GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ
EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
GĠYĠM ENDÜSTRĠSĠ VE MODA TASARIMI EĞĠTĠMĠ
ANABĠLĠM DALI
KUAFÖRLÜK VE GÜZELLĠK BĠLGĠSĠ EĞĠTĠMĠ BĠLĠM DALI
MESLEKĠ EĞĠTĠM MERKEZĠ ÖĞRENCĠLERĠNĠN KUAFÖRLÜK VE BERBERLĠK BÖLÜMÜNÜ TERCĠH NEDENLERĠ
DOĞASINA YÖNELĠK FEN BĠLGĠSĠ
ÖĞRETMEN ADAYLARININGÖRÜġLERĠNĠN VE KAVRAMLARININ GELĠġĠMĠ VE ÖĞRETĠMDE
ĠKĠLEMLERĠN ETKĠLĠLĠĞĠ YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
Hazırlayan
Emine GÜLER
Ankara Haziran, 2010
GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ
EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
GĠYĠM ENDÜSTRĠSĠ VE MODA TASARIMI EĞĠTĠMĠ
ANABĠLĠM DALI
KUAFÖRLÜK VE GÜZELLĠK BĠLGĠSĠ EĞĠTĠMĠ BĠLĠM DALI
MESLEKĠ EĞĠTĠM MERKEZĠ ÖĞRENCĠLERĠNĠN KUAFÖRLÜK VE BERBERLĠK BÖLÜMÜNÜ TERCĠH NEDENLERĠ
TEKNOLOJĠNĠN DOĞASINA YÖNELĠK FEN BĠLGĠSĠ ÖĞRETMEN ADAYARININ GÖRÜġLERĠNĠN VE
KAVRAMLARININ GELĠġĠMĠ VE ÖĞRETĠMDE ĠKĠLEMLERĠN ETKĠLĠLĠĞĠ
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
Emine GÜLER
DanıĢman: Doç. Dr. Yusuf BUDAK
Ankara Haziran, 2010
EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE
Emine GÜLER’e ait “Mesleki Eğitim Merkezi Öğrencilerinin Kuaförlük Ve Berberlik Bölümünü Tercih Nedenleri” baĢlıklı tez 2010 tarihinde, jürimiz tarafından Kuaförlük ve Güzellik Bilgisi Eğitimi Bilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiĢtir.
Adı Soyadı Ġmza
BaĢkan………. ………
Üye ( Tez DanıĢmanı)………. ………
Üye………... ………
ÖNSÖZ
Meslek seçimi öğrencilerin yetenek, ilgi alanları, el becerilerinin doğru olarak yönlendirilmesi sonucu sağlıklı olarak yapılır. Günümüzde değiĢen ve geliĢen teknolojik akımlar yeni meslek dallarını ortaya çıkarmıĢtır. Eğitim sürecindeki materyal eksikleri mesleği öğrenmede zorluklar yaĢanmasına neden olmuĢtur.
Kendi yaĢamında mesleği benimsemek, çalıĢma ortamında mesleğin gerektirdiği görevleri yetenekleri doğrultusunda yerine getirmektir. Öğrencilerin erken yaĢlarda ömürleri boyunca icra edecekleri doğru mesleği seçmek konusunda sorunları olacaktır. Kendi iç olgunlukları sayesinde zorlukların üstesinden geleceklerdir. Meslek seçiminde aile, öğretmen, arkadaĢ etkili olmakta ve yönlendirmektedir. Seçtiği mesleğin gerektirdiği ilgi ve yeteneklerin bilinçli bir Ģekilde geliĢtirilmesinde eğitimin önemli bir rolü bulunmaktadır. Doğru kararla, doğru seçimle destekli bir eğitim ile öğrencinin yaĢamı boyunca yapacağı mesleğin ilk tohumları atılmaktadır. Sadece ilgi, yetenek, eğitim gibi unsurlarla öğrenciye eğitim vererek meslek sahibi yapılabilir. Hayata dair bilgileri meslekle alakalı olarak ilerleyecektir. KiĢiler seçtikleri mesleği severek icra ederlerse bir ömür boyu mutlu olacaklardır.
Bu araĢtırma sürecinin her aĢamasında beni bilgilendiren, yönlendiren, destekleyen, değerli hocam, danıĢmanım Doç. Dr. Yusuf BUDAK‟a, ilgilerinden ve her zaman her türlü yardımlarından dolayı sayın bölüm hocalarıma, anket uygulamasında samimi görüĢlerini bildiren öğrencilere, her türlü zorlukları aĢmamda benden yardımlarını esirgemeyen aileme en içten dileklerimle teĢekkür eder ve saygılarımı sunarım.
ÖZET
MESLEKĠ EĞĠTĠM MERKEZĠ ÖĞRENCĠLERĠNĠN KUAFÖRLÜK VE BERBERLĠK BÖLÜMÜNÜ TERCĠH NEDENLERĠ
GÜLER, Emine
Yüksek Lisans, Kuaförlük Ve Güzellik Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı Tez DanıĢmanı: Doç. Dr. Yusuf BUDAK
Haziran, 2010
Meslek insanın sadece kiĢisel yaĢamı üzerine değil, çevresi ile olan iliĢkilerinde de belirleyici bir etkiye sahiptir. KiĢinin toplum içerisindeki konumunun belirlenmesinde icra ettiği mesleğin büyük etkisi vardır. Bu da meslek seçiminin önemini ortaya çıkarmaktadır.
Mesleki eğitim merkezleri meslek seçimine yardımcı olan kurumlar arasındadır. Bayan kuaförlüğü ve erkek berberliği branĢlarında mesleki eğitim merkezlerinde eğitimi verilen bölümler arasındadır. Bu branĢların öğrenciler tarafından tercih nedenleri ile ilgili bir araĢtırmanın yapılmamıĢ olması bu çalıĢmanın gerçekleĢtirilme nedenini ortaya çıkarmaktadır.
Bu araĢtırma kapsamında hazırlanan anket kuaförlük ve berberlik eğitim alan öğrenciler ve onların velilerine yüz yüze görüĢme yöntemiyle uygulanmıĢtır. ÇalıĢma tarama modeline dayalı, betimsel araĢtırma yöntemi ile yapılmıĢtır.
Ankara Erkunt Mesleki Eğitim Merkezi kuaförlük ve berberlik bölümünde gerçekleĢtirilen araĢtırmaya 182 kiĢinin(öğrenci ve veliler) katılımı sağlanmıĢtır. AraĢtırmadan elde edilecek sonuçların Ankara ilindeki 12 tanesinde kuaförlük ve berberlik bölümü bulunan Mesleki Eğitim Merkezleri‟ne genellenmesi amaçlanmıĢtır.
Mesleki Eğitim Merkezi Kuaförlük ve Berberlik eğitiminin tercih edilmesindeki mesleki nedenlerin neler olduğu öğrencilerin ve velilerin görüĢleri ile ayrı ayrı değerlendirilmiĢtir. Bu değerlendirmelerin sonuçlarına göre öğrencilerin bu mesleği iyi yapacağını düĢünmeleri, bu mesleğe olan ihtiyacın hiç bitmeyeceğini düĢünmeleri ve belgelerin alınması durumunda kuaför salonu açma imkanlarının olmasının tercihlerinde en fazla etkili olan mesleki nedenler olduğu saptanmıĢtır. Velilere göre ise çocuklarının
bu mesleği tercih etmelerinde en fazla etkili olan mesleki nedenler kuaförlük ve berberliğin sosyal bir meslek olarak çocuklarının ilgisini çekmesi, çocuklarının bu mesleği iyi yapacağını düĢünmeleri ve çocuklarının bu mesleğin estetik yönünün fazla olduğunu düĢünmeleridir. Görüldüğü gibi öğrencilerin bu mesleği tercih etme ve eğitimini almalarındaki mesleki nedenler öğrenciler ve velilerine göre farklılıklar göstermektedir.
Mesleki Eğitim Merkezi Kuaförlük ve Berberlik eğitiminin tercih edilmesindeki duyuĢsal nedenlerin neler olduğu ise öğrencilerin ve velilerin görüĢleri ile ayrı ayrı değerlendirilmiĢtir. Bu değerlendirmelerin sonuçlarına göre öğrencilerin kuaförlük/berberlik mesleğinde yetenekli olduğunu hissetmeleri, insanların hoĢuna gidecek modelleri yaratmayı sevmeleri ve bu mesleğin sanatsal yönünün hoĢlarına gidiyor oluĢu en fazla etkili olan duyuĢsal nedenler olarak belirlenmiĢtir. Velilere göre ise çocuklarının insanları memnun etmekten hoĢlanmaları, çocuklarının insanların hoĢuna gidecek modelleri yaratmayı sevmeleri ve çocuklarının kuaförlüğün/berberliğin mesleki uygulamalarını sevmeleri bu mesleği tercih etmelerinde en fazla etkili olan duyuĢsal nedenlerdir. Görüldüğü gibi öğrencilerin bu mesleği tercih etmedeki ve eğitimini almayı tercih etmedeki duyuĢsal nedenleri öğrenciler ve velilerine göre farklılıklar göstermektedir.
Genel olarak yapılan değerlendirmeler sonucunda yani hem öğrencilerin hem de velilerin görüĢlerinin birlikte incelenmesinde mesleği iyi yapacağının düĢünülmesi, belgeler alınınca kuaför salonu açma imkanı olması ve bu mesleğin sosyal bir meslek olarak ilgi çekiyor olmasının en etkili mesleki nedenler olduğu belirlenmiĢtir.
ABSTRACT
THE REASONS FOR THE STUDENTS OF VOCATIONAL EDUCATION AND TRAINING (VET) CENTERS TO CHOOSE THE DEPARTMENT OF COIFFEUR
AND BARBERING
GÜLER, Emine
Post-Graduate, Science of Coiffeur and Aesthetics Education Thesis Advisor: Associate Professor Yusuf BUDAK
June, 2010
Occupation has an overriding effect on not only the personal life of the individual but also the relations with his environment. The job a person does has a significant role on his status within the society. This also reveals the importance of vocational choice.
Vocational training centers, are among organizations that help. Work in the industry of hairdressing barber women and men in vocational training centers are among the industry. By the students of this branch of choice because it is not related to an investigation will be carried out this study reveals why.
