Yenidoğanın doğum odasında ilk
bakımı ve fizik muayenesi
Yenidoğan Dönemi: Doğum - 28. gün arası
Erken Yenidoğan Dönemi: Doğum - 7. gün arası
Geç Yenidoğan Dönemi: 7. gün sonu - 28. gün arası
Perinatal dönem: ~22. GH’dan doğum sonrası 7. güne kadar olan zaman
Normal gebelik süresi:
Tamamlanmış 38 - 42 hafta, 259-293 gün (~
280 gün)
Term bebek:
Normal gebelik süresinde doğmuş bebek
Preterm (prematür) bebek:
38. GH tamamlanmadan doğmuş bebek
Postterm (postmatür) bebek:
42. GH tamamlandıktan sonra doğmuş bebek
Yenidoğanın İlk Değerlendirmesi
İlk değerlendirmede amaç;
yenidoğanın resüsitasyon gereksinimini belirlemek,
gestasyonel yaşını saptamak ve
herhangi bir konjenital anomali veya hastalığı olmadığını saptamaktır.
Yenidoğanın ilk bakım gereksinimi
• Hava yollarında açıklığın sağlanması,
• Vücut ısısının korunması,
• Apgar skorunun değerlendirilmesi,
• Kanamanın önlenmesi (K vit uygulama)
• Enfeksiyonun önlenmesi(göz,göbek,sünnet bakımı)
• Yenidoğanda distresin erken tanımlanması
• Ebeveyn-yenidoğan ilişkisinin kurulması
• Yenidoğanın kimliğinin belirlenmesi
• Beslenmenin sağlanması
• Ebeveynlerin eğitim gereksinimlerinin sağlanması
Hava yollarının açıklığının sağlanması
• Doğumdan sonra yenidoğanın nefes almasını kolaylaştırmak için ağız ve burundaki
sekresyonlar puar/aspiratörle temizlenir.
• Bu işlem sırasında mukozayı tahriş etmekten ve çok derin aspirasyonlardan kaçınılmalıdır.
Vücut ısısının düzenlenmesi,
korunması ve değerlendirilmesi
Vücut ısısının korunması
• Yenidoğanın ısı kaybını önlemek önemlidir
• Baştan başlayarak tüm vücut hızla ve iyice kurulanır.
• Kurulama sırasında ıslanan örtü, hemen ısıtılmış
diğer bir örtü ile değiştirilerek, ısı kaybı önlenmeye çalışılır.
• Bebek hipotermiye girerse;
Hipoterminin komplikasyonları
Yenidoğanın 02 ihtiyacı artar,
İlk dakikalar solunum ve dolaşımı tam gerçekleşmeyen bebek, artan O2 ihtiyacını karşılayamaz,
Soğuğa bağlı olarak vazokonstrüksiyon gelişir.
Vazokonstrüksiyon hipoksiye neden olur ve yenidoğanın asidoza yatkınlığı artar,
Sonuçta enerji kaybı olur. Enerji için glikoz kullanımı artar ve yenidoğanda hipoglisemi gelişir.
Ne yapılmalı?
• Yenidoğanın vücudunu kurulama
• Küvöz kullanma
• Radyan(tepeden) ısıtıcı kullanma
• Aile üyelerinin bebeği kucaklarına almaları
• Yenidoğanın başını pamuklu bir şapka ile sarmak yararlı olacaktır.
İlk Muayene:
Apgar skoru değerlendirmesi Cinsiyet
Vücut ağırlığı
Doğumsal görünür anomali
Apkar Skorun Değerlendirilmesi
Yenidoğanın doğumdan sonraki ilk 1-5 dakika fiziksel değerlendirilmesinde kullanılan sisteme apkar skore sistemi denmektedir. Apkar skore sisteminin 5 kriteri vardır. Bu kriterler;
Renk
Kalp hızı,
Solunum,
Kas tonusu
Reflekslerdir.
Belirti 0 Puan 1 Puan 2 Puan
Activity Kas Tonusu Gevşek
Kollar ve bacaklar öne doğru
bükülü
Aktif hareketli
Pulse Kalp Hızı Yok Dakikada 100
atımın altında
Dakikada 100 atımın üstünde
Grimace Uyarılara
cevap Yok
Buruna kateter sokulunca
yüzünü buruşturma
Buruna kateter sokulunca
öksürme ağlama
Appearance Cilt rengi Soluk, mor
Vücut pembe, kol ve bacaklar
mor
Tüm vücut pembe
Respiration Solunum Yok
Yavaş ve düzensiz solunum, cılız sesli
ağlama
Düzenli soluk alıp verme,
kuvvetli ağlama
Apkar skoru 0-3 puan arasında olan bebeklerde ciddi asfiksi vardır. Bu bebeklerin acilen resusite edilmesi gerekir. Bu amaçla endotrakeal in- tubasyon, oksijen tedavisi, dış kardiyak masaj, kardiyak uyarıcıların uygulanması, metabolik asidoz ve hipoglisemi tedavisi uygulanabilir.
