KARS YÖRESİNDE HAYVANSAL KAYNAKLI GIDALARDA Escherichia coli 0157:H7 İZOLASYONU

Vel. Bil. Dtrg. (2002), 18, 1-2 : Im·111

KARS VORESiNDE HAVVANSAL KAVNAKLI GIDALARDA Escherichia coli

0157:H7 iZOLASVONU

Ozkan

Aslant"'!O

1

I

so

l

a

ti

o

n

of Esc

h

e

ri

c

hi

a co

li 0157

:

H7 in

A

nim

a

l

O

ri

g

in

a

t

ed Foods

in K

ars Reg

i

o

n

Ozet : Bu ~1I~mada. Kars yOresinde tUkelirne sunulan 200 et ve et urunO ile 260 adat sOl ve sUi urunu oImak tlzere 460 omekte va 80 SI{jIr karitaslnda Escherichia coli 0157:HTnin varllOlnLn saptarvnasl amac;tandl. Omelderderl Escherichia coli 0157:H7 izole edilernezken 100 ~ sOl 6meQinin 2'snde 100 ~ klyrna 6meQinin va 100 beyaz peynir 6megnin l'inde oImak tlzere toplam 4 6mekte Escherichia coli 0157:H- serotipi izole edildi. Slglf kalMslanndan a1man svab 6meklerinde ise elken izole edilemedi. SonlM; oLarak, Escherichia coli 015Tnin ~I! hayvansal kaynakh 91da maddelerindeki vartlOI, el· kenin insanlara bu~maslnda bu 91da maddelerinin hall< saOIlOI ~ISlndan 6nem~ oIdug.Jnu g6stermektedir.

Anahlar Kelimeler : Escherichia Coli 0157:H7, SUt, Klyma, Hayvan Kaynaldl Glda Maddesi

Summary: In this study, lhe presence of Escherichia coli 0157:H7 in a total of 460 animal originated foods consisting 01 200 ground beel and meat products, 260 raw milk and milk products sold i1 Kars region were investigated. In addition to 460 animal originated food samples, 80 cattle carcass samples taken from Kars Municipality Slaughtemause were in-vestigated to detect contamination of carcasses with Escherichia coli 0157:H7. Although Escherichia coli 0157:H7 was not isolated Irom 1000 samples, Escherichia coli 0157:H· serotype were isolated from 2 of 100 raw milk, 1 of ground beef, 1 01 wMe cheese. But, Escherichia coli 0157 was not lsolaled from canie carcass samples. As a result, the presence of Esc· herichia coli 0157:H7 in different kind of animal originated foods has shown that This agent could be important f()( public health as a vehicle of transmission to man.

Key Words: Escherichia Coti 0157:H7, Milk, Ground Beef, Animal Originated Foods

Girl,

Verositotoksin sentezleyen Escherichia coli (VTEC) serotipleri son Yillarda ortaya (:Ikan en Onemli glda kaynakh patojenlerdir (Armstrong ve ark, 1996). VTEC serotipleri, insanlarda, hemorajik kolitis (HC), hemolitik uremik sendrom (HUS) ve tromoositopenik purpura (TTP) olmak Ozere 3 k1inik formda hastall!)a neden olmaktadlr (Paton ve Paton, 1998a). insanlardaki HC, HUS va TIP vakaJanndan slkhkla izole edilen dominant serotip ise E.coIi 0157:HTdir (Griffin va Tauxe, 1991).

Ilk

defa 1982 Ylhnda Amerika Bi~ik Devlelleri'nin Oregon ve Michigan eVa· letlerinde az ~m~ klymalann tuketilmesi sonucu or· taya (:Ikan bir salglnda tesbit edilen elken, son yirmi yllda artan bir Slkllkla bi~k ulkede yukandaki benzer k1inik bulgulan t~lyan insanlardan izole edilmektedir (Watanabe ve ark, 1996; Willshaw ve ark, 1994).

