İŞLETME KAVRAMI VE ILIŞKILI KAVRAMLAR
HAFTA 1
• Toplumun ihtiyaçlarını karşılamak için üretim faktörlerini (emek, sermaye, doğa, girişimci ve bilgi) bir araya getirerek ve kullanarak iktisadi mal ve hizmet üreten, ekonomik (en az çabayla en çok verim almaya çalışan) yapılardır.
• İşletmeler, kısaca ekonomik faydanın yaratıldığı organizasyon birimleridir.
• Şimdi bu tanımları ayrıntılı olarak inceleyelim
İHTİYAÇ
• İhtiyaç, insan biyolojisinden veya toplum gerekliliklerinden kaynaklanan eksikliklerdir.
Bunların yokluğu gerilim, tatmini ise haz ve doyum yaratır.
• Bazı ihtiyaçlar, yaşama dairdir. Bunlara birincil ihtiyaçlar denir (yeme, içme, cinsellik vb.).
• Fedakârlık, beğenilme gibi bazı ihtiyaçlar ise toplumsal ilişki ve görevlerden kaynaklanabilir. Bunlar ikincil ihtiyaçlardır (sosyal ihtiyaçlar). İkincil ihtiyaçlar, yaşamsal olmamakla birlikte sosyal statülerinin, görev ve rollerinin gereğidir. İnsanlar, bu ihtiyaçları giderdiğinde tatmin sağlarlar. Çabaları olumsuz sonuç verirse mutsuzluk ortaya çıkar.
• İşletmeler, toplumun ihtiyaçlarına yönelik mal ve hizmet üreterek fayda yaratabilmek için ihtiyaçları analiz etmelidir. Bu konudaki kuramlardan en bilineni Maslow’un ihtiyaçlar Hiyerarşisi kuramıdır.
İHTIYAÇLAR HIYERARŞISI
• 1. Fizyolojik ihtiyaçlar: Temel ihtiyaçlar, yeme-içme, hava gibi
• 2. Güvenlik ihtiyaçları: Korku duymama, barınma, güven içerisinde olma
• 3. Sosyal İhtiyaçlar: Bir gruba ait olma, sevme, sevilme
• 4. Psikolojik (saygınlık) ihtiyaçları: Prestij sahibi olma, takdir edilme, başarı
• 5. Kendini gerçekleştirme: Yaratıcı yetenekleri kullanma, olmak istediği
kişi olma
• Bazı ihtiyaçlar tek başına tatmin edilebilirken, diğerleri için toplumsal
ilişkiler ve örgütlenmeler gereklidir. Kişiler ihtiyaçları giderebilmek için
mal ve hizmet talep ederler. Hangi mal ve hizmetleri talep edecekleri
ise istek ile ilgilidir. Örneğin, susayan bir kişi, ayran, kola veya bira
isteyebilir. Bir başka deyişle, istek ihtiyaçları giderme biçimidir. İstek,
tüketicileri bilgilerine, kültürlerine, kişiliklerine vb. bağlıdır.
TALEP
• Satın alma gücü ile desteklenen ihtiyaçtır. Toplam talep: Bir ekonomide değişik mal ve hizmetlere yönelik talebin tamamıdır. Toplam arz ise, toplam talebi karşılamak için ortaya konan tüm mal ve hizmetlerdir.
Toplam arz ve talebin dengeye gelmesi ile bireysel ve toplumsal ihtiyaçlar tatmin edilmiş olur. Ekonomi ise, var olan ihtiyaçların
giderilmesinde kullanılacak olan mal ve hizmetlerin ortaya konmasına
ilişkin tüm çabalardır.
ÜRETIM FAKTÖRLERI
• 1.İşgücü/ Emek: Üretimde fiziksel ve zihinsel olarak çalışan tüm kişilerin ortaya koyduğu bedensel ve zihinsel çabalardır (Ücret veya maaş)
• 2.Doğal Kaynaklar; doğadan (yer altı ve yer üstünden) sağlanarak değişime uğratılan ve üretimde kullanılan maddelerin tamamı.
Karşılığında rant elde edilir
ÜRETIM FAKTÖRLERI
• 3.Sermaye: Doğada serbest biçimde bulunmayan ve insan tarafından üretilen üretim aracı olarak tanımlanır. Üretimde kullanılan her türlü makine, alet, donanım, nakit para,
alacaklar… (Bilançonun aktif tarafı) (Ortaklık payı/ Kar). Yabancı kaynaklar karşılığında faiz ödemesi yapılır. Buraya kadar sayılan üretim faktörleri geleneksel faktörler olarak
adlandırılır.
• 4.Bilgi Birikimi: Bir işin yapılışına ilişkin bilgi bütünü (örneğin Vietnam’da üretim yapan tekstil firmaları kendi sistemlerini/ fabrikalarını kuruyorlar). Geleneksel anlamda, emek fiziksel ve zihinsel tüm çabaları kapsasa da çağdaş örgütlerin bilgi işleyen birimlere dönüşmesi nedeniyle, bugün bilgi ayrı bir üretim faktörü olarak değerlendirilmektedir.
Çağdaş işletmeler, bilgi işleyen yapılardır.