Apkar skoru 4-6 puan arasında olan bebekler, genellikle müküs, verniks kazeoza ve mekonyum aspirasyonu olan bebeklerdir. Aspirasyonla solunum yollarının açılmasından sonra bebeğin durumu kendiliğinden düzelmeye başlar.
Apkar skoru 7 ve üstü olan bebekler ise sağlıklı olarak yorumlanır.
Aspirasyon yapılması
• Başı solunum yolunu açmak için hafif
ekstansiyonda tutularak, varsa ağız içi ve burundaki sekresyonlar temizlenir.
• Bunun için steril spanç, puar veya mekanik aspiratörle aspirasyon sondası kullanılabilir.
• Mekanik aspiratör, sadece, amniyon sıvısı mekonyum boyalı olan deprese (solunumu olmayan veya kas tonus gevşek veya kalp atım hızı 100/dk’nın altında) bebeklerde trakeal
aspirasyon yapılacağı zaman kullanılmalıdır.
• Mekonyumla boyalı bebek, deprese değilse trakeal aspirasyon yapılmasına gerek yoktur.
Kardiopulmoner resüsitasyon
yapılması
Göbek bakımı
• Bebek doğduktan sonra umblikal kord
mikroorganizmalara açık bir yer olduğundan bakımı önemlidir.
• Göbek kesilmeden önce bebeğin kordonu karın duvarının yaklaşık 1-2 cm ilerisinden klemplenir, kesilir ve kanama kontrolü yapılır.
• Umblikal kordu kuru tutmak önemlidir.
• Kordun kuruyup,düşmesini hızlandırmak
amacıyla %70’lik alkol veya batikonla günde 2- 3 kez bakım verilir.
• Kord yaklaşık 7-15 günde düşer.
• Kord düşene kadar silme banyo, düştükten sonra normal banyo yapılmalıdır.
• Daha kısa sürede göbeği kurutsun diye kurutucu toz, pudra pomad önerilmez.
• Ebeveynlere, bebeğin alt bezlerini göbeğin altından bağlaması gerektiği söylenir.
• Umblikal kordun enfeksiyon belirtileri kızarıklık, akıntı, kanama, şişlik ve
hassasiyettir.
Kanamanın önlenmesi
• Doğumdan sonraki ilk saatler özellikle kanama yönünden takip edilmelidir.
• Doğumda yenidoğanın bağırsak florası henüz gelişmediği için K vitamini sentezi yapılamaz.
• K vitamini eksikliğinde pıhtılaşma faktörleri üretilemez. Bu nedenle kanamaya eğilim olur.
• Proflaksi amacıyla her yenidoğana tek doz 0.5- 1.0 mg K vitamini doğum sonrası ilk 2 saat
içinde I.M yolla uygulanır.
• Bebekte kanama yada kanamaya yatkınlık varsa doz tekrarlanır.
Enfeksiyonun önlenmesi
Yenidoğan döneminde özellikle göz, ağız, umblikal kord ve perine enfeksiyon için odak noktalardır.
Aseptik çalışmaya dikkat edilmelidir,
Bebeğin çevresinin olabildiğince temiz tutulması ve bakım vermeden önce ellerin yıkanması
gereklidir.
Göz bakımı
• Annede gonore yada klamidya gibi bir enfeksiyon varsa hem sezaryen hem de vajinal yolla doğan
bebeklerin her iki gözüne
enfeksiyonu engellemek için %0.5 eritromisin veya %1 tetrasiklin
içeren göz pomadı uygulanır.
Kimliğin belirlenmesi
• Yenidoğan ve annede bileklik olmalıdır.
• Bilekliklerde annenin adı, soyadı, doğum zamanı ve tarihi, annenin protokol nosu, bebeğin
cinsiyeti (pembe,mavi bileklik) yazılır.
• Doğum öncesi yatış işlemlerinde, iki kol bandı
hazırlanır ve birisi doğum sonrası bebeğin koluna dolaşımı engellemeyecek, bebeği rahatsız
etmeyecek ve çıkmayacak şekilde takılır.
• Bebeğin ayak izi ve annenin başparmak izi alınarak dosyasına konulur.
• Bebeğe ait doğum kaydı formlarında, bebeğin durumu, doğumla ilgili kayıtlar,gebelik öyküsü, anne yenidoğan etkileşimi gibi bilgiler ayrıntılı doldurulur.
