarının 

korunması konusunda araştırma düzenlemek, geliştirme  kontrol ve denetim hizmetlerini planlamak, gerekli her türlü tedbiri almak veya aldırtmak,

• İçme ve kullanma sularının sağlık açısından takibi ile kaynak  ve mineralli suların ruhsatlandırma ve denetimle ilgili 

işlemlerini yürütmek, 

Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi’nin  Görevleri

• Kanalizasyon, çöp, sanayi atıkları v.b. katı ve sıvı atıklarla ilgili  denetim ve ıslah hizmetlerini, ilgili kurum ve kuruluşlarla 

işbirliği içinde yürütmek, gerekli önlemleri almak ve aldırmak, 

• Vektör kontrol hizmetlerini düzenlemek, bu hizmeti veren  Belediye ve diğer kuruluşların eğitim faaliyetlerini yürütmek, 

• Mesken ve topluma açık yerlerin sağlık denetim hizmetlerini  yürütmek, hijyen kurallarına uygunluğunu sağlamak için 

gerekli önlemleri almak ve aldırmak, 

• Hava, su ve toprak kirlenmesiyle ilgili hizmetleri denetlemek,  ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde gerekli önlemleri  almak ve aldırmak, 

Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi’nin  Görevleri

• Elektromanyetik kirlilikle ilgili araştırma ve denetim 

faaliyetlerini yürütmek, gerekli tedbirleri almak ve aldırmak, 

• Radyasyon sağlığı ve güvenliği hakkındaki çalışmaları ilgili  birim, kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde yürütmek,  gerekli tedbirleri almak ve aldırmak, 

• Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca verilen izin ve 

ruhsatlandırma işlemleri ile ilgili inceleme kurullarına katılmak  ve görüş bildirmek, 

• Organize Sanayi Bölgeleri‐Endüstri Bölgeleri kurulması

amacıyla oluşturulan yer seçim komisyonlarına iştirak etmek, 

DOĞAL KAYNAK MADEN VE İÇME SULARININ RUHSATLANDIRILMASI VE DENETİMİ

17 Şubat 2005 tarih ve 25730 Sayılı “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik” doğrultusunda tesis izni ve işletme izni dosyalarını hazırlayarak Bakanlığa

gönderilmesi Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi’nin görevleri arasında yer almaktadır.

Ruhsatlı Kaynak Suyu Tesisleri 3 ayda bir denetlenerek, kimyasal ve bakteriyolojik analizleri yapılmakta, yılda bir kez de Refik Saydam Hıfzıssıhha

Enstitüsünde toksikolojik analizleri yaptırılarak sonuçları Bakanlığımıza gönderilmektedir.

İlimizde satışa sunulan diğer ruhsatlı doğal kaynak suyu, katkısız maden suyu ve içme sularından numune alınarak piyasa kontrolleri yapılmaktadır.

İL MERKEZİNDE İÇME VE KULLANMA SUYU İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

Şehir merkezinde kullanma suyu Porsuk Çayından alınan suyun arıtıldıktan sonra klorlanarak şebekeye verilmesi ile elde edilmektedir.

1. İlimiz Merkezinde bulunan 63 Mahallede tespit edilen 188 kritik kirlenme noktasından kimyasal ve bakteriyolojik su numuneleri alınmaktadır.

2. İlimiz Merkezinde günde 5 ayrı uç nokta olmak üzere bakiye klor tespiti yapılarak, klor miktarının en az

0,5 ppm. düzeyinde olması sağlanmaktadır.

3. İl Merkezinde şebekeye bağlı olmaksızın, yakın yüzey sularını motopomp vasıtasıyla çekip hiçbir

dezenfeksiyon işlemine tabi olmaksızın kullanan

meskenler tespit edilerek şebekeye bağlanmaları için Büyükşehir Belediyesi ile işbirliği yapılmaktadır.

4. Müdürlüğümüze bağlı tüm Toplum Sağlığı Merkezlerinden alınacak su numuneleri Şube Müdürlüğümüzce Su Numunesi Kayıt Defterine kaydedilmektedir.

İLÇE VE KÖYLERDEKİ SU İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

İlçe ve Köylerdeki su kaynakları ve şebekelerden gerekli

sıklıkta su numuneleri alınarak yönetmeliğe uygun olmayan suların kirlenme odaklarının tespiti ve ıslahı konusunda gerekli çalışmalar ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde yapılmaktadır.

İçme ve kullanma sularının klorlanması, ilgili Belediye ve köy muhtarlıklarıyla işbirliği yapılarak bakiye klor ölçümleri ile takip

edilmekte ve klorlamanın sürekliliği sağlanmaktadır.

