İngiltere'nin Otomobil Yolları :
Harpten evvel, İngiltere, adet ve satıh bakı-mından, dünyanın en güzel yollarından bir kaçına sahip bulunuyordu. İngiltere'nin dört buçuk harp senesinden sonra bile normal zamanlarda gördükle-ri dikkat ve ihtimamdan mahrum kalan yollarının hemen hemen harbin ilk başladığı gündeki vazi-yetlerini mükemmelen muhafazaları bunu fazia-siyle ispat etmiştir. Maamafih, bu yollar Romalı-lardan kalma, yolların, orta çağ patikalarının, ve 18 inci ve 19 uncu asra ait araba şoselerinin üzeri-ne yapıldıkları için modem nakil vasıtalarının ağır yüküne tahammül edememektedirler. İngilte-re Yol Federasyonu İngilteİngilte-re Yol sistemini değiş-tirmek maksadiyle sadece modern nakil
vasıtala-rının ihtiyaçlarım karşılayacak mahiyette yeni yol-ların yapılmasını gözeten değil, fakat ayni zaman-da kırların güzelliğini muhafaza edecek olan bir plânı ileri sürmüştür.
Bu resim İngiltere Yol Federasyonunun bü-tün Britanya'da inşa etmeyi tasarladığı tipik bir yolu göstermektedir. İki tane ayrı araba yolu şeh-rin haricine ve dahiline gidip gelen nakil vasıtala-rına mahsustur. Bu iki yol birbirinden ağaç ve fi-danlar dikilmiş olan bir yeşil refüj ile ayrılmakta-dır. Bu yolların dışında bisikletleri motörlü nakliye vasıtalarından ayırmak için bisiklet yollan temin edilmiştir.
İ N f G İ L ı T E R E N İ N O T O M O B İ L Y O L L A R I
Yazan: Sir WiWam Rootes. K.B.E.
Bugünkü harpten evvel, İngiltere, miktar ve mesaha bakımından, dünyanın en güzel yolların-dan bazılarına sahip bulunuyordu. Fransa ve Al-manyadakilere nazaran bilhassa ikinci derecedeki yolları mükemmeldi. C. K. Chesterton İngiltere yollarını sağa sola yalpa vuran bir ayyaşın gidi-şine benzetmiştir. Ana caddeler meselesine ge-lince, daha 1939 'da bile İngiltei'edeki yollar İn-gilterenin mütemadiyen artan eşya ve yolcu nak-liyatını temine gayri kâfi gelmemeğe başlamıştı.
Bu makalede, önde gelen bir motör müte-hassısı, ve İngilterenin en büyük otomobil ve
tay-yare imalâtçılarından birisi olan Sir William Rootes, İngilterede büyük yeni bir otomobil yo-lu şebekesinin yapılması içüı İngiliz hükümetini tazyik etmekte olan İngiliz Yol Federasyonunun gördüğü işleri gözden geçirmektedir.
İngilterenin birinci ve ikinci derecedeki yol-ları, dört harp senesinden sonra bile, normal za-manda gördükleri dikkat ve ihtimamdan mahrum olmalarına rağmen, el'an birinci sınıf vaziyetleri-ni muhafaza etmektedirler. Bizatihi bu, İngilte-re yol inşaatçıları için büyük bir medarı
Bu resim İngiltere Yol Feda. rasyonunun tam önüne geçmek istediği şeyi göstermektedir. -Harpten evvel memleketin için. den geçen bir ana caddenin üs. tündeki hengâme. . Bu resmin gösterdiği gibi nakil vasıtaları hemen hemen sürünür gibi gi-diyor, buna sebep halihazırda nakil vasıtalarının şehir harici-ne çıkmasını temin eden yolların sayısının pek az olmasıdır, ve ana caddedeki ilerlemeye mani olan çaprazlamasına giden yol-ların çokluğudur.
dır, zira miktar ve mesaha bakımından ingiltere dünyanın herhangibir memleketine nazaran en gü-zel yollara sahiptir. Hariçte otomobille dolaştık-tan sonra İngiltere yollarında, ve bilhassa mem-leketin herhangi bir kısmında ikinci derecede-ki yollarda seyahat eden bir derecede-kimse, İngiltere
yol-larının birçok nususlarda bütün dünyanın ba-şında geldiğini anlar.
Maamafih, bu yollar Romalılar zamanından kalma yolların, orta zamanlarda haçlıların kullan-dığı patikaların, ve eski araba şoselerinin asır-lar boyunca inkişafından başka birşey değildir. Bunlar asırlar boyunca sayısız defalar tecdit edil-mişlerse de ilk günlerde takip ettikleri istikamet-lerden inhiraf ettirildikleri pek nadirdir. G. K. Chestertoıı İngiltere yollarını sağa sola yalpa vu-ran bir ayyaşın gidişine benzetmişti. Bu, İngilte-re Yol Federasyonunun halletmeği tasarladığı ciddi bir meseleyi ortaya atmıştır. Bugün Britan-ya şoseleri, mükemmel olmalarına rağmen, İngil-terenin mütemadiyen artan eşya ve yolcu
nak-liyatını temine gayri kâfidir, İngiliz Yol Federasyonu daha şimdiden İngiltereye, bu
büyüyen ihtiyaçları karşılayacak yeni bir ana caddeler şebekesi bahşetmeği hedef tutan, ve İn-giltereniıı ileri gelen seyrüsefer mütehassısları'» mühendisleri VG a razi mimarları tarafından ha-zırlanan bir plân vücuda getirmiştir.
