Bir Grup Üniversite Ö¤rencisinin Anoreksik Yeme
Tutumlar› ile Âile Yap›s› Aras›ndaki ‹liflki
Di¤dem Müge Siyez*, Asl› Uz Bafl**
* Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E¤itim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Dan›flmanl›k AD Ö¤retim Görevlisi ** Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E¤itim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Dan›flmanl›k AD Ö¤retim Görevlisi Tel (ifl): +90 (232) 420 4882 / 1612
Tel (ev): +90 (232) 244 37 30 GSM: 0 532 687 31 88
E-posta: didem.siyez@deu.edu.tr
ÖZET
Amaç: Bu çal›flmada üniversite ö¤rencilerinin yeme tutumlar› ile âile yap›s› ve sosyo-demografik
de-¤iflkenler aras›ndaki iliflkilerin araflt›r›lmas› amaçlanm›flt›r.
Yöntem: Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E¤itim Fakültesi’nin de¤iflik bölümlerinde okuyan 202
ö¤-renci (131 k›z ve 71 erkek) araflt›rman›n örneklemini oluflmaktad›r. Araflt›rmada veri toplama arac› olarak “Kiflisel Bilgi Formu”, “Yeme Tutumu Testi” ve “Âile Yap›s›n› De¤erlendirme Arac›” kullan›l-m›flt›r. Yeme tutumlar› ile âile yap›s› aras›nda bir iliflki olup olmad›¤›n› incelmek için korelasyon ana-lizi, de¤iflkenler aras›nda anlaml› farkl›l›k olup olmad›¤›n› belirlemek için ise “t” testi, tek yönlü var-yans analizi ve Scheffe testi kullan›lm›flt›r.
Bulgular: Elde edilen bulgularda yeme tutumlar› ile âile yap›s› aras›nda anlaml› bir iliflki
bulunma-m›flt›r. Sosyo-demografik de¤iflkenler aç›s›ndan yeme tutumlar›n›n, cinsiyet, yafl ve vücut kitle indek-sine göre farkl›lafl›rken; yaflan›lan yer, gelir düzeyi, harçl›k miktar›, ebeveynlerin alkol kullanmas›, düzenli olarak spor yapma de¤iflkenlerine göre yeme tutumlar› aç›s›ndan anlaml› bir farkl›l›k bulun-mad›¤› belirlenmifltir.
Sonuç: Yeme tutumlar› ile âilenin ifllevselli¤i aras›nda bir iliflki olmad›¤› anlafl›lm›flt›r. Ancak
konuy-la ilgili boykonuy-lamsal çal›flmakonuy-lara ihtiyaç oldu¤u düflünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: yeme tutumu, âile yap›s›, üniversite ö¤rencileri ABSTRACT
Relationship Between Anorexic Eating Attitudes And Family Structure Among University Students. Objective: The main purpose of the present study was to examine the relationship between eating
attitudes and family structure among university students. The other aim of the study was to deter-mine whether the eating attitudes of young people were differed according to some socio-demog-raphic variables.
Method: The sample consists of 202 students (71 boys and 131 girls) from various departments of
the faculty of education at Buca in Dokuz Eylul University. The data were collected using a “Perso-nality Information Form”, “Eating Attitudes Test (EAT-40)” and “Family Assessment Device”. Pear-son correlation was used to analyze relationship between eating attitudes and family structure; t-test, one-way ANOVA and Scheffe test was used to analyze data regarding the sample.
Findings: The findings have shown that there is not a significant relationship between anorexic
eating attitudes and family structure among university students. Anorexic eating attitudes of the young people were differed according to some variables which included age, sex and body mass index. However some of the variables such as living, make sports, parents’ drinking alcohol, socio-economic level, and pocket-money had no any effect on anorexic eating attitudes. Using the EAT 40 cut off score of 30, %78 of girls were classified as having abnormal eating attitudes and beha-viors.
Discussion and Conclusion: It is found that the prevalence of abnormal eating attitudes in
Tur-kish sample was more frequent than western countries. For this reason, it is important to develop and implement prevention studies for especially female young people. Although there is not any significant relationship between anorexic eating attitudes and family structure and some variables, it is concluded that both longitudinal investigations and research which aim to clarify factors lead to eating disorders is needed.