E.coli 0 157:H7 serotipi, di{Jer E.coIi se-rotiplerinclen sorbitohi fermenle edememesi, negalif B-glukuronidaz aktivitesi va poziti! enterohemolizin senlezleme Qzelli{Ji ybnunden aynhr. Suntann dl~lnda E. coli 0157:H7 serolipi diQer E. coli serotiplerine gOre safra tuz1anna daha az dayanlklldlr vc anlijenik yaPISI

Geli$ Tarihi ; 20.05.2002 @:aslantas@mku.cdu.tr

diQer E. co~ serotiplerinden belirgin bir aylnm gOsterir. (Doyle, 1991; Halkman ve ark. 1998; Okrend ve ark. 1990; Padhye ve Doyle, 1991). E. coli 0157:H7

se-rotipinin di~r bir bnemli farkllllQI da 44-45,5 CC'de geli~memi~tir (Doyle ve Scheni, 1987).

VTEC'ler palojenitelerinde Onernli rei oynayan ba~ta verositoloksin oIarak adlandmlan Stxl veIveya Stx2 (stx1, stx2) toksinleri olmak Ozere, etkenin en-terositlere baQlanmaSlnda rol oynayan intimin (eae geni) ve enlerohemolizin (hlyA genQ gibi Onemli vi-rulens faktOrierine sahiptir1er (Osek ve Dacko, 2001; Paton ve Paton, 1998b).

Ruminantlar, ozellikle de slglriar E.coIi 0157:HTnin ~llca kaynagldlr (Beutin ve ark. 1993; Chapman ve ark, 1993; Hauvelink ve ark, 1996; Lahti va ark, 2001; Leung ve ark, 2001). Bununta birlikte, yapllan epidemiyolojik va.ll~malar koyun. domuz,

ke9i

gibl di{1er evei! hayvanlann da gastrointestinal ka· naJlannda etkeni yaygm olarak ~Idlklanm gOstermektedir (Chapman ve ark, 1997; Leung ve ark. 2001; Sldjabat·Tambunan ve Bensink, 1997). Etkenin gaits lie sayllmaslnda diet, sIres, poputasyon yoOl!nlugl!, co{Jrafik bOlge va iklim gibi laktorlerin elkisi

I. _Mustafa Kcmal Onivcrsitcsi Veteriner FakUltesi. Mikrobiyoloji Anabilim Dall. HATA Y 2.11 Kontrol Laboratuvar MUdUrlUgil. KARS

ASU.NTA~, YILDIZ

de saptanmllitlr (BeHlheim. 1997). Etkenin insan glda zincirine girmesi. ~unlukla kesimden sonra kat1(asm barsak iceriOi lie kontaminasyonu veya infekte hay-vanln gaitasl ile sonradan oImakladlr (Leung ve ark, 2001; Paton ve Paton, 1998a). Insanlar, infekte hay-vanlar ile (Sargeant ve ark, 2(00) veya inlekte insanlar ile doQrudan lamas yoIuyIa da infekte olabilirler (Griffin ve Tauxe, 1991).

Yurdumuzda gldalardan (Aksu ve al1<, 1999; Halk-man ve ark, 1998; GOnGI, 1997; SanmehmetOOlu

ve

al1<, 1998; Akku~, 1996) ve

az

saY'da da oIsa sl~lr ga-italanndan etken lzolasyonu yaplldlQma dair c;:alllirnalar (Akku~. 1996; Qabalar ve ark, 2(01) buJunmaktadlr. Ancak, insanlarda yukandaki benzer klinik vakalardan atkeninin izole edildiOine dair bir c;:ah~ma (Akcfa

ve

al1<, 1996; Erensoy ve Tokba~, 1992; Halepliler ve Babar, 20; Hasyelik ve ark, 1991) butunmamaktadlr,

