Halk Sağlığı Açısından İçme ve Kullanma Suyu Analizleri

(1)

Halk Sağlığı Açısından İçme ve Kullanma Suyu Analizleri

Raika Durusoy, Seminer, 1 Kasım 2006

(2)

Sunum çerçevesi

İçme ve kullanma suları İçerik

ÔMevzuat

ÔAnaliz için su örneği alma yöntemleri

ÔÖlçütler: Neyi gösteriyor ve insan sağlığı açısından önemleri

ÔLaboratuvarımızı tanıyalım

(3)

Mevzuat

İçme ve kullanma suyunda yapılması gereken analizler ve bu analizlerin izin verilen değerleri Sağlık Bakanlığının

yayınladığı ‘İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik’te verilmiştir.

RESMİ GAZETE: 17 Şubat 2005 - Sayı : 25730

98/83EC

(4)

Kapsam ve tanımlar

9 kaynak suları 9 içme suları

9 içme-kullanma suları

hariç:

8 doğal mineralli sular, kaplıca ve içmece suları, tıbbi amaçlı sular

8 suyun kalitesinin tüketici sağlığını etkilemediğinin tespit edildiği durumlarda kullanılan sular

8 günlük ort. < 10 m³ su sağlayan veya 50 den az kişi tarafından kullanılabilecek müstakil su kaynağı

(5)

Madde 6 — Suların, sağlığa uygun ve temiz olması zorunludur

Bu Yönetmeliğin asgari şartları bakımından sular;

Ôİnsan sağlığına potansiyel bir tehlike

oluşturan miktar ve yoğunlukta maddeler, mikroorganizmalar ve parazitler içermiyorsa, ÔEk-1’de yer alan şartlara ve bu Yönetmeliğin

7, 8, 10, 11 ve 13 üncü maddelerine uyuyor ise,

sağlığa uygun ve temiz kabul edilir.

(6)

Madde 7. Kalite Standartları

Suyun kalite standartları Ek-1' de

belirlenen parametre değerlerini içerir

Sağlık açısından gerekli hallerde Ek-1’de yer almayan parametreler de ilave

edilebilir

(7)

Ek-1’de yer alan parametreler

a) Mikrobiyolojik parametreler b) Kimyasal parametreler

c) Gösterge parametreleri d) Radyoaktivite

(8)

Mikrobiyolojik parametreler

Ek 1a

İçme-Kullanma Suları için

0/100 ml Koliform bakteri

0/100 ml Enterokok

0/100 ml Escherichia Coli ( E. Coli )

Parametrik değer

sayı/100 ml

Parametre

(9)

Mikrobiyolojik parametreler

Ek 1a

İçme Suları için (İmlahanede)

0/100ml Diğer mikroskobik canlılar

0/100ml Parazitler

100/ml 20/ml 22 °C’de koloni sayısı

37 °C’de koloni sayısı

0/100ml Patojen Stafilokoklar

0/50ml Clostridium Perfringens

0/100ml Salmonella *

0/250ml Fekal koliform bakteri

0/250 ml P. aeruginosa

0/250 ml Enterokok

Parametrik değer sayı/ ml

Parametre

(10)

Mikrobiyolojik parametreler

Ek 1a

Kaynak Suları için

0/100ml Diğer Mikroskobik Canlılar

0/100ml Parazitler

100/ml 20/ml Ambalajlanmış: 22 °C’de 72 saatte agar-agar veya agar-

jelatin karışımında koloni sayısı

37 °C’de 24 saatte agar-agar karışımında koloni sayısı

20/ml 5/ml Kaynaktan: 22 °C’de 72 saatte agar-agar veya agar-jelatin

karışımında koloni sayısı *

37 °C’de 24 saatte agar-agar karışımında koloni sayısı *

0/100ml Patojen Stafilokoklar

0/50ml Anaerob sporlu sülfat redükte eden bakteriler *

0/100ml Patojen Mikroorganizmalar *

0/250ml Fekal koliform bakteri

0/250 ml P. aeruginosa

0/250 ml Enterokok

Parametrik değer ^{sayı/ ml} Parametre

(11)