ESKİŞEHİR İLİ SON 5 YILLIK BAKİYE KLOR  ÇALIŞMALARI TABLOSU

UYGUN

UYGUN UYGUNUYGUN DEĞİDEĞİLL

TOPLAM TOPLAM

2003 2003 2372 2372 3 3 2375 2375

2004 2004 2542 2542 0 0 2452 2452

2005 2005 2511 2511 5 5 2516 2516

2006 2006 2372 2372 2 2 2374 2374

2007 2007 2492 2492 0 0 2492 2492

ESKİŞEHİR İLİ SON 5 YILLIK KİMYASAL SU ANALİZİ ÇALIŞMALARI TABLOSU

UYGUN

UYGUN UYGUNUYGUN DEĞİDEĞİLL

TOPLAM TOPLAM

2003 2003 804 804 45 45 849 849

2004 2004 918 918 17 17 935 935

2005 2005 2105 2105 59 59 2164 2164

2006 2006 2391 2391 81 81 2472 2472

2007 2007 3926 3926 23 23 3949 3949

ESKİŞEHİR İLİ SON 5 YILLIK BAKTERİYOLOJİK SU ANALİZLERİ TABLOSU

UYGUN

UYGUN UYGUNUYGUN DEĞİDEĞİLL

TOPLAM TOPLAM

2003 2003 872 872 62 62 934 934

2004 2004 1059 1059 62 62 1121 1121

2005 2005 2011 2011 240 240 2251 2251

2006 2006 4205 4205 262 262 4467 4467

2007 2007 5887 5887 377 377 6264 6264

2007 YILI PROJELERİ

1. Sağlıklı Okullar Projesi(Müdürlüğümüz Projesi):

• 347 adet Okul denetlendi, 

• Proje kapsamında 1 adet kitap yayınlandı

2. Beyaz Bayrak Projesi ( Bakanlık Projesi):

• 43 Okulumuz ziyaret edildi,

36 Okul Beyaz Bayrak almaya hak kazandı,

2007 YILI ÇALIŞMALARINDAN ÖRNEKLER

İL ÖZEL İDARE SEKRETERLİĞİ’NE VERİLEN ÇEVRE SAĞLIĞI  DEĞERLENDİRME RAPORLARI

• 2 adet kum ocağı,

• 6 adet birinci sınıf G.S.M. için Komisyona görüş bildirildi.

YAPILAN ŞİKAYET DEĞERLENDİRMELERİ

• 118 adet (Su, Gübrelik, Haşere, Katı ve Sıvı Atık v.b) şikayet  değerlendirmesi yapıldı.

2007 YILI ÇALIŞMALARINDAN ÖRNEKLER

• 14 Firmaya Gayri Sıhhi Müessese raporu verildi,

• 55 adet Hamam, Berber ve Oyuncak satış işyeri  piyasa denetimi ve kontrolü yapıldı.

• 255 adet firmanın izinsiz ve satılması yasak olan 

ürünlerinin piyasa denetimi ve kontrolü yapıldı.

2007 YILI ÇALIŞMALARINDAN ÖRNEKLER

HAŞERELERE KARŞI İLAÇ UYGULAMA İZİN BELGESİ

• 10 kişi Halk Sağlığı Alanında Haşerelere karşı İlaç Uygulama  Mesul Müdürlük Belgesi verilmesi amacıyla Sağlık Bakanlığına  eğitime gönderilmiştir,

• İl Merkezinde 4 adet firmaya Haşerelere Karşı İlaç Uygulama  Belgesi verilmiş, Mesul Müdürlük belgesi verilen 12 firma  denetlenmiştir.

DETERJAN ÜRETİM İZİNLERİ

• 1 adet firmaya deterjan üretim izni verilmiştir,

• 2 adet firmaya çamaşır suyu, kireç çözücü ve lavabo açıcı üretim izni verilmiştir.

2007 YILINDA VERİLEN EĞİTİMLER

• Su Mevzuatına İlişkin AB Müktesabatı Uyum Çalışmaları, 

• Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik,

• İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik,

• Biyosidal Ürünler Hakkında Yönetmelik

• Deterjanların Bildirim Esaslarının Belirlenmesine Dair  Yönetmelik

• 4703 Sayılı Kanun ( Piyasa Gözetimi ve Denetimi)  120 kişiye eğitim veridi

(Çevre Sağlık Teknisyenleri, Mühendisler)

İl Halk Sağlığı Laboratuvarı

Labaratuvar Müdürü: Kimya Mühendisi Ayrıca; 

6 Kimya Mühendisi, 2 Gıda Mühendisi, 4 Kimya Teknisyeni, 1 Kimyager,

2 Biyolog,

1 Lab. Teknisyeni

İl Halk Sağlığı Laboratuvarı Çalışmaları

• Gıdaların kimyasal ve mikrobiyolojik analizleri

• İçme ve kullanma sularının kimyasal ve bakteriyolojik  analizleri

• Atık su analizleri (ön yeterlilik aşamasında)

• Temizlik ve kozmetik maddeleri analizleri

• Hava kirliliği ölçümleri (duman ve SO

)

• Portör muayeneleri (gıda üretim ve satış yerleri  çalışanlarına yönelik) 

• Kurşun ölçümleri (işçi sağlığına yönelik)

