FEEDBACK (GERİ
BİLDİRİM)
GERİ BİLDİRİM NEDİR?
Bireyin kendi çabaları sonucunda değişik duyu reseptörlerinden aldığı cevaptır.
Sporcunun performansı sırasında veya sonrasında beceri performansı hakkında aldığı bilgidir.
Hareket hakkında bilgilendirmedir.Ancak daha çok hatalar hakkında bilgilendirmeyi kapsar.
İKİ TÜR BİLGİLENDİRMEDEN SÖZ EDEBİLİRİZ.
1-Hareket öncesi bilgilendirme (karar verme v.b) 2- Hareket sonrası bilgilendirme.
*Dışsal feedback *İçsel feedeback
İÇSEL (FEEDBACK)GERİBİLDİRİM
Doğal geribildirim olarakta tanımlanır.Yapılan hareket sırasında ve sonucunda sağlanan içsel bilgidir.
Örn: Bir yüksek atlayıcının çıtayı geçerken omuzunu kolunu,bacağını hissetmesi
İçsel feedback motor görevler uygulanırken veya tamamlandığında sağlanır.
İÇSEL GERİ BİLDİRİM
• Kişinin vücudunun dışındaki
kaynaklardan(dışsal bilgi alarak-
exteroception)yada kişinin vücudundaki
kaynaklardan(beden duyum-proprioceptive)
gelir.Bu tür geri bildirimleri hareket tarafından
üretilen geri bildirim olarak tanımlarız
DIŞSAL GERİGİLDİRİM
Bazen arttırılmış geri bildirim olarakta
tanımlanır.Performans veya yapılan hareketin arkasından elde edilen bilgilerden yola
çıkarak,kişiye aktarılan bilgidir.
Örn: Doğrulama veren antrenörün
sesi,Cimnastik serisi sonrası skortbortta görülen skorlar vb.
DIŞSAL GERİBİLDİRİM
• Her zaman olmasa da genellikle bireyin kendi başına elde edemeyeceği ve sahip olduğu içsel bilgi ile sağlayamayacağı bazı hareket sonuçları hakkında bilgi
sağlamaktadır.
DIŞSAL GERİBİLDİRİM
Bu geribildirim çeşidi içsel geribildirim ‘in ötesinde somut izlenimler sağlar ve en
önemlisi de antrenörün kontrolünde olan
bilgidir.
DIŞSAL GERİBİLDİRİM ÇEŞİTLERİ
• KR (SONUÇ BİLGİSİ)
• KP (PERFORMANS BİLGİSİ)
• VİDEO KULLANIMI
• FİLMLER VE GAZETE MAKALELERİ
KR (SONUÇ BİLGİSİ)
Dışsal geribildirimin’in önemli bir
kategorisidir.Hareket başarısına ilişkin sözlü bilgilendirmedir.
Örn: Jüri puanları,skorboard’taki dereceler.
Öğrenme ve performans açısından kritik bir
öneme sahiptir.Çünkü bu olmadan sporcu hatayı farkedemez.Sporcunun içsel feedback ile hatayı fark edemediği durumlarda “KR” olmadan
öğrenme olmaz.(tamamlanmış görev hakkında düzeltme bilgisi sağlar)
KP (PERFORMANS BİLGİSİ)
Hareketin niteliğine ilişkin bilgi sağlayan dışsal geribildirim türüdür(ritmik,hassas, etkili,güzel vb.)
Kinematik (hareket ve hareket kalıplarıyla ilgili)geribildirim olarakta adlandırılır.
Yapılan hareketle ilgili geliştirilmiş bilgidir.
Örn: Bu yumruk yavaştı,salınım
uzundu,adımların çok kısa vb.
PERFORMANS VE SONUÇ BİLGİSİNİN BENZERLİKLERİ
1-SÖZLÜ 2-DIŞSAL
3-HAREKETTEN SONRA VERİLMESİ
PERFORMANS VE SONUÇ
BİLGİSİNİN ARASINDAKİ FARKLAR
SONUÇ BİLGİSİ PERFORMANS BİLGİSİ
1-Çevresel amaç doğrul 1-Hareketin kalitesi yada örün- tusundaki çıktılara tülerine(kinemetik) ilişkin
İlişkin bilgi bilgi
2-İçsel geribildirimle kul- 2-Genellikle içsel geribildirim- lanımı sıklıkla gereksiz den farklıdır.
3-Laboratuvarda daha 3-Gerçek dünya işlerinde daha yararlı yararlıdır.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ
• *Motivasyonel özelliği
• *Pekiştirme özelliği
• *Bilgi sağlama özelliği
• *Bağımlılık yaratma özelliği
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ
1-Motivasyonel Özellik
Motivasyon bireylere amaçlarını başarma doğrultusunda çabayı arttıran bir enerji
sağlar.
Pekiştirme bireyin ürettiği etkinlikleri
tekrarlamalarına, cezalandırma ise etkinliğin tekrarından kaçınmalarına neden olur.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ
1-Motivasyonel Özellik
Antrenörün “iyi yaptın,devam ettir”
sözü.Sporcunun gayretine neden olur.Uzun süreli tekrarlı görevlerde sporcunun sıkılması durumunda
verildiğinde ani performans yükselmelerine
neden olur.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ
1-Pekiştirme özelliği
Basketbol antrenörünün oyuncusuna zor bir pası tamamladığında ‘iyi iş
çıkardın’ demesini ele alalım.Burada geri bildirim pekiştirme işlevine sahiptir.
