Konaklama İşletmelerinde Finansal
Yönetim
Öğrenme Hedefleri
Bu üniteyi tamamladığınızda,
• Paranın zaman değerinin hesaplanmasına ilişkin bazı temel yöntemleri öğreneceksiniz.
Genel Olarak Paranın Zaman Değeri Kavramı
Finansal yönetiminin işleyişinde başka bir deyişle finansal işlemlerin gerçekleşmesi ve finansal kararların alınmasında esas alınan bazı temel varsayım ve ilkeler bulunmaktadır. Bunlardan biri paranın bir zaman değerinin (=the time value of money principle) olduğu gerçeğidir. Birçok
şekillerde tanımlanabilecek olan bu kavram en yalın haliyle “parayı kiralamanın neye mal olduğu”nun hesaplanmasıdır.
Örneğin bir kişinin parasını belirli bir süre cüzdanında taşıması ile aynı parayı aynı süre içinde bir bankaya yatırmak suretiyle faiz geliri elde etmesinin birbiri ile karşılaştırılması gerekmektedir. Başka bir deyişle bu kişinin bugünkü tüketiminden vazgeçerek elindeki para ile gelecekte daha fazla harcama yapmayı tercih etmesi söz konusudur.
Paranın zaman değerini gösteren bu durum faiz olup; “faiz kavramı”, finans
yöneticilerinin gerek finansman gerekse yatırım kararlarını almalarında çok önemli bir yere sahiptir.
Dolayısıyla finansman yönetiminde en uygun yatırım ve finansman seçeneklerinin belirlenmesinde paranın zaman değerinin bilinmesi gerekmektedir.
Paranın bekleme fiyatı veya faizi olarak da tanımlanan “paranın zaman değeri”
belirlenirken; belirli bir zaman periyodu itibariyle bu sürecin başlangıç, bitiş veya belirli bir noktasında olmak üzere farklı tarihler itibariyle bir hesaplama yapılması gereği
bulunmaktadır.
Ekonomik süreç içinde paranın zaman değerini etkileyen bazı faktörler bulunmaktadır. Fiyatlar genel düzeyinde sürekli artış anlamına gelen enflasyon, bu faktörlerden biri olup; bunun dışında faiz oranları, vade yapıları gibi faktörlerde bulunmaktadır.
Faiz oranlarının seviyesi, kişi ve kurumların finans, yatırım ve tasarruf kararları üzerinde önemli etkilere sahiptir. Örneğin faiz oranları yükseldiğinde kişi veya işletmeler ellerinde bulunan
paraları bir finansal kuruma yatırırlarsa, bunun karşılığında elde edecekleri faiz getirileri de yüksek tutarlarda olacaktır. Aksi durumda ise işletmelerin kararları farklı şekillerde olacaktır.
Paranın zaman değerini gösteren faiz, başkalarına ait sermayenin kullanımı için ödenen bir bedel olarak da tanımlanmaktadır.
Ekonominin işleyişi ile birlikte finansal kararların verilmesinde etkili olan nominal faiz ile reel faiz kavramlarının da bilinmesi gerekmektedir.
Buna göre; “nominal faiz”, piyasada uygulanmakta olan cari faiz oranıdır. Reel faiz oranı ise, enflasyonun etkisinin bulunmadığı bir oran olup aşağıdaki şekilde gösterilebilir:
Reel Faiz Oranı = Nominal Faiz Oranı –Enflasyon Oranı
Bazı durumlarda nominal faiz oranı, enflasyon oranından daha düşük olabilir. Bu durum
“negatif faiz oranı” olarak tanımlanmaktadır. Negatif faiz oranı, paranın değerinde enflasyon nedeniyle oluşan azalışı ifade eder.
Nominal faiz, reel faiz ve enflasyon oranı arasındaki ilişki ise aşağıdaki formül ile ifade edilmektedir.
( 1+Reel faiz oranı) = (1+Nominal Faiz Oranı) (1+Enflasyon Oranı)
Bir kıymetin reel getirisi, o kıymetin enflasyondan arındırılmış kısmıdır.
Bir menkul kıymetin nominal faizi % 15, beklenen enflasyon oranı ise %5 olduğuna göre yatırımcının reel getiri oranını hesaplayınız.
Çözüm: ( 1+Reel faiz oranı) = (1+Nominal Faiz Oranı) (1+Enflasyon Oranı)
1+Reel faiz oranı= 1+0.15 1+0.05 1+Reel faiz oranı= 1.15
1.05 1+Reel faiz oranı= 1.09
1+Reel faiz oranı=1.09-1
Reel faiz oranı =0.09 %9
Faize İlişkin Hesaplama Yöntemleri
Faizin hesaplanma yöntemleri esas olarak aşağıdaki gibi iki gruba ayrılmaktadır.
Bunlar aşağıda belirtildiği şekildedir:
1. Basit Faiz, 2. Bileşik Faiz.
Basit Faiz
Anaparaya ödenen veya kazanılan faizin anaparaya ilave edilmeksizin yapılan hesaplama sonucunda elde edilen faize “basit faiz” denir.
Ödenen faiz, borçlanmaya ilişkin olarak paranın zaman değerini ifade ederken, kazanılan faiz ise paranın yatırılmasına ilişkin olarak paranın zaman değerini göstermektedir.
Basit faizin hesaplanmasında aşağıda belirtilen formül kullanılmaktadır.
Basit Faiz = Anapara x Yıllık Faiz Oranı x Süre F = A x r x t
Formülde verilen sürenin hesaplanmasında “yıl esası” alınmıştır. Sürenin (1) yılın altında olduğu durumlarda ay sayısı / toplam ay sayısı olarak hesaplanması gerekmektedir. Sürenin 3 ay olması halinde 3/12; 6 ay olması durumunda 6/12; (1) yıl olması durumunda ise 12/12= 1 ve 3 yıl olması durumunda ise 36/12=3 olarak belirlenmesi gerekmektedir.
“ABC” Oteli 2 yıl vadeli olarak 10.000 TL tutarında borçlanmıştır. Buna ilişkin faiz oranı
% 25 olduğuna göre ödenecek faiz tutarı nedir?
Çözüm:
“XYZ” bankası’na yatırılan bir miktar para için 6 ay sonra 1.200 Tl faiz alınmış olup, yıllık faiz oranı ise %10 olduğuna göre anaparanın tutarı nedir?
Çözüm:
Paranın zaman değeri hesaplaması yapılırken, gelecekte oluşacak değerin hesaplanması mümkündür. “Gelecekte oluşan değer”, faiz elde edildikten sonra faiz ile birlikte
hesaplanan tutarıdır.
Basit faiz ile ilgili olarak paranın gelecekteki zaman değeri (g) ile gösterilirse aşağıdaki formüldeki gibi belirlenir:
G = A + F
G = A + (A x r x t) G = A [1 + (r x t)]
% 40 faiz ile 10.000 Tl borç olan “a” işletmesinin 9 ay sonra toplam olarak ne kadar para ödemesi gerektiği hesaplayınız.
Çözüm:
Bankaya yatırılan 40.000 Tl’ye birinci yılın bitiminde 60.000 Tl alınmıştır. Bu işlemde esas alınan faiz oranını hesaplayınız.
Çözüm:
