BEL AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM VE FİZİK TEDAVİ BEL OKULU UYGULAMALARI
ÖĞR. GÖR. OSMAN ŞENOL YILDIZ AÜ HAYMANA MYO
Bel Ağrısı
19-45 yaşları arasında günlük
yaşam faaliyetlerini sınırlayan en önemli sebeplerden biridir.
İş gücü kaybı açısından üst
solunum yolu hastalıklarından sonra ikinci sırayı alır.
Sakatlanma, iş gücü kaybı, teşhis ve tedavi masrafları ile
ekonomiye büyük yük bindiren en önemli sebeplerden biridir.
Ani gelişen bel ağrısı ataklarının %80- 90’ı birkaç hafta içinde uygulanan
tedaviye bağlı veya tedavisiz iyileşmektedir.
Bu kişilerin %20-50’sinde bir yıl içinde bel ağrısı tekrarlamakta ve 6 aydan
uzun sürmektedir.
Bel ağrılı hastaların sadece %2-4’ü için cerrahi girişim gerekebilir.
Ameliyat sonrası dönemde hastaların
%15’inde şikayetler çeşitli derecelerde
devam eder veya yeni bulgular ortaya
çıkabilir.
• Belin ana yapısını lomber vertebralar oluşturur.
Lomber vertebral kolon 5 adet vertebra ve
aralarında 4
intervertebral diskten oluşur.
• Lomber vertebral kolon konkavitesi arkaya bakan ve lomber lordoz adı verilen bir eğri yapar.
BEL
ANATOMİSİ
Lomber vertebralar, servikal ve torakal bölge vertebralarından niçin daha büyüktürler?
İntervertebral Disk
İki komşu vertebra arasında yer alan
hidroelastik bir yapıdır. Şok absorban özelliği vardır.
Ortada yer alan nükleus pulposus, onu çevreleyen anulus fibrosusdan oluşur.
Faset (apofizer) Eklemleri
Üstteki vertebranın alt artiküler çıkıntısı ve alttaki
vertebranın üst artiküler çıkıntısı arasında yer alan
sinoviyal eklemlerdir.
Kayma ve açılma
hareketi yapar
Bel Ağrısı Nedenleri
1) DEJENERATİF:
Dejeneratif eklem hastalığı, osteoartrit, lomber spondilolizis
Faset eklem hastalığı
Dejeneratif spondilolistezis Dejeneratif disk hastalığı 2) İNFLAMATUVAR:
Spondiloartropatiler (Ankilozan spondilit ve diğerleri)
Romatoid artrit
3) ENFEKSİYÖZ:
İntervertebral disk enfeksiyonu (diskitis) Epidural abseler
4) METABOLİK:
Osteoporoz, osteopeni Osteomalazi
Paget hastalığı 5) NEOPLASTİK:
Benign , Malign ve Metastatik tümörler
6) TRAVMATİK:
Kırıklar veya dislokasyonlar
Sprainler (lomber, lumbosakral, sakroiliyak) 7) KAS- İSKELET SİSTEMİ
Akut veya Kronik Lomber Straini Mekanik bel ağrısı
Miyofasiyal Ağrı Sendromu Fibromyalji
Postüral anormallikler, gebelik 8) PSİKOJENİK
9) Postoperatif bel ağrısı ve başarısız bel cerrahisi sendromu
MEKANİK BEL AĞRISI
Fiziksel aktivite ile şiddetlenen ve istirahatte hafifleyen disk kökenli olmayan bel ağrıları için kullanılan bir terimdir.
Sıklıkla bel kasları, tendonları ve ligamanlarındaki günlük zorlayıcı aktivitelere (ağır kaldırma, uzun süre oturma, ayakta kalma gibi) bağlı olarak ortaya çıkan stres ve strainler sonucudur.
Genellikle bel ve kalçaları içine alan künt ve sızlayıcı bir ağrıdır.
Gün içinde eğilme, ağır kaldırma, uzun süre oturma veya ayakta kalma ile ağrı kötüleşir ve istirahat
durumunda da hafifleme eğilimindedir.
Nörolojik semptom ve bulgu görülmez.
İŞ İLE İLGİLİ
* Ağır fiziksel aktivite ile çalışmak
* Uzun süreli aynı pozisyonda
çalışmak
* Öne eğilerek çalışmak
* Kalçalar sabitken beli, gövdeyi
döndürmek
* Ağır kaldırmak ve taşımak
* Ayaklar sabit dönmek
* Tekrarlamalı iş
* Titreşime maruz kalmak
RİSK FAKTÖRLERİ
(1)
RİSK FAKTÖRLERİ (2)
KİŞİSEL
* Kondisyon eksikliği
(hareket azlığı)
* Sırt-bel kaslarının güçsüzlüğü
* Şişmanlık
* Sigara içmek
PSİKOLOJİK
* İş
memnuniyetsizli ği
* Yetersiz
psikolojik destek
* Monoton iş
* Aile ve iş hayatındaki sorunlar
RİSK FAKTÖRLERİ
(3)
BELİ EN ZORLAYAN HAREKET
* DİZLERİ BÜKMEDEN ÖNE ĞİLMEK,
* AĞIR KALDIRMAK VE
* KALÇALAR SABİTKEN BELİ,
GÖVDEYİ DÖNDÜRMEKTİR .
OSTEOARTRİT
İlerleyen yaşla birlikte ortaya çıkan dejeneratif eklem hastalığının lomber omurgadaki
yansımasıdır.