Pekiştirmenin amacı ayni koşullar altında
faaliyetin tekrarlanabilme olasılığını arttırır.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ
Olumsuz pekiştirme sporcunun performans
sonrasındaki hoşnut olmama durumunu ortadan kaldırıp etkinliği gerçekleştirme olasılığını güçlü kılmaktadır.örn. Antrenör sporcuya hata
yaptığında hatasını söylerken doğrusunu yaptığında hiçbir şey söylememesi(burada
antenör olumsuz yorumu geri çekerek olumlu davranışı pekiştirmektedir)
ETKİ YASASI
Edimsel öğrenmenin bir ilkesi ara sıra verilen
geribildirimdir(aralıklı pekiştirme),bu geribildirim
her performans girişiminden sonra verilen geri
bildirimden etkilidir.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ
3-Bilgi sağlama özelliği
Dışsal geribildirim ne çok fazla ne de çok az bilgi içermelidir .Ayrıca miktarı sporcunun seviyesine bağlı olarak ayarlanmalıdır.
Karmaşık ve anlaşılması güç geri
bildirimlerden kaçınılmalı ve temel hatalar
saptanıp bu hatalara yönelik geri bildirimler
verilmelidir.
DIŞSAL GERİ BİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ
YÖNLENDİRİCİ /BETİMLEYİCİ VE AÇIKLAYICI Yönlendirici geri bildirim;bireyin hatayı nasıl
düzelteceği konusunda onu yönlendirir.
Örn.sol adımını sol kolunu savurduğun zaman
atmalısın vb.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ
Betimleyici geribildirim beceri
Performansı sırasında yapılan hataları
betimleyen geribildirim türüdür. Antrenörün bu sefer pozisyonun daha iyi idi demesi
betimleyen bir geri bildirimdir.
Açıklayıcı geribildirim ise öğrenenlere bir
sonraki hareketlerinde daha etkili düzeltmeler yapabilmeleri için kullanacakları bilgileri
sağlar.
DIŞSAL GERİ BİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ
Bağımlılık yaratma özelliği
Spora yeni başlayanlarda sözel bilişsel
evrede geribildirim sıklığı yüksektir.Sporcuya pekiştirme ve bilgi sağlama amaçlı geri
bildirim verilir.Bu evrede sporcuya
geribildirim verirken antrenörün dikkat
etmesi gereken bazı noktalar vardır.
.Antrenörlerin sporcuya geribildirim verirken dikkat etmesi gerekenler
1- Geri bildirimin verilip verilmeyeceği 2- Nasıl bir bilginin verileceği
3- Ne detayda bilginin verileceği
4- Ne sıklıkta geri bildirim verileceği
5- Ne zaman geri bildirim verileceği
GERİBİLDİRİMİN VERİLİP VERİLMEYECEĞİ
Bilgi iç mekanizmalar (ses,görsel bilgi vs.)aracılığı ile alınabiliyor ve
algılanabiliyorsa herhangi bir dış kaynaktan(öğretmen,antrenör vb.) tanımlayıcı bilgi verilmemelidir.
GERİBİLDİRİMİN VERİLİP VERİLMEYECEĞİ
Kişi hareketi yeni öğreniyorsa veya doğru yapıp yapmadığından tam emin
değilse,pekiştirme ve bilgi sağlama amaçlı
geribildirim verilmelidir.
NE KADAR BİLGİNİN VERİLECEĞİ
• Düzeltme verirken bireyin dikkat kapasitesi,kısa süreli bellek kapasitesinin sınırlılığı bilinmelidir.
• Ayrıca kişinin öğrenme seviyesine bağlı olarak her seferinde az bilgi vermek ve düzeltmeler sonrası yeni bilgiler sağlamak faydalı olacaktır.
• Araştırmalar özetleyerek çeşitli aralıklarla
verilen bilginin faydalı olduğunu göstermektedir.
NASIL BİR BİLGİNİN VERİLECEĞİ
• Kişiye hareketin nasıl yapılması ile ilgili bilgi verilebileceği gibi;
• Örn.basketbolda doğru bilek hareketi
• gibi teknik detaylar.
• Hareket kalıbının doğru yerleşmesi için detay bilgilerde zaman zaman verilmelidir.
• Örn.uzun atlamada optimal hız
NE DETAYDA BİLGİNİN VERİLECEĞİ
Verilecek geri bildirimin çok genel yada çok detay olmasının öğrenmeye faydası olmayacaktır.
Ortalama bilginin verilmesi performansı ve
öğrenmeyi olumlu etkileyecektir.
NE ZAMAN GERİBİLDİRİM VERİLECEĞİ
Karmaşık ve zor becerilerde geribildirim kişiye denemeden sonra verilmelidir.
Beceri öğreniminin üst seviyesinde olan bireylerde hareket kalıbının oturması ile
birlikte bireyin kendi hatalarını algılamasına imkan vermek amacı ile antrenörler deneme yapıldıktan bir süre sonra geribildirim
vermelidirler
NE SIKLIKLAR GERİGİLDİRİM VERİLECEĞİ
• Sık geri bildirim sağlamak performansı artırırken öğrenme üzerine beklenen etkiyi
oluşturmamaktadır.
• Sıklık iyi ayarlanmalıdır.Sık verilen dışsal geri bildirim içsel geri bildirim mekanizmalarının çalışmasını engeller(içsel bilgilerin
yorumlanamaması ile hataların artması,kazanımların kalıcı
olmaması,öğrenmenin gerçekleşememesi).
ÖZET GERİ BİLDİRİM
Antrenörler sporcularına öğrenme
yaşantılarını dikkate alarak özet geri bildirim sağlayarak bağımlılıklarını an aza
indirirler.Örn. Voleybolda önceleri her
servise verilen geri bildirim öğrenme attıkça 2 serviste ,3 servis ve zaman içerisinde
10/15 serviste verilmeye başlanır.
GERİBİLDİRİM’İN önemli ilkelerinde biriside sıklığıdır.2 tür sıklıktan söz edilir.