Tip 2 Diabette Hiperhomosisteinemi

Tip 2 Diabette Hiperhomosisteinemi

Gonca TAMER (*)

ÖZET

Homosistein; diyetle al›nan methioninin demetilasyonundan elde edilen toksik bir aminoasittir. Hiperhomosisteineminin, tromboemboli, kardiyovasküler ve serebrovasküler hastal›klar için bir risk faktörü oldu¤u ve tip 2 diabette normal topluma göre daha yüksek oldu¤u bildirilmifltir.

Bu çal›flmada tip 2 diabetli 32 hasta ile 32 kiflilik sa¤l›kl› kon- trol grubunda plazma homosistein düzeyleri araflt›r›lm›fl, tip 2 diabetlilerde plazma homosistein düzeyi, kontrol grubuna göre çok ileri düzeyde anlaml› olarak yüksek bulunmufltur (p<0.001).

Anahtar kelimeler:Tip 2 diabet, homosistein, mikroalbu- minüri

SUMMARY

Hyperhomocysteinemia in Type 2 Diabetes Homocysteine is a toxic aminoacid formed by demetilation of methionine taken in normal diet. Hyperhomocysteinemia is a risk factor for cardiovascular and cerebrovascular diseases and also thromboemboli. Hyperhomocysteinemia is more fre- quent in type 2 diabetes than normal population.

In this study, plasma levels of homocysteine were investigated in two groups; a patient-group formed out of 32 type 2 diabet- ic patients and a control group of 32 healthy volunteers. The plasma homocystein level was found significantly higher in type 2 diabetics than in control group (p<0.001).

Key words: Type 2 diabetes, homocysteine, microalbuminuria

SSK Kartal Hastanesi, ‹ç Hastal›klar›, Uz. Dr.*

Diabetes mellitus (DM), hiperglisemi, dislipidemi, gli- kozüri ve bunlara efllik eden pek çok klinik ve biyokim- yasal bulgularla seyreden, topluma göre morbidite ve mortalitesi yüksek olan bir metabolik hastal›kt›r. Ho- mosistein ise her insanda bulunan, diyetle al›nan methi- oninin demetilasyonundan elde edilen toksik bir amino- asittir

.

Plazma homosistein (hms) düzeyindeki art›fl›n kardiyo- vasküler ve serebrovasküler hastal›klar, tromboemboli ve ateroskleroz için ba¤›ms›z bir risk faktörü oldu¤u bildirilmifltir. Son çal›flmalar, plazma hms düzeyinin yüksek bulundu¤u tip 2 diabetli hastalarda, hiperhomo- sisteineminin kardiyovasküler olaylar› ve mortaliteyi art›ran di¤er faktörlerden ba¤›ms›z bir risk faktörü ola- bilece¤ini düflündürmüfltür

. Bu çal›flmada, tip 2 di- abetlilerde plazma hms düzeyinin toplumdan farkl› olup olmad›¤› araflt›r›lm›flt›r.

MATERYAL ve METOD

Çal›flmaya sigara içmeyen, üre ve kreatinini normal olan, 22

kad›n, 10 erkek, toplam 32 tip 2 diabetli hasta ile 21 kad›n ve 11 erkekten oluflan 32 kiflilik sa¤l›kl› kontrol grubu dahil edil- di. Tip 2 diabetli hastalar›n tümü oral antidiabetik kullanmak- tayd›.Tip 2 diabetli hastalar›n yafllar› 68-42 aras›nda olup yafl ortalamas› 50.2±8.29; ortalama HbA1c’leri % 7.49±0.31 idi.

Kontrol grubunun yafllar› 66-35 aras›nda olup yafl ortalamalar›

48.47±10.2 idi. Hasta ve kontrol grubunun; EDTA’l› kanda kolon kromatografisi yöntemi ile çal›fl›larak açl›k plazma hms düzeyleri ölçüldü ve istatistiksel karfl›laflt›rmas› yap›ld›.

