ANATOMİ BESLENME VE DİYETETİK ÇOCUK GELİŞİMİ HEMŞİRELİK ODYOLOJİ PERFÜZYON GERONTOLOJİ DİL VE KONUŞMA TERAPİSİ

(1)

(2)

• BESLENME VE DİYETETİK

• ÇOCUK GELİŞİMİ

• HEMŞİRELİK

• ODYOLOJİ

• PERFÜZYON

• GERONTOLOJİ

• DİL VE KONUŞMA TERAPİSİ

ANATOMİ

Dersin Haftası: 11. Hafta

Dersin Öğr. Üyesinin Adı: Prof. Dr. Rıfat MUTUŞ E-Posta: rmutus@gelisim.edu.tr

Bölüm Adı

DersinAdı

g e l i s i m e d u i g u g e l i s i m

(3)

Prof.Dr. Rıfat MUTUŞ

(4)

• Büyüme ve gelişmenin sürdürülmesi

• Metabolizma aktivitelerinin düzenlenmesi ve enerji dengesinin sağlanması

• Üreme fonksiyonlarını ve süreçleri (Yumurta ve sperm üretimi, döllenme, doğum...)

• Vücut ısısının korunması

• Vücuttaki kimyasal kompozisyonun ve ekstrasellüler sıvı hacminin düzenlenmesi

• Duygu ve dürtü

• Doku onarımı

• Bağışıklık sisteminin belirli aktiviteleri

• İnfeksiyon, travma, stres, kanama, açlık gibi durumlarda homeostazın korunması

• Düz kas ve kalp kası liflerinin kasılması ve bezlerin salgılarının düzenlenmesi

Endokrin sistemin görevleri

(5)

Endokrin sistem,

bu görevleri hormon adı verilen kimyasal molekülleri salgılayarak

yapar

(6)

Hormon adı verilen bir salgı yaparlar Salgılarını doğrudan kana verirler

Akıtıcı kanala ihtiyaç duymazlar

(7)

7

Tiroid bezi

Kan akımı

Endokrin hücreler Hormon salgısı

Ekzokrin hücreler Kanal

Deri

Ter bezi

EKZOKRİN BEZ ENDOKRİN BEZ

Endokrin bezler;

Salgılarını dokular arası sıvıya verirler. Salgılar

buradan kana karışır.

Ekzokrin bezler; salgılarını kanallar vasıtası ile vücut

boşluklarına salgılarlar

(8)

Hipotalamus Epifiz Hipofiz Tiroid bezi

Paratiroid bezi Timus Böbreküstü bezleri

Pankreas Kadın gonadı

(ovarium) Erkek gonadı

(testis)

• Hormonlar endokrin bezler tarafından sentezlenen,

doğrudan doğruya kan yolu ile belirli hücre ve dokular üzerinde etkilerini gösteren kimyasal

maddelerdir.

• Kandaki miktarları çok az

olmasına rağmen biyolojik etkileri oldukça yüksektir.

• Hormonlar enzimleri aktive etmek suretiyle hücreler ve organlardaki metabolik

faaliyetleri düzenlerler.

• Belirli bir hormon tarafından etkilenen hücreye/organa hedef hücre/organ denir.

• Hormonların hedef hücrelerini etkileyebilmeleri için hedef hücre yüzeyinde reseptörlere

bağlanması gerekir.

(9)

Genelde iki tip hormon vardır

Otokrin hormonlar üretici hücre üzerine etkilidirler

Parakrin hormonlar başka hücreler üzerine etkilidirler

(10)

Feedback (Geri Bildirim) Mekanizması

• Hormonların salgı mekanizması geri bildirim (feedback) ile düzenlenir.

• Geri bildirim (Feedback) salgılanan son ürünün gerisin geriye ilk salgı organını etkilemesidir.

• Pozitif feedback son ürünün ilk salgı organını etkileyerek kendisinin salgısını artırmasıdır.

• Negatif feedback son ürünün ilk salgı

organını etkileyerek kendisinin salgısını azaltmasıdır.

(11)

Hipofiz (TSH)

Tiroid bezi (Tiroksin)

Negatif feedback

Kandaki miktarı artarsa

TSH salınımı azalır

Feedback (Geri Bildirim)

Mekanizması

(12)

Endokrin sistem içinde incelenen bezler:

Gl. pituitaria (Hipofiz) Gl. pinealis (Epifiz)

Gl. thyroidea (Tiroid bazi)

Gll. parathyroideae (Paratiroid bezleri) Gll. suprarenales (Böbreküstü-adren bezleri)

Pankreas’ın endokrin kısmı

Erkek gonadların (testis) endokrin kısmı Dişi gonadların (ovarium) endokrin kısmı

Thymus (Timus)

Diğer endokrin salgısı olan organlar:

Plasenta Gl. mukoza

Renes (Böbrekler) Cor (Kalp)

(13)

Hipotalamus

• Beyin tabanında bulunmaktadır.

