ERKEK GENİTAL ORGANLARI
PROF. DR. DAVUT ÖZBAĞ
• ERKEK GENİTAL ORGANLARI
• İç genital organlar : Testisler, epididymis, ductus deferens, ductus ejaculatorius ve eklenti bezler (vesicula seminalis, prostat, glandula bulbourethralis).
• Dış genital organlar : Penis, scrotum .
TESTİSLERİN GELİŞİMİ
• SPERMATOZOON’un GELİŞMESİ ve OLGUNLAŞMASI
• Spermiumlar erkek gonadları olan testislerde üretilirler. Spermiumların
kaynak hücreleri spermatogoniumlardır.
Tip A ve tip B olmak üzere iki tip
spermatogonium vardır. Tip A hücreleri mitozla çoğalarak bir kısmı tekrar Tip A hücrelerini bir kısmı da Tip B hücrelerini oluştururlar. Tip B hücreleri spermium
yönünde farklılaşacak olan hücrelerdir.
Prof.Dr. Şahin A. SIRMALI
Prof.Dr. Şahin A. SIRMALI
• Spermatogoniumlardan spermatid oluşumuna kadar geçen evreye spermiogenesis,
spermatidlerin olgunlaşarak spermiumlara dönüşmesine spermiohistogenesis denir.
İkisine birlikte spermatogenesis adı verilir.
• Spermatogenesis üç evrede incelenir:
Çoğalma, büyüme ve olgunlaşma. Çoğalma intra uterin hayatta başlayıp bütün hayat
boyunca devam eden spermatogoniumların mitozla bölünmeleridir.
• Olgunlaşma döneminde ise birbirini takip eden iki kısa bölünme (mayoz-redüksiyon) görülür. Birinci mayoz bölünme sonucunda bir spermatosit I ‘den 2 adet spermatosit II oluşur. Kısa bir dinlenme döneminden
sonra çekirdek hiç bir değişikliğe
uğramadan ikinci bölünme gerçekleşir.
Her bir spermatosit II ‘den ikişer tane spermatid oluşur.
• Spermatid haploid sayıda kromozoma
sahiptir, artık bölünmezler, kendilerine has olgunlaşma ile spermiuma dönüşürler.
• SPERMİOHİSTOGENESİS
• Spermatidler olgunlaşarak spermium haline dönüşürken baş kısımları sertoli hücresinin sitoplazması içerisindedir. Olgunlaşma
tamamlandıktan sonra spermiumlar serbest hale geçerler. Bu olgunlaşma esnasında bir taraftan spermatidin fazla olan sitoplazması atılırken diğer taraftan baş üzerinde, kökenini golgi organelinden alan acrosom oluşur.
• Bu daha sonra galea capitis haline dönüşür. Centrosom karşı kutba
çekilerek buradan filum axiale oluşur.
Filum axialenin etrafını daha sonra mitokondriumlar sararak filum
spiraleyi oluştururlar. Gövde
oluşurken geri kalan parça kuyruğa
dönüşür.
• SPERMATOZOON’ ların TAM OLGUNLAŞMASI
• Spermiumların olgunlaşması boşaltım yollarından olan epididymis’in baş
bölgesinden kuyruk bölümüne kadar olan bölümde gerçekleşir. Hareket etme
yeteneği kazanırlar, galea capitis’de
enzimler ortaya çıkar ve biyolojik olarak döllenme maddeleri androgamonların ayarlanması görülür.
• Tip A hücreden olgun spermium oluşması için geçen süre 64-74 gün olup, Tip B
hücreden itibaren ise 16-17 gün gereklidir.
Spermatidlerin olgunlaşması da 8-10 gün sürer.
• Spermium’lar epididymis’in kuyruk
bölümünde depolanır. Penis’den dışarı atılan ejakülat’a sperma (ersuyu) denir.
Jelatinöz kıvamlı, pH‘sı 7.9 olan bir sıvıdır.
Hava ile temasta 20-30 dakika içinde pıhtılaşır.
• Sperma içerisinde olgun spermiumlar,
prostat’ın, Cowper bezlerinin ve glandula vesiculosa’nın salgıları bulunur. Erişkin bir erkeğin ejakülatı 3-3.5 cc’dir.