BULGULAR

Tip 2 diabetli hastalar›n 11 (% 34)’inde açl›k plazma hms düzeyi normalden yüksek bulunmufl olup, hms ortalamas› 15.13±2.56 mmol/L idi. Kontrol grubundaki her bireyin açl›k plazma hms düzeyi normal olup, orta- lamas› 9.86±2.38 mmol/L idi. Bu sonuçlara göre, tip 2 DM’lu hasta grubunda kontrol grubuna göre plazma hms düzeyi çok ileri düzeyde anlaml› olarak yüksek bu- lundu (p<0.001).

TARTIfiMA

Hms, hayvansal proteinlerde bolca bulunan ve diyetle

KL‹N‹K ARAfiTIRMA ‹ç Hastal›klar›

Göztepe T›p Dergisi 16: 213-215, 2001

213

al›nan methioninin metabolik demetilasyonundan elde edilen, sülfhidril içeren, her insanda bulunan toksik bir aminoasittir. Total hms düzeyinin ölçülmesinde kulla- n›lan en yayg›n metod likit kromatografisidir. Erkekler kad›nlardan 1 mmol/l daha yüksek hms düzeyine sa- hiptir. Total hms konsantrasyonlar› yafl, sigara içilmesi, serum kreatinin düzeyi ve vücut kitle indeksinin 30’un alt›nda olmas› ile paralellik gösterir

.

Ciddi hiperhomosisteinemilerin bafll›ca nedenleri; hms metabolizmas›n› düzenleyen enzim genlerindeki homo- zigot hatalard›r. Klasik ve ciddi hiperhomosisteinemi- nin en s›k görülen genetik nedeni sistatyonbetasentaz (CBS) enziminin homozigot eksikli¤idir. Hastal›¤›n iki farkl› flekli, yüksek doz B6 vitaminine cevap verip ver- memesine göre ay›rdedilebilir. Orta derecede artm›fl plazma hms düzeyi ile ilgili en s›k görülen enzim de- fekti ise metiltetrahidrofolat redüktaz için geni kodla- yan bölgedeki bir nokta mutasyonudur. B12 vitaminine ba¤›ml› metiltetrahidrofolat redüktaz için henüz genetik bir hata bildirilmemifltir. Hms metabolizmas›nda yer- alan vitaminlerin yetersizli¤i ve çok ciddi olmayan ge- netik kodlama hatalar› hiperhomosisteinemiye daha s›k neden olur. Çal›flmalarda B12 vitamini ve folat›n plaz- madaki konsantrasyonlar› ile plazma hms düzeylerinin ters orant›l› oldu¤u bildirilmifltir

.

Hiperhomosisteinemi kardiyovasküler hastal›klar aç›- s›ndan ba¤›ms›z bir risk faktörüdür. Tip 2 DM’ta pre- matür ateroskleroz ile hiperhomosisteinemi paralelli¤i bildirilmifltir

. Hiperhomosisteinemi, endotel hücrele- ri üzerinde toksik etki gösterir. Hiperhomosisteinemide endotelyal hücrelerde glutatyon peroksidaz aktivitesi düfler. Glutatyon peroksidaz, oksidatif koruma meka- nizmalar› ile nitrik oksit (NO) fonksiyonlar›n› potansi- yalize eden çok önemli bir enzimdir. Hms, ateroskle- rozda, nörolojik hastal›klar ve infeksiyon durumlar›nda NO reseptörü gibi de davranarak NO fonksiyonlar›n›

farkl› bir mekanizmayla da antagonize edebilir. Hms, hücre yaflam süresi ve canl›l›¤›n› azalt›r, prostasiklini inhibe eder, faktör V’i aktif hale geçirir, damar düz kas hücrelerinin proliferasyonunu art›r›r, primer endotelin I üretimini inhibe ederek vazodilatasyonu engeller. Ayr›- ca, in vitro flartlarda düflük dansiteli lipoprotein oksi- dasyonuna yol açt›¤› bildirilmifltir. Hiperhomosisteine- mide trombositlerin adezyonu artar, trombinin plazma seviyesi yükselir, endotelyal kaynakl› gevfletici faktö- rün salg›lanmas› azal›r. Plazma hms seviyesi 5 mmol/l-

