• Sonuç bulunamadı

¤ilse, birbirine çok yak›n görünen bu iki y›ld›z›

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "¤ilse, birbirine çok yak›n görünen bu iki y›ld›z›"

Copied!
1
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Gökyüzünde birbirlerine çok yak›n görünen ya da birbirlerine gerçekten yak›n olan y›ld›zlara çift y›ld›z deniyor. Çift y›ld›zlar, amatör gökyüzü gözlemcilerinin en çok ilgisini çeken gökcisimle- ri aras›nda. Ç›plak gözle de görülebilecek birçok çift y›ld›z var. Ancak, bir dürbün ya da küçük bir teleskopla bakarsan›z, çift y›ld›zlar daha ilgi çeki- ci olabiliyor.

Asl›nda, gökyüzünde birbirine yak›n görünen y›ld›zlar›n hepsi ikili ya da çoklu sistem de¤il. Ba- k›fl do¤rultumuz nedeniyle gerçekte birbirine çok uzak ve hatta parlakl›klar› çok farkl› iki y›ld›z ya- k›n parlakl›kta ve konumda görünebilir. Bu y›l- d›zlara “optik çift” deniyor.

Büyük Ay›’daki Mizar ve çok yak›n›ndaki Alkor (Alcor), gökyüzündeki en ünlü çiftlerden biri. Eskiden, bir söylenceye göre bir sultan›n or- dusuna al›nacak acemi askerler bir s›nava al›n›r- m›fl. Askerlerden bu iki y›ld›z› birbirinden ay›rt etmeleri istenirmifl. Nitekim, gözünüz bozuk de-

¤ilse, birbirine çok yak›n görünen bu iki y›ld›z›

kolayca ay›rt edebilirsiniz.

E¤er Mizar’a bir teleskopla bakacak olursa- n›z, gerçekte bir birine de¤ecek kadar yak›n gö- rünen iki y›ld›zdan olufltu¤unu görebilirsiniz. Mi- zar, gerçek bir ikili sistemdir. Yani, iki y›ld›z birbirinin çevresinde dolan›r. Mizar, ilk keflfedilen ikili y›ld›z sistemi. Asl›nda, bu keflif gösterdi ki gökyüzündeki y›ld›zlar yaln›z de¤iller. Günümüz- de, y›ld›zlar›n ço¤unun ikili ya da çoklu sistemlerde bulundu-

¤u düflünülüyor. Bunlar›n ya- k›n›m›zda yer alanlar›n›n yüzlercesi bir dürbün ya da küçük bir teleskopla gözle- nebiliyor. Mizar ve Alkor, Birbirlerine bir ›fl›k y›l›n›n yaklafl›k dörtte biri kadar yak›nlar. Bu uzakl›k fazla olsa da kütleçekimsel ola- rak birbirlerinin hareketini etkiledikleri için, Mizar’la ay- n› sistemin bilefleni olarak ka- bul ediliyorlar. (Bu durumda Mizar ikili de¤il, en az›ndan üçlü bir sistem oluyor.)

Y›ld›zlar, yüzey s›cakl›klar›na ba¤- l› olarak farkl› renklerde görünürler.

Parlak y›ld›zlarda bu renkleri ç›plak gözle fark edebiliriz. Antares gibi k›rm›z› dev bir y›l- d›z turuncu görünürken, Rigel gibi çok s›cak y›l- d›zlar mavi görünür. Günefl gibi ortalama y›ld›zlar- sa sar›ms› renktedir. Daha sönük y›ld›zlar›n renk- lerini seçebilmek için, dürbün ya da teleskop gibi

bir gözlem arac› gerekebilir. Bu renk fark›, baz› çift y›ld›zlarda güzel bir karfl›tl›k olufltu- rur. Örne¤in, yaz aylar›n- da gökyüzünde bulunan Ku¤u’nun parlak y›ld›z- lar›ndan biri olan Al- bireo’ya küçük bir te- leskopla bakarsan›z biri gök mavisi, öte- kiyse alt›n sar›s› iki y›ld›zdan olufltu¤unu görebilirsiniz.

Gezegenler ve Ay

Gökyüzünün en parlak gezegeni Venüs, akflam gökyü- zünde yükselmeyi sürdürüyor. Ay so- nunda gezegen Günefl’ten yaklafl›k 3,5 sa- at sonra bat›yor. Gezegeni görebilmek için Günefl batt›ktan k›sa bir süre sonra bat› ufku üzerine

bakmak gerekiyor. Geze- gen giderek bize yak- laflt›¤› için, art›k bir dürbünle ya da küçük bir te- leskopla disk fleklinde gö-

rülebilir.