Bu c;:atllimada, son yillarda insanlardaki glda ze-hlr1enmelerinden slkllkla izole edilen E.coIi 0157:H7 serotlpinin Kars yOresinde yaygm clarak tOketilen hay-vansa! kaynakll glda maddelerinde ve kat1(as Omeklerinde varllgmm saptanmasl amaclanml~tlr,

Materyat ve Metat

Glda Numuneleri ; Bu c;:alllimada 100 klyma, 50 sucuk, 25 salam, 25 hamburger, 100 yi!} sOt, 100 beyaz peynir, 50 ~r, 10 lutum peyniri ve 80 sl!}lr kar-kas svab

0

meOi

kutlamk:h.

Besiyerleri : Numunelerde E.coli 0157:H7 lzo-lasyonu amaclyla Celixime-Telturite Supplement (Oxoid, SR 172) katklh Sorbitol MacConkey Agar (Oxoid CM813), sayllamayacak dOzeydeki etkan varllgml saptamak iyin ise Novobiocin ( Oxoid SR 173) katklll Tryptone Soy Broth (LAB M, LAB 004-A), izole edilen slJlilann B-glukuronidaz aktivitesini belirlemek i9n methyl-<Jmbellipherylglucuronidase (MUG) (Oxoid, Tablo 1. Et va sOt urunlerinde izole edilen E.co~ 0157 dazey! NumL.l1enin ens!

c;;g

SUI Slit ve Slit Beyaz Peynir

OnJnleri ~r Peyniri

Tulum Peyniri SUt ve SOt OrUnleri Toplaml

Koyma Et ve EI Orunleri Sucuk Salam

Hambu"""

Et ve Et GrUnler! Toptaml TOPlAM tOO 100 50 10 260 100 50 25 25 200 460

BR71) ilave editmili VIOlet Red Bile Agar (Lab M. lAB 031-A) kutlanllch.

E. coli 0157:H7 izolasyonu

ve

identifikasyonu :Laboratuvara ~uk zincir ityinde getirilen sOt Omeklerinden 25 mI glda maddelerinden 25 9 ahnarak 225 mI Buffered Peptone Water (Lab M. LAB 046-A) k;:inde homojenize edildi. Daha sonra. homojenatlann sterit fizyolojik tuzlu su iyinde 10-5'e kadar su

-landlrmalan hazu1aool. Bu sulandmnaJardan 0.1 mI yayma plak yOntemiy\e ~ih paraJem oIarak Cefixime-Telturite katkJlI Sorbitol Mac Conkey Agar'a (CT-SMAC) ekimlen yapllarak 37 "C'da 24 saat inkube edildi. Kar-kaslardan all nan svab Omeklen 20 rngIIt Novobiocin

i\:eren Tryptone &:Iy Broth (TSB) i9nde 37 "Cde 1

gece

inkube edildlkten sonra CT-SMAC besi verine bir Oze dolusu oImak Gzere ekildi. Gerek numunelerden gerekse svab Omeklerinden yapllan ekimler sonucu CT -SMAC besiyerlerinde Greyen rer'V(siz. sorbitol

ne

-gali! kolonilerden rastgele 5 koIoni seyilerek, bunlara laktoz. gtukozdan

gaz

oIu§lunna, H2S. Metil Red, Voges Proskauer, lizin dekarboksilasyon, hareket. sor-bitol. indo! ve B-glukuronidaz testlen uygUlanarak bu

~Ide On identifikasyonlan yaplldl (Halkman

ve

al1<, 1998). Kesin tanl iltin, biyokimyasal testier ite E. coti 0157 oldugu saptanm1li olan izolallara Dryspot E. coli 0157 Latex Test (Oxoid, DA120M) kiti ile agtOtinasyon testi uygulandl. Aynl ~m negati! kontrol sOspansiyonu ile tekrarlanarak sahte politi! sonuylar kontrot edildi. AglOtinasyon veren izolallar E. coli 0157 oIarak tanlmlandl.