Kimyasal parametreler ^{- 1}

Ek 1b

0,10 µg/L Epikloridin

3,0 µg/L 1,2-dikloretan

µg/L 50

Siyanür

mg/L 2

Bakır

µg/L 50

Krom

µg/L 5,0

Kadmiyum

µg/L 10 (içme-kullanma suları için 2008’e dek 25 µg/L)

Bromat

mg/L 1

Bor

0,010 µg/L Benzo (a) piren

1.0 µg/L Benzen

10 µg/L Arsenik

µg/L 5.0

Antimon

µg/L 0.1

Akrilamid

Birim Parametrik değer

Parametre

(12)

Kimyasal parametreler ^{- 2}

Ek 1b

mg/L 1,5

Florür

µg/L 10 (içme-kullanma suları için 2013’e dek 25)

Kurşun

µg/L 0,50

Vinil Klorür

µg/L 100 (içme-kullanma suları için 2013’e dek 150)

Trihalometanlar-toplam

µg/L 10

Tetrakloreten ve trikloreten

µg/L 10

Selenyum

µg/L 0,10

Polisiklik aromatik hidrokarb.

0,50 µg/L Toplam pestisitler

0,10 µg/L Pestisitler

mg/L 0,50

Nitrit

mg/L 50

Nitrat

µg/L 20

Nikel

µg/L 1,0

Cıva

Birim Parametrik değer

Parametre

0 45

!

(13)

Gösterge parametreleri ^{- 1}

Ek 1c

mg/L O₂ 5,0

Oksitlenebilirlik

pH birimleri

≥6,5 ve ≤ 9,5 pH

KE Bulanıklık

KE Tat

KE Koku

Kabul edilebilir ve anormal değişim yok (KE)

Renk

20 °C’de µS / cm İletkenlik 2500

mg/L 250

Klorür

mg/L 0,50

Amonyum

Birim Parametrik Değer

Parametre

- 5 birim

5 birim

200

! 0

(14)

Gösterge parametreleri ^{- 2}

Ek 1c

200 µg/L Alüminyum

sayı/100 ml 0

C. perfringens (sporlular dahil)

Anormal değişim yok Toplam Organik Karbon (TOC)

sayı/100 ml 0

Koliform bakteri

Anormal değişim yok 22 °C’de koloni sayımı

mg/L 200

Sodyum

mg/L 250

Sülfat

µg/L 50

Mangan

µg/L 200

Demir

Birim Parametrik Değer

Parametre

125 200 100 300

(15)

Radyoaktivite

Ek 1d

Bq/L 1

Beta yayınlayıcılar

Bq/L 0.1

Alfa yayınlayıcılar

mSv/yıl 0,10

Toplam gösterge dozu

Bq/L 100

Trityum

Birim Parametrik

değer Parametre

(16)

Madde 8. Kalite Standartlarının Aranacağı Noktalar

Parametreler;

Ô Şebeke aracılığı ile temin ediliyorsa musluklardan, Ô Suyun tankerden alınması halinde, tankerden alındığı Ô Şişelere ya da ambalajlara doldurulması halinde,

doldurulduğu

Ô Suyun gıda üretiminde kullanılması halinde, suyun üretimde kullanıldığı

noktalarda aranır

Suyun, (binanın) iç şebeke sisteminden ya da onarım nedeniyle kalite standartlarına uymadığının belirlenmesi durumunda, bu Yönetmelik hükümlerine uyulmuş kabul edilir

Bu durum şebeke aracılığıyla temin edilen sular için

geçerli olduğunda yetkili merciler, tavsiyelerde bulunma da dahil olmak üzere her tür önlemi alır

(17)

Madde 10. İzleme, Dezenfeksiyon ve Analiz Özellikleri

Tüketime sunulan içme-kullanma suları Tablo B1’de belirtilen sıklıklarda denetleme izlemesi ve kontrol izlemesine tabi tutulur