G‹R‹fi
Psikiyatrik bozukluklar aras›nda ölüm oran› yüksek olan rahats›zl›klardan birisi yeme bozukluklar›d›r (Brot-man ve Herzog 1990). Yeme bozukluklar› çok say›da fi-ziksel semptomun ortaya ç›kmas›na neden olabilen, iyi-leflme oran› düflük ve tekrarlama riski yüksek bir rahat-s›zl›k grubudur (Lindberg ve Hjern 2003). DSM-IV’e gö-re yeme bozukluklar›, anogö-reksiya nervoza, bulimiya ner-voza, baflka türlü adland›r›lmayan yeme bozukluklar›n› içermektedir. Anoreksiya nervoza yafl ve boy uzunlu¤u için ola¤an say›lan ya da bunu üzerinde bir vücut a¤›rl›-¤›na sâhip olmay› kabûl etmeme, kilo almaktan afl›r› korkma, vücut imgesinde bozukluk ve k›zlarda menstrü-asyonun kesilmesi semptomlar›n› içermektedir. Bulimiya nervoza ise tekrarlayan epizodlar hâlinde afl›r› yemek ye-me ve ard›ndan da kusma, laksatif ve diüretiklerin kulla-n›m› veya afl›r› derece de egzersiz yapma gibi bunu kom-panse edici davran›fllarla karakterizedir. Yeme bozukluk-lar› içerisinde tehlikelisi ise anoreksiya nervozad›r.
Brotman ve Herzog (1990) yeme bozuklu¤u olan kifli-lerin yaklafl›k %90’›n› kad›nlar›n oluflturdu¤unu belirt-mektedir. Uzun dönemli boylamsal çal›flmalar da ano-reksiya nervozan›n görülme s›kl›¤› ile ilgili en önemli ar-t›fl›n 15–24 yafllar aras›ndaki k›zlarda meydana geldi¤i göstermektedir (Hoek ve Hoeken 2003).
Anoreksiya nervozan›n nedenleri incelendi¤inde ise son y›llarda yap›lan çal›flmalar, anoreksiyan›n etiyoloji-sinde tek bir nedenden çok birden çok etmenin rol oyna-d›¤›n› ortaya koymaktad›r (Jimerson ve ark. 2002). Yeme tutumlar›nda rol oynayan de¤iflkenler aras›nda âile dina-mikleri (Waller ve ark. 1990, Fonseca ve ark. 2002, Latti-more ve ark. 2000, Crowther ve ark. 2002, Tozzi ve ark. 2003), sosyo-kültürel normlar (Ricciardelli ve McCabe 2003), cinsel travma (Fonseca ve ark. 2002), biyolojik ve genetik faktörler yer almaktad›r.
Âile yap›lar› itibâriyle hareket özgürlü¤ünün veril-memesinin ve âile iflleyifli aç›s›ndan yeterli doyumun al›-namad›¤› iliflkilerin varl›¤›n›n, kifliyi bu bozukluklar› göstermeye e¤ilimli hâle getirebilece¤i belirtilmektedir. Yeme bozuklu¤u olan çocuklar›n, âilelerini daha az em-patik, daha az destekleyici ve daha sorunlu olarak bul-duklar› gözlemlenmifltir. Ayr›ca bu âilelerin çocuklar›n-dan baflar› beklentisinin yeme bozuklu¤u olmayan ço-cuklar›n âilelerine göre daha fazla oldu¤u bulunmufltur (Lattimore ve ark. 2000, Tozzi ve ark. 2003). Ayn› zaman-da yeme bozuklu¤u olan çocuk ve ergenlerin âilelerinde âile içi problem ve tart›flmalara, depresyon, anksiyete, al-kolizm ve di¤er psikiyatrik bozukluklarla fliflmanl›k veya herhangi bir yeme bozuklu¤una daha çok rastlanmakta-d›r (Tozzi ve ark. 2003). Ancak, literatürde âilenin ifllev-selli¤inin yeme tutumlar› ve davran›fllar› üzerindeki
et-kisi aç›k bir flekilde belirtilmemekle birlikte âiledeki ye-me tutumlar›n›n, âilenin bireye zay›flamas› için bask› yapmas›n›n yeme tutumlar›n› olumsuz yönde etkiledi-¤inden bahsedilmektedir (Young ve ark. 2004).
