Yenidoğanın fizyolojik özellikleri
ve ekstrauterin yaşama uyumu 1
Solunum Sistemi
Fetal Akciğer
• Fetüsün akciğerleri döllenme ile beraber gebeliğin sonuna kadar gelişimini sürdürür
• Gebeliğin 24.hf.kadar akc.alveoler keseler gelişir.28.hf.alveollerde hücreler tipI ve
tipII alveoler hücrelere farklılaşır.
• Tip I hücreler akciğerlerdeki gaz değişimini sağlarken,tipII alveoler hücreler bir
fosfolipit türevi olan ve ekspirasyonda alveollerin kollabe olmasını önleyen sürfektan yapımını sağlar.
• İntrauterin yaşamda gaz alış-verişi plesanta ile olur, akciğer sıvısı ile doludur. Bu sıvı akciğeri korur ve gelişmesine olanak verir. Doğum
sırasında bu sıvının yaklaşık yarısı dışarı atılır ve yerini hava alır.
• Sezeryanla doğan bebekler akciğer sıvının dışarı atılamaması sonucunda hava değişimi engellenir ve aspirasyon riski artar
Solunum Sistemi Uyumu
• Ekstrauterin yaşama uyum sağlamada en kritik değişikliktir.
• Pulmoner kan akımı, sürfaktan üretimi ve solunum kasları ekstrauterin uyumu
etkilemektedir.
• Beyindeki solunum merkezi kimyasal ve
duyusal olarak uyarılırken; akciğerler mekanik olarak uyarılmaktadır.
Solunum Sistemi Uyumu
Mekanik Uyarı
• Sezaryen sonrası yenidoğanda solunum sıkıntısı yaşanabilir mi?
• Sezaryen tekniğiyle doğan bebeklerde toraks üzerine vajinal basınç olmadığı için
akciğerlerde emilmesi gereken bir miktar sıvı bulunmaktadır.
• Bu nedenle sezaryenle doğan bebeklerin solunum durumu yakından izlenmelidir.
Solunum Sistemi Uyumu
Kimyasal Uyarı
• Fetus doğum sırasında geçici bir stres yaşar.
Bu stresin iki nedeni vardır;
1. Uterus kontraksiyonları sırasında umblikal kan akımının kesintiye uğraması,
2. Doğumdan sonra ise umblikal kordun klemplenmesidir.
Solunum Sistemi Uyumu Duyusal Uyarı
• Solunumun başlamasını sağlayan duyusal uyaranlar; ısı, ses, ışık, dokunma ve ağrı gibi uyaranlardır.
• Bebeğin doğar doğmaz kurulanması önemli bir uyarandır.
Solunum Sistemi Uyumu Matür Yenidoğan
• Akciğerlerin kollabe olmasını önleyen madde olan “sürfaktan” ın da uyum sürecinde önemli bir etkisi vardır.
• Sürfaktan olmadığı durumda çok fazla çaba gerekir ve atelektazi gelişir.
Yenidoğan ile yetişkin solunum sistemi arasındaki farklar
• Yenidoğan burundan nefes alır.
• Yenidoğanın dili geniştir, glottis ve trakeası küçüktür.
• Solunum sekresyonlerı daha fazladır.
• Yenidoğanın alveolleri daha kolay kollabe olur.
• Muköz membranları daha incedir bu yüzden kolaylıkla zedelenebilir.
• Yenidoğanın alveolleri basınç değişikliklerine daha duyarlıdır.
Kardiovasküler Sistem
• Doğumdan sonra fetal dolaşım sonlanmış ve yenidoğan normal dolaşıma geçmiştir.
• İntrauterin dönemde kan pl.aracılığıyla oksijenlenirken doğumdan sonra kan akciğerlerde oksijenlenir.
• İntrauterin dönemde fetal dolaşımı sağlayan foramen ovale, duktus arteriyozus, duktus venozisin kapanması kardiovasküler sistem ile ilgili en önemli değişikliklerdir.
• Umblikal ven: Oksijenlenmiş kanı plasentadan fetüse taşır.
• Foraman ovale: Sağ atriyum ile sol atriyum arasındadır.
• Duktus arteriyozus: Pulmoner arter ile aorta arasında yer alır.
• Duktus venozus: Umblikal ven ile vena cava inferior arasındaki açıklıktır.
Hematolojik Sistem
Term bebekte; Hb değeri 13,7-20,5 gr/100 ml, Htc değeri ise %45-65 arasında değişmektedir.
Doğumda fetal hemoglobin yüksek olup (%70), bunun yerini erişkin hemoglobin almaktadır.
Bağırsaklarda bakterilerin yokluğu
nedeniyle K vitamini sentezi ve buna bağlı kanın pıhtılaşması yetersizdir. Bu
nedenle yenidoğan kanamalara yatkındır.
Yenidoğanda doğumdan sonra K vitamini yapılmaktadır.
Üriner Sistem
Yenidoğan doğumdan kısa bir süre sonra ya da ilk 24 saat içinde idrarını yapar.
Günde 6-8 kez idrarını yapar.
Böbrek korteksi tam gelişmemiştir.
• Böbrek tübülleri henüz tam olarak gelişmediğinden suyun geri emilimi sınırlı olur.
• Glomerul filtrasyon hızı düşüktür.
• İdrarı konsantre etme yeteneği azdır.
• Böbreklerin immatür olması ilaç uygulamalarında önem taşır.
• Yenidoğanın idrarı az miktarda protein, fazla miktarda ürat içerebilir. İdrardaki ürat ilk günlerde bebeğin
bezinde pembe pembe leke bırakabilir.
• Yenidoğanın ilk 24 saat içinde idrar yapması beklenir. 24 saat geçtiği halde idrar yapmayan bebeklerin, üretral stenoz, böbrek yada üreterlerin yokluğu gibi olası
sorunlar yönünden incelenmesi gerekir.
• Yenidoğanın idrarı az miktarda protein,fazla miktarda ürat içerebilir.İdrardaki ürat ilk
günlerde bebeğin bezinde pembe pembe leke bırakabilir.
• Yenidoğan bir defada yaklaşık 15 ml idrar yapar
• Dansitesi 1008-1010
• İlk 1-2 gün toplam 30-60ml idrar yapar
• Bir hafta sonra yaklaşık 300 ml’ye yükselir
Gastrointestinal Sistem
• Yağları ve basit karbonhidratları absorbe edebilirler.
• Kadia sfinkteri pilor sfinkteri kadar gelişmemiştir.
• Yenidoğanda kalın bağırsak mekonyumla
doludur. Mekonyum barsak sekresyonları, bilirubin, tuz, pankreatik sekresyon, epitel hücreleri ve amniyotik sıvıdan oluşur. Rengi
siyaha yakın ve yapışkandır. Mekonyum sterildir fakat zamanla bakteri içerir.
• Normal yenidoğanlarda ilk dışkılama ilk 24-36 saat içinde görülür.48 saate kadar dışkı
yapmayan bebeğin barsaklarıyla ilgili bir tıkanıklık düşünülür.