Asemptomatik kalabilirse de genellikle ilk belirti olarak bel bölgesine lokalize ve omurga hareketleri ile artan ağrılar görülür.
Sabahları ve dinlenme sonrası harekete geçme anında görülen tutukluk önemli bir bulgudur.
Omurga hareketleri kısıtlanabilir.
LOMBER DİSK HERNİASYONU
Akut, kronik veya tekrarlayan bel ağrısının sık aynı zamanda iyi prognozlu bir nedenidir.
En sık genç ve orta yaşlı erkeklerde görülür. Fakat özellikle aşırı fiziksel aktivite yapan kadınlarda ve yaşlılarda da görülebilir.
En sık nedeni fleksiyonda zorlanmadır. Tekrarlayan zorlanma posterior longitudinal ligaman ve annulus fibrozusda dejenerasyona yol açarak herniasyona yatkınlık oluşturur.
Ağrı öne eğilme ile ağırlık kaldırma, öne doğru
eğilerek oturma ve öksürme, aksırma gibi intradiskal basıncı arttıran pozisyonlar sırasında artar.
Disk bulgingi (bombeleşme): Disk materyalinin
normal sınırların ilerisinde bombeleşmesidir. Annulus fibrozus normaldir. Nöral yapılar etkilenmedikçe
semptomsuzdur.
Disk protrüzyonu: Zayıflamış annulus fibrozusun içinde disk materyalinin arkaya doğru yer değiştirmesidir.
Ekstrüde disk: Annulus fibrozusun tamamen yırtılması sonucu disk materyalinin yer değiştirmesidir.
Sekestre disk: Yer değiştiren disk materyalinin serbest olarak diskten tamamen ayrılmasıdır.
Disk herniasyonları
Fizik muayene
Paraspinal kas spazmı
Lomber lordozda düzleşme
Omurgada kök basısı olan tarafın tersine eğilme (antaljik skolyoz)
Lomber omurga hareketlerinde kısıtlılık
Tedavi
Disk hernili hastaların çoğu konservatif tedaviye cevap verirler.
Kesin cerahi endikasyon; ilerleyici ve
kalıcı nörolojik defisit ve kauda ekina
sendromudur.
Bel Ağrısında Konservatif Tedavi
İstirahat
Aşırı fiziksel aktiviteden kaçınma
Medikal tedavi
Fizik tedavi
Korse kullanımı
Egzersiz
Bel Korsesi
Tipleri
Yumuşak tip (korse, kuşak)
Çelik balenli (şerit destekler)
Sakral (alt bel)
Lumbosakral (alt ve üst bel)
Egzersiz
Gevşemeyi sağlar
Ağrıyı azaltır
Esnekliği sağlar
Kasları güçlendirir
Duruşu düzeltir
Dengeyi ve kasların uyum içinde çalışmasını sağlar,
Normal yaşama ve işe dönüşü sağlar.
SPİNAL STENOZ
Tanım: Sinir kökü kanalının, spinal kanalın ve intervertebral foramenlerin kritik bir
değerin altında daralmasıdır.
Kanalların hacmindeki azalma ve
şeklindeki değişme bu kanalların içinden geçen nöral ve vasküler yapılara baskı
yaparak klinik şikayetlerin oluşmasına
zemin hazırlar.
LSS’da Klinik
Kanal stenozunun en önemli nedeni
dejeneratif değişikliklerdir. Bu yüzden klinik şikayetler çoğunlukla orta yaştan sonra ortaya çıkmaya başlar.
Semptomlar daha çok L4, L5, S1
seviyelerine aittir. Çünkü dejenerasyon en
sık bu seviyelerde görülür.
LSS’da Klinik
Hastalarda %90 oranında bacak ağrısı da bulunur. Unilateral veya bilateral olabilir.
Spinal sinir köklerinin kronik kompresyonu tek veya her iki alt ekstremitede radiküler ağrı ve duyusal-motor ve refleks
değişikliklere neden olabilir.
LSS’da Klinik
Santral stenozlu hastalarda görülen en belirgin klinik semptom ‘Nörojenik
Kladikasyon ’dur.
Yürümekle, ayakta durmakla ortaya çıkan, oturmak, öne eğilmek veya uzanmakla
azalan, tek bacakta veya her iki bacakta ağrı, uyuşma, kuvvetsizlik, kramp şeklinde
tanımlanır.
Vertebral kolonun ekstansiyona getirilmesi
ile veya yük bindiğinde semptomlar artarken, fleksiyona gelindiğinde ve yük kalktığında
hafifler.
LSS’da Klinik
Rahatça bisiklet kullanabilirler. Merdiveni
kolaylıkla çıkabilirler. Yokuş tırmanırken daha rahattırlar. Ancak rahat inemezler.
LSS’da Tedavi
I. Konservatif tedavi:
1. Eğitim 2. İstirahat 3. Egzersiz 4. Korseleme 5. Fizik tedavi
Kronik Bel Ağrıları
Bel ağrısı ataklarının %90-95’i 6 haftada iyileşir.
%5’i ise semptomlar ve fonksiyonel yetersizlik devam ederek kronikleşir.
3 aydan uzun süre devam eden bel ağrılarıdır.
Genellikle hastanın hayat stili ve davranışlarında değişiklikler olur.
Ağrı ne kadar uzun sürerse tedaviye de o kadar dirençli hale gelir.