• Her 1 cc’ de 60-100 milyon spermium
bulunur. Bir defada atılan spermium sayısı ortalama 330 milyon kadardır. Fakat
birbirini izleyen boşalmalarda sayı düşer.
• Normal erkekte spermiumların % 15 -20’ si anormaldir. 1 cc’de 50 milyon spermium’un bulunuşu fertilite sınırıdır.
• Bu sayı 1 milyonun altında ise cryptospermi denir. Olgun spermiumlar hiç bulunmazsa ve hyaluronidase enzimi yoksa azospermi, olgun spermiumların olmadığı gibi testis tübüllerinde hücresel (spermatogenesis’e ait hücreler)
hiçbir eleman yoksa aspermi denir.
• Canlı spermiumların bulunmamasına necrospermi, spermanın hiç olmaması durumuna da aspermatismus denir.
• SPERMATOGENESİS VE OOGENESİS’ in FARKLARI
• 1-Devamlıdır 1-Ritmiktir, 28 günde bir kez atılır.
• 2-Puberte ile çoğalma, büyüme ve ol- 2-İntrauterin hayatta çoğalmaya
• gunlaşmaya başlar. Hayatın sonuna başlar, doğumla durur, puberte
• kadar devam eder. ile büyüme ve olgunlaşma devri
• 3-Olgunlaşma sonunda birbirine eşit başlar.
• dört spermium oluşur. 3-Olgunlaşmadan sonra bir olgun
• 4-Dinlenme ve bekleme dönemi yumurta hücresi ile üç kutup hüc-
• yoktur. resi oluşur.
• 4-İki dinlenme devri görülür.
• a.Doğumla puberte arasında
• b.Puberte ile menapoz arasında.
• TESTİS :
• Erkekte esas üreme organı olan ve scrotum içinde yer alan bir çift organdır. Her biri 10-
15 gr ağırlığındadır. Spermium denilen erkek cinsiyet hücresini ve erkek cinsiyet
hormonları olan androjenleri üretirler. Fetal hayatta karın boşluğunda gelişen testisler doğuma yakın evrede aşağıya inerler ve inguinal kanaldan geçerek scrotum’a
ulaşırlar. Normal fonksiyon yapabilmeleri için scrotum’a inmeleri mutlaka gereklidir.
A. testicularis hem sağda hem de solda aorta
abdominalis’ten gelir.
Sol v. testicularis sol v. renalis’e dik açı ile açılır,
varikosel solda daha sık görülür.
Sağ v. testicularis v. cava inferior’a açılır.
• Testisin dışında tunica albuginea denilen fibröz bir kapsülü bulunur. Bu kapsülden septula denilen bölmeler testis içine doğru uzanır ve testisi loblara ayırırlar.
• Lobların içinde tubuli seminiferi denilen
tüpler bulunur ve spermiumların meydana geldiği spermatogenetik hücreler ile sertoli hücrelerini içerirler.
• Bu tüpler arasında ise leydig hücreleri vardır ve testosteron vb androjenleri salgılarlar.
A. testicularis hem sağda hem de solda aorta
abdominalis’ten gelir.
Sol v. testicularis sol v. renalis’e dik açı ile açılır,
varikosel solda daha sık görülür.
Sağ v. testicularis v. cava inferior’a açılır.
• Spermatogenetik hücrelerin mayoz
bölünmelerinin sonucunda 23 kromozomlu spermiumlar meydana gelir.
• Spermiumlar sertoli hücrelerine başlarını dayayarak bu hücreden beslendikten
sonra tubuli seminiferinin içine (lümenine) düşerler.
• Daha sonra bu tüpler birleşerek
mediastinum testise doğru yol alırlar.
Buradan epididimise geçerler.
• Testis’leri besleyen a. testicularis’ler aorta abdominalis’den ayrılırlar.
• V. testicularis dextra v. cava inferior’a, v.
testicularis sinistra ise v. renalis sinistra’ya ve sonra v. cava inferior’a açılır.