Ô Denetleme izlemesi Ô Kontrol izlemesi

Uç noktalardan alınan numunelerde serbest bakiye klor miktarı en fazla 0.5 mg/L

Parametrelerin analiz özellikleri için Ek-3’te belirtilen şartlara uyulur

Bu Yönetmelikte yer almayan parametreler yönünden

kirlenmenin ve bu kirlenmenin insan sağlığına potansiyel bir tehlike oluşturmasının muhtemel olması halinde, bu ölçütler için ayrı izleme yapılır, izleme sonuçlarına göre gerekli önlemler alınır

(18)

Tablo B1. Dağıtım şebekesi/ tankerden sağlanan/ gıda üretiminde kullanılan İçme-kullanma suyu için minimum numune alma ve analiz sıklığı

10

Her 25 000 m³/gün için 3 denetim izlemesi daha ilave

301

Artı her 1000 m³/gün için 3 kontrol izlemesi daha ilave

>100000

3

İlave her 10000 m³/gün için 1 denetim izlemesi ilave

31

Artı her 1000 m³/gün için 3 kontrol izlemesi daha ilave

>10000 ≤ 100 000

1

İlave her 3300 m³/gün için 3 denetim izlemesi ilave

4

İlave her 1000 m³/gün için 3 kontrol izlemesi ilave

>1000 ≤ 10 000

1

>100 ≤ 1 000 4

1

≤ 100 2

Her yıl için denetleme izlemesi sayısı ^3,5 Her yıl için kontrol

izlemesi sayısı ^3,4,5 Günde dağıtılan/ üretilen

su miktarı ^1,2 (m³)

İzmir’de 580.000 m³/gün => 2040 gerekli; gerçekleşen > 6000

(19)

Madde 11. Düzeltici Önlemler ve Kullanım Sınırlamaları

Belirlenen parametre değerlerinin ihlali durumunda, nedenlerini belirlemek amacıyla gerekli incelemeler yapılır

Şebekeden sağlanan sular, belirlenen parametre değerlerine uymuyorsa ve bu sulardaki uyumsuzluk iç şebeke sisteminden, bakım veya onarımdan kaynaklanıyorsa, yetkili merciler, suyun kalitesinin iyileştirilmesi için düzeltici önlemleri en kısa sürede alır ve parametreyle ilgili zorlayıcı tedbirlere öncelik verir

İhlal durumunda sular, izleme programı dışında ilave denetleme izlemesine tabi tutulabilir,

Ô herhangi bir parametre ihlali olmasa dahi insan sağlığı için potansiyel tehlike oluşturan içme-kullanma suyunun kullanımı

yasaklanabilir ya da sınırlanabilir veya insan sağlığını korumak için gerekli diğer önlemler alınır.

Denetleme izlemelerinde Ek-1 c ve d şartlarının ihlali halinde, insan sağlığı için herhangi bir risk oluşturup oluşturmayacağı değerlendirilir. İnsan sağlığını korumak amacıyla gerekli olması halinde düzeltici önlemler alınır

Düzeltici önlemlerin alınmasını gerektiren ihlalin ciddi boyutlarda olması durumunda tüketiciler bilgilendirilir

(20)

Madde 13. Arıtma, Ekipman ve Materyallerin Kalitesinin Güvenceye Alınması

İçme-kullanma sularının hazırlanması, dağıtımı ve tesisatta kullanılan madde veya

materyallerden kaynaklanan kirliliğe yönelik gerekli bütün önlemler alınır

Suyun tüketime sunulduğu noktaya kadar her aşamada su ile temas eden veya etmesi

muhtemel olan bütün yüzeyler ile alet ve

cihazlar, suyun niteliğini bozmayacak ve sağlığa zarar vermeyecek malzemeden yapılır

(21)

Analizlerin yapılacağı yer

Sağlık teşkilatı, kaynağından tekniğine uygun olarak gerekli numuneleri alır

Ô İlk analiz (Madde 18)