İngilterenin refahı için böyle bir plânın el-zem olduğu, bundan en aşağı 44 sene evvel, o za-manki Başvekil - Mr. Arthur Balfour - taraftndan-tahmin edilmişti. Bu zat 11 Mayıs 1900 da Avam
kamarasında şöyle demişti:
«Bazan, tren ve tramvay yollarına ilâve ola-rak, seri otomobil nakliyatı için ve yalnız otomo-bil seyrüseferine münhasır olan büyük yolların inşasını göreceğimizi tahayyül ederim - öyle yol-lar ki, işçileri, hiçbir tren ve tramvay arabası-nın yapamıyacağı şekilde kapıdan kapıya götür-mek gibi cesim bir fayda temin edecektir.»
Motörcülerin cüretkâr önder ve kaçık mucit telâkki edildikleri bir4 zamanda Mr. Balfour'uıı
İngilterenin nizamlı bir yol inşaat plânına olan mübrem ihtiyacını önceden görmüş olması bu plân için bugün daha büyük olan ihtiyaca hız vermektedir. Zira arad.an geçen 44 sene zarfın-da otomobil seyrüseferindeki bu genişlemeyi kar-şılamak yolunda pek az tedbir alınmıştır.
Bu plân ilk defa 1938 de ileri sürülmüş, ve Eyalet Mühendisler Cemiyeti (CJounty Surve-yors Society) tarafından tekeffül edilmişti. İngi-liz Yol Federasyonu tarafından tekâmül ettirilen bu plân, beş tanesi direkt Londraya giden yedi adet otomobil yolunun inşasını temin etmektedir. Böylece, bu plâna göre, hükümet merkezi, hepsi büyük sınaî sahalar ve limanlar olan New-castle, Carlisl, South Wales, Southamptoıı, ve Portsmouth gibi büyük kasabalardan geçecek olan
Bu plân Britanya'da inşa edilmesi teklif olu-nan ana yollardan üçünü göstermektedir. Gecikme-lerin önüne geçmek için çapraz giden yollar yapıl-mayıp, nakil vasıtalarının daha serbest seyir et-mesi için yolların üstünden geçen köprü tarzında yollar inşa edilecektir. Resmin ortasında kaza ihti-mallerini büyük mikyasta önliyecek olan yonca şeklindeki yolların tekemmül ettirilmiş şeklini gös-termektedir.
Bu resim İnğilterede Yol Federasyonunun plânında yapılması teklif edilen yollarımı memleke-tin hudutlarını nasıl takip ettiğini göstermektedir, böylelikle kırların çirkinleşmesine mani olunacak, ve motörlü vasıta kullananlar için daha az meyilli yollar temin edilecektir.
bu mühim merkezler arasındaki otomobil sev-, rüseferinin derhal süratlenmesini intaç edecek, ve mamul emtianın fabrikadan limanlara naklini mühim mikyasta kolaylaştıracaktır.
Zâhiren böyie küçük ölçüde gibi görünen bu plân, müstahsilleri, tevziatçıları, ve gerek İn-ğilterede gerek hariçteki müstehlik kütlelerini geniş mikyasta faydalandıracaktır. Daha süratli nakliyatı kolaylaştırmakla ticareti tahrik edecek, nakliye ücretini mühim miktarda tenzil etmek su-retiyle gıda, havavici zaruriye, ve mamül mad-enlerin maliyetini düşürecektir. (Bu yalnız şu bir tek vâkıa ile bile isbat edilmektedir ki, harpten önceki senelerde yalnız Londra havalisinde nak-liyatın gecikmesi yılda 20,000,000 sterlingden faz-la zarara mal olmakta idi.)
Keza bu plân mahalli ve sair yollarda izdiha-mın önüne geçecek, ana caddelerin köylerden ve kasabalardan geçmesinden süratli ve ağır sey-rüseferin biı birine karışmasından mütevellit ka-zaların önlenmesinde büyük bir âmii olacaktır.
Bunlar plânın pratik cihetidir, fakat artis-tik ihtiyaçlar da gözden kaçırılmamıştır. Birçok defalar, gerek İnğilterede gerek hariçte, yeni yollar arazinin tabiî güzelliğini ve manzarasını hiç nazarı itibara almadan açılmıştır. Bizim plânı-mız yolları araziye uydurmaktır. Pratik olduğu yerlerde derelerin ve nehirlerin seyrini takip
ede-cekler, toprağın tabiî inhinalarını tak'p ederek te-pelerin eteklerinden dolaşacaklardır. Plân lariiıî kasabaları ve eski şirin köyleri muhafaza suretile
İngiliz peyzajının güzelliğini muhafaza etmek hu-susunda ısrar etmektedir.