2007 YILI ESNAF MUAYENE  BİRİMİ ÇALIŞMALARI 

VERİVERİLEN LEN SAĞSAĞLIK LIK KARNES KARNESİİ

PORTÖPORTÖR R MUAYENES MUAYENESİİ

AKCAKCİİGER GER GRAFİGRAFİSSİİ

TESPİTESPİT T EDİEDİLEN LEN PORTÖPORTÖRR

TESBİTESBİT EDİT EDİLEN LEN TÜTÜBERKBERKÜÜLOZLOZ

74957495 1360013600 1599615996 00 00

Hava Kirliliği Laboratuarı:

İlimiz sınırları içinde iki ayrı istasyonda, yarı otomatik cihazla,  24 saatlik periyotlarla SO₂ ve duman parametrelerinin 

ölçümleri ve analizleri yapılmakta olup sonuçlar aylık olarak  Sağlık Müdürlüğüne, Sağlık Bakanlığına, Refik Saydam 

Hıfzısıhha Enstitüsüne ve Eskişehir Büyükşehir Belediyesine  bildirilmektedir. 

Parametrik Değerler:

• SO_2 : 150 µ gr / m3, Yaz ayları için 400 µ gr / m3, Kış ayları için

• Duman : 150 µ gr / m3 Yaz ayları için 300 µ gr / m3, Kış ayları için

ESKİŞEHİR İLİ YILLARA GÖRE HAVA KİRLİLİĞİ ÖLÇÜM SONUÇLARI GRAFİĞİ

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

SO2 DUMAN

UZUN VADE DEĞERLERİ : (SO2) 400 μg/m3 UZUN VADE DEĞERLERİ : (DUMAN) 300 μg/m3

HAVA KİRLİLİĞİ ÖLÇÜM SONUÇLARI TABLOSU

AYLAR AYLAR

SO2 SO2 ((μμg/m3 )g/m3 )

Duman Duman ((μμg/m3 )g/m3 )

20062006 20072007 20062006 20072007

OCAKOCAK 62 64 47 47

ŞUBATŞUBAT 53 70 47 51

MARTMART 52 52 34 35

NNİSANİSAN 41 45 25 27

MAYIS

MAYIS 45 41 32 25

HAZİHAZİRANRAN 38 32 21 22

TEMMUZ

TEMMUZ 33 27 19 21

AAĞUSTOSĞUSTOS 33 29 20 20

EYLÜEYLÜLL 40 35 21 23

EKEKİMİM 50 49 35 27

KASIM

KASIM 75 45 74 30

ARALIK

ARALIK 76 48 83 31

ORTALAMA

ORTALAMA 5050 4545 3838 2828

2006‐2007 Yılları Solunum Sistemi Hastalık  Sayıları*:

**

2006 2007

KOAH

5863 8531

Astım ve Alerjik 

Hastalıklar 2320 5308

ÜSYE

282690 416898

ASYE

53206 69498

2007 YILI ÖLÜM NEDENLERİ

KALBİN DİĞER HASTALIKLARI

YETMEZLİĞİ 943

TÜM KANSERLER 680

DİĞER SOLUNUM SİST. HAST. 351

SEREBRO VASCULER OLAY 212

MYOCARD INFARKTÜSÜ 136

ARTERYEL HASTALIKLAR 112

SİNİR SİT. VE DUYU ORG. HAST. 108

DİYABETES MELLİTUS 80

NEFRİT, NEFROZ 37

DİĞER 1707

TOPLAM 4366

Kanser Kontrol Birimi 

Birim Sorumlusu: Hekim

Ayrıca,

2 Çevre Sağlık Teknisyeni görev 

yapmaktadır.

Kanser Kontrol Biriminin Görevleri

• Eğitim çalışmaları yapmak,

• KETEM’in kuruşuna katkı sağlamak,

• Kanser Danışma Kurulu’nun toplantılarını düzenlemek,

• Kanser Kayıtları konusunda aktif  sürveyans yapmak,

• Kanser Savaş Daire Başkanlığına veri 

göndermek.

ESKİŞEHİR İLİ KANSER VAKALARININ YILLARA  GÖRE DAĞILIMI

İl İçi İl Dışı Toplam

2004 1458 455 1913

2005 1210 362 1572

2006 1268 383 1651

2007 1787 492 2279

2008 781 169 950

BİLDİRİMLERE GÖRE 2007 YILI İLK 10 KANSER  TÜRÜ

İL İÇİ İL DIŞI TOPLAM

DERİ ^{281 44 325}

AKCİĞER ^{227 68 295}

PROSTAT 136 32 168

MESANE 136 32 168

MEME 131 35 166

MİDE ^{100 28 128}

KAN ^{75 46 121}

KADIN GENİTAL 72 38 110

KOLON 94 15 109

BEYİN 26 13 39

DİĞER ^{509 141 650}

TOPLAM 1787 492 2279

TEŞEKKÜRLER