Özet
Amaç:Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesinde 20 y›ld›r yürütülen sis-tem sis-temelli entegre e¤itimin intern doktorlar taraf›ndan de¤erlen-dirilmesi amaçland›.
Yöntem:Son s›n›f ö¤rencilerinden 181’ine e¤itim sistemi, e¤itici-lerin yeterlili¤i, t›bba karfl› duyduklar› ilgi ve çabalar› hakk›nda bir soru formu uyguland›.
Bulgular:Kat›lan ö¤rencilerin ço¤u (%93.4) devlet lisesi mezunu idi, yar›dan fazlas› t›p fakültesinde en az bir s›n›f› tekrar etmiflti. Bulunduklar› fakülte, ö¤rencilerin üniversite girifl s›nav› tercihlerin-de 7.7 ± 4.4. s›rada idi. Uygulanan temel ve klinik bilim tercihlerin-dersleri ye-terli bulundu. Baz› dersler gereksiz (%37.5) baz›lar› ise tekrar (%43.9) olarak de¤erlendirildi. Ö¤rencileri derse çekebilmek için, sunum tarz›n›n gelifltirilmesi (%22.7) ve e¤iticilerin tutumlar›n› de-¤ifltirmesi (%19.9) önerildi.
Sonuç:Ö¤renciler baz› derslerde daha az tekrar olmas› gerekti¤i-ni ve ö¤retim üyelerigerekti¤i-nin e¤itim tarz›n›n gelifltirilmesi gerekti¤igerekti¤i-ni be-lirttiler.
Anahtar sözcükler T›p e¤itimi, entegre e¤itim, t›p ö¤rencileri
Summary
Objective:To determine the opinions of the interns on the sys-tem-based, integrated medical education programme which has been used for the past twenty years in Erciyes University Medical Faculty.
Method: 181 of the last year students were asked to fill a ques-tionnaire about the education system, the competence of educa-tors, students’ efforts and interests related to medicine.
Results:Most of the attending students had graduated from pub-lic high schools (93.4%) and more than half of them had repeat-ed at least one year in mrepeat-edical school. The average order of the students who had selected Erciyes University Medical Faculty was 7.7 ± 4.4. Current lectures on preclinic and clinical sciences were evaluated as sufficient. Some lectures were evaluated as unnec-essary (37.5%) and some as duplicated (43.9%). It was suggest-ed that presentation styles of lectures could be improvsuggest-ed (22.7%) and that lecturers should improve their teaching techniques (19.9%) .
Conclusion:Students considered that there should not be dupli-cations in lectures and that the teaching skills of the lecturers should be improved.
Key words:Medical education, integrated education, medical stu-dents
EVALUATION OF THE EDUCATION IN ERCIYES UNIVERSITY BY THE STUDENTS OF THE MEDICAL FACULTY
M. Mümtaz Maz›c›o¤lu1, Melis Naçar2, Cevat Yaz›c›3, Osman Günay4
Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesi’ndeki
E¤itimin Ö¤renciler Taraf›ndan
De¤erlendirilmesi
1) Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesi, Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Yard. Doç. Dr. 2) Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesi, T›p E¤itimi Anabilim Dal›, Yard. Doç. Dr.
3) Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesi, Biyokimya Anabilim Dal›, Biyokimya Uzman›, Yard. Doç. Dr. 4) Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesi, Halk Sa¤l›¤› Anabilim Dal›, Halk Sa¤l›¤› Uzman›, Prof. Dr.