Izole edilen sulilann H7 flagellar antijen vartlgl les·

biti Fanner va Davis'in (1985) belirttiOi yOnteme gOre immobilizasyon testi yapllarak tesbit edildi.

Bulgutar

Incetenen 100 o;i(I 501 0me!iinden 2 (% 2), 100 adat ci~ klyma ve 100 beyaz peynir omeOinden 15e 1'er

0157 pozitif Numooe SaytSI (n) H7Pozitif Numune SaY'SI (n) Pozitif Numune OrsnI,% 2 3 1 4 108 2 1.38 1 0.5 0.87

( % 1) oImak Ozere toplam 4 su~un E.coll 0157

sa-~ oIduQu saptandl. Yapllan Imrnobilizasyon

tes-tinde ise bu serotiplertn, hareketslz oIduQu tesbit edildi

(Tablo 1). SIOlr kar1<aslanndan allnan svab OmekIerinde ise E.coIi 0157 serotipllzola edilemedi.

Tartl,ma va Sonu~

Verositoksijef1ik E.coIi (VTEC) seroliplen ~

insanlarda He, HUS

va

TIP vakalanndan slkhlda Izole

edilen E.coIi 0157:HTnin insanlara bu~lnda

~ta hayvansal kaynakll gldalann infek1e slOu1ann

d,~,s, Ie ya

doOrudan

ya da doIayll yoIdan

koo-taminasyonu 0nemIi roI oynamaktadlr. Bu nedenIe,

hayvansal kaynakh gldalann elken yOnOnden

n-celenmesi

ve

kontaninasyon dOzeyinin onaya ko-nulmasl insan saOIiOI aylSlndan Onem ~Imaktadlr.

Bu ~I~mada, 260 sOt ve sOt OrOnO lie 200 et va et GrunO oImak Ozere incelenen toplam 460

hay-vansaJ kaynakll glda maddesinin 4'Onde (% 0.87)

E.coi 0157:H- serotipllzole edildi. Izole edilen toplam

4 izolatln 2'sine

ciO

sOt Omeklerinde, diOer ikisine iss ~ klyma iIe beyaz peynir OmekIerinde rastlamldl.

Bu ~h~mada, 100 ~ sOt numunesinin 2'sinde (% 2) E.coIi 0157 serotipl saptand1. Yurdumuzda yap,lan ~'lffi'Ilarda GOOJI (1997), 20 ~ sOt Ome!linden Ansay va Kaspar (1997), 42 ~ 501 Orne{linden etkeni Izole edemezken, Halkman ve ark.

(1998), 103

'ti0

sOt OmeQinin 2'sinde, Aksu ve ark. (1999), 100 ~ 501 Ome!)inin 2'sinde etkeri izole e~lerdir. Yurtdl~lnda atkanin sOtIerden izo-Iasyonuna yOOeli< ~'lffi8Iarda ise, Adesiyun va ark.

(1993), sOt toplama merkezlelinden a1ml~ oIduldan

toplam 287 sOt numunesinin 13'Onde etkene rast-larken, Abdul-Raut ve ark. (1996), 50 yiQ sOt Ome{Jinin 3'Onde etkene rastlaml~rdlr. Bu bulgular Halkman va

ark. (1998) ile Aksu va ark. (1999) bulgulan ile

ben-zerlik g6stermektedir ..

Bu 'fClI1~da incelemeye allnan sOt orOnlerinden 100 beyaz peynirin l'inde (% 1) etken izole edilirken,

50 ~r peyniri va 10 tulum peynirinden iss etken

Izole edileme~tir. Aksu va ark.(l999), 50 beyaz

peynir OmeQinin l'inde (% 2), GOnOI (1997) ise 10

te-neke peynirinin 1'iode (% 10) elkeni izole et~tir.

Elde edilen bulgular, Aksu

va ark.