Bu araflt›rman›n amac› üniversite ö¤rencilerinin ye-me tutumlar›n› de¤erlendirilye-mesi ve bu duruma efllik eden sosyodemografik özellikler ve âilenin ifllevselli¤i aras›ndaki iliflkinin araflt›r›lmas›d›r.
YÖNTEM
Betimsel nitelikte olan bu araflt›rman›n örneklemini, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E¤itim Fakültesi’nde Türkçe ö¤retmenli¤i, Müzik ö¤retmenli¤i, Resim ö¤ret-menli¤i ve S›n›f ö¤retö¤ret-menli¤i bölümlerinin son s›n›flar›n-da okuyan 131’i k›z 71’i erkek olmak üzere toplam 202 ö¤-renci oluflturmaktad›r.
Veri Toplama Araçlar›
Araflt›rmada veri toplama arac› olarak Yeme Tutu-mu Testi (Savafl›r ve Ifl›k, 1989), Âile Yap›s›n› De¤erlen-dirme Arac› (Gülerce, 1996) ve araflt›rmac›lar taraf›n-dan gelifltirilen kiflisel bilgi formu kullan›lm›flt›r.
Yeme Tutumu Testi (YTT): Garfinkel ve Garfinkel (1979) taraf›ndan anoreksiya nervoza belirtilerini ölç-mek amac›yla kendini de¤erlendirme ölçe¤i olarak ge-lifltirilmifl ve Savafl›r ve Erol taraf›ndan (1989) Türkçe uyarlamas› yap›lm›flt›r. YTT, 40 maddeden oluflan, alt› noktal› çoktan seçmeli likert tipi bir ölçektir ve ölçe¤in kesim puan› 30 olarak saptanm›flt›r. Savafl›r ve Erol (1989) taraf›ndan yap›lan güvenirlik analizi sonucu öl-çe¤in Cronbach alpha güvenirlik katsay›s› .70 olarak bulunmufltur.
Âile Yap›s›n› De¤erlendirme Arac› (AYDA): Gülerce (1996) taraf›ndan âile içerisindeki iletiflim, birlik, yöne-tim, yetkinlik ve duygusal ba¤lam› ölçmek amac›yla ge-lifltirilmifl, 36 maddeden oluflan, yan›tlar› “t›pk› bizimki gibi”den “bizimkinin tam tersi” ucuna giden 10 basamak-l› derecelendirmesi olan bir ölçektir. Yap›lan güvenirlik analizi sonucunda ölçe¤in Cronbach alpha güvenirlik katsay›s› .70 olarak bulunmufltur.
Kiflisel Bilgi Formu: Araflt›rmac›lar taraf›ndan geliflti-rilmifl olan bilgi formunda cinsiyet, boy, kilo, yaflan›lan yer, âilenin sosyoekonomik düzeyi, harçl›k miktar›n›n ye-terli olup olmamas›, profesyonel olarak bir spor dal›yla u¤raflma, âilede ruhsal rahats›zl›k ve âile üyeleri aras›nda alkol kullan›m›n›n olup olmad›¤› ile ilgili sorulara yer ve-rilmifltir. Ayr›ca bilgi formunda yer alan boy ve kilo de-¤erlerine göre her bir ö¤rencinin kilosunun boyunun ka-resine bölünmesiyle elde edilen Vücut Kütle ‹ndeksi he-saplanm›flt›r. Elde edilen sonuçlarda Dünya Sa¤l›k Örgü-tünün s›n›fland›rmas›na göre de¤erlendirilmifltir.
Verilerin Çözümlenmesi
Verilerin çözümlenmesinde SPSS 10.0 paket progra-m›ndan yararlan›lm›flt›r. Ölçekler aras›nda bir iliflki olup olmad›¤›n› incelmek için korelasyon analizi, de¤ifl-kenler aras›nda anlaml› farkl›l›k olup olmad›¤›n› belirle-mek için ise “t” testi, tek yönlü varyans analizi, çoklu varyans analizi kullan›lm›flt›r.