The questionnaire prepared within the concept of related research has been applied by using the method of face-to-face interviews with students of coiffeur and barbering and their parents. Survey has been studiet with describing research method which based on scanning method.
182 participants (students and parents) have taken part in the research made in Ankara Erkunt VET Center, Department of Coiffeur and Barbering. The aim of the research is to generally apply the results from the related research to the VET Centers in Ankara in 12 of which Department of Coiffeur and Barbering is available.
Student and parent views have separately analyzed with the purpose of enlisting the reasons for choosing the VET Center, Department of Coiffeur and Barbering. The
results from these analyses have shown the most important and overriding vocational reasons are; students believe themselves for being successful in their future jobs, they think that the need for coiffeur and barbering will never end or diminish and it is possible to open a coiffeur saloon as long as they collect the necessary papers and documents. As for the parents, they think the overriding reasons for their kids to choose these jobs are; the children are attracted by these jobs since they are social jobs, their children believe themselves for being good at their jobs and think that these jobs have large aesthetic dimensions. As seen here, the vocational reasons for the students to choose these jobs and receive the education and training of these jobs vary across the students and parents.
The affective reasons for choosing VET Center, Department of Coiffeur and Barbering education have been separately enlisted according to the student and parent views. With effect from the results of these assessments there are several overriding affective reasons for students to choose these jobs which are; they feel they are skillful at coiffeur or barbering jobs, they love creating models that might please other people and they enjoy the artistic aspect of these jobs. From the parental perspective, the overriding reasons are; their children are happy with pleasing the people, they love creating models that might please other people and the kids enjoy the vocational applications of coiffeur and barbering. As seen here, the affective reasons for the students to choose these jobs and receive the education and training of these jobs vary across the students and parents.
With the general assessments, i.e. analyzing the views of both students and parents together, the overriding vocational reasons have been detected as follows; the belief of being successful n the job, the possibility of opening a coiffeur saloon as long as the documants are available and attraction of these jobs as social jobs.
ĠÇĠNDEKĠLER
ÖNSÖZ i
ÖZET ii
ABSTRACT iv
TABLO LĠSTESĠ viii
BÖLÜM - I
GĠRĠġ
1.1. PROBLEM DURUMU 1
Eğitim Sistemi 2
Meslek Seçiminin Önemi 3
Meslek Seçimi Kararının AĢamaları 6
Mesleğe Yöneltme 6
Mesleki ve Teknik Eğitimin Önemi 7
Türkiye‟ De Mesleki Ve Teknik Eğitim 9
Örgün Eğitim 10
Yaygın Eğitim 11
Halk Eğitim 12
Hizmet Ġçi Eğitim 12
Mesleki Eğitim Merkezi 13
Kuaförlüğün Tarihçesi ve GeliĢimi 17
1.2 PROBLEM CÜMLESĠ 20 1.3 ARAġTIRMANIN AMACI 20 1.4 ARAġTIRMANIN ÖNEMĠ 21 1.5 VARSAYIMLAR 23 1.6 SINIRLILIKLAR 23 1.7 TANIMLAR 23 ĠLGĠLĠ ARAġTIRMALAR 24 BÖLÜM - II YÖNTEM 27 2.1.ARAġTIRMANIN MODELĠ 27 2.2 EVREN VE ÖRNEKLEM 27
2.3 VERĠ TOPLAMA ARACI 28
2.3.1.Ölçeklerin Güvenirliği ve Ġç Tutarlılığı 28
2.4 VERĠLERĠN ANALĠZĠ 29
BÖLÜM - III
BULGULAR VE YORUMLAR 30
3.1. Örnekleme ĠliĢkin Bulgular Ve Yorumlar 30
3.1.1. Öğrencilerin KiĢisel Özelliklerine ĠliĢkin Bulgular Ve Yorumlar 30
3.2. ALT PROBLEMLERE ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR 32
3.2.1.Birinci Alt Probleme ĠliĢkin Bulgular ve Yorumlar 33
3.2.2.Ġkinci Alt Probleme ĠliĢkin Bulgular ve Yorumlar 39
3.2.3.Üçüncü Alt Probleme ĠliĢkin Bulgular ve Yorumlar 43
3.2.4.Dördüncü Alt Probleme ĠliĢkin Bulgular ve Yorumlar 49
3.2.5.BeĢinci Alt Probleme ĠliĢkin Bulgular ve Yorumlar 53
3.2.6.Altıncı Alt Probleme ĠliĢkin Bulgular ve Yorumlar 56
BÖLÜM - IV
SONUÇ VE ÖNERĠLER 59
KAYNAKÇA 65
TABLO LĠSTESĠ
Tablo 2.1: Güvenirlik Analizi Sonuçları 29
Tablo 3.1: Öğrenci ve Veli Dağılımına ĠliĢkin Veriler 30 Tablo 3.2: Öğrencilerin KiĢisel Özelliklerine ĠliĢkin Veriler 31
Tablo 3.3: Kuaförlük ve Berberlik Eğitiminin Tercihinde
Mesleki Nedenlere ĠliĢkin Öğrenci GörüĢleri 33 Tablo 3.4: Kuaförlük ve Berberlik Eğitiminin Tercihinde
DuyuĢsal Nedenlere ĠliĢkin Öğrenci GörüĢleri 39 Tablo 3.5: Kuaförlük ve Berberlik Eğitiminin Tercihinde
Mesleki Nedenlere ĠliĢkin Veli GörüĢleri 43 Tablo 3.6: Kuaförlük ve Berberlik Eğitiminin Tercihinde
DuyuĢsal Nedenlere ĠliĢkin Veli GörüĢleri 49 Tablo 3.7: Mesleki Nedenlere ĠliĢkin Öğrenci Ve Veli
GörüĢleriyle Ġlgili χ2 Sonuçları 53 Tablo 3.8: DuyuĢsal Nedenlere ĠliĢkin Öğrenci ve Veli
1. GĠRĠġ
Bu bölümde problem durumu, araĢtırmanın amacı ve önemi, problem cümlesi, alt problemler, sayıltılar, tanımlar ve sınırlamalar üzerinde durulmuĢtur.
1.1. PROBLEM DURUMU
Eğitim ortamının donanımı verilen eğitimi etkiler. Toplumun sosyal ve kültürel yönden kaliteli olarak geliĢmesinin temelinde eğitim bulunmaktadır. Eğitim sistemi, örgün eğitim ve yaygın eğitim olarak iki bölümden oluĢmaktadır.
Bireyin eğitim hayatı, doğumu ile baĢlayan ve ölümüne kadar devam eden bir süreçtir. KiĢi bu süreç içerisinde çevreden çeĢitli uyarıcılar alır. Bu uyarıcılar
doğrultusunda yaĢamını yönlendirir. Bireyde istendik davranıĢların oluĢması beklentisi eğitim sistemi içerisinde eğitim kurumlarının zorunluluğunu ortaya çıkarmaktadır. Eğitim sistemi bir bütünlük içerisinde örgün eğitim ve yaygın eğitimden oluĢmaktadır (Yıldırım, 2007: 6).
Örgün eğitim ve yaygın eğitim, eğitim sisteminin ana temalarındandır. Örgün eğitim, Milli Eğitim sistemine göre belirlenen programlar doğrultusunda, belirli yaĢ gruplarındaki bireylere okul kurumunda verilen eğitimdir. Birey bu kurumda aldığı eğitimini yaĢamı boyunca geliĢtirmeye devam edecektir.
Ülkemizde Örgün, Yaygın Mesleki Eğitimden sorumlu birimler Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü, Erkek Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü, Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı okullar ve merkezlerdir (MEB. 1992: 3797 sayılı kanun).
Yaygın eğitim yaĢ ve eğitim düzeyi bakmaksızın her bireye eğitim veren Milli Eğitim kurumlarıdır. Bu kurumlarda geniĢ eğitim çerçeveleri sunulmaktadır. Bireyin isteği, ihtiyacı, kültürel ve sosyal çevresinin ihtiyaçları doğrultusunda eğitim vermektedir. Yaygın ve örgün eğitim kurumlarının donanımı eğitimi etkiler. Öğretmenlerin öğrencilerinin daha iyi yetiĢtirmeleri açısından teorik ve pratik bilgi açıkları kapatılmaktadır.
Mesleki teknik eğitimin ulusal düzeydeki geliĢimi, baĢlangıç, kuruluĢ, yayılma ve nitelik kazanma evreleri olmak üzere dört aĢamalı bir görünüm sergilemektedir. GeliĢim
imparatorluk dönemi ve cumhuriyet dönemi olmak üzere iki bölümde incelenebilir. Bu iki bölüm birbirini tamamlayıcı nitelikte olup, birlikte çağdaĢ Türk Mesleki Teknik Eğitim sisteminin yapısını oluĢturmaktadır (Alkan, Doğan ve Sezgin, 2001: 32-33).
Eğitim Sistemi
Türkiye‟ de Mesleki ve Teknik Eğitim sisteminin tarihi geliĢimi hakkında önemli konulara değinelim.
Ġmparatorluk Dönemi
Ġmparatorluk döneminde eğitim, geleneksel yöntemlere dayalı bir sistem içerisinde yürütülmektedir. Ġmparatorluk döneminde halkın sanat, sosyal, ticari ve ekonomik yönden geliĢmesine katkı sağlanmaktadır. Bireyin mesleği iyi öğrenmesi gerekmektedir. YetiĢtirilen bireyin mesleğin gerektirdiği el becerisinin yanında saygının, ahlakın, merhametin, doğruluğun, yardımseverliğin, kanaat etmenin, kültürün öğrenilmesi amaçlanmaktadır. Öğrendikten sonra aĢamalı olarak, mesleğinde ilerlemesi sağlanmaktadır.
Toplumumuzda 12. Yüzyıldan 18. Yüzyıla kadar mesleki eğitim; geleneksel usullerle ve bir sistem içerisinde esnaf, sanatkâr teĢkilatlarınca yürütülmüĢtür. Selçuklularda Ahilik adıyla kurulmuĢ bulunan Esnaf-Sanatkâr TeĢkilatı; Osmanlılar döneminde de Lonca ve Gedik adları altında devam etmiĢtir. Selçuklu ve Osmanlı döneminde mükemmel bir Ģekilde iĢleyen ahilik sistemi, meslek eğitimini hem geniĢ bir toplumsal tabana oturtmuĢ hem de vasıflı ara insan gücü ihtiyacının karĢılanmasında asırlar boyu baĢarıyla uygulanmıĢtır (Yalkın, 2002: 2).