’nin üzerine ç›kt›¤›nda protein C aktivasyonu inhibe

olur, t-PA spesifik olarak bloke olur. Hms, 8 mmol/l gibi düflük konsantrasyonlarda bile plazminojenin aktif hale geçmesini engeller

.

Hiperhomosisteinemi, ateroskleroz, tromboemboli, kar- diyovasküler ve serebrovasküler hastal›klar aç›s›ndan önemli bir risk faktörüdür ve mortaliteyi art›r›r

. Bir çok çal›flmada tip 2 diabetlilerde hiperhomosisteine- minin daha s›k oldu¤u ve hiperinsülinemi ile birliktelik gösterdi¤i bildirilmifltir

. Zay›f metabolik kontrollü ve özellikle makrovasküler hastal›k, nefropati, mikroal- buminüri gibi komplikasyonlar› olan tip 2 diabetlilerde, plazma hms düzeylerinin iyi metabolik kontrollü ve komplikasyonsuz tip 2 diabetlilere göre daha yüksek ol- du¤u iddia edilmektedir

.

Son zamanlarda özellikle mikroalbuminüri ile yüksek plazma hms düzeyleri aras›ndaki korelasyona dikkat çe- kilmektedir

. Mikroalbuminürinin nedeni olarak hiperhomosisteinemi gösterilmektedir, hatta bir çal›fl- mada hiperhomosisteineminin tip 2 DM ve hipertansi- yondan ba¤›ms›z olarak mikroalbuminüri yapabilece¤i iddia edilmifltir. Bu iddia, mikroalbuminürinin nas›l kardiyovasküler olaylarda art›fla neden oldu¤unu aç›kla- yabilir

.

KAYNAKLAR

1. Nalbant S, Aktay D, Danac› M: Homosistein ve kardiyovasküler olaylardaki yeri. ‹ç Hastal›klar› Progres 9:292-8, 2000.

2. Hoogeveen EK, Kostense PJ, Jakobs C, et al: Hyperhomocys- teinemia increases rsk of death, especially in type 2 diabetes: 5-year follow-up of the Hoorn Study. Circulation 101:1506-11, 2000.

3. Abdella N, Mojiminiyi OA, Akanji AO: Homocysteine and endogenous markers of renal function in type 2 diabetic patients with- out coronary heart disease. Diabetes Res Clin Pract 50:177-85, 2000.

4. Selhub J: Homocystein metabolism. Ann Rev Nutr 19:219-46, 1999.

5. Fiorina P, Lanfredini M, Montanari A, et al: Plasma homocys- teine and folate are related to arterial blood pressure in type 2 dia- betes mellitus. Am J Hypertens 11:1100-7, 1998.

6. Fonseca VA, Mudaliar S, Schmidt B, et al: Plasma homocysteine concentrations are regulated by acute hyperinsulinemia in nondiabetic but not type 2 diabetic subjects. Metabolism 47:686-9, 1998.

7. Nappo F, De Rosa N, Marfella R, et al: Impairment of endothe- lial functions by acute hyperhomocysteinemia and reversal by antiox- idant vitamins. JAMA 1207-12, 1999.

8. Hankey GJ, Eilkelboom JW: Homocysteine and vascular disease.

Lancet 354:31-7, 1999.

9. Chambers JC, Mc Gregor A, Jean Marie J, et al: Demonstration of rapid onset vascular endothelial dysfunction after hyperhomocys- teinemia: An effect reversible with vitamin C theraphy. Circulatio 99:1156-60, 1999.