BULGULAR
Bu bölümde örneklem grubunun özelliklerinden bahsedilerek ard›ndan ö¤rencilerinin yeme tutumlar› ile âile yap›lar› aras›ndaki iliflki incelenmifltir. Son olarak da yeme tutumlar›n›n kiflisel bilgi formunda yer alan ba¤›ms›z de¤iflkenlere göre anlaml› olarak farkl›lafl›p farkl›laflmad›¤› araflt›r›lm›flt›r.
I. Örneklem Grubunun Özellikleri
Araflt›rmaya kat›lan 202 ö¤rencinin %35.1 (n=71) er-kek, %64.9’u (n=131) k›zd›r. Örneklem grubunun yafl ranj› 20–27 aras›nda olup, yafl ortalamas› 22.21’dir. Ö¤-rencilerin %44.1’i (n=89) arkadafllar›yla birlikte, %26.2’si (n=53) âilesinin yan›nda, %22.8’i (n=46) yurtta yaflamaktad›r. Ö¤rencilerin %57.4’ü (n=116) âilesinin gelir düzeyinin “orta” oldu¤unu, %27.7’si (n=56) gelir düzeyinin “yüksek” oldu¤unu, %14.9’u (n=30) ise gelir düzeylerinin yetersiz oldu¤unu belirtmifllerdir. Araflt›r-maya kat›lan gençlerin %15.9’u ise âilelerinde ruhsal rahats›zl›k nedeniyle psikolojik yard›m alan bir birey oldu¤unu ifâde etmifltirler. Düzenli spor yapanlar›n oran› ise %6.9’dur.
Yeme tutumlar› aç›s›ndan bak›ld›¤›nda ise %2’sinin (n=4) düzenli olarak rejim yapt›klar›n›, %6.9’unun (n=14) nâdiren laksatif kulland›klar›, %7.4’ünün (n=15) sürekli zay›f olmay› düflündükleri, sâdece 1 ö¤rencinin
yemeklerden sonra kustu¤u, %3’ünün (n=6) yemekler-den sonra suçluluk duygusu hissetti¤i belirlenmifltir.
Araflt›rmaya kat›lan ö¤rencilerin Vücut Kitle in-dekslerinin Dünya Sa¤l›k Örgütü kriterlerine göre de-¤erlendirilmesi sonucu %19.8’inin zay›f oldu¤u tesbit edilmifltir.
II. Yeme Tutumlar› ile Âile Yap›s› Aras›ndaki ‹liflkinin De¤erlendirilmesine ‹liflkin Bulgular
Araflt›rmaya kat›lan üniversite ö¤rencilerinin Yeme Tutumu Testi’nden ald›klar› puanlar ile AYDA’n›n alt öl-çeklerinden ve AYDA’dan ald›klar› toplam puanlar ara-s›ndaki iliflkiyi gösteren korelasyon de¤erleri Tablo 1’de yer almaktad›r.
Tablo 1’de de görüldü¤ü gibi, YTT toplam puanlar› ile AYDA toplam puan ve AYDA’n›n alt ölçekleri aras›nda ista-tistiksel olarak anlaml› bir iliflki bulunmamaktad›r (p>.05).
III. Üniversite Ö¤rencilerinin Yeme Tutumlar›n›n Sosyo-demografik De¤iflkenler Aç›s›ndan De¤erlendirilmesine iliflkin Bulgular
Araflt›rma kapsam›nda üniversite ö¤rencilerinin yeme tutumlar› ile iliflkili olarak ele al›nan de¤iflkenler, cinsiyet, yafl, yaflad›klar› yer, ald›klar› harçl›k miktar›, spor ile u¤ra-fl›p u¤raflmamalar›, âile bireylerinin ruhsal durumlar›, vü-cut kütle indeksleri, âilelerinin ekonomik düzeyi ve ebe-veynlerinin alkol kullan›p kullanmad›¤›d›r. Sosyo-demog-rafik de¤iflkenlerle yeme tutumlar› aras›nda anlaml› bir farkl›l›k olup olmad›¤›n› s›namak amac›yla t testi, tek yön-lü varyans analizi ve de¤iflkenler aras›ndaki farkl›l›¤›n an-laml› oldu¤u durumlarda farkl›l›¤›n hangi gruplardan kay-nakland›¤›n› anlayabilmek için Scheffe testi kullan›lm›flt›r. t testi sonucuna iliflkin bulgular Tablo 2’de tek yönlü varyans analizine iliflkin bulgular Tablo 3’de yer almaktad›r.