Ġmparatorluk ordularının modern savaĢ tekniklerine göre eğitilmelerini
sağlamak amacıyla, ilk modern mesleki eğitim kurumları ordu bünyesinde kurulmaya baĢlanmıĢtır(Alkan, Doğan ve Sezgin, 2001:33).
Cumhuriyet Dönemi
Cumhuriyet yönetimindeki ilk giriĢimler ise ekonomiyi canlandırmak olmuĢtur. Bu dönemde de mesleki ve teknik eğitim ekonomiyi kalkındırmak için insan gücünü hazırlayıcı geliĢmeleri ele almıĢtır. Dönemin ünlü eğitimcileri, yabancı uzmanlar yurda davet edilmiĢtir. Bu uzmanlar çeĢitli incelemeler yaparak eğitim sistemiyle ilgili raporlar hazırlamıĢlardır. Uzmanların incelemeleri ve önerileriler değerlendirilmiĢ, değerlendirme sonuçlarına göre mesleki teknik eğitim kurumları yeni bir yapıya kavuĢturulmaya çalıĢılmıĢtır (Alkan, Doğan, Sezgin:2001).
Tevhid-i Tedrisat Kanunu 3 mart 1924 yılında çıkarılmıĢ ve eğitim öğretim birleĢtirilmiĢtir. Medreseler kapatılmıĢtır. Eğitim öğretim kurumları Milli Eğitim Bakanlığına bağlanmıĢtır.
1933 yılında okulları ve hizmetlerin geliĢmesi sonucu, bu okulların ayrı bir genel müdürlüğe bağlanarak idare edilmelerine ihtiyaç duyulduğundan, Milli Eğitim Bakanlığı‟nda Mesleki ve Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü kurulmuĢtur (Alkan, Doğan ve Sezgin, 1994: 58-61).
Meslek Seçiminin Önemi
Meslek tanımı Telman (2002: 23)‟a göre “Meslekler, insanların belli ihtiyaçlarını karĢılamaya yönelik bir ihtisas alanı olarak doğarlar ve geliĢmelerini tamamlarlar. Meslek; insanın bilgi ve becerileri doğrultusunda öğrenme yolu veya ustalıkla kazandığı ve bir ödül (kazanç) karĢılığı yaptığı faaliyetler toplamı olarak tanımlanabilir.”
Meslek tanımı ile ilgili kavramlar genelde aynı olmakla birlikte çok az farklılıklar bulunmaktadır. Mesleğin gerektirdiği önemli olan bir takım gereklilikler bulunmaktadır. Bunlar bedensel ve zihinsel gereklilik, zaman ve ihtiyacı karĢılama gibi nedenlere dayanmaktadır.
Toplu yaĢam biçiminde yapılan iĢleri, iĢi yapanlar, iĢi hazırlayıp düĢünenle, elleri ile Ģekil verenler olarak birbirinden ayırt edebiliriz. Belli iĢlerde ihtisaslaĢma ile
“Meslek” kavramı ortaya çıkmıĢtır (Telman, 2002: 23). Meslekleri oluĢturan sebeplerin temelinde toplu yaĢam biçiminin ihtiyaçları yatmaktadır. Ġhtiyaçların farklılıkları, farklı meslek dallarının ortaya çıkmasına sebep olmuĢtur. KiĢiler bu meslek dallarında kendilerini geliĢtirerek ihtiyaçlara cevap vermeye çalıĢmıĢ, meslek edinmiĢ ve mesleklerini icra ederek yaĢamlarını devam ettirmiĢlerdir.
Mesleğimiz bizim yaĢam tarzımızı etkilerken, toplumdaki statümüzde mesleğimizle birlikte Ģekillendirmektedir. Ġnsanlar mesleklerinin icra ederken aynı zamanla o meslekle bütünleĢirler ve mesleğiyle anılırlar. YaĢamı boyunca edindiği meslekle anılan birçok insan bulunmaktadır.
Meslek sadece insanın yasam tarzını etkilemekle kalmaz, onun toplum itibarında da etkisini gösterir. Bir mesleği icra eden kiĢi bu meslekle geçimini temin etmekle kalmaz, onunla yaĢamını Ģekillendirir (Telman, 2000: 26). Edinilen meslek, toplumun bireye bakıĢ açısını etkilemektedir. Meslek sahibi olan insanlar, aynı zamanda toplum içinde o mesleği temsil eden kiĢilerdir.
Bireylerin yaĢam standartlarını yükseltebilmeleri için, meslekleri onları maddi ve manevi olarak tatmin etmelidir. Ġnsanların bir mesleği severek icra etmesi kadar, mesleğin sağladığı maddi gelirde önemlidir. Çünkü bu iki kavram birbirini tetiklemektedir.
0–2 yaĢ kiĢi ve ortama uyum sağlama, 4–6 yaĢlar arası ilk meslek düĢüncelerinin oluĢması, 6–8 yaĢlar arası fantezi seçimlerin yapılması, 10 yaĢ mesleki dünyanın cinsiyete göre algılanıĢı, 12–14 yaĢlar arası mesleklerde belirgin görüĢler geliĢtirmeye baĢlama, 16–18 yaĢları arası yetenek, ilgi ve değerlerle meslek seçimine yönelme ve 20–22 yaĢlar arası ise, meslekler hakkında gerçeği test edebilme gibi motiflerin seçimi etkilediği görülmektedir (Can, 2002: 83). Ġnsanın yaĢamında vereceği kararların en önemlisi meslek seçimidir. Bu karar verme, genellikle bireyin en kritik dönemlerine rastlamaktadır.
Ġnsanların belli bir yaĢtan itibaren meslek seçimiyle ilgili fikirleri bulunmaktadır. Ancak belli bir yaĢtan sonra bu fikirler Ģekillenir ve birey hangi meslek sahibi olmak istediğine karar verir. Ġnsanların istediği mesleğe sahip olabilmeleri için, kendileri kadar
ekonomik düzey ve devletin topluma sunduğu seçenekler de önemli bir etkiye sahiptir. GeliĢmiĢ ülkelerde, geliĢmekte olan ülkelere kıyasla bireylerin tercih ettiği mesleğe sahip olma imkanı daha fazladır.
Meslek seçimi, endüstrileĢmiĢ toplumların sorunudur. Endüstri devriminden önceki toplumlarda aile bir ekonomik birim olduğundan, çocuklar yetiĢirken ana babaların çalıĢmalarını gözler, güçleri oranında üretim sürecine katılır ve yetiĢkin oldukları zaman, geniĢ aile birimi içinde daha karmaĢık görevler üstlenerek ailenin yürüttüğü ekonomik faaliyetleri devam ettirirlerdi. Aile hem üretim hem de eğitim birimi olarak, çocuğu günlük yaĢam faaliyetleri ile mesleğe hazırlardı. Bu koĢullarda üretici sınıfların bireyleri için aile mesleğinden farklı bir meslek sahibi olmak pek mümkün değildi. Ayrıca, seçilecek meslek çeĢidi de çok az; meslek seçimi için seçenekler çok sınırlı idi. Oysa günümüzde meslek çeĢidi, bir kimsenin değil yaĢantıları yolu ile tanımasına, isimlerini bile öğrenmesine olanak bulamayacağı kadar artmıĢtır (Kuzgun, 2000: 6). KiĢinin yetenek ve ilgisine uygun bir meslek seçmesi durumunda, kendini geliĢtirmesi ve yaratıcı olması kaçınılmazdır. Sevilmeden yapılan meslek, ileride kiĢinin iĢinde veya iĢ yerinde olası birçok negatif davranıĢ bozukluğu ya da psikomatik hastalık yaĢamasına neden olabilmektedir.
Çağımızın ihtiyaçlarını karĢılamak amacı ile meslek seçim ortaya çıkmaktadır. Eskiden aileler mesleklerini devam ettiren çocuklar yetiĢtirirken günümüz Ģartları farklı seçenekler sunmaktadır. Toplumda yaĢayan bireylerin ihtiyaçlarına göre çeĢitli meslek grupları oluĢmuĢtur. Bu da meslek seçimini zorunlu hale getirmiĢtir. GeliĢen teknolojiyle birlikte her geçen gün meslek seçenekleri çoğalmaktadır.
Mesleğiniz, yaĢamın büyük bir kısmını iĢgal eder. Bu nedenle meslek seçimi; kulaktan dolma bilgilerle, yakınların yönlendirmesiyle, günün gözde mesleklerinin cazibesiyle, fallara, burçlara ve rastlantılara güvenerek yapılmamalıdır.
Meslek seçme döneminde panik yaĢayan genç seçimini yaparken çeĢitli faktörlerden etkilenir. Meslek seçimi çoğunlukla son anda, üzerinde yeterince düĢünülmeden ve seçenekler iyice araĢtırılmadan yapılmaktadır. ġimdi meslek seçiminde rol oynayan faktörler üzerinde duralım. Telman‟a göre bu faktörler Ģöyle sıralanabilir:
Okul seçme Kendini geliĢtirme Ailenin tutumu
KiĢilik ve sosyal çevrenin önemi (Telman, 2002: 26-34)
Meslek Seçimi Kararının AĢamaları
Meslek seçimi 3 aĢamada gerçekleĢen bir faaliyettir. 1. Kendini tanıma,
2. Mesleklerin incelenmesi,
3. KiĢisel nitelikleri ile mesleklerin getirdiği özellikler arasında bağlantı kurma. (Yılmaz, 2004: 312)
Meslek seçimi karar aĢamasında bireyler arasında farklılıklar göstermektedir. Bireyin meslek seçiminde kiĢiliği, karakteri, eğitimi, ailesi ve sosyal çevresi gibi faktörler etkili olmaktadır. KiĢinin meslek seçerken göz önünde bulundurması gereken noktalar, kendine güvendiği, baĢarılı olacağına inandığı ve severek icra edeceği bir mesleği tercih etmesidir.
Mesleğe Yöneltme
Ġnsanların meslek dalları ile bilgilendirilmesi okullarda verilen eğitim ile sağlanmalıdır. Aileler meslek seçimi aĢamasında bireye destek olmalı ve tercih ettiği mesleğe saygı duymalıdırlar. Bütün hayatımızı etkileyen mesleğimizi doğru bir Ģekilde seçip bu yönde eğitimimizi devam ettirebilmemiz için erken yaĢlarda bilinçlendirilmeye baĢlanmalıdır. Okullardaki meslek branĢları mümkün olduğu ölçüde çoğaltılarak, kiĢilerin meslekler hakkında daha fazla bilgi sahibi olmasına ve kendilerine yakın bulduğu mesleği tercih etmesine yardımcı olunmalıdır.
Meslek; insan hayatının bütününü etkiler. Bu nedenle toplumun sosyo ekonomik yapısı üzerinde etkin rolü dikkate alınırsa, meslek seçme durumunda olan gençlere daha
doğru karar vermelerini mümkün kılacak meslek seçme yöntemleri geliĢtirmenin ne kadar büyük bir önem taĢıdığı açıkça görülür (Telman, 2002: 41).
Mesleki ve Teknik Eğitimin Önemi
Mesleki eğitim, bireye bir iĢin gerektirdiği mesleki yeterlilikleri kazandırmayı ve yeteneklerini çok yönlü geliĢtirmeyi amaçlar. Mesleki eğitim iĢ, birey ve eğitimden oluĢan üç boyutlu bir bütündür. Bu öğelerde meydana gelen değiĢmeler mesleki eğitimin amaç, kapsam, öğretme-öğrenme stratejileri, süre, örgütlenme, değerlendirme vb. öğelerinde anlamlı değiĢiklikler yapmaktadır. Bireyin ve iĢ hayatının ihtiyaçlarına cevap verebilecek biçimde tasarlanmıĢ ve etkili biçimde uygulanmıĢ, mesleki eğitim, kalkınmayı hızlandırmada ve iĢsizliği azaltmada etkili olmaktadır. Genç nüfus yapısına sahip ülkemizde, çağın ihtiyaçlarına göre yetiĢtirilecek becerili ve teknik insan gücü, Türkiye‟nin rekabet gücünün yükseltilmesine katkıda bulunmaktadır.
Orta öğretim kurumları mezunlarından yüksek öğretime devam etme imkanı bulamamıĢ ve iĢ hayatında geçerliliği olan mesleki yeterliliklere sahip olamayan büyük bir gençlik kitlesi bulunmaktadır. Bu gençlere, iĢ gücü piyasasının taleplerine uygun mesleki yeterlilik kazandırılması mesleki yaygın eğitimin görevidir (Sezgin, 1994: 154). Mesleki ve Teknik Eğitimde meslek alanlarına özgü öğretim teknolojileri ile bireylere mesleki davranıĢlar kazandırılır. Bu davranıĢların sanayide belirli standartlara uygun olarak kullanılması için insan gücü ihtiyaçlarının iyi tanımlanması ve meslek kademelerinin sağlıklı olarak belirlenmesi zorunludur. Mesleki eğitimde öğrenciyi çalıĢma koĢullarına hazırlamak için iĢ yerinde eğitim önemlidir. Bu nedenle öğrencilerin okulda gördüğü dersler ile iĢ yerinde çalıĢtığı makineler aynı standartlarda olmalıdır. ĠĢ yeri ve okuldaki gördüğü araç, gereç ve makine arasında ne kadar farklı olursa eğitim o kadar baĢarısız olur. Öğrendiği aletle uygulama yaptığı makine ve alet aynı standartlarda olmalıdır ki eğitimin kalitesi fazlasıyla artsın.
Mesleki eğitimden beklenen pazarın değiĢen yapısına ve teknolojik değiĢikliklere kolayca cevap verebilecek ve uyum içinde çalıĢabilecek, daha yüksek
bilgi düzeyine sahip, sürekli öğrenen ve daha fazla sorumluluk alan iĢgücüdür. Bu nedenle mesleki eğitimde bireylere bilimsel ve teknolojik geliĢmelerin, sektörel alanların ve çalıĢma hayatının öngördüğü mesleki yeterliliklere sahip yüksek performanslı iĢgücünün yetiĢtirilmesi hedeflenmektedir (Karaağaçlı, 1998: 297).
Yurt dıĢında mesleki eğitimin önemi her geçen gün artmaktadır. Mesleki eğitimin pahalı olması ebeveynleri maddi açıdan zora sokmaktadır. Devletin desteklediği mesleki eğitim aileler açısından daha çok tercih edilebilir olacaktır. Devletin mesleki eğitime tam olarak destek vermesi durumunda ebeveynler tarafından daha fazla tercih edilmesi kaçınılmaz olmaktadır. Ailelerin gelir düzeyinin farklı olmasından dolayı öğrenciler arasında eğitim farklılıkları ortaya çıkmaktadır. Devlet destekli eğitim öğrenciler arası farkları ortadan kaldırmaktadır.
ĠĢ yerleriyle okul arasında bilgi alıĢveriĢi eğitim açısından son derece önemlidir. ĠĢ yerlerinin duyduğu vasıflı eleman ihtiyacının büyük bir kısmını mesleki eğitim merkezleri karĢılamaktadır. Mesleki eğitim merkezleri sanayinin duyduğu vasıflı eleman ihtiyaçlarını göz önüne alarak bu yönde bireylerin eğitimi konusuna yönelmelidir. Bu Ģekilde sanayi dalları ve eğitim sistemi iletiĢim içinde olup ihtiyaçlar doğrultusunda eğitim öğretim sağlanmalıdır. Sanayi için gerekli olan donanımlı eleman ihtiyacı mümkün olduğunca eğitim ve öğretimle karĢılanmalıdır. Sanayi ve okul iĢbirliğinin birbirlerine sağladığı yararların farkında olunmalıdır. Mesleki eğitiminde görev alan öğretmenlerin sahip olduğu donanımlar ve okullara sağlanan eğitim desteği artırılarak öğrenciler daha donanımlı yetiĢtirilebilecektir. Bu Ģekilde okulların eğitim kalitesi yükselecektir.
En baĢarılı mesleki eğitime sahip olan Almanya‟da iĢletmelerin mesleki eğitim finansmanına katılım oranı 2/3‟dür. Mesleki eğitim giderlerinin ağırlıklı olarak devlet tarafından karĢılandığı Fransa‟da da küçük ve orta iĢletmelerin mesleki eğitim finansmanına katılımları zorunlu kılınmıĢtır. Türkiye‟de mesleki eğitimin sağlam temellere oturtulabilmesi ve iĢ piyasasının sürekli geliĢim ve değiĢim içinde olan gereksinimlerine uyum sağlayacak düzeye getirilebilmesi için söz konusu kesimler arasında diyalogun yerleĢtirilmesi ve sanayi – okul iĢbirliğinin tesis edilmesi gerekmektedir. Ġkinci aĢamada ise geliĢmiĢ mesleki eğitim sistemlerinin uygulandığı
ülkelerle bilgi ve tecrübe alıĢ veriĢi sağlayarak programlarının yenilenmesi, çeĢitlendirilmesi ve kalitesinin yükseltilmesi sağlanmalıdır (ĠKV, 1992: 119).
Toplumun ihtiyaçları gözetilerek, ihtiyaç duyulan meslek dalları ya da kalifiye elemanlara yönelik çalıĢmalarda bulunulmalıdır. Böylece toplumun ve iĢ yerlerinin ihtiyaçlarına mesleki eğitim ile cevap verilmeye çalıĢılmalıdır. Aynı zamanda bireyler için yeni iĢ imkanları ortaya çıkacaktır.
Ġnsanları meslek seçmeye zorlayan birçok sebep bulunmaktadır. Bu sebeplerden bir tanesi ise bireylerin meslek hayatına kısa sürede atılıp mesleğinde kariyer sahibi olma isteğidir. Meslek edindikten sonra hayatını daim ettirecek iĢ sahibi olunmaktadır. ĠĢ yerleri eleman seçerken eğitim görmüĢ bireyleri öncelikli olarak tercih etmektedir. Bu nedenle eğitim görmüĢ kiĢiler zaman kaybetmeden kısa süre içinde mesleklerini icra etme olanağı bulmaktadır.
TÜRKĠYE’ DE MESLEKĠ VE TEKNĠK EĞĠTĠM
Eğitim hayatı devam eden sistematik bir yapıdan oluĢmaktadır. BaĢarılı bir eğitim alabilmek için bireye özel guruplarla birlikte eğitim alması sağlanmalıdır. Bireyin baĢarılı bir Ģekilde yönlendirilmesi için eğitim programlarının dikkatle hazırlanması gerekmektedir. KiĢinin algısına ve isteğine göre düzenlenmiĢ eğitim programları baĢarıyı getirmektedir.
Mesleki ve teknik eğitim, genç ve yetiĢkinleri bir mesleğe hazırlamayı, halen bir mesleği olup ta meslek içerisinde ilerlemek isteyenlere yenilikleri kazandırmayı, meslek değiĢtirmek isteyenlere yeni mesleki bilgi, beceri ve davranıĢları kazandırmayı amaçlar. Bu amaçları Ģu baĢlıklar altında toplayabiliriz:
Bireylerin ilgi, istidat ve kabiliyetlerini geliĢtirerek gerekli bilgi, beceri ve davranıĢları kazandırmak.
Hayata hazırlamak ve bir meslek sahibi olmalarını sağlamak.
KiĢi ve toplum sorunlarını tanımak, çözüm yollarını aramak ve yurdun iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak bilinci ve gücünü kazandırmak.
Ġlgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda, yüksek öğretime veya hem mesleğe, hem hayata ve iĢ alanlarına hazırlamak.
Ġlgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda, yurdumuzun insan gücü ihtiyaçlarına göre geliĢtirmek (1738 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu).
Örgün eğitim, belirli yaĢ grubundaki ve aynı seviyedeki bireylere, amaca göre hazırlanmıĢ programlarla, okul çatısı altında düzenli olarak yapılan eğitimdir. Bu eğitim türünde genel, mesleki ve teknik eğitim programları uygulanır. Türk eğitim sisteminin örgün eğitim kademeleri okul öncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimdir. Yaygın eğitim, örgün eğitim sistemine hiç girmemiĢ, herhangi bir kademesinde bulunan veya bu kademelerin birinden ayrılmıĢ olan bireylere ilgi ve gereksinme duydukları alanlarda yapılan eğitimdir. Bu eğitim değiĢik yaĢ gruplarındaki ve seviyelerdeki bireylere amaçlarına uygun hazırlanmıĢ programlarla, programların gerektirdiği ortamda ve sürede verilen eğitimdir. Halk eğitimi, yetiĢkinler eğitimi, hizmet öncesi meslek eğitimi ve hizmet içi eğitim birer yaygın eğitimdir (Taymaz, 1993).
Örgün Eğitim
Örgün eğitim sistematik bir doğrultuda hazırlanmıĢ okulda verilen eğitimi içermektedir. Bireyin eğitimi doğumu ile baĢlar, hayatının sonuna kadar devam etmektedir.
Ülkemizde ilköğretim aynı zamanda zorunlu eğitimi de içermekte olup 5 yıllık ilkokul ve 3 yıllık orta okuldan oluĢan 6-14 yaĢlarındaki çocukların eğitim-öğretimini kapsamaktadır (M.E.G.S.B., 1987: 11). Örgün eğitim kurumları, okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim ve yüksek öğretim kurumlarından oluĢmaktadır (Bayrak, 2002: 10).
Örgün eğitim, belli yaĢ gurubundaki ve aynı seviyedeki bireylere amaca göre hazırlanmıĢ programlarla, okul çatısı altında düzenli olarak yapılan eğitimdir (Taymaz, 1993).
Örgün eğitim sistemi içerisinde yer alan mesleki ve teknik eğitim, meslek eğitiminin yanı sıra temel eğitim gereksinimini de karĢılamaktadır. Yeni bireyin tüm
yönleri ile geliĢimini esas almaktadır. Mesleki ve teknik eğitimin temel amacı, yaĢam için istendik davranıĢlar geliĢtirmek, bilgi öğrenme ortamı sağlamak, kuramsal ve uygulamalı ortamlarda gerekli becerileri geliĢtirmektir ( Alkan, Doğan ve Sezgin 2001: 58).
Yaygın Eğitim
Yaygın eğitim sistemi içerisinde; Halk Eğitim, Hizmet Ġçi Eğitim ve Mesleki Eğitim Merkezi bulunmaktadır. Yaygın eğitim kurumlarının ortak özellikleri bireye meslek edindirmektir.
Yaygın eğitim ise, örgün eğitim olanaklarından hiç yararlanmamıĢ olanlara, gittikleri okullardan erken ayrılanlara ya da örgün eğitim kurumlarında okumakta olanlara ve meslek dallarında daha yeterli duruma gelmek isteyenlere uygulanan eğitimdir(Yapıcı, 2003: 6).
Yaygın eğitim, örgün eğitimin boĢluklarını tamamlayan, yurttaĢlara üst öğrenim olanağı sağlayan, onları iĢe ve yaĢama hazırlayan, okul dıĢı sürekli bir eğitim etkinliğidir. Bir diğer deyiĢle; yaygın eğitim; bireyin ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda, ekonomik, toplumsal ve kültürel geliĢmesini sağlayıcı nitelikte, yaĢam boyu devam eden eğitim, rehberlik ve yetiĢtirme etkinliğidir (Yapıcı, 2003: 7).
Yaygın eğitimin amacı, milli eğitimimizin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, örgün eğitim sistemine hiç girmeyen veya herhangi bir kademesinde bulunan, ya da kademeden çıkan vatandaĢlara örgün eğitimin yanında veya dıĢında;
- Okuma –yazma öğretmek, eksik eğitimlerini tamamlamalarına imkan hazırlamak,
- Bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel geliĢmelere uyumlarını kolaylaĢtırıcı eğitim imkanı sağlamak,
- Milli kültür değerimizi koruyucu, geliĢtirici, tanıtıcı ve benimsetici nitelikte eğitim vermek,
- BoĢ zamanlarını iyi ve yararlı bir biçimde değerlendirme ve kullanma alıĢkanlıkları kazandırmak,
- Ekonomimizin geliĢmesi doğrultusunda istihdam politikasına uygun meslek edinmelerini sağlamak,
- ÇeĢitli mesleklerde çalıĢanlara, geliĢmeleri için gerekli bilgi ve beceriler kazandırmaktır (Tisk; 1999: 7)
Halk Eğitim
Ġhtiyaca göre düzenlenebilen Halk eğitimde yaĢ sınırlaması yoktur. KiĢinin eğitimine bakılmaksızın halk eğitiminden yararlandırılır. Ġleriki yaĢlarda olup halk eğitimden faydalanan kiĢiler bulunmaktadır. Meslek edindirme amaçları doğrultusunda eğitim vermektedir. Küçük yerleĢim merkezlerinde de bulunması halkın ihtiyaçlarını karĢılaması açısından önemlidir. Farklı meslek guruplarının ihtiyaçları karĢılanmaktadır. YaĢı ilerlemiĢ, meslek sahibi olamamıĢ kiĢilere meslek edindirmek görevini yüklenmiĢtir.
Halk Eğitimi: Genellikle 15 ya da daha ileri yaĢta olup normal okul ve üniversite sisteminin dıĢında bulunan kimselerin yararına sunulan ve gereksinimlere göre düzenlenen eğitimdir (Bayrak, 2002: 11).
Hizmet Ġçi Eğitim
Hizmet içi eğitim iĢ yerlerinde mesleği icra ederken mesleğin gerektirdiği bilgi ve beceri tutumlarında değiĢiklik olduğu zaman iĢveren tarafından iĢ yerinde veya eğitim verileceği kurumlarda alınan eğitimdir. Devlete bağlı ya da özel kuruluĢların bünyesinde isteğe bağlı olarak Hizmet Ġçi Eğitim verilebilir. ĠĢ yeri çalıĢmalarını aksatmadan düzenli bir sistem içerisinde aĢamalı olarak eğitim aldırabilir. Programda bir değiĢiklik, teknolojik ilerleme ve iĢ veriminin artması için Hizmet Ġçi Eğitim önemlidir.
Hizmet Ġçi Eğitim: Özel ve tüzel kiĢilere ait iĢ yerlerinde, belirli bir maaĢ ya da ücret karĢılığında iĢe alınmıĢ ve çalıĢmakta olan bireylere görevleri ile ilgili bilgi, beceri ve tutum kazanmalarını sağlamak üzere yapılan eğitimdir (Bayrak, 2002: 11).
Mesleki Eğitim Merkezi
Genel anlamda bireylerin ise hazırlanma süreci olan mesleki eğitim, ülkelerin ekonomik ve sosyal koĢullarına göre farklı Ģekillerde gerçekleĢmektedir. Mesleki ve teknik eğitim, toplumsal ve bireysel hedeflere yönelik, belirli bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve uygulama yeteneklerinin kazandırılarak, bireyi toplumun talepleri ve hedefleri doğrultusunda yetiĢtirmektir (Akyüz, 1998: 23).
Çırak: Çıraklık sözleĢmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iĢ alıĢkanlıklarını iĢ içerisinde geliĢtirilen kiĢi.
Kalfa: Bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iĢ alıĢkanlıklarını kazanmıĢ ve bu meslekle ilgili iĢ ve iĢlemleri ustanın gözetimi altında kabul edilebilir standartlarda yapabilen kiĢi.
Usta: Bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iĢ alıĢkanlıklarını kazanmıĢ ve bunları mal ve hizmet üretiminde iĢ hayatınca kabul edilebilecek standartlarda uygulayabilen; üretimi planlayabilen; üretim sırasında karĢılaĢılabilecek problemleri çözümleyebilen; düĢüncelerini yazılı, sözlü ve resim ile açıklayabilen; üretimle ilgili pratik hesaplamaları yapabilen kiĢi.
Mesleki Eğitim Merkezlerinin Amaçları;
1. Çırak yasında olup (13-19 yaĢ), okul sistemi dıĢında bulunan gençlere temel meslek eğitimi vermek ve bunları ise yerleĢtirmektir.
2. Mesleki eğitim sistemine girecek gençlerin uygun meslek seçimine rehberlik yapmaktır.
3. 13-19 yaĢ grubunda olup geleceğini bir iĢyerinde çalıĢarak kurmaya çalıĢan gençlere mesleki eğitim sistemi yoluyla meslek eğitimi vermektir.
4. ĠĢ hayatı içinde bulunup 13-19 yas grubunda olan gençleri eğitim süresince sosyal güvenlik Ģemsiyesi altına almaktır.
5. Ülke genelinde, çeĢitli mesleklerde kalfalık ve ustalık standartlarını belirlemek, iĢyerlerinde öğrenilemeyen iĢ ve iĢlemleri ders araç ve gereçleriyle zenginleĢtirilmiĢ laboratuar-atölyelerde öğrenmektir.
7. Ustaların, iĢyerlerinde çırak öğrencilere, sanatlarını daha iyi öğretmelerini sağlamak amacıyla “Usta Öğreticilik” kurslarıyla geliĢmelerini sağlamaktır.
8. ĠĢ hayatında çalıĢma disiplinini sağlamaktır.
9. Eğitim kurumlarıyla iĢ hayatı arasında iĢbirliğini geliĢtirmek, is hayatının belli bir düzene bağlanmasına katkı sağlamaktır.
10. Yapılan islerin teknolojisinin, kalitesinin ve veriminin yükselmesini sağlamaktır (3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu).
Yaygın eğitim, örgün eğitimlerinin herhangi bir sebeple tamamlamamıĢ vatandaĢlara örgün eğitimin yanında veya dıĢında verilen eğitimdir. Yaygın eğitimin genellikle çalıĢma yaĢamına yönelik, belirli iĢlerin yapılması için gerekli bilgi, beceri ve davranıĢları öğreten bir eğitim türüdür (Alkan, Doğan ve Sezgin, 1998: 140).
Mesleki Eğitim Merkezlerinde verilen eğitim, çalıĢan bireylere iĢ verimini aksatmadan verilen eğitimdir. Öğrenci zamanının çoğunu iĢyerinde geçirir, merkezlerde ise kültür ve meslek derslerinin olarak eğitime devam eder. Ülke ekonomisine yarar sağlayacak iĢ gücüne mesleki eğitim sayesinde ulaĢılabilir. Mesleki Eğitim Merkezleri okulun dıĢında gerçek iĢ yeri ortamında da eğitimi devam ettirerek mesleğin icrasını da kontrol etmektedir. Öğrenci okulda gördüğü dersleri iĢ yeri ortamında uygulayarak mesleği nitelikli olarak icra etmektedir. Böylece mesleğin kalitesi yükselmiĢ olmaktadır.
Mesleki eğitim sisteminin amacı, is piyasası taleplerini karĢılayacak becerilere sahip, yeter sayıda insan yetiĢtirmektir. Mesleki eğitim planlayıcılarının sürekli karsılaĢtıkları ikilem, geçmiĢ is piyasalarından gelen bilgilere dayanarak gelecek is piyasalarına insan yetiĢtirmeyi planlamaktır. Bu durum, önce ihtiyaç duyulan becerilerde yetersizlik daha sonra da fazlalık oluĢmasıyla devam eden bir döngü yaratır (Akyüz, 1998: 14).
Mesleki Eğitim Merkezlerinde verilen eğitimin sonunda, birey aldığı mesleki eğitimi belgelendirerek vasıflı bir meslek sahibi olmaktadır. Birey ilk olarak kalfalık belgesini almaktadır. ÇalıĢmaya devam ettiği takdirde kuruma baĢvurduğunda yapılan sınavlar doğrultusunda ustalık belgesini alabilmektedir. Artık kendiside iĢ yeri sahibi olabilmektedir. Birey kendi iĢ yerini açarak edindiği bilgileri baĢka bireylere öğretebilir,
yanında eleman yetiĢtirebilir. Mesleki eğitim sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan önemlidir.
Yaygın Eğitim sistemi içerisinde Mesleki Eğitim Merkezleri de yer almaktadır ve Mesleki Eğitim Merkezlerinde çırak eğitimi gerçekleĢmektedir. Çıraklık eğitimi de günümüzde sistemli bir meslek öğretme Ģeklidir. ÇalıĢan gençlere sistemli bir mesleki eğitim hizmeti görülmesi, Türk iĢ gücünün nitelik seviyesinin yükseltilmesi yönünden önemlidir. Örgün eğitim sisteminin dıĢına çıkmıĢ, mesleki bilgi ve becerisi olmayan gençlere çıraklık eğitimi ile mesleki yeterlilik kazandırılması ekonomik ve sosyal yönden gereklidir (Alkan, 2001: 159).
Sanayide çalıĢacak insan gücünü teknolojik açıdan yetiĢtirmek Mesleki Eğitim Merkezlerine düĢün görevin önemini vurgulamaktadır. Bireyleri teknolojik açıdan iĢ yerine uygun yetiĢtirmek okul sistemine bağlı eğitim sisteminin oluĢmasını sağlamıĢtır. Eğitim sistemi zamana yenik düĢmemesi için, teknolojiyi takip edebilmek için belirli aralıklarla yenilenerek değiĢtirilmelidir. Sanayinin ihtiyacına göre farklı meslek gruplarında teknik eleman yetiĢtirilerek sanayinin ilerlemesi sağlanmalıdır.
3308 sayılı „Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu‟ Türk Mesleki Eğitim Sistemini yeniden yapılandırmıĢ ve çıraklık kanununu düzenlemiĢtir. Kanun iĢ gücünün mesleki eğitiminde üç temel yaklaĢımı kabul etmiĢtir. Bu yaklaĢımlar Ģunlardır:
1. Çıraklık eğitimi 2. Örgün Mesleki Eğitim 3. Meslek Kursları
Kanunda yapılan düzenlemelerle bir iĢ yerinde çalıĢan 14-18 yaĢ grubundaki gençlere çıraklık eğitimi ile düzenli meslek eğitimi verilmesi hedeflenmektedir (Alkan, 2001: 160).
Çıraklık ve Kalfalık Eğitimi: 3308 sayılı kanun'un 17. maddesi gereğince
kalfalık belgesi olmayan kiĢiler bu unvanla çalıĢamaz ve çalıĢtırılamazlar. Bu yüzdende kuaförlük mesleğini icra eden herkes kalfalık belgesini almak zorundadır. Bu hükme uymayanlara cezai müeyyide uygulanır (3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu).
Mesleki Eğitim Merkezi eğitim alma koĢulları 05.06.1986 tarihli 3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu 3. bölümün 10. maddesinde belirtilmiĢtir. Buna göre;
Ġlköğretim okulunu bitirmiĢ olanlar, bir mesleğe hazırlık amacı ile çıraklık dönemine kadar iĢyerlerinde aday çırak olarak eğitilebilirler.
1. 13 yaĢını doldurmuĢ, 19 yaĢından gün almamıĢ olmak. 2. En az ilköğretim mezunu olmak.
3. Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği iĢleri yapmaya elveriĢli olmak.
4. Mesleği ile ilgili bir iĢ yerinde çalıĢıyor olmak Ģartları getirilmiĢtir.
Çıraklar, Mesleki Eğitim Merkezi‟ nde aldıkları eğitim sonucu kalfalık sınavına girerler.
1. 18 yaĢını doldurmuĢ olanlar doğrudan,
2. 16 yaĢını doldurmuĢ olanlar kapsam ve süreleri Bakanlıkça belirlenecek eğitime tabi tutulduktan sonra,
Kalfalık imtihanlarına alınırlar. Ġmtihanlarda baĢarılı olanlara kalfalık belgesi verilir.
Çıraklık eğitimi ayrıca;
1. ĠĢ hayatında çalıĢma disiplininin sağlanması,
2. Çırak öğrencilerin sosyal güvenlik kapsamına alınması, 3. ĠĢ yeri açmanın belli bir düzene bağlanması,
4. Meslek analizine dayalı olarak günümüzde geçerli mesleklerin belirlenmesi, 5. Yapılan islerin kalite ve veriminin yükseltilmesi,
6. Eğitimde imkân ve fırsat eĢitliğinin yaygınlaĢtırılması, gibi amaçların gerçekleĢtirilmesini de hedeflemektedir (3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu).
Ustalık Eğitimi: Kalfalık yeterliğini kazanmıĢ olanların mesleki yönden
geliĢmelerini ve bağımsız iĢyeri açabilmelerini temin için gerekli yeterlikleri kazandırmak gayesiyle Bakanlıkça ustalık eğitimi kursları düzenlenir.
Ustalık sınavı, adayın, kendi mesleğinde usta olarak çalıĢabilmesi için gerekli bilgi, beceri ve iĢ alıĢkanlıklarını mal ve hizmet üretiminde iĢ hayatınca kabul edilebilir standartlara göre bağımsız olarak uygulayıp uygulayamadığını ölçmek amacı ile düzenlenir.
Kalfaların, ustalık sınavlarına girebilmesi için mesleklerin özelliğine göre Bakanlıkça belirlenecek süre kadar çalıĢmıĢ ve ustalık eğitimi kurslarını baĢarı ile tamamlamıĢ olmaları gerekir.
Kalfalık yeterliğini kazanmıĢ olup mesleklerinde en az beĢ yıl çalıĢmıĢ olanlar ustalık sınavlarına doğrudan katılabilirler.
Bu sınavları baĢarı ile tamamlayanlara ustalık belgesi verilir. Ustalık belgesi bulunmayanlar usta unvanı ile çalıĢamaz ve çalıĢtırılamazlar (3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu).
Usta Öğreticilik: Ustalık yeterliğini kazanmıĢ olanlar Bakanlıkça açılacak iĢ
pedagojisi kurslarını baĢarıyla tamamladıkları takdirde kendilerine usta öğreticilik belgesi verilir. (3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu).
Kuaförlüğün Tarihçesi ve GeliĢimi
Türkçe‟ye “kuaför” telaffuzu ile yerleĢen kelime Fransızcadır ve aslı “coiffeur”
dur (Erkan, 1992: 3). Fransızcada “coiffer” kelimesinin üç anlamı vardır. 1. Birinin baĢını örtmek, 2. BaĢ yapmak, saçları düzeltmek, 3. Askerlik. Hedefi ateĢ altında tutmak ya da ele geçirmek.
Kuaför kelimesi dünyada farklı kelimelerle telaffuz edilse de, aynı anlama gelmektedir. Yapılan iĢlemler açısından ise çok fark bulunmamaktadır. Kuaförlük uygulamalarında değiĢen tercihler ve teknoloji ile birlikte her geçen gün farklı yöntemler kullanılmaktadır.
Kuaför kelimesinin Türkçe de kullanımı; saçın kesilmesi, Ģekillendirilmesi, boyanması ve güzellik amacıyla yapılan iĢlemler için kullanılmaktadır. Sadece saç için değil estetik görünüĢü düzelten bütün iĢlemlerin ortak adı olarak kuaför kelimesi benimsenmiĢtir. Berber kelimesi erkekler için kullanılırken, kuaför kelimesi bayanlar için kullanılır. Eskiden bu ayrım kesin olarak çizilirken, günümüzde kuaför adı altında devam etmektedir.
Berberlik mesleği M.Ö ki yıllara kadar dayanmaktadır. Ġlk çağlarda berberler, kahvehanelerin bir köĢesinde ya da sokak aralarında gezerek mesleklerini icra ederlerdi. Mahallenin kalabalık olduğu yerlerde, bir gölge altında beklenerek müĢteri bulunurdu. Zamanla kuaför salonları açılmıĢ ve bir meslek haline gelmiĢtir. Aksu‟ ya göre berberlik mesleği ilk çağlardan günümüze Ģu Ģekilde gelmiĢtir; M.Ö. 4000 yıllarda Mısırlılar ve Asyalılar arasında geçimini berberlikten sağlayan vardır. O zamanlar “ Barbier ” denilen berberler dolaĢarak müĢteri bulup tıraĢ ederlerdi (Aksu, 1995: 3).
Tarihte birçok evreden geçen kuaförlük mesleği, insanlık var oldukça, güzel görünme ve bakımlı olma ihtiyacı hissetmeye devam edecektir. Günümüzde güzel görünmenin yanında bakımlı olmakta önem kazanmıĢtır. Bireyler ihtiyaçları doğrultusunda saçlarına bakım yaparken, günümüzün modasına da dikkat etmektedir. DeğiĢen zamanla birlikte saçlarda değiĢmeye devam edecektir.
Bir güzellik ve korunma ihtiyacı olan saç, insanlığın doğuĢundan günümüze kadar her devrin zevkine, güzellik anlayıĢına göre her türlü Ģekillerde kesilmiĢ, taranmıĢ, boyanmıĢ ve örülmüĢtür (Aksu, 1995: 48).
Tarihte Mısırlılar saçı kesmek ve Ģekil vermenin dıĢında boyama tekniğini de kullanarak saçın rengini değiĢtirmiĢlerdir. Zamanla komĢu ülkelerle temas halinde olduklarından dolayı, kuaförlük mesleğinde kullandıkları teknikleri o ülkelere taĢımıĢlardır. ġenol‟ a göre kuaförlük teknikleri ve kozmetolojinin geliĢmesi tarihte Ģu Ģekilde olmuĢtur;
Ġlk Mısırlılar makyaj sanatını, saça Ģekil verme ve boyama biçiminde ortaya koymuĢlardır. Mısırlıların teknikleri, tarihi ilerleme ile Mezopotamyalılardan Ġran‟a ve Yunanlılara geçmiĢtir. Hippocrates ve arkadaĢları dermatoloji üzerinde çalıĢarak gerekli
perhizin, jimnastiğin, güneĢin, banyoların, masajın, sağlığa ve güzelliğe olan faydalarını belirterek kozmetolojinin geliĢmesine etkili olmuĢlardır. Bu devirde kozmetik preparatlar olarak dudak boyaları, allık, saç boyaları kullanılmıĢtır. Romalılar zamanında kozmetikler geniĢ uygulama alanı bulmuĢtur. Kozmetik ve güzelliğin sembolü haline gelen Kleopatra, bu devrin baĢında yaĢamıĢ ve kozmetik preparatların geniĢ çapta uygulamasını yapmıĢtır (ġenol, 2002: 1969).
Teknoloji ve endüstrinin geliĢmesiyle meslekler daha modern icra edilmektedir. Kuaförlük mesleği de bu geliĢimden olumlu olarak etkilenmiĢtir. Bireylerin de bu geliĢimi benimsemesi, kuaförlük mesleğini yapan kiĢilere değiĢik bakıĢ açısı sunmaktadır. Kadınların çalıĢma hayatına aktif olarak katılması ile birlikte birçok mesleğin yanında erkek berberliğini de icra etmeye baĢlamıĢlardır. GeliĢmiĢ toplumlarda bayan ve erkek kuaförleri birlikte çalıĢabilmektedir.
Berberlik günümüzde modern bir sanat haline gelmiĢtir. Berberler, sürekli bir yenilik arayıĢı içinde, yeni modeller peĢindedir. Avrupa ve Amerika‟ da bayan ve erkek kuaförlüğü aynı salonu paylaĢıyor. Bayanlarda erkek kuaförlüğünü icra edebiliyor. Amerika‟ da yalnız erkek kuaförlüğü yapan dükkânlar da bulunuyor. Günümüz erkekleri sadece saç kestirip, sakal tıraĢı olmuyorlar; saçını boyatıyor, fönletiyor, perma yaptırıyor, manikür – pedikür, cilt bakımı, makyaj, epilasyon yaptırıyorlar (Aksu, 1995: 7).
Toplumların geliĢmesi ile birlikte, insanlar kiĢisel bakımlarına daha fazla özen göstermeye baĢlamıĢlardı. Günümüzde erkekler de kanıksanamayacak ölçüde kuaför salonlarına gitmektedirler. Aynı zamanda kadınların da iĢ hayatına girmesi ile daha bakımlı olmaya özen göstermiĢler ve bundan kuaförlük mesleği olumlu olarak etkilenmiĢtir. Toplumlar geliĢmeye devam ettikçe kuaför salonlarına olan ihtiyaç her geçen gün artmaya devam edecektir.
1.2 PROBLEM CÜMLESĠ:
Mesleki Eğitim Merkezi öğrencilerinin Kuaförlük ve Berberlik Bölümünü tercih nedenlerine iliĢkin öğrenci ve velilerin görüĢleri nelerdir ve bu görüĢler arasında anlamlı bir fark var mıdır?
ALT PROBLEMLER
1. Mesleki Eğitim Merkezi öğrencilerinin Kuaförlük ve Berberlik Bölümünü tercihiyle ilgili mesleki nedenlere iliĢkin öğrenci görüĢleri nelerdir?
2. Mesleki Eğitim Merkezi öğrencilerinin Kuaförlük ve Berberlik Bölümünü tercihiyle ilgili duyuĢsal nedenlere iliĢkin öğrenci görüĢleri nelerdir?
3. Mesleki Eğitim Merkezi öğrencilerinin Kuaförlük ve Berberlik Bölümünü tercihiyle ilgili mesleki nedenlere iliĢkin veli görüĢleri nelerdir?
4. Mesleki Eğitim Merkezi öğrencilerinin Kuaförlük ve Berberlik Bölümünü tercihiyle ilgili duyuĢsal nedenlere iliĢkin veli görüĢleri nelerdir?
5. Mesleki Eğitim Merkezi öğrencilerinin Kuaförlük ve Berberlik Bölümünü tercihiyle ilgili mesleki nedenlere iliĢkin öğrenci ve veli görüĢleri arasında anlamlı bir fark var mıdır?
6. Mesleki Eğitim Merkezi öğrencilerinin Kuaförlük ve Berberlik Bölümünü tercihiyle ilgili duyuĢsal nedenlere iliĢkin öğrenci ve veli görüĢleri arasında anlamlı bir fark var mıdır?
1.3 ARAġTIRMANIN AMACI:
Meslek insanın sadece kiĢisel yaĢamı üzerine değil, etrafı ile olan iliĢkilerinde de belirleyici bir etkiye sahiptir. Ġnsanın toplum içindeki statüsünde, icra ettiği mesleğin
büyük rolü vardır. Buna karĢılık mesleklerin ve onu icra edenlerin önem statülerinin belirlenmesinde de günün ihtiyaçlarının ve toplumsal anlayıĢların büyük etkisi vardır.
Meslek seçimindeki temel amaç, kiĢiye gelecek yaĢamında mutluluk sağlayacak bir alan sunmaktır. BaĢarıyı sağlayan en önemli etken motivasyondur ve insanın iĢine motive olabilmesi büyük ölçüde iĢini sevmesine bağlıdır. Bu sağlanabildiği takdirde insanlar mutlu olabildikleri gibi verimli de olabileceklerdir. Yapılan araĢtırmalara göre insanların uyku dıĢındaki vakitlerinin büyük bölümünün iĢyerlerinde geçtiği ve bunun günün yaklaĢık % 70‟ini bulduğu belirtilmektedir (Özsoy, 2002: 105-106).
AraĢtırmalar dikkate alındığında Kuaförlük ve Berberlik öğrencilerinin mesleği tercih ediĢ nedenleri hakkında araĢtırmanın yapılmadığı tespit edilmiĢtir. Bu çalıĢmada, Mesleki Eğitim Merkezi öğrencilerinin Kuaförlük ve Berberlik Bölümünü tercih nedenlerine iliĢkin öğrenci görüĢlerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Öğrencilerin meslek seçme nedenleri daha sonraki yıllarda daha fazla öneme sahiptir. AraĢtırmada kuaförlük ve berberlik öğrencilerinin bu mesleği tercih nedenleri bu çalıĢmanın amacını oluĢturmuĢtur.
1.4 ARAġTIRMANIN ÖNEMĠ:
Ġlkel yaĢamdan günümüze kadar, mesleklerin sayısı ve yapısında büyük değiĢiklikler olmuĢtur. Ġnsanlığın ilkel yaĢadığı ilk topluluklarda mesleklerin sayısı azdı. Ancak teknolojinin hızla ilerlemesiyle yaĢam sanayi toplumu haline dönüĢmeye baĢladı, mesleklerde bu geliĢim içinde çeĢitlik ve değiĢim gösterdi. Örneğin, sanayileĢme sürecinin baĢlangıcı kabul edilen 1850 yılında Ġngiltere‟de 431 çeĢit meslek adı sayılırken bu sayı giderek artıĢ göstermiĢ ve 1920 yılında 20.000 meslek çeĢidine ulaĢmıĢtır.
Toplumlarda sanayini geliĢmesi ile iĢ bölümü artmıĢtır. Teknoloji alanında yapılan yeni buluĢlar ve çalıĢma sonucunda yepyeni meslekler üremiĢtir. Örneğin günümüzde, bilgisayarın ortaya çıkıĢı, değiĢik meslekleri ortaya çıkarmıĢtır. Birey;
mesleği aracılığıyla çevresi ve diğer kültürlerle iletiĢim kurar. Kendini aĢar, daha iyiyi, daha güzeli bulma çabası içinde kendini ait olduğu kültürün parçası hisseder.
Meslek; organize olmuĢ bir toplum tarafından meydana getirilmiĢ olan olgudur. Meslek; sadece insanın yaĢam tarzını etkilemekle kalmaz, onun toplum içindeki itibarında da etkisini gösterir. Ġnsanın toplum içindeki yerini, icra ettiği mesleğin statüsü belirler. Günün ihtiyaçlarına ve Ģartlarına göre mesleklerin statülerine bir değer biçilir. Bir mesleği icra eden kiĢi sadece bu meslekle geçimini temin etmekle kalmaz; onunla yaĢar, onunla yaĢamını Ģekillendirir (Telman, 2002: 21-24).
Meslek seçiminin önemi her geçen gün daha fazla önem kazanmaktadır. Türkiye‟de Mesleki Eğitim Merkezi öğrencilerinin Kuaförlük ve Berberlik Bölümünü tercih nedenlerine iliĢkin bir araĢtırmaya rastlanmamıĢtır. Kuaförlük ve berberlik mesleki eğitimi çoğunlukla insan üzerine etkileĢimle yerine getirilir. Yapılan araĢtırmalar gösteriyor ki mesleği tercih nedenleri önemlidir.
Meslek seçimi kiĢinin zihinsel ve fiziksel yetenekleri, ekonomik durumu, sosyal hayatı, mesleğindeki eğitimini ve en önemlisi de seçtiği meslekte baĢarılı olma oranı etkiler. Ġstediği mesleği seçen kiĢiler ileriki yaĢamında mutlu ve kendine güvenen bir birey olarak hayatını daim ettirir.
3308 Sayılı Çıraklık Ve Mesleki Eğitim Kanunu‟ nda Mesleki Eğitim Merkezlerindeki öğrencilerin eğitimleri ile ilgili bilgiler verilmiĢtir. Bu bilgiler:
Aday çırak ve çıraklar, mesleğin özelliğine göre haftada sekiz saatten az olmamak üzere genel ve mesleki eğitim görürler. Bu eğitime katılmaları için aday çırak ve çırak öğrencilere ücretli izin verilir. Mevsime göre özellik arz eden mesleklerde teorik ve pratik eğitim belirli aylarda bloklaĢtırılmıĢ olarak yapılabilir. ( 3308 Sayılı Çıraklık Ve Mesleki Eğitim Kanunu).
Aday çırak ve çıraklar, pratik eğitimlerini iĢyerlerinde, iĢyerindeki eksik kalan pratik eğitimleri ile teorik eğitimlerini mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında veya Bakanlıkça uygun görülen iĢyerlerinin eğitim birimlerinde yapar.
Teorik ve pratik eğitim birbirlerini tamamlayacak Ģekilde planlanır ve yürütülür. ( 3308 Sayılı Çıraklık Ve Mesleki Eğitim Kanunu).
Pratik eğitim, hazırlanmıĢ eğitim programlarına göre, iĢyerinin ve mesleğin özelliklerine uygun olarak usta öğreticinin gözetiminde yapılır. ( 3308 Sayılı Çıraklık Ve Mesleki Eğitim Kanunu).
1.5 VARSAYIMLAR:
Ankete cevap verenler samimi olarak görüĢ belirtmiĢlerdir.
1.6 SINIRLILIKLAR:
AraĢtırma 2008–2009 eğitim öğretim yılında yapılmıĢ ve Ankara iline bağlı Erkunt Mesleki Eğitim Merkezi öğrencilerinin Kuaförlük ve Berberlik bölümünü tercihlerine iliĢkin mesleki ve duyuĢsal nedenlerle ilgili görüĢleriyle sınırlandırılmıĢtır.
1.7 TANIMLAR:
Berberlik Eğitimi: Saç kesimi, sakal - bıyık tıraĢı ve saç Ģekillendirme gibi
iĢlemlere yönelik eğitim öğretim verilen daldır.
Kuaförlük Eğitimi: Saç kesimi, saça Ģekil verme, saça renk verme, makyaj,
tırnak bakımı, masaj, saç bakımı gibi iĢlemlere yönelik eğitim öğretim verilen daldır.
Mesleki Eğitim Merkezi: En az ilköğretim mezunu olan bireylere meslek
edindirmek amacıyla eğitim verilen yaygın eğitim kurumudur.
Usta Öğretici: ustalık yeterliğini kazanmıĢ; aday çırak, çırak, kalfa ile mesleki
ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerinin iĢyerindeki eğitiminden sorumlu; mesleki eğitim tekniklerini bilen ve uygulayan kiĢi ( 3308 Sayılı Çıraklık Ve Mesleki Eğitim Kanunu).
ĠLGĠLĠ ARAġTIRMALAR
Yapılan kaynak taramalarında araĢtırma konusu olan Mesleki Eğitim Merkezi Kuaförlük Ve Berberlik Bölümü Eğitimi Öğrencilerinin Kuaförlük Ve Berberlik Eğitimini Tercih EdiĢ Nedenleri‟ ne iliĢkin bir esere rastlanmamıĢtır. Ancak bu alanda yapılan çalıĢmaların bazılarının içerik özetleri aĢağıda verilmiĢtir.
Bozkurt (2003) ,“ Kuaförlük Mesleğine Eleman YetiĢtiren Eğitim Programlarına ( Örgün Ve Yaygın ) Devam Eden Öğrencilerin, Mesleğin Gerektirdiği Niteliklere Sahip Olma Derecesi Açısından KarĢılaĢtırmalı Olarak Ġncelenmesi ” adlı yüksek lisans tez çalıĢmasında, örgün ve yaygın kuaförlük eğitim programına devam eden son sınıf öğrencilerin, öğrencilerin meslek dersi öğretmenlerinin ve iĢletme temsilcilerinin Kuaförlük mesleğine eleman yetiĢtiren yaygın (ve örgün) eğitim programı öğrencilerinin, mesleğin gerektirdiği bilgi ve becerilere sahip olma yeterliliği açısından karĢılaĢtırma amacıyla görüĢlerine baĢvurulmuĢtur. Elde edilen sonuca göre Yaygın eğitim ve örgün eğitim programlarında KUA eğitimi alan öğrenciler arasında bilgi ve beceri yeterliliği açısından yaygın eğitime davam eden öğrenciler lehine anlamlı bir fark bulunmuĢtur.
Aytekin (2005) “Meslek Seçimini Etkileyen Sosyo-Ekonomik Ve Kültürel
Faktörler (Isparta Örneği)” adlı yüksek lisans tez çalıĢmasında, araĢtırmada kullanılan verilerin toplanması, anket formu ve mülakatla gerçekleĢmiĢtir. Eğitim düzeyi, ekonomik seviye, cinsiyet, kültürel değerler gibi bağımsız değiĢkenlerle bağımlı değiĢken arasında çapraz iliĢkiler kurulup varsayımlar değerlendirilmiĢtir. Meslek seçimini etkileyen faktörlerin temelde çevresel koĢullardan aile, ailenin ekonomik ve eğitim düzeyi, öğrencinin doğup büyüdüğü yerleĢim birimi, öğrencinin arkadaĢ çevresi, mesleğin getirdiği maddi kazanç, mesleğin ilgi ve yeteneklere uygun olması gibi etkenlerin belirleyici olduğu fikrine ulaĢılmıĢtır.
BekleviĢ (2007) “Öğrencilerin mesleki ilgi alanları ve ailenin meslek seçimine etkisi (bolu ili özel dershanelerde üniversiteye hazırlık kursu gören öğrenciler üzerinde bir araĢtırma)” adlı yüksek lisans tez çalıĢması, Bolu ili özel dershanelerde üniversiteye hazırlık kursu gören, 100 kız, 42 erkek toplam 142 öğrenciden oluĢmaktadır. AraĢtırma
2 özel dershanede gerçekleĢmiĢtir., araĢtırmada kullanılan verilerin toplanması anket formu uygulanmıĢtır. AraĢtırmanın sonucunda; Öğrencilerin seçtikleri mesleklerin onlara uygun olup olmadığına karar vermeleri açısından, kendi kiĢilik özelliklerinden, yeteneklerinden ve kazandıkları baĢarılardan dolayı uygun olduğu belirlenmiĢtir. Meslek seçimlerinde yön veren kiĢilerin olduğu ve örnek alma nedenlerin de ise, seçtikleri kiĢilerin mesleki baĢarılarının etkili olduğu görülmüĢtür. Öğrencilerin ailelerinin meslek seçimine bakısı, seçtikleri meslek ile ilgili araĢtırma ve inceleme yapmalarını ve meslekler konusunda birlikte araĢtırıp tartıĢarak karar vermeleri seklinde olduğu fikrine ulaĢılmıĢtır.
Özgan (2006) “ Meslek lisesi öğrencilerinin mesleki karar verme olgunluğu ile bazı kiĢilik özelliklerinin incelenmesi ” adlı yüksek lisans tez çalıĢmasında, örneklemi oluĢturacak öğrencilerin var olan mesleki olgunluk düzeylerinin tespit etmek için Mesleki Olgunluk Ölçeği (MOÖ), kiĢilik özelliklerini belirlemek için Piers-Harris‟in Çocuklarda Öz-Kavramı ölçeği, öğrencilerin kendilerine iliĢkin bilgilerin toplanması için de araĢtırmacı tarafından düzenlemiĢ bireyi tanıma çizelgesi kullanılmıĢtır. Kullanılan iki ölçek aynı anda uygulanmıĢtır. Ölçek Evet-Hayır Ģeklinde cevaplanmıĢtır. AraĢtırma Ġstanbul ili içerisinde bulunan 3 tekstil meslek lisesinin son sınıf öğrencileri ile sınırlı tutulmuĢtur. Toplam 267 öğrencinin 122‟si erkek, 145‟i kız öğrencidir. YaĢ ortalamaları 17‟dir. AraĢtırmanın sonucunda; Meslek seçimi konusunda yardım alıp almama ile davranıĢ ve uyma arasında anlamlı iliĢkiye rastlanmıĢtır. Babanın çalıĢıp çalıĢmadığı ile davranıĢ ve uyma arasında anlamlı bir iliĢkiye rastlanmıĢtır. Gelir durumu ile gözde olma arasında yapılan tek yönlü varyans analizi sonucunda gelir durumu yüksek olan öğrencilerin gözde olma durumunun da yüksek olduğu tespit edilmiĢtir. Gelir durumu ile ve bir kiĢilik özelliği olan okul durumu karsılaĢtırıldığında ise, gelir durumu yüksek olan öğrencilerin okul durumunun da yüksek olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır. Anne eğitimi ile kaygı durumu arasında anlamlı iliĢkiye rastlanmıĢtır. Lise mezunu olan öğrencilerin kaygı düzeyi, ilkokul mezunu olan öğrencilere göre daha yüksektir fikrine ulaĢılmıĢtır.
Çelenk (2007) “Ordu ili mesleki eğitim merkezindeki kuaförlük bölümü öğrencilerinin temel nitelikleri ve iĢyerinde karĢılaĢtıkları sorunlar” adlı yüksek lisans çalıĢmasında, örneklemi Ordu ili Mesleki Eğitim Merkezi kuaförlük bölümü öğrencileri oluĢturmaktadır. 151 öğrencinin tamamı araĢtırma kapsamına alınmıĢtır. AraĢtırmada
kullanılan verilerin toplanması anket formu uygulanmıĢtır. Verilerin analizinde frekans ve yüzde hesaplamaları kullanılmıĢtır. Ayrıca ki-kare testi yapılmıĢtır. AraĢtırmanın sonucunda; öğrencilerin incelenen baĢlıklar altında iĢyeri ortamı ve çalıĢma Ģartları, iĢyeri çalıĢanları, koordinatör öğretmen ve müĢteri iliĢkileri, iĢverenin görev ve sorumlulukları, sağlık sorunlarına iliĢkin olarak minimum % 10 ve maksimum % 80 arasında sorunları olduğu tespit edilmiĢtir.