Ô Denetleme izlemesi (Madde 46)

Ô Kontrol izlemesi (Madde 46)

Alınan numuneler;

Ô tercihen akredite olmuş ve

Ô analitik kontrol sistemine sahip,

Ô denetim yetkileri yetkili kuruluşlarca onaylanmış Ô bağımsız kişi veya kurumlarca belirli aralıklarla

denetlenen laboratuvarlar arasından,

Ô Bakanlıkça yetki verilecek laboratuvarlarda analiz ettirilir (Madde 18)

(22)

Parametrelerin analiz özellikleri

Ek 3

1. Analiz metotlarının belirleneceği parametreler Ô Mikrobiyolojik analizler için – membran filtrasyon

2. Performans karakteristiklerinin belirlendiği parametreler Ô Kimyasal analizler

…

25 25

25 Antimon

10 10

10 Amonyum

10 10

10 Alüminyum

Deteksiyon limiti Hassasiyet

yüzdesi*

Doğruluk yüzdesi*

Parametreler

* ISO 5725

3. Analiz metodunun belirlenmediği parametreler Ô Renk, koku, tat, TOC, bulanıklık

(23)

Analiz için su örneği alma

yöntemleri

(24)

Kimyasal analiz için örnek alma

Önerilen miktar 2 litre

(bizim 1 litre) Ô Belli toksik maddeler için en az 5-15 litre

Şeffaf pet şişe veya cam şişe

ÔSteril olması gerekmez ama iyice yıkanmış ve durulanmış olmalı

ÔTercihen 1/50 sulandırılmış HCl ile çalkalayıp iyice durulama

Örnek alınacak suyla en az 3 kez çalkalanmalı

Örnek alınacak suyu 3-5 dk. akıtmalı

(25)

Bakteriyolojik analiz için örnek alma

Önerilen miktar 100-250 ml

(bizim 100 ml)

ÔBirden fazla mikroorg. için en az 1 litre

Renkli steril cam şişe

(26)

Fiziksel ve Kimyasal Su Analiz

Teknikleri

(27)

Fiziksel ve Kimyasal Su Analiz Teknikleri

Gravimetrik

Titrasyon

Elektrokimyasal

Spektrofotometrik ve kolorimetrik

Kromatografi

Kütle spektrometresi

İmmünolojik

(28)

Mikrobiyolojik parametreler

Ek 1a, 1c

Escherichia Coli ( E. Coli )

Ô İnsan ve hayvan dışkısında çok fazla

Koliform bakteri

Ô Uzun süredir indikatör mikroorganizma Ô Safra asitlerinin varlığında üreme yeteneği Ô Geleneksel olarak Escherichia, Citrobacter,

Enterobacter ve Klebsiella, ancak…

37 °C'de koloni sayımı

Ô Sudaki genel bakteri içeriği

Kontrol

(29)

Mikrobiyolojik parametreler

Ek 1a, 1c

Enterokok

Pseudomonas aeruginosa

Salmonella

Clostridium Perfringens

Patojen Stafilokoklar

22 ve 37 °C'de koloni sayısı

Parazitler

Diğer mikroskobik canlılar

Patojen Mikroorganizmalar

Anaerob sporlu sülfat redükte eden bakteriler

Kontrol Kontrol

Kontrol

(30)

Kimyasal parametreler

Ek 1b

(31)

Bor

Cam, sabun, deterjan üretiminde ve alev geciktirici olarak kullanım

Daha çok gıdalarla alınır

Yer altı sularında doğal olarak bulunur

Yüzey sularında: deterjan kalıntısı

P.O. borik asit veya boraks ile deney hayvanlarında:

Ô ♂ üreme organları toksisitesi Ô Gelişimsel toksisite

Genotoksik değil

Tümör insidansında artış saptanmadı

(32)