YTT Toplam AYDA AYDA AYDA AYDA AYDA AYDA Puan ‹letiflim Birlik Yönetim Yetkinlik Duygusal Toplam
AB AB AB AB Ba¤lam AB Puan
YTT Toplam Puan 1,000 ,
AYDA ‹letiflim AB ,055 1,000 AYDA Birlik AB -,009 ,262*** 1,000 AYDA Yönetim AB ,043 ,571*** ,192*** 1,000 AYDA Yetkinlik AB -,087 ,509*** ,222*** ,541*** 1,000 AYDA Duygusal -,054 ,597*** ,319*** ,524*** ,602*** 1,000 Ba¤lam AB
AYDA Toplam Puan ,003 ,852*** ,506*** ,778*** ,730*** ,807*** 1,000
*p<.05 **p<.01 ***p<.001
Tablo 1: Yeme Tutumu Testi Toplam Puan› ‹le Âile Yap›s›n› De¤erlendirme Ölçe¤inin Alt boyutlar› Aras›ndaki Korelasyon De¤erleri
Tablo 2’de de görüldü¤ü gibi cinsiyet ve vücut kütle indeksi de¤iflkenine göre YTT’den al›nan puan ortalamala-r›n›n farkl›l›k gösterdi¤i belirlenmifltir. K›zlar›n YTT’ye iliflkin puanlar› daha yüksektir (t=5.95, p<.001). Zay›f olan ö¤rencilerin de YTT’ye iliflkin puanlar›n›n anlaml› düzey-de yüksek oldu¤u görülmektedir (t=2.50, p<.001). Ancak di¤er de¤iflkenler bak›m›ndan ö¤rencilerin puanlar›n›n or-talamalar› aras›nda anlaml› düzeyde fark bulunmam›flt›r.
Tablo 3’de de görüldü¤ü gibi yafl de¤iflkenine göre ye-me tutumu testinden (testin de¤erlendirilye-mesinde 30 puan kesim noktas› olarak kabûl edilmifltir) al›nan puan ortala-malar›n›n farkl›l›k gösterdi¤i belirlenmifltir. Yap›lan Schef-fe testine göre örneklem yafllar› artt›kça YTT’ye iliflkin pu-an ortalamalar› azalmaktad›r [F(2,202)= 5.98, p<.001]. An-cak, di¤er de¤iflkenlerle YTT’den al›nan puan ortalamala-r› aras›nda anlaml› düzeyde fark bulunmam›flt›r.
New/Yeni Symposium Journal • www.yenisymposium.net 22 Ocak 2009 | Cilt 47 | Say› 1
De¤iflkenler Gruplar n x s t
Cinsiyet K›z 131 1.79 .40 5.95***
Erkek 71 1.40 .49
Vücut Kütle ‹ndeksi Zay›f 40 1.82 .38 2.50***
Normâl Kilo 162 1.61 .48
Spor Yapanlar 14 1.71 .46 .48
Yapmayanlar 186 1.65 .47
Ruhsal Rahats›zl›k Var 32 1.75 .43 1.15
Yok 169 1.64 .47
Ebeveynin Alkol Evet 25 1.68 .47 .20
Kullan›m› Hay›r 176 1.65 .47
* P<.05 **P<.01 ***P<.001
Tablo 2: Cinsiyet ve Vücut Kütle ‹ndeksi, Spor Yapma, Ruhsal Durum, Ebeveynin Alkol Kullan›p Kullanmamas› De¤iflkenlerine âit Standart Sapma ve Ortalamalar Aras›ndaki Farklara ‹liflkin t De¤erleri
De¤iflkenler Gruplar n x s F
Yafl 21 yafl ve alt› 44 1.77 .42
22 104 1.71 .45 5.98*** 23 34 1.55 .50 24 yafl ve üzeri 20 1.30 .47 Yaflan›lan yer 1 53 1.71 .45 2 4 1.75 .50 3 89 1.58 .49 1.15 4 10 1.60 .51 5 46 1.73 .44
Âilenin gelir düzeyi Çok ‹yi 11 1.54 .52
‹yi 45 1.73 .44
Orta 116 1.66 .47 .95
Ortan›n Alt› 30 1.56