• EPIDIDYMIS (Ductus epididymis) :
• Testis’ten gelen spermium’ların depo edildiği ve penil yollara taşınmasını sağlayan yaklaşık 4-6 m uzunluğunda tek ve oldukça kıvrıntılı bir
kanallar sistemidir.
• Testis’in arka kenarı boyunca yerleşmiş olan 5- 6 cm uzunluğunda bir organdır. Caput
epididymis, corpus epididymis ve cauda epididymis olarak üç kısma ayrılır.
• Daha sonra kalınlaşarak ductus deferens’i meydana getirir. Spermium’lar epididymis
kanalında bekletilerek olgunlaşırlar ve hareket yeteneği kazanırlar.
• DUCTUS DEFERENS:
• Cauda epididymis’ten başlar, funiculus
spermaticus (testis kordonu) içinde olarak inguinal kanaldan geçer, karın içine
oradan da pelvis boşluğuna girer.
• Burada mesanenin arkasında vesicula seminalis’in kanalı ile birleşerek ductus ejaculatorius’u meydana getirir. Böylece spermium’ları ductus ejaculatorius’a kadar taşır.
• DUCTUS EJACULATORIUS:
• Ductus deferens ile vesicula seminalis’in kanalı olan ductus excretorius’un
birleşmesinden meydana gelir. Ductus ejaculatorius prostat içinde bulunur.
İçindeki spermayı prostatik üretraya taşır.
Ejakülat’ın fışkırtılarak atılmasını sağlar.
• VESICULA SEMINALIS :
• Erkeklerde mesanenin arka yan kısmında bulunan, jelatine benzeyen salgı yapan iki adet bezdir. Salgısı fruktozdan zengindir ve spermium’ların beslenmesini sağlar.
• PROSTAT :
• Erkeklerde mesanenin altında bulunan kestane büyüklüğünde bir bezdir (15-20 gr). Prostatik
sıvıyı üretir ve inferior kısmında biriktirir. Bu sıvı ejakülasyon sırasında itme gücü için gereklidir.
Salgısını içinden geçen üretraya boşaltır. 5 lobu vardır:
• Lobus medianus üretra’nın çevresinde yer alır, benign prostat hipertrofisinin kaynaklandığı
lobdur. Lobus lateralis’ler yanlarda bulunur.
• İki adet lobus posterior ise prostat kanserlerinin gelişmesine sebep olan loblardır. Prostat bezi, kadındaki gl. vestibularis minor’ların karşılığıdır.
• GLANDULA BULBOURETHRALIS (COWPER BEZİ) :
• Bulbus penis’in yanlarında bulunan bir çift erkeklik bezidir. Diaphragma urogenitale içinde yer alırlar. Kadındaki gl. vestibularis major’ların karşılığıdır.
• PENIS :
• Erkeklerde idrarın dışarı atılmasını ve cinsel temas sırasında meni’nin vagina içine boşaltılmasını sağlayan organdır.
Penis’in kök kısmına radix penis,
gövdesine corpus penis ve başına glans penis adı verilir.
• Penis, iki tane corpus cavernosum penis ile bir tane corpus spongiosum penis
denilen oluşumdan meydana gelir.
• Corpus cavernosum penis, içine kan
dolması sonucu sertleşir (ereksiyon) ve penisin dik durmasını sağlar.
• Corpus spongiosum penis de erektil
özelliktedir, önde genişleyerek glans penis’i meydana getirir, ayrıca içinden urethra
geçer.
• Penisin boynu hizasından başlayan deriye sünnet derisi (praeputium) denir. Penis, kadındaki clitoris’in özdeşidir.
Parasempatik uyarılarla ereksiyon,
sempatik uyarılarla ejakülasyon gerçekleşir.
• SCROTUM (Testis torbası):
• Penis’in arka alt kısmında yer alan fibromüsküler bir torbadır.
• Testis’leri ve epididymis’leri barındırır.
Spermium’ların üretilebilmesi için vücut ısısından 1,5-2oC daha düşük ısıda (34- 35oC) bir ortam gereklidir.
• Scrotum, sıcak havada genişleyerek ve soğuk havada büzülerek uygun ortamı sağlar. Kadınlardaki labium majus’ların özdeşidir.