Satürn, ay sonunda Gü- nefl’in batma- s›yla en yük- sek konumuna ulaflm›fl oluyor.

Gezegen, hava ka- rard›¤›nda gözlem için en iyi konumda.

Ancak, gece yar›s› civar›

bat›yor.

Jüpiter, ay›n bafllar›nda gece yar›s› güney- do¤u ufkundan do¤uyor. Ay sonrar›ndaysa 22:30 civar› do¤mufl oluyor. Gezegen, bu bölgede bulu- nan en parlak gökcismi oldu¤undan ay›rt edilme- si kolay.

Mars, geçen aylarda oldu¤u gibi, sabah ala- cakaranl›¤›n›n hemen öncesinde do¤u ufkun- dan yükseliyor. Gezegen çok parlak de¤il.

Ancak bulundu¤u bölgede parlak y›ld›z- lar olmad›¤› için ve gezegenin turun- cu rengi sayesinde kolayca ay›rt

edilebilir.

Merkür, ay boyunca sabah gök- yüzünde olmas›na karfl›n, ufuktan yeterince yüksek ol- mad›¤› için gözlenmesi zor.

Yaln›z ay›n ilk günlerinde Günefl do¤madan yaklafl›k yar›m saat önce do¤u ufku üzerinde görülebilir.

Ay, 2 Nisan’da dolunay, 10 Nisan’da sondördün, 17 Ni- san’da yeniay, 24 Nisan’da ilkdördün hallerinde olacak.

Lir Göktafl› Ya¤muru

Lir göktafl› ya¤muru, her y›l 16 – 25 Nisan tarihleri aras›nda etkin oluyor. Göktafl› ya¤muru, en yüksek etkinli¤ine 22 Nisan’da ulaflacak. Bu s›- rada saatte yaklafl›k 20 kadar akany›ld›z›n gözlenebilece¤i tahmin ediliyor. Tüm göktafl›

ya¤murlar›nda oldu¤u gibi, daha fazla akany›ld›z görebilmek için bunda da sabah saatlerini bekle- mek, en az›ndan, gece yar›s›ndan sonra gözlem yapmak gerekiyor.

1 Nisan saat 23:00, 15 Nisan saat 22:00, 30 Nisan saat 21:00’de gökyüzünün genel görünümü.

Gökyüzünün En Ünlü Çifti

Gökyüzü

A l p A k o ¤ l u

Nisan 2007 83 B‹L‹M

ve

TEKN‹K

gok 2/3/5 16:48 Page 16

Referanslar

Benzer Belgeler

(Bu beyaz cüce, Mira B olarak adland›r›l›yor.) Mira B’nin Mira üzerinde ne gibi etkinleri-. nin oldu¤unun anlafl›labilmesi için, Hubble Uzay Teleskopu’nu yani,

Günefl, öteki y›ld›zlara göre bize çok yak›n oldu¤u için, Günefl gözlemleri bize öteki y›ld›zlarla ilgili bilgi..

Gökyüzünde birbirlerine göre farkl› görünür h›zlarla hareket ettikleri için, bir gökcismi baflka- s›n›n önünden geçebilir.. Bu olaylara

Ayr›ca, mikrodalga ›fl›n›m fonunda oldu¤u gibi, fosil nötrino fonunda da çok küçük düzensizlikler (yo¤unluk ve s›cakl›k farklar›) oldu¤u düflünülüyor..

Göktafl› ya¤murlar› ara- s›nda en etkinlerinden biri olan Geminid (‹kizler) gökta- fl› ya¤muru, 7-17 Aral›k ta- rihleri aras›nda gözlenebiliyor ve 13/14 Aral›k

Yan›nda kendisinden sürekli gaz çald›¤› bir y›l- d›zla gökada çevresini dolaflmakta olan karadeli¤in milyarlarca y›l önce bir "küresel y›ld›z kümesi"nde

Ancak, kütlesi 60 ile 80 Jüpiter kütlesi kadar olan kahve- rengi cüceler lityumu parçalad›¤› gibi bir miktar da hidrojen yakarlar.. An- cak bunlar karars›z

Yaklafl›k -4.5 kadir parlakl›ktaki Venüs’ü görmek için, Günefl batt›ktan bir süre sonra bat›- güneybat› yönüne bakman›z yeterli.. Ak- flam y›ld›z›