10. Hoogeveen EK, Kostense PJ, Beks PJ, et al: Hyper-homocys- teinemia is associated with an increased risk of cardiovascular dis- ease, especially in non-insulin-dependent diabetes mellitus: a popula- tion based study. Arterioscler Thromb Vasc Biol 18:133-8, 1998.

11. Munshi MN, Stone A, Fink L, Fonseca V: Hyper-homocys- Göztepe T›p Dergisi 16: 213-215, 2001

214

methionine homocysteine levels in NIDDM. Determinants and corre- lations with retinopathy, albuminuria, and cardiovascular disease.

Diabetes Care 22:125-32, 1999.

15. Jager A, Kostense PJ, Nijpels G, et al: Serum homocysteine levels are associated with the development of (micro) albuminuria:

the Hoorn Study. Arterioscler Thromb Vasc Biol 21:74-81, 2001.

16. Hoogeveen EK, Kostense PJ, Jager A, et al: Serum homocys- teine level and protein intake are related to risk of microalbuminuria:

the Hoorn Study. Kidney Int 54:203-9, 1998.

teinemia following a methionine load in patients with non-insulin- dependent diabetes mellitus and macrovascular disease. Metabolism 45:133-5, 1996.

12. Drzewoski J, Czupryniak L, Chwatko G, Bald E: Hyper- homocysteinemia in poorly controlled type 2 diabetes patients. Dia- betes Nutr Metab 13:319-24, 2000.

13. Buysschaert M, Dramais AS, Wallemacq PE, Hermans MP:

Hyperhomocysteinemia in type 2 diabetes: relationship to macroan- giopathy, nephropathy, and insulin resistance. Diabetes Care 23:1816-22, 2000.

14. Smulders YM, Rakic M, Slaats EH, et al: Fasting and post-

Göztepe T›p Dergisi, SSK Göztepe E¤itim Hastanesi'nin multi- disipliner bilimsel yay›n organ› olup, klinik ve deneysel çal›flma- lara, olgu sunumlar›na ve derleme yaz›lara yer verir. Yay›n dili Türkçe olan dergi, her üç ayda bir ç›kar ve dört say›da bir cilt ta- mamlan›r.

Bilimsel yaz›lar›n dergide yer alabilmesi için tüm yazarlar›n onaylad›¤›n› belgeleyen bir ön yaz› içermesi gerekir. Yay›n Kuru- lu, yaz›lar› çift hakem sistemi ile de¤erlendirerek yay›mlan›p ya- y›mlanm›yaca¤›na karar verir. Yay›n kurulu, yaz›lar› biçimce dü- zenlemek ve düzeltmek veya k›saltmak yetkisindedir.

Dergide yay›mlanan yaz›lar›n bilimsel ve etik sorumlulu¤u yazarlara aittir.

YAZIM KOfiULLARI

1. Yaz› standart A4 ka¤›d›na, bilgisayar ç›kt›s› olarak yaz›lmal› ve her sayfan›n iki yan›nda 3 cm boflluk b›rak›lmal›d›r.

2. Dergiye gönderilen klinik ve deneysel çal›flmalar 10, derleme yaz›lar› 14, olgu sunumlar› 5 sayfay› geçmemelidir.

3. Gönderilen yaz›lar›n bafll›klar› k›sa ve aç›k ifadeli olmal›d›r.

4. Yazarlar›n ünvan kullanmaks›z›n ad› ve soyad› bafll›¤›n alt›nda, ortaya aç›k olarak yaz›lmal›d›r. Yazarlar›n görev yeri, ünvanlar›

ve yaz› ile ilgili bilgi (kongrede sunulmufl olmas› poster veya her- han-gi bir kurumun deste¤i) dip not ile yaz›lmal›d›r.