(1999) ile GOnOl'On

(1997) buldUOU son""lara paralellik gOslermektedir. Tulum peynlrinde izolasyonun yapllamam;o oImasl nu-mune azhQlna, ka;oar peynirinde elkenin izole

edi-lememesi ise lmalat sirasinda uyglianan lSI i;>lemine ba~lanabilir.

Incelemeye al'nan 100 k<yma Ome!)inin 1 'nde (% 1) etken izole edilmi~tir. Aksu

ve ark. (1999),

50 dana klymaslnln 3'Qnde (% 6), 25 kuzu klymaSlnln nnde (%

4) Halkman va art<. (1998), ir<:eledi!)l255 ~ k1ynnamn

1'inde ('Yo 0.4) elkenl Izole ederi<en AI<k"'i (1996), 60

slOlr klyma5lnda atkeni izole ~. Halkman va all< (1998), ~ klymalarda d~k dUzayde etken

izo-Iasyonunu, geleneksel yOnlemer Ie yapdacak ~'lffi8Iar da inceIenen male<yalde E. coli 0157:HTnin bIAlrvnadlQlnl deQiI

varsa

bile saYlSlnm refakat9 flora ;;inde belil1enemeyecek kadar az oIduQunu

be-I~rdir. Nitekim, aynl ~tmcllar, yapllan

ana-lizlerde hadef bakterinin zengi~tirme va seIekIif izo.

lasyon besiyer1erinde refakall'i IIora i<;indeki say,saI aranlnln % 1 'den daha falla. ohlasl gerektifJini tesbit

e~r. Yurtdl~lnda E.coIi 0157:H7 insidensinin ~;oitll hayvansal Orunlerde belir1enmesl amaclyla yapllan 'fClIl;omalatda, Abdul-Raouf va ark. (1996), 50

slOlr eti klymasmm 3'Onde (% 6), Doyle va Schoeni (1987) 164 sl~lr eti Ome{linin 6'sinda (% 3.7), 264 domuz elinin 4'OOOe (% 1.5), 263 kanath etinin 4'OOOe (

% 1.5) etken Izole ettiklerini bildirmi~lerdir.

EscI1erichia coli 0157:H7 kayna~, infeksiyonlarda, gOnOmOzde last food tipl Iokantalarda yaygm alarak

tOketilen hamburger ve ~itli kOfte tipleri Onemli roI oy. namakladlr. Ozellikle, yeterslz pi;>irilrTli;> hamburger va kOftek!r halk saQIIQ' ~ISlndan Onemi risk ~Imaktadlr (Aksu va ark, 1999; Roberts ve ark, 1995;

Sanmehmelo{jlu va art<. 1998). Yurdunuzda yapdan ~"Iffi8Iarda. Sanmehmeloj)lu va art<. (1998), 100 harrburger Omei)inin 2'sinde (% 2), 100 InegOI kOf1e Ome!)m 5'inde (% 5) Escherichia coli 0157:H-

se-rotipini izole e~r va hepsini varositotoksin sen-tezleme yOnOnden pozitif ~Ir. Aksu

ve

ark.

(1999) 50 kOfte OmeQinin l'inde (% 2) etkeni izo6e

eder-ken Halkman va .Il<. (1998), 50 harrburger Ome!linde etkeni izole edelTl8fTli;>lerdir. Yapllan bu yall~da. 25 hamburger OmeQinde etken izole edilememi~tir.

Ham-burger Omeklerinde etken izolasyonu yapilamamasl Omek saYlslndaki d~OklOOe baOlanabilir. lncelemeye alman dlQer et orOnierinde ise etken izole edilememitir.

Etkenin en Onemli rezeNUannm slOlll8r oIduOu

bi-linmektedlr. Ozellikle, keslm Sirasinda gerekli hityenik

tedbirlerin almmamasl durumunda infekte hayvanlann

barsak iCerlQi ile karkaslar etken lie kontamine

ala-bilmektedlr (Chapman va art<. 1993). Bu

1'al'1ffi'Ida.

Kars Belediye Mezbahanesl'nde kesilen slOu1ara ail karkaslann etkenle iIe kontaminasyon dunmunu S8Jr

tamak il;in allnan 80 svab Omeklerinin hil;birinden atken izola edile~tir. Chapman

va

ark. (1997) Ingillere'de mezbahada kesien 2100 sIO"'dan aijlldan

rektal svab 0mekIerinin 84'Onde (% 4) E.coIi 0157 les-bit etrTi;>ler va bu 84 tzolalln 78'nn (% 93)

va-rositotoksin yOnOnden pozitif oIduOunu belir1emi;>lerdir.

Etken yOnUnden pozitif bulunan 23 SIOlnn karkaslOm

Tsilde (% 30)

va

negatif ~Ikan 25 SIOIT karkaslOln

ASLANTA~, YILDIZ

SIr8Slnda ele bu~ma riskinin yiiksek oIabileceOini

gOsle~lerdir. Leung va ark. (2001), Hong Kang'da

kesilen 986 slglr8 ail rektal svab 6rneklerinin a'inde, kaJ1(as Omeklerinin ise 1'inde elkeni izole etmi~ler va rektal svab 6melderinden izole enikJeri a su~;u ve-rositoloksin senlezleme yOnunden pozitif bulurkan kar-kaslan izale ettilderi su~u negalif bulmu~lardlr.

Sonuc

alarak, ba~ta hayvansaJ kaynakh gldaJar

oImak uzere, di{Jer glda maeJdelerinin uretirrierinden IOkelilmeierine kadar g~n zaman dilimi ilrerisinde

hij-yen kurallanna uyulrnasl, yClksek oranda etkenin izole edilmesini saglayan immunomagnetik separasyon gibi metodlar iie ulkemizde glda maddelerinin devamh oIa-rak etkan y6nUnden taranmasl gereklidir. Aynca, al-kenin palogenezisinde rol aynayan virulens genlerinin

ve

bunlann ekspresyon yeleneklerinin a~lmlmasl

ve

etkenin ba~1C3 rezerwan alan slgll1ardaki api-demiyok>jisinin aychnlallirnasina y6nelik detayh

9B1I~nn yaptlmasl gerekliQi kanaatine vanlml~lr.

Kaynaklar

Abdul-Raouf, U.M .. Ammar M.S, Beuchat LA. (1996). I

so-lation 01 Escherlc:hia coli 0157:H7 from some Egyptian foods. Int. J. Food Microbial., 129(2-3):423-426.

Adesiyun, AA, Webb, L, Rahaman, S. (1993). Mic-robiological quaity 01 raw C(N/s rnIk al collection centers in Tmidad. J. Food. Protect., 58:139-146.

~

0.,

~, F., UIutan, F. (1996). Enterokolitli has-talarda elken oIarak EschericNa coli 0157;H7 ~nin a~lnlmasl. Mikrobiyol BUll., 30(2):119-133.

Aksu, H., AMI,

0.0., Aydin,

A.,

ugur

,

M. (1999). Esc-herichia coli 0157:HTnin hayvansal kOkenli glOO mad-delerinde varllOI. Pendik Vel. Mikrobiyol. Derg., 3O(2):n-61. ~, F. (1996). Hazlr SIOlr KJYffi8lannda Verot~

~ran Escherichia coli 0157:H7 IzoIasyonu. Ankara

Univ

.

SaO-

Bilimleri Ensl., Ankara

Ansay, S.E., Kapsar, C.W. (1997). Survey of retal dail)'che-eses, dairy

processng

environments and raw m~k for esc-herichia coli 0157:H7. Lett Awl. Microbiol., 25: 131-134. Armstrong, G.L, HoningswOOh. J., Morris, G.J. (1996). Emerging food:>orne pathogens: Escherichia coli 0157:H7 as a model of entry of new pathogen into the food supply 01

the developed world. Epidemol. Rev., 18:29-5.

Benelheim, KA (1997). Ecology 01 verocytotoxigenic

Esc-herichia coli. Aust. Vet. J., 5(12):912.

Beuti1, L, Geier, D., SteinrUck, H., ZirnmenTIann, S., &he-utz, F, (t993). Prevalance and some properties 01

ve-rocytotoxin (shiga-~ke toxin) -produc'ng Escherichia coli in seven different species of hea/ltly domestic animals. J. ain. Microbiol., 31 :2483-2488.

Chapman. P A , Sicktons, CA, Cerdan Malo, A. T .. Harkin,

MA(I997). A I-year s~ of Escherichia coli 0157 in can-Ie, sheep, pigs and poultry. EpidemioI.lnfecl, 119:24&250.

110

Chapman, P A , Siddons, CA, Wri!;;lt, D.J., Norman. P.

(1993). Gallle as a possi:lIe source of verocytotoxin p«>

W:ing Escherichia coli 0157 infections in man. Epldemiol.

Infect, 11:439-447.

Qabalar, M., Boyookara, B., GGIhan, T., Ekin, HJ. (2001).

Prevalance of rotavirus, Escherichia coli 0157:H7 in healthy dairy callie herds in Van-TurXey. Tur1< J. Vet. Anim. ScI.. 25 :191-196.

Doyle, M.P., Schoeni, J.L. (1987). Isolation of Escherichia

coli 0157:H7 from fresh meats and poUtry. Awl. Environ. Microbiol .. 12:289-302.

Doyle, M.P. (1991). Escherict'ia coli 0157:H7 and its sig-nificance in foods. Int. J. Food Microbiol., 12:289-302. Erensov, S., T~, A.. (1992). Izmif'deki sUrgUn

01-gulannda Escherichia coli 0157:H7 ~Inlmasl. Infeksiyon 001'9.,6(4):285-286.

Farmer, J.J .. Davis, B.R. (1985). H7 antisenm sorbitof fer-mentation medium: a single tube screening medium for

de-tecting Escherichia coli 0157:H7 associated with

he-morrhagic colitis. J. Clio. Microbiof., 22(4) :620-625

Griffn, PM., Tauxe, RV. (1991). The epidemiology of in-fections caused by Escherichia coli 0157:H7, olher en-terohemorrhagic EscherictMa coli and the associated he-molytic uremic syndrome. Epidemiot. Rev., 13:60-97. GOnO~ A. (1997). Cij sOt va peynir 6meklerinde en-terohemorajik E.coIi'ye (0157:H7) rastlanma sddlOI. KUKEM

Derg., 20(2):69-73.

Halepliler, S .. BabUr, C. (1993). Gaslroenterilisli yocuk ve e~ ~ gruplannda Escherichia coli 0157:H7 serotipinin (EHEC) ~mlmasl. TUrk Hij. Oerg., 50:5-9.

Haikman, AK, Noveir, M.R., Do{jan. H.B. (1998). ~ hayvaosal glOO UrOrierinde Escherictia coli 0157:H7

aran-masi. TUBtrAK. Proje No:VHAG-1192.

Hasyelik. G., Akan, O.A. Diket', S., BaykaJ, M. (1991). Gampy\obac1er and enterol1amorrhagic E coli (EHEC) as-sociated gastroenteritis in Turkish children. J Diarrhoeal Dis.

Res., 9(4);315-317.

Hawe~nk, AE .. Wemars, K, De Boer, E (1996). Occurence

of Escherichia coli 0157 and other verocytotoxio producing

Ecoti in retail raw meats in Nethertands. J. Food Protect.,

59: I 2fiT -1272.

Lahti, E, Keskmakl, M., Rantala, L, HyvOnen, P., Sitonen, A., Honkanen-Buzalski, T. (20(H). Occurence of Escherichia coli 0157 in Finnish cattle. Vet. Microbiol., 79-.239-251. Leung, P H M., Yam, WC., Ng, WINS., Peiris, JSM. (2001). The prnvalance and characterisation of verotoxin producing Escherihia coil isolated from cattle and pigs in an abottoir in Hong Kong. Epidemiol. Infect., 126; 173-179

Okrend, AJ.G., Rose, B.E., Bennett, B.(I990). A screening method for the isolation of Escherictia coli 0157;H7 from

groood beef. J. Food Protect., 53(3)249-252.

Osek, J., Dacko, J. (2001). Development 01 a PCR-based method for spesific identification 01 genotypic mari«Jrs 01

Kars yts~lnde hay, .. nsal kaynakh gldalarda •..

sriga. 10xn-producing Escherichia coli strans. J. Vel. M., 48:nl-n8

PacIlye, N.V., Doyle, M.P. (1991). Rapid procedure for

de-lectWlg enterohemonhagic for detecting enterohemonhagic

Escherichia coli 01 57:H7 in food. AppI. Environ. Microbiof., 57(9):2693-2698.

Paton J.C, Paton A.W.(I998a). Pathogenesis and diagnosis of shiga toxin producing EscheOChia coli infections. C. Mic -robiof. Rev., 11(3):450-479.

Paton, JC., Paton, AW. (1998b). Detection and

cha-recterisatioo of shiga toxigenic Escherichia coli by

usng

IT\I,j..

tiplex PCR assays for stxl, stx2, eaeA, enlerohemorrhagic:

E.coIi htyA, rbfOlll, and !blO1S7. J. ain. Microbiol., 36

(2):598-602.

Roberts, CL, Mshar, PA, carter. ML, Hadler, J.L, Sosi'l,

D.M., Hayes, P.S .. Barrett, T.J. (1995). The role of

he-~Iened surveillance in an 0\.IIbfeak of Escherichia coli

0IS7:H7. Epidemiof. Infect, 115:447-454.

Sargem, J.M, GiIespie, J.R, Oberst R.D., Phebus R.I<.,

Hyatt, D.R, Botua, LK, Galland J.C. (2000). Results of a

Ion-giludinaJ study of !he prevalance of Escherichia coli

0157:H7 on cow-calf farms. Am. J. Vet. Res.,

61(11):1375-1378.

Sanmehmeiogiu. B., KGplOh), 0., Kaymaz. ~. (1998).

Ham-burger ve InegOI kOftelerinden Escherichia coli 0157:H7 izo-Iasyonu. Ankara Oniv Vet Fak Derg .. 45(2-3):221-227.

SIt1abat-Tambunan, H., Bensn<. J.C. (1997)

Verotoxin-prodJcing Escherichia coli from faeces of sheep, calves and

pigs. Aus. Vel J.,75(4):292-293.

Tho<rj>son, J.S., Hodge, O.S., _ A.A (1990). Aap;d

bioc::herricaI test to iclenttr verocytotoxn- positive strains 01

Escherichia coli Serotype 0157. J. Clin. Microbiol., 28 (10):2165-2168.

Watanabe, H .. Wads, A., Inagaki, Y., Iloh, K., Tamura. K.

(1996). Outbreaks of enterohemorrhagic Escherichia coli 0157:H7 infections by two different genotype strains in

Japan. Lancet, 348:831-832.

W~lshaw, GA, Thirlwell, J .. Jones. A.P., Parry, S., SaJmon,

RL, Hickey, M. (1994). Verocytoloxin producing Escherichia

coli 0157 in beefburgers linked to on outbreak of diarrhea.

haemonhagic cofitis and haemolytic ureamic syrrl'ome in Bri-tain. Letters AppI. Microbiol., 19:304-307.