Bu yolların maliyeti cesim fakat yerinde olacak çünkü herkese faydalar temin edecektir. Plânını çizdiğimiz bu başlıca ana caddelerin her tarafta genişliği 100 kadem (30 metre) olacak, ve ortadan çiçekler ve ağaçlarla dikili çimenlik bir şeritle taksim edilen 30 kadem (9 metre) lik iki araba yolundan müteşekkil olacaktır. Bugünkü nakliye gecikmelerinin mühim bir miktarına sebep olan kavuşaklarda yonca yaprağı- şeklindeki iitisak noktaları tatbik edilecektir. Bu çeşit kavuşak nok-taları daha şimcVden Amerikada kuU/mılmakta-dır. Fakat henüz bu memlekete sokulmamıştır. Bu, İngiliz Yol Federasyonunun gördüğü iş-lerin ancak küçük bir kısmıdır. Hükümete arzet-tikleri, ve çok müsait bir mülâhaza ile karşıla-nan projelerden birisidir. Hükümet bu plânın harpten sonra İngilterenin otomobil yollarının in-kişafında esas tutulacak salim bir prensip oldu-ğunu kabul etmiştir. Federasyonumuzun yegâne sebebi hikmeti otomobil yollarının inşası veya kullanılmasile ilgili olan bütün şahısların men-faatlerine vardım etmek onları gözetlemek ve
korumaktır; ve biz, gerek otomobil sahibi gerek Milâttan evvel dördüncü asrın bu pek meşhur eserini şimdiye kadar Arkeoloji âlemi ancak bazı paralar üzerinde tesadüif edilen tasvirler vasıtasi-le tanımakta idi.
Bereket ve ekinler ilâh esi olan (Demeter) in kabartması 2.17 metre irtifamdadır. Yirmi parça-ya ayrılmış olarak bulunan eser hemen hemen noksansız bir haldedir.
İi'âhe ayakta ve başı sağa çevrili olarak tasvir edilmiştir. Vücudun sıkletini sol ayak taşı-makta olup sağ ayak hafifçe yere istinat etmek-tedir. Baş, arka, ve vücudun alt kısmını örten mantonun altında tâ ayaklara kadar uzanan ku-şaksız bir gömlek mevcuttur. Sağ eli mantonun bir ucunu yukarı doğru kaldırırken, sol eli de aşağıya doğru düşmekte olan diğer ucunu tut-maktadır. Eseri yapan sanatkâr bilhassa yüz ve boyun kısmında fevkalâde muvaffak olmuştur. İlâhenin yüzündeki ifade, onun, çocuğu için uzun zamanlar iztirap çekmiş bir ana olduğunu büyük bir vuzuhla anlatmaktadır (4). Demeterin bu ızti-rabını anlatan mitolojik hâdise muhtelif mahal ve nakillere göre az çok bir tebeddül arzetmekle
be-raber ana hatları itibariyle şu şekildedir: Demete-rin biricik kızı Persephone (Kore) yeratı ilâhı Hades tarafından kaçırılıyor. Anası sevgili kızı-nı uzun zaman büyük bir iztirap ve endişe içinde arayor. Bu üzüntülü seyahati esnasında yemek ve içmekten kesilen ilâhe, mütemadi gözyaşı dök-mektedir. Nihayet toprak kurumağa, kıtlık ve aç-lık etrafı tehdide başlıyor. Vaziyetin vehametini takdir eden. ilâhların en (büyüğü Zeus (4) şöyle bir karar veriyor: Persephone altı ay kocası Hades'in yanında kalacak, altı ay da anası Demeter'in ya-nında bulunacaktır. Anası kızma kavuşunca se-viniyor, ve bu sevincinden tabiat canlanıyor, ye-şeriyor ve mahsul alınıyor. Kocası Hades'in ya-nma, yeraltına, inme zamanı gelince ananın se-vinci iztiraba kaiboluyor. Bu hal de yağmurla-rın yağmasını, ve kışın gelmesini mucip oluyor.
Rüstem Duyuran
(4) Eski Yunan ve Romalüarda en fazla ehemm'yet verilen on iki ilâıh ve ilâhe vardır ki is mlerî şunlardır: Zeus (Jup ter), Hera (Junon), Athena (Minerva), Apol-lon Phöbus), Artemis (Diana), Henmes (Merkür), Hefays-tos (Vulkan) Ares (Mars). Afrodit (Venüs), De.neter (Se-res), Poseidon (Neptün), Hades (Plüton).
İngilterenin otomobil yollan: (165 inci sahifeden devam)
yaya giden yolcu için İngiltere otomobil yolları-nın emniyetiyle olduğu kadar, ticarî ve sınaî nak-liyatı kolaylaştırmalarını temin için onların in-kişafları ile de alâkadarız. İngilterenin tabiî