5. Gönderilen yaz›larda s›ras›yla flu bölümler yer almal›d›r : Klinik ve deneysel araflt›rma yaz›lar› : Bafll›k (Türkçe ve ‹ngi- lizce), Özet (Türkçe ve ‹ngilizce), Girifl, Materyal ve Metod, Bul- gular, Tart›flma ve Kaynaklar

Olgu sunumlar› : Bafll›k (Türkçe ve ‹ngilizce), Özet (‹ngilizce), Olgu (veya olgular›n) Sunumu, Tart›flma ve Kaynaklar

Derlemeler : Bafll›k (Türkçe ve ‹ngilizce), Özet (‹ngilizce), Me- tin, Tart›flma ve Kaynaklar (Index Medicus kurallar›na göre) 6. Türkçe ve ‹ngilizce özet, konu çerçevesini ve a m a c › , k › s a c a yöntemi, elde edilen ve var›lan sonuçlar› içermelidir. Özetler 200- 250 kelimeyi aflmamal› ve sonuna en az 2, en çok 5 Türkçe ve

‹ngilizce anahtar kelime (key words) yaz›lmal›d›r.

7. Kaynaklar, metinde geçifl s›ras›na göre numaraland›r›lmal› ve

afla¤›daki örneklere göre yaz›lmal›d›r :

Makaleler için: Yazar›n soyad›, isim bafl harfleri, 2'nci yazar›n soyad› isim bafl harfleri, 3'üncü yazar›n soyad› isim bafl harfleri (sonrakiler için et. al.) : Makalenin ad›. Derginin ‹ndex Medicus'a göre k›salt›lm›fl ad› veya tam bafll›¤› Volüm say›s›:(say›), bafllang›ç sayfas›-bitifl sayfas›, Y›l

Örnek :

2. Fenel V, Vale GR, Brock GA, et. al.: Respiration and cerebral blood flow in metabolic acidosis and alkalosis in human. J. Appl Physiol 27 (2) : 67-70, 1967.

Kitaplar için: Yazar›n soyad›, isim bafl harfleri, (di¤er yazarlar da ayn› flekilde) : Kitab›n ad›. Bask›s›. Yay›nevi, fiehir, Sayfa, Y›l

Örnek :

3. Nunn J: Applied Respiratory Physiology. 2nd Ed., Butter- worths, London, 168, 1977.

8. fiekillerin (tablo, resim, ve grafikler) No'lar› yaz› içinde paran- tez içinde belirtilmelidir. Foto¤raflar ayr› bir zarfa konulmal› ve arka yüzleri numaralanmal›d›r. fiekillerin alt yaz›lar› (tablo, resim, grafik, foto¤raf ve slayt) ayr› bir sayfaya yaz›lmal› ve s›ra numaras› verilmelidir.

9. Dergide yay›mlanan yaz›lara katk›da bulunmak üzere veya ten- kit amac›yla "Editöre mektup" köflesine gönderilecek yaz›lar 2 daktilo sayfas›n› geçmeyecek flekilde yaz›lmal›d›r.

10. Yaz›lar iki nüsha verilmeli ve yaz›n›n bafl›nda "yazar›n yaz›fl- ma adresi ve telefonu" bulunmal›d›r.

11. Yaz›n›n, bilgisayar ç›kt›s› ile beraber mutlaka bir diskette MICROSOFT Word program›nda ve TEXT format›nda kayd› da gönderilmelidir. Disket ile birlikte gönderilmeyen yaz›lar de¤er- lendirmeye al›nmayacakt›r.

12. Yaz› ve flekiller yazarlara iade edilmez.

13. Yaz›lar ;

GÖZTEPE TIP DERG‹S‹

SSK Göztepe E¤itim Hastanesi Baflhekimli¤i 81054 GÖZTEPE / ‹STANBUL"

adresine gönderilmelidir.

YAZARLARA B‹LG‹

G. Tamer, Tip 2 Diabette Hiperhomosisteinemi

215