H
astanelerde t›p e¤itimi 19. yüzy›ldan önce baflla-m›flt›. Ancak t›pta e¤itim, araflt›rma ve hizmetin bir-likteli¤i 20. yüzy›l bafl›nda gerçekleflti.1Flexnerra-poru sonras›nda oluflturulan modern t›p e¤itimi disiplinler temeline dayanmaktayd›. Ülkemizde entegre t›p e¤itimi
sis-temi ilk kez 1960’da kurulan Hacettepe Üniversitesi’nde uyguland›. Son on y›lda yaflanan h›zl› de¤iflim sonras›nda, ülkemiz t›p fakültelerinin %12.52’sinde disiplin temelli, % 45’inde entegre, %5’inde aktif, %37.5’inde karma e¤itim sistemi uygulanmaktad›r.2
Türk Aile Hek Derg 2005; 9(3): 113-116
Araflt›rma | Research Article
2005 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Medya taraf›ndan yay›mlanmaktad›r. Copyright © 2005 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, a division of Deomed Medical Media, Istanbul.
2002’de, Yüksek Ö¤renim Kurumu’nun, önde gelen t›p fakültelerinin kat›l›m›yla oluflturdu¤u çekirdek e¤itim ko-misyonu Çekirdek E¤itim Müfredat›’n› belirledi: Komisyon, her t›p fakültesi müfredat›n›n en az %60’›n›n çekirdek müf-redata uymas›n› öngördü.2 Tüm t›p fakülteleri müfredat
uyum çal›flmalar› yapt›. Karma e¤itimi benimseyen fakülte-ler artmakla birlikte, yaln›zca probleme dayal› e¤itime ge-çenlerin say›s› henüz çok azd›r.3‹kinci T›p E¤itimi
Kongre-si’nde (‹zmir, 2001) ço¤u t›p fakültesi topluma dayal›, dikey ve yatay entegre müfredat›n gere¤inde anlaflt›lar.3Topluma
dayal› t›bbi uygulama ve e¤itim Türk sa¤l›k sisteminin gün-demine 1960’larda Prof. Dr. Nusret Fiflek’le girmiflti.4
E¤itimin uygulama tarz›, kullan›lan sistemden ba¤›m-s›z olarak elde edilecek baflar›y› etkiler. E¤itimde kaliteyi de¤erlendirmek zordur ve zaman gerektirir.51984’den
be-ri Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesi’nde, organ ve sistem temelli entegre ders kurullar› oluflturulmufltur. Yo¤unlaflt›-r›lm›fl blok programlarla uygulanan bir kurul bitti¤inde bir di¤eri bafllar. Entegre sistemde, konunun, örne¤in solunum sisteminin temel ve klinik dersleri belirlenen düzen içinde anlat›l›r. Uygulamada, yatay ve dikey entegrasyon tam sa¤lanamam›flt›r: Yatay entegrasyon; y›l içindeki, dikey entegrasyon ise izleyen y›llardaki konular›n birbirini ta-mamlamas›d›r. fiimdiye kadar akademik karar vericiler sistemi gelifltirmek için ö¤renci görüfllerine çeflitli defalar baflvurmufltur.6,7
Bu çal›flmada, t›p fakültesi son s›n›f ö¤rencilerinin, al-d›klar› e¤itimle ilgili görüflleri al›narak di¤er e¤itim sistem-leri ile kendi fakültesistem-lerinin sistemini karfl›laflt›rmalar› amaç-land›.
Yöntem
Araflt›rma evreni Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesi, 2003-2004 e¤itim-ö¤retim y›l› son s›n›f ö¤rencileri idi. 205 son s›n›f ö¤rencisinden, kat›lmay› kabul eden 181’ine soru formu uyguland› (%88.3). Formu doldurmayanlardan 14’ü (%6.8) kat›lmay› reddetmiflti, di¤er 10 kifliye (%4.9) ulafl›-lamad›. Sorular e¤itim sistemi, e¤iticilerin becerisi ve ö¤-rencilerin t›bba ilgilerini kaps›yordu. Görüfllerin daha iyi anlafl›labilmesi için aç›k ve kapal› uçlu sorular yöneltildi, e¤itimin de¤erlendirilmesinde görsel analog ölçek kullan›l-d›. Formlar, çal›flman›n amac› ve formun nas›l doldurulaca-¤› konusunda bilgilendirilen ö¤renciler taraf›ndan doldurdu.
