1
SALDIRGANLIK
SALDIRGANLIK
Saldırganlık Saldırganlık
Savaşta ölen ve yaralanan insanlar, bankada
gerçekleşen bir soygun ya da yakın akrabası tarafından istismara uğrayan bir çocuğun durumu günlük yaşamda önemlidir ve değişen derecelerde saldırganlık
davranışlarıdır.
«Sevinçli anında kimseye vaatte bulunma, öfkeli anında kimseye cevap verme».Çin Atasözü
3
Saldırganlık insan yaşamının bir parçasıdır, ancak pek çok insan dünyanın her geçen yıl daha saldırgan bir yer haline geldiği görüşündedir.
Bu tür bir gözlemin doğruluğunu değerlendirmek güçtür. Kuşkusuz saldırganlık ve şiddetin artmakta olduğu yollu bu düşünce daha fazla sayıda insanın şiddete ilişkin görsel medya haberlerini daha sıklıkla izliyor olması olgusuna bağlanabilir.
Bununla birlikte çeşitli ülkelerdeki suç istatistikleri cinayet ve diğer şiddet içerikli suçların artıyor
olabileceğini göstermektedir. Özellikle ABD’de durum budur. ABD 1900’den başlayarak 1997’ye kadar her 100.000 kişiye düşen cinayet oranına ilişkin bir rapor hazırlamıştır. Bu rapora göre söz konusu oran
1900’de 1/100.000, 1957’de 3/100.000, 1930’da 9/100.000 ve 1980’de ise 10/100.000’dir.
5
Bazı kuramcılar saldırganlığın temel bir insani içgüdü, diğer türlerle paylaştığımız sabit bir davranış kalıbı olduğunu öne sürerler. Dolayısıyla, saldırganlık
yaşamlarımızın kaçınılmaz bir görünümüdür.
Başka bazı kuramcılar şiddet ve saldırganlığı
denetleme ve engelleme yeterliğimiz konusunda daha iyimser olmakla birlikte, saldırganlığın insan yaşamının bir parçası olmaya devam edeceğini belirtmektedir.
Saldırganlığa ilişkin sosyal psikolojik tanımlar:
Kişisel yaralanmayla ya da mülke zarar vermeyle sonuçlanan davranış
Birinin kendi türünden bir başkasına zarar verme amacı güden davranışı
Saldırgan davranışlardan kaçınacak biçimde
güdülenmiş bir başka yaşayan varlığa zarar vermeyi ya da onu yaralamayı hedefleyen davranış
Bir başka bireye zarar verme niyetiyle gerçekleştirilen davranış
7
Saldırganlığı tanımlayan öğeler Saldırganlığı tanımlayan öğeler
Amacına ulaşmış bir şiddet edimi olmamakla beraber fiili zarar verme;
Psikolojik zarar (sözlü aşağılama gibi) vermeyen fiziksel yaralama;
İnsanlara zarar vermek;
İnsanlara savaş esnasında zarar vermek;
Kurallı biçimde (örneğin, bir boks maçı sırasında) zarar vermek;
İhmalden kaynaklanmayan kasıtlı zarar;
‘Yüksek menfaatler’ adına zarar vermek (örneğin, bir çocuğu tokatlamak);
Kendine zarar verme; örneğin, kendini sakat bırakma ve intihar.
Kuramsal yaklaşımlar Kuramsal yaklaşımlar
Saldırganlığa ilişkin açıklamalar, biyolojik ve sosyal olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Saldırganlık anti-sosyal bir davranıştır.
9
Biyolojik açıklamalar Biyolojik açıklamalar
Bu açıklamaların başlangıç noktası, saldırganlığın doğuştan bir davranış eğilimi olduğudur. İzleyen
davranışlar değişse de kaynak değişmez. Saldırganlık bir içgüdüdür: yani genetik olarak önceden belirlenmiş bir tepkiler örüntüsüdür.
Bu, esasında tek faktörlü bir kuramdır: saldırganlık doğal bir biçimde oluşur ve açığa çıkmalıdır.
Freud’un fikirleri yeni-Freudyenler olarak bilinen sonraki kuramcılar tarafından gözden geçirildi.
Yeni-Freudyenler saldırganlığı, insanların bütün
hayvan türlerinde temel olan en ilkel hayatta kalma içgüdülerini sağlıklı bir biçimde açığa çıkardıkları
ussal ve yine de doğuştan gelen bir süreç olarak
Psikodinamik kuram
Psikodinamik kuram
11
Freudyenler gibi etyologlar da saldırganlığın olumlu, işlevsel boyutlarını vurguluyor, fakat saldırganlık potansiyeli ya da içgüdüsünün doğuştan gelebileceğini, bununla birlikte saldırganlık davranışının ortamdaki spesifik uyaranlar tarafından ortaya çıkarıldığını kabul etmişlerdir.
Etyolojik kuram
Etyolojik kuram
Evrimsel sosyal psikoloji, saldırganlık için genetik bir temel varsaymakla yetinmeyen, tüm sosyal
davranışın biyolojik bir temele sahip olduğunu ileri süren iddialı bir yaklaşımdır.
Özetle, insan saldırganlığını ele alan sosyal
psikologlar arasında yaygın olan görüş, evrimsel sosyal psikolojinin saldırganlığın sıklığına ve
sürdürülmesine ilişkin doyurucu bir açıklama
Evrimsel sosyal psikoloji
Evrimsel sosyal psikoloji
13
Saldırganlık öğrenilebilir Saldırganlık öğrenilebilir
Bir çocukta saldırganlık dürtülerinin aşamalı denetimi kapsamlı bir öğrenme sürecine bağlıdır. Sosyal
öğrenme kuramı psikolojideki geniş çaplı davranışsal bir yaklaşımdır ve şu süreçlere yer verir:
Bir davranışın ya da davranış zincirinin edinilmesi
Açık davranışların özendirilmesi Davranışın sürdürülmesi
Oyuncak bebeğe vur Oyuncak bebeğe vur
Bandura ve bir grup meslektaşı Stanford Üniversitesi’nde bir dizi deneyle öğrenme konusunda deneysel araştırma alanı içindeki sosyal faktörlerin kabulü üzerinde önemli bir etki yaratmıştır.
Sosyal öğrenme kuramının (gözlem yolu ile ) öğrenmeyle ilgili sayıltısı şudur: bir davranışı gözlemlemek gözlemcide bilişsel bir temsil oluşturur ve gözlemci dolaylı bir pekiştirme yaşar. Bu tür pekiştirme, sonuç olarak modelin, ödüllendirilsin ya da
cezalandırılsın, gözlemci için dolaylı bir pekiştirme haline geldiği bir sürece işaret eder.
Bu nedenle, saldırganlık öğrenilebilecek pek çok davranış biçiminden biridir.