Kurşun

Akü, lehim ve alaşımların üretimi

Petrolün içinde vuruntu önleyici ve kayganlaştırıcı

Boru sisteminden çözünen kurşun miktarını etkileyen etmenler:

Ô pH, sıcaklık, suyun sertliği, suyun kalış süresi

Çocuklar, erişkinlere göre 4-5 kat fazla alıyor

İskelette birikiyor

Hem sentezi, kalsiyum metabolizması, merkezi ve periferik sinir sistemine etkiler

Olası kanserojen

(33)

Nikel

Paslanmaz çelik, alaşımlar, piller, gıda katkı maddesi

İçme suyuna boru sisteminden çözünmeyle geçiş; jeolojik olarak yeraltı sularında doğal olarak da bulunabilir

Vücuda temel giriş yolu gıda

Temel giriş sigara içmeyenlerde gıda

Allerjik kontakt dermatit

Nikel bileşikleri (inhalasyon) kesin, metalik nikel olası kanserojen; P.O. yol ?

(34)

Nitrat ve nitrit

Doğada bulunan ve azot döngüsünün bileşeni iyonlar

Nitrat, inorganik gübrelerde

Sodyum nitrit, gıda koruyucu

Amonyak vb.nin oksidasyonu ile yer altı ve üstü sularda [ ]’u çok artabilir

Methemoglobinemi – mavi bebek sendromu

Kanserojen etki ∅

- -

Kontrol

Kaynak suları İçme suları

İçme-kullanma

Nitrit:

(35)

Akrilamid, Epikloridin, Vinil Klorür

Suyla temas eden polimerden kaynaklanan sudaki monomer kalıntıları

A: İçme suyunun işlenmesi sırasında kullanılan koagülanların kalıntısı; harç, gıda

Ô Nörotoksik, germ hücrelerine etkili

E: Gliserol, (su işleme dahil) reçine üretimi

Ô Lokal iritasyon, merkezi sinir sistemine etki

V: PVC üretimi. Çok uçucu. PVC boru kullanımı artıyor

kanserojenite: muhtemel (2A), muhtemel, kesin

(36)

Antimon

Element hali alaşımlarda, bileşikleri terapötik amaçlı kullanılıyor

Lehimlerde kurşunun yerine düşünülmüş

P.O. alım, inhalasyondan daha fazla

Çevresel maruziyet, mesleki olana göre çok az

Bazı bileşikleri olası, bazıları sınıflandırılamayan kanserojen

Kanserojen etki inhalasyon yoluyla saptanmış;

P.O. yola dair veri yok

(37)

Arsenik

Yerkabuğunda bileşikleri çok yaygın

Transistör, lazer, yarıiletken üretiminde alaşım

Doğal mineral ve madenlerin çözünmesiyle içme suyuna geçiş

İçme sularında tarama için yüksek öncelikli

Bazı bölgelerde öz.yeraltı içme suyu kaynaklarında yüksek [ ]

Esansiyel değil

İçme suyu tüketimi yoluyla kansere yol açtığı gösterilen nadir maddelerden

Öz.deri, mesane ve akciğer kanserleri

(38)

Benzen

Diğer organik kimyasalların üretimi

Petrolün içinde bulunur; emisyonlar

Suya geçiş: endüstriyel atık sular ve atmosfer

Akut maruziyette merkezi sinir sistemine etkili

Kronik maruziyette hematolojik değişiklikler ve lösemi

Kesin kanserojen

(39)

Bromat

Güçlü oksitleyici: saç jölesi ve tekstil boyaları;

un ve bira üretimi

Brom iyonu varlığında suyun ozonlanmasıyla ve klorlanmasıyla bromat oluşabilir

Zehirlenmelerin çoğu evde saç jölesinin yenmesiyle

Geçici: Bulantı, kusma, karın ağrısı, anüri, diare, merkezi sinir sistemi depresyonu, hemolitik anemi, pulmoner ödem

Kalıcı: böbrek yetmezliği ve sağırlık

(40)

Kadmiyum

Metali çelik sanayisi ve plastiklerde; bileşikleri pillerde

Atık sularla, gübreler ve yerel hava kirliliğiyle çevreye salınır

Boru sisteminden geçiş de olası

Gıda temel giriş yolu; sigara da önemli maruziyet

Böbreklerde birikir

Muhtemel kanserojen (inhalasyonla)

(41)

Krom

Yerkabuğunda çok yaygın

+2 değerlikten +6 değerliğe değişen yükler

Gıda, temel giriş yolu

Krom (VI) inhalasyonla akciğer kanseri

Krom (VI) kesin, krom (III) sınıflandırılamayan

kanserojen

(42)

Bakır

Hem esansiyel besin maddesi, hem içme suyu kirleticisi

Yaygın kullanım: boru, kapak, montaj yapımı;

alaşımlar ve kaplamalar

Sudaki temel kaynağı, boruların korozyonu

Gastrointestinal etkiler

(43)

Siyanür

Öz.gelişmekte olan ülkelerde bazı gıdalarda

Temelde endüstriyel kirlenme sonucu içme suyunda

Akut toksisitesi yüksek

Uzun dönem maruz kalındığın- da tiroid ve sinir sistemi

üzerine etkiler

(44)

1,2-dikloretan, trikloreten, tetrakloreten

Klorlanmış çözücüler: kuru temizleme, yağ çözücü

Vinil klorür ara maddesi

Endüstriyel kirlenmeyle suya ve havaya karışır

Tri ve Tetra merkezi sinir sistemi depresyonu, karaciğer ve böbrek hasarına yol açabiliyor;

muhtemel kanserojen

1,2 Di’nin hedefi + immün sistem; olası kanserojen

(45)

Florür

Yerkabuğunun 0,3g/kg’ı

İçme suyunda doğal olarak bulunur

Alüminyum üretimi, gübre üretimi sırasında fosfatlı kayalardan salınma, belediyelerce florlama

1.Gıda, 2.Su, 3.Diş macunu ile vücuda giriş

Sınır değer 1.5 mg/litre; belediyelerce 0.5–1.0 mg/litre

Dental fluorozis,

kemiklerde fluorozis

(46)

Cıva

Doğada volkanik kökenli

Geniş kullanım alanı (klor ve kostik üretimi, elektrik, sanayi ve kontrol cihazlarında,

laboratuvarlarda, fungisit-antiseptik vb.bileşiklerde); giderek azalıyor

Temel alım yolu (mesleki hariç) gıda, öz.balık

Akut toksisite: sinir sistemi ve böbrek

Kronik: tremor, mental bozukluk, jinjivit

Olası kanserojen

(47)

Pestisitler, Toplam pestisitler

Organik insektisitler (böcek öldürücüler),

Organik herbisitler (bitki öldürücüler),

Organik fungisitler (mantar öldürücüler),

Organik nematositler (solucan,kurt öldürücüler),

Organik akarisitler,

Organik algisitler (yosun öldürücüler),

Organik rodentisitler (kemirici öldürücüler),

Organik slimisitler (balçık, salgı öldürücüler) ile,

bunlarla bağlantılı ürünler (diğerlerinin yanı sıra, büyüme kontrol edicileri) ve ilgili metabolitleri

(48)

Polisiklik aromatik hidrokarbonlar Benzo (a) piren

Benzo (b) floranten

Benzo (k) floranten

Benzo (ghi) perilen

İndeno (1,2,3- cd) piren

Çeşitli yanma işlemleriyle atmosfere

Genelde suda fazla bulunmaz

Su dağıtım borularının karbon-zift kaplaması

Temel giriş yolu gıda ve hava (dış ve iç ortam)

İşçilerde inhalasyon ve deri yoluyla kanserojen

(49)

Selenyum

Yer kabuğunda, genelde kükürtlü minerallerle

Esansiyel iz element

Tahıl, et, balık temel kaynak (coğrafi bölgeye göre çok değişen düzeylerde)