• Otonom sinir sistemi ile endokrin sistem arasında bağlantı sağlar.

• Görevleri;

– Otonom sinir sisteminin kontrolü

– Hipofiz bezinin çalışmasının kontrolü

• RH (releasing hormonlar = salgılatıcı hormonlar)

• IH (inhibiting hormonlar = salgı durdurucu hormonlar)

(14)

• Beyin tabanında sella tursica adı verilen kemik yapının içinde yer alır.

• İnfindubulum denen bir kanal sistemi ile hipotalamusa bağlıdır.

• İki bölümü vardır;

– Adenohipofiz (ön lob) – Nörohipofiz (arka lob)

Sentez çoğunlukla hipotalamus’ta, salgılama hipofizde olur

Nörohipofiz Adenohipofiz

Sella turcica

Corpus mamillare

(15)

Tiroid bezi

Adrenal korteks

Kemik ve kaslar Testisler Ovaryumlar

Memelilerde Meme bezi Amfibiyanlarda

melanosit Uterus

kasları Böbrek tübülleri

Hipotalamus TSH

ACTH

STH

FSHLH PRL

MSH ADH

(16)

Kemik Kas

Deri

Tiroid Adrenal korteks

Testis

Ovarium Meme Böbrek

(17)

Kemik Kas

Deri

Tiroid Adrenal korteks

Testis

Ovarium Meme Böbrek

(18)

Gl.pinealis

Cerebellum

Medulla spinalis

(19)

(20)

(21)

(22)

T₃ ve T₄

 Büyüme ve gelişme

 Refleksler

 Oksijen kullanımı ve bazal metabolizma hızı

 Hücresel metabolizma

 Vücudun enerji kullanımı

 Isı oluşumu

 Alınan gıdaların kullanımı

Kalsitonin

 Kandaki kalsiyum ve fosfat seviyesini azaltır

 Kalsitonin salgısı hipofiz kontrolünde değildir

 Salgısı kan kalsiyum seviyesine bağlıdır

Tiroid bezi

(23)

(24)

(25)

(26)

(27)

(28)

(29)

(30)

(31)

(32)

(33)

(34)

(35)

(36)

(37)

(38)

(39)

(40)

(41)

TİMUS (THYMUS)

• Yeni doğanlarda vücudun çok büyük bir organı durumundadır. Vücudun gelişimine paralel olarak yavaş yavaş gerilemeye başlar. Genital bezlerin salgısı thymus’un gelişimini gerilettiği için seksüel ergenliğe ulaştıktan hemen sonra bezin yerini yağ dokusu alır.

• Thymus göğüs boşluğunun ön tarafında, sternumun hemen arkasında yer alır.

• Thymustan timosin hormonları salgılanır ve bu hormonlar T lenfositleri yanında bazı B

lenfositlerinin gelişmesinde rol oynar.

(42)

PLASENTA Progesteron,

östrojen,

korionik gonadotropin, plasenta- lactogeni

relaksin

hormonlarını salgılar.

(43)

KALP

• Kalp de son yıllarda endokrin organlar grubuna girmiştir.

• Atrial endocardium’dan kan basıncındaki

artışlara bağlı olarak atrial duvarın gerilmesi sonucu atriopeptin salgılanır.

• Atriopeptin’in hedef hücreleri kan damarları, böbrekler, böbreküstü bezi ve hipotalamus’ta yer alır.

• Kan basıncı kontrolü yanında, Na, K ve su atılımının düzenlenmesine yönelik etki eder.

(44)

Başvurulan Kaynaklar KAYNAKLAR

Agur, A. M. R., Dalley, A. F. (2020): Moore Temel Klinik Anatomisi. Çeviri Editörleri: Gülekon, İ. N., Peker, T. V.: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara

Arifoğlu, Y. (2019): Her Yönüyle Anatomi. İstanbul Tıp Kitabevi, İstanbul Kelly, M. H., Ronald, W. D. (2019): Lippincott Resimli Gözden Geçirme Anatomi.

Ceviri Editörleri: Gülekon, İ. N., Peker, T. V.: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara Mutuş, R., Pehlevan, F. (2019): Sağlık Bilimleri İçin Tıbbi Terminoloji. Ankara

Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara

Sobotta, J. (2019): İnsan Anatomisi Atlası (22. Baskı). Hacettepe Taş Kitabevi, Ankara

Süzen, B. (2018). İnsan Anatomisi’ne Giriş (2.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul Yıldırım, M.(2013) İnsan Anatomisi (7.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul Yıldırım, M. (2015).İnsan Anatomisi Atlası (6.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul

gelisimedu igugelisim

(45)