Bulgular
Ö¤rencilerin 12’si özel okul (%6.6), 169’u (%93.4) dev-let okulu mezunuydu. 65’i (%35.9), t›p e¤itiminde en az bir y›l s›n›f tekrar› yapm›flt›. fiu an okuduklar› T›p Fakültesi
yüksek ö¤renim tercihlerinde 7.7±4.4’üncü s›radayd›. Ö¤-rencilerin %67.4’ünün t›p fakültesi tercihinde t›bba ilgisi, %51.4’ünde ise aile teflvi¤i etkili olmufltu. Ö¤rencilerden 25’i (%13.8) t›bb›, yüksek gelir kazand›racak bir meslek sa-hibi olmak için tercih etmiflti.
Ö¤rencilerin %58.6’s› Erciyes Üniversitesi T›p Fakülte-sindeki e¤itimin iyi pratisyen hekim yetifltirmeyi, sadece al-t›s› (%3.3) ise, uzmanl›k s›nav›ndaki baflar›y› hedefledi¤ini düflünüyordu.
E¤itimde en s›k kullan›lan kaynaklar: Ders notlar› (%98.9) ve önceki s›navlar›n sorular› (%63.0) idi. S›navla-ra kaynak kitaplar kullanaS›navla-rak haz›rlanan ö¤rencilerin oS›navla-ran› sadece %1.1 idi.
Ö¤rencilerin %91.7’si pratiklere, %59.1’i de teorik derslere kat›l›m›n önemli oldu¤unu düflünüyordu. %84.0’üne göre, t›p e¤itiminin teorik s›navlarla de¤erlendi-rilmesi yetersizdi. Ö¤rencilerin flu anki t›p e¤itimi sistemi, tercih ettikleri t›p e¤itimi sistemi ile temel ve klinik bilim-ler e¤itiminin yeterlili¤i konusundaki de¤erlendirmebilim-leri Tablo 1, 2 ve 3’de gösterilmifltir.
Araflt›rma grubundaki ö¤rencilerin sadece %10.5’i e¤i-tim kalitesi aç›s›ndan kendi t›p fakültelerinin, di¤er t›p fa-külteleri ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda ilk on s›rada oldu¤unu, %34.8’i 11-20. s›rada oldu¤unu, %27.1’i 21-30. s›rada ol-du¤unu düflünüyordu.
T›p ö¤rencilerini derslere çekebilmek için derslerin su-nulufl tarz›n›n gelifltirilmesinin (%22.7) ve e¤iticilerin tu-tumlar›n›n de¤ifltirilmesinin (%19.9) etkili bir yöntem oldu-¤unu düflünüyorlard›. Çal›flmaya kat›lanlar›n %33.1’i bu so-ruyu cevaplamad›.
Tart›flma
E¤itimi, di¤er disiplinlerden uzun süren t›p, teorik ve klinik e¤itimi içerir. Giderek azalan hastane yat›fl süresi, hasta haklar› konusundaki geliflmeler klinik e¤itimin yürü-tülmesini zorlaflt›rmaktad›r.8Daha fazla kifliye ulaflmak ve
toplumun ihtiyaçlar›n› daha iyi anlayabilmek, topluma da-yal› bir e¤itimi gerektirir.9Bu de¤iflim süreci t›p
e¤itimin-de yeni bir yap›lanmay› getirmektedir. E¤iticiler, verdikle-ri e¤itimi de¤erlendirmede çok farkl› yöntemler kullan›r-lar.10Bu sürece ö¤rencilerin de kat›lmas›, etkin ve kal›c› bir
e¤itim için gereklidir. Son 20 y›lda, t›pta uzmanlaflman›n zorlaflmas›yla, ülkemizde üniversite girifl s›nav›nda, ilk ter-cih olan t›p e¤itimi, dördüncülü¤e düflmüfltür.11 Son s›n›f
ö¤rencileri sistemi ve e¤iticileri de¤erlendirebilecek en de-neyimli ö¤rencilerdir. Bu grubun klinik öncesi e¤itimi uzun süre önce alm›fl olmas›, sistem ya da e¤iticilere
lu ya da olumsuz yaklafl›mlar›n› etkilemifl olabilir. Ö¤ren-cilerin ço¤unun devlet liselerinden gelmesi, t›p e¤itimi s›-ras›nda s›n›f kay›plar›n›n olmas› ve bizim fakültemizi ter-cih s›ralar›n›n daha geride olmas› iyi e¤itim alm›fl, baflar›l› ö¤rencilerin fakültemize öncelik tan›mad›¤›n› düflündür-mektedir.
Ö¤rencilerin ço¤unlu¤u t›p e¤itimini, ilgisi ve mesle¤in sayg›nl›¤› dolay›s›yla seçmifltir. T›p e¤itiminin uzunlu¤u ve yo¤unlu¤u ile sa¤l›k sisteminin ciddi sorunlar› ö¤rencilerin memnuniyetsizli¤inin nedenlerinden biri olabilir.
S›navlara çal›fl›rken kullan›lan en önemli kaynaklar›n ders notlar› ve eski s›nav sorular› olmas› araflt›r›c› ve sor-gulay›c› ö¤renci yetifltirilememesine ba¤l› olabilir. Teorik derslere ilginin azl›¤› pratik derslerin daha kolay ve e¤len-dirici olmas› ve küçük gruplarda yap›lmas› nedeniyle
ola-bilir. Teorik derslerin sunumunun yeterince etkin olmama-s› da ö¤rencilerin pratikleri daha cazip bulmaolmama-s›n›n nedeni olabilir. Ö¤rencilerin %67.0’› flu andaki müfredat›n birinci basamak sa¤l›k hizmetinin ihtiyaçlar›n›, %65.3’ü kendi beklentilerini karfl›lad›¤›n› söylemifllerdir. Bu durum, ö¤-rencilerin e¤itim müfredat›nda yer alan baz› bilgi ve bece-rileri ileride kullanmayacaklar›n› düflünmelerinden kay-naklanabilir.
Ö¤renciler klinik becerilerini gelecekte daha fazla kulla-nacaklar›n› düflünmekte ve 2/3’ten fazlas› kendini temel bi-limler konusunda yetersiz bulmaktad›r. Ö¤renci memnuni-yetsizli¤inin nedeni ders sunumundaki yetersizlikler sonucu derse ilginin azalmas› ile e¤itim sistemindeki boflluk ve ye-tersizlikler olabilir.
Çal›flmam›za göre, entegre sistem ö¤renciler taraf›ndan en fazla tercih edilen e¤itim sistemidir. Entegre e¤itim sis-teminin kendi fakülteleri ile önde gelen t›p fakülteleri tara-f›ndan uygulanmas›, bu tercihi etkileyebilir. T›p e¤itiminin niteli¤inin, ö¤renciler ve e¤iticiler taraf›ndan de¤erlendiril-meli ve gerekli iyilefltirmeler yap›lmal›d›r. Müfredat›n, top-lumumuzun sa¤l›k ihtiyaçlar›na yönelik düzenlenmesi de ö¤rencilerin motivasyonunu artt›racak ve ihtiyaçlara daha iyi cevap verecektir.
Kaynaklar
1. Itan› K. A positive approach to core competencies and benchmarks for
gradu-ate medical education. The American Journal of Surgery 2002; 184: 196-203.
2. Medical and Health Sciences Educational Council Report 2002.
3. Türk Tabipleri Birli¤i Mezuniyet Öncesi T›p E¤itimi Raporu 2002.
Yorum Matbaac›l›k. 2002.
4. Örs Y. T›p ve E¤itimi: Befl Ö¤retim üyesi ile. TTB yay›n No: 013/01. 2001.
5. Fiflek HN. Dünyada ve Türkiye’de Bilim Etik ve Üniversite. Türkiye
Bilim-ler Akademisi yay›nlar›. Tübitak Matbaas›. Ankara 2000; 89-92.
6. Sar›kaya O, Gülp›nar MA, Keklik D, Kalaca S. Ö¤rencilerin sesini
din-lemek: E¤itimin ö¤renciler taraf›ndan de¤erlendirilmesi. T›p E¤itimi Dünyas› 2002; 9: 6-12.
7. Tar›m Ö. Uluda¤ Üniversitesi t›p e¤itimi birimi çal›flmalar›. T›p E¤itimi
Dünyas›2001; 5: 11-5.
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi|Turkish Journal of Family Practice|Cilt 9 |Say›3 |2005 |
115
De¤erlendirme kriterleri (n=181) De¤erlendirme*
Min-Max X ± SD
Birinci basamak t›bbi bak›m ihtiyaçlar›n› karfl›lama (0-100) 67.0 ± 19.5
Ö¤rencilerin kendi çabalar› (0-100) 65.3 ± 16.9
Gelecekte temel t›p bilimleri derslerine ihtiyaç duyma (0-100) 38.5 ± 22.3 Gelecekte klinik t›p bilimleri derslerine ihtiyaç duyma (0-100) 73.5 ± 19.7
Gereksiz görülen derslerin oran› (10-90) 37.5 ± 14.3
Tekrar anlat›lan konular›n oran› (10-80) 43.9 ± 16.0
Ö¤rencilerin derslere devam oran› (10-100) 78.5 ± 23.8
E¤itimden genel olarak memnuniyet durumu (0-90) 52.3±18.3
Tablo 1
Ö¤rencilerin e¤itim sistemlerini de¤erlendirmesi
*Ö¤renciler de¤erlendirmeyi visüel analog skala ile yapm›flt›r (0-100 aras›nda puan verilmifltir)
E¤itim sistemleri Say› %
Klasik e¤itim 9 5.0
Entegre e¤itim 81 44.8
Probleme dayal› e¤itim 31 17.1
Karma e¤itim 39 21.5
Fikri yok 21 11.6
Toplam 181 100.0
Tablo 2
Ö¤rencilerin tercih ettikleri e¤itim sistemleri
Yetersiz e¤itim al›nd›¤› düflünülen alanlar Say› %
Temel bilimler 142 78.5
Klinik bilimler 16 8.8
Hem temel hem klinik bilimler 19 10.5
Cevaps›z 4 2.2
Toplam 181 100.0
Tablo 3
8. Terzi C. Toplum Sa¤l›¤›na Bir Köprü T›p e¤itimi. ‹letiflim Yay›nlar›. 2001; 13-25.
9. Bellas PA, Asch SM; Wilkes M. What students bring to medical school:
At-titudes health promotion and prevention. American Journal of Preventive
Medicine 2000; 18(3); 242-8.
10. Minion DJ, Donnelly MB, Qyick RC, ve ark. Are multiple measures of students performance necessary? The American Journal of Surgery 2002; 183: 663-5. 11. Köksal S, Vehid S, Tunçkale A ve ark. Cerrahpafla T›p Fakültesi
ö¤ren-cilerinin t›p e¤itimi ve mezuniyet sonras› ile ilgili tutumlar›. Cerrahpafla T›p
Dergisi1999; 30(4): 251-8.
116
|Maz›c›o¤lu MM ve ark.|Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesi’ndeki E¤itimin Ö¤renciler Taraf›ndan De¤erlendirilmesiGelifl tarihi: 03.01.2005 Kabul tarihi: 08.06.2005
‹letiflim adresi: Dr. M. Mümtaz Maz›c›o¤lu Sivas Cad. 111/4 Kocasinan-KAYSER‹ Tel: (0352) 235 78 83 Faks: (0352) 235 94 52 e-posta: mazici@erciyes.edu.tr
