Lipit Metabolizması
Prof. Dr. Zeliha Büyükbingöl
Kolesterol Sentezi
Kolesterol, vücutta serbest ve ester şeklinde bulunur. Memeli hücre membranlarının temel bileşenlerinden olduğu gibi, safra tuzlarının ve steroidal hormonların sentezinde ön maddedir.
Kolesterolün de novo sentezi insanlarda temel olarak karaciğerde ve bağırsaklarda yapılır. Diyet kolesterolü de vücuttaki kolesterol havuzunun önemli kaynaklarından birisidir. Sentezin ilk
basamağında, Asetil KoA ile Asetoasetil KoA kondanse olur, hidroksi metil glutaril KoA (HMG- KoA)oluşur, buradaki enzim HMGKoA sentazdır. Sonra mevalonat ve ardışık reaksiyonlar
dizisiyle skualen ve kolesterol meydana gelir. Kolesterolün sentezi sıkı bir şekilde denetim altındadır. Artan plazma kolesterol
düzeyleri ile aterosklerotik vasküler hastalıklar yakından ilişkilidir.
Kolesterol esterlerleşmesi, LCAT enzimi ile yapılır.
Ailesel hiperkolesterolemi, kolesterol metabolizması ile ilgili bir hastalıktır.
Keton Cisimlerinin Sentezi
Keton cisimleri, karaciğerde sentezlenir, ancak karaciğerde kullanılmaz.
Bir miktarda böbreklerde sentezlenir. Beyin temelde glukozu kullanmakla birlikte, açlık ve diyabette asetoasetatı kullanır. Uzun süren açlıkta
enerjinin yaklaşık %75 i asetoasetattan karşılanır. Keton cisimleri, aseton, asetoasetat ve beta-hidroksi bütirattır. Sentez, iki molekül asetil KoA nın bir molekül KoA çıkışı ile kondensasyonu ile başlar. Bu reaksiyonla oluşan asetoasetil KoA , daha sonra, beta-hidroksi beta metil glutaril KoA
ardından bir molekül Asetil KoA çıkışıyla asetoasetata dönüşür. Son basamakta asetoasetat beta-hidroksi bütirata parçalanır, spontan dekarboksilasyonla da aseton meydana gelir. Aseton enerji için
kullanılmaz. Asetoasetat, süksinilKoA ile kondanse olup, asetoasetil KoA yı meydana getiri. Bu da tiolaz ile parçalanır ve sonuçta 2 Asetil KoA meydana gelir. Diyabet ve ileri derecede açlıkta keton cisimleri çok fazla üretilir, kandaki miktarı artar ve ketosis ve asidoza yol açar.
Safra Asitleri Nedir?
Safra asitleri kolesterolden hareketle karaciğerde sentezlenir.
Primer safra asitleri, kolik ve kenodeoksikolik, sekonder safra asitleri, deoksikolik ve litokolik asittir. Karaciğerde safra sitleri glisin ve taurin ile konjuge halde bulunur. Yetişkinlerde
karaciğeden hergün yaklaşık 20-30 g safra asiti salgılanır.
Lipit Metabolizması Bozuklukları
Çalışma konuları
Dislipidemiler
Ateroskleroz
Obesite
Diabetes mellitus
Kaynaklar
Textbook of Biochemistry with Clinical Correlations Ed. Thomas M. Devlin 6. ed. Wiley –Liss Basım yılı 2006
Marks’ Tıbbi Biyokimyanın Esasları –Klinik Yaklaşım. Çeviri Editörü Prof. Dr. R. Amanvermez- Doç. Dr. B. Avcı İstanbul Tıp Kitapevleri Basım yılı 2017
Lipincott’s Biyokimya 2. baskı Çeviri Ed. Prof. Dr. A. Tokullugil, Uzm Dr. M. Dirican, Uzm. Dr. E. Ulukaya Nobel Tıp Kitapevleri, Basım yılı 1997
Elseviers’s Integrated Review Biochemistry 2. ed. Basım yılı:2012