Uzun dönem maruziyette tırnak, saç ve karaciğer değişiklikleri

(50)

Trihalometanlar-toplam

Kloroform, bromoform, dibromoklorametan, bromodiklorometan

Ham su kaynaklarındaki organik maddelerin klorlanmasıyla içme suyunda oluşur

Olası kanserojen (böbrek, karaciğer, beyin)

Fetusta gelişim bozuklukları

(51)

Kimyasal parametreler

Ek 1c

(52)

Alüminyum

En yaygın metal; yerkabuğunun %8’i

Su arıtmada koagülan olarak kullanım

Temel giriş yolu gıda ile (katkı maddeleri)

Ô İçme suyundan maruziyet, toplamın %5’i

Antasitlerde

Potansiyel nörotoksiste:

Alzheimer

- Kontrol

Kontrol

İçme-kullanma

(53)

Amonyum

İyonize olmayan (NH₃) ve iyonize (NH₄⁺)

Metabolik, tarımsal, edüstriyel işlemler ve kloraminle dezenfeksiyon sonucu

Suda amonyak, olası bakteriyel, kanalizasyon ve hayvancılık atığı kirliliği göstergesi

Memeli metabolizmasının temel bileşeni

Sınır değer önerilmiyor ancak;

Ô Dezenfeksiyonun etkinliğini azaltabilir

Ô Dağıtım sisteminde nitrit oluşumuna yol açabilir Ô Manganın filtrelerde tutulmasını engelleyebilir Ô Tat ve koku sorunlarına yol açabilir

Kontrol

İçme-kullanma

(54)

Klorür

İçme suyundaki kökenleri: doğal kaynaklar, kanalizasyon, endüstriyel deşarjlar, kara karşı sokaklara atılan tuz, kıyı alanlarında tuzlanma

Temel alış yolu yemekleri tuzlama

Aşırı klorür, dağıtım sistemindeki metalleri korozyona uğratır

Önerilen sınır değeri yok

250 mg/litre’nin üzerinde fark edilebilir tada yol açabilir

Klor

(55)

Renk

Kaynakları

Ô Doğal metalik iyonlar (demir, manganez) Ô Humus

Ô Fosilleşmiş maddeler Ô Plankton

Ô Ot

Ô Endüstriyel atıklar

İçilebilir nitelikteki su renksiz ve saydam olmalıdır

Kontrol

İçme-kullanma

(56)

Kontrol

pH

İçme-kullanma

Sağlık için önerilen bir sınır değeri yok

İnsanlar üzerine direkt etkisi yok

En önemli işlemsel su kalitesi göstergelerinden

Yeterli temizliği ve dezenfeksiyonu sağlamak için su işlemenin her aşamasında özenle pH kontrolü gerekli

(57)

Mangan

Yerkabuğundaki en yaygın metallerden

Demir ve çelik alaşımlarında; potasyum

permanganat olarak temizleyici ve dezenfektan

Sularda doğal olarak bulunur

En fazla maruziyet gıda ile

Esansiyel; hem eksikliği, hem aşırı alımı sorun

Nörolojik etkiler (inhalasyonla)

(58)

Sülfat

Doğal olarak birçok mineralde bulunur

Öz.kimya sanayisinde kullanım => atık

Doğal kaynaklardan yer altı suyunda daha yüksek miktarda

Gıda temel alış yolu

Sağlığa zararlı etkisi saptanmamış

Yüksek miktarda alımıyla

Ô Laksatif etki

Ô Fark edilebilir tat

(59)

Sodyum

Tüm gıdalarda ve içme suyunda bulunur

İçme suyundaki sodyum ile hipertansiyon arasında ilişki kurulamamakta

Sağlıkla ilgili önerilen bir sınır değeri yok

200 mg/litrenin üzerinde hoşa gitmeyen tat

(60)

Bulanıklık

İçme ve kullanma suları berrak olmalıdır

Sızdırma kuyulardan kentlere su verilen bölgelerde

Sistemde onarım olduğunda

Nedenleri

Ô bitkisel artıklar Ô balçık

Ô su yosunları

Ô küçük hayvancılar

Ô demir ve mangan gibi inorganik tuzlar

Kaynatma ile ortadan kalkar

Diğer: çamur, ince organik maddeler, plankton, diğer mikroorganizmalar

Kontrol

İçme-kullanma

(61)

Koku ve tat

Koku

Ô Basit mekanizma ama korunma yöntemi Ô Kaynağı

Yosun, ot, katran, balık, algler, protozoalar, planktonlar ve diğer mikroorganizmalar vb.

Suyun içinde bulunduğu depo veya kaplar

Sabun, deterjan veya endüstriyel atıkların içerisindeki kimyasallar

Ô Su örneği, kokusuz su ile belli derişimlerde karıştırılıp 60°C’ye ısıtılır ve koklanır

Tat

Ô Lezzet veren bir etken, suyun içinde erimiş CO₂ ve O₂ Ô Su kaynatılır, soğuması beklenir, 25°C’ta tadılır

Kontrol

İçme-kullanma

(62)

İletkenlik

Suyun içinde bulunan elektrolit miktarının bir ölçütü (toplam katyon veya anyon [ ] )

Erimiş katı maddelerin toplamı ile de yakından ilişkili

Sıcaklık arttıkça azalır

Kirlilik arttıkça artar

Kontrol

İçme-kullanma

(63)

Demir

- Kontrol

Kontrol

İçme-kullanma

Yerkabuğundaki en yaygın metal

Doğal olarak sularda bulunur

Demirli koagülan kullanımı veya su borularının korozyonu sonucu suya geçebilir

Esansiyel

Vücutta depolanır

Önerilen sınır değeri yok

(64)

Oksitlenebilirlik ve TOC

Oksitlenebilirlik

Toplam Organik Karbon (TOC)

Sudaki organik karbon [ ]’un ölçüsü

Organik maddenin CO₂’e oksitlenmesiyle ölçülür

Organik kontaminasyon düzeyini hızlı belirlemek için bir yöntem

Ne kadar çok karbon/organik madde varsa o kadar çok O₂ tüketilir

(65)

Laboratuvarımızda bakılan diğer parametreler

+ 300'e kadar

Total bakteri (1 cc) *

+ +

3,5 mg/l Organik madde

+ 0,5 ppm

Klor

+ 25 mg/l

Kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ)

+ 4 mg/l

Biyolojik oksijen ihtiyacı (BOİ)

+ 8 mg/l

Oksijen

+ Magnezyum

+ Potasyum

+ +

200 mcg/l Çinko

+ +

0,002 mg/l Fenol

+ Kalıcı sertlik

+

>=31 çok sert Toplam sertlik

Arıtma Sulama

İç-Kul.

İzin verilen en yüksek değer Bakılan ölçütler

(66)

Oksijen İhtiyacı

∅

Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ)

ÔOrganik maddeler ÔAerobik ayrışma

ÔSudaki organik maddelerin biyokimyasal

ayrışımı için bakterilerce gereksinim duyulan O₂ miktarı

Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ)

ÔAtıksularda bulunan kirleticilerin, özellikle organik maddelerin kimyasal

stabilizasyonları için gereken O₂ miktarı

KOİ > BOİ

(67)

Başlıca Kaynaklar

İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete, Sayı: 25730, 17 Şubat 2005

Recai Oğur, Ö.Faruk Tekbaş, Temel Su Analiz Teknikleri, GATA Halk Sağ.A.D., Ankara, 2005

Özdemir Egemen, Uğur Sunlu, Su Kalitesi, E.Ü. Su Ürünleri Fak.Yayın No:14, İzmir, 1999

Chemical Hazards in Drinking Water,

http://www.who.int/water_sanitation_health/dwq/che micals/en/, erişim: Ekim 2006

(68)

Halk Sağlığı Açısından İçme ve Kullanma Suyu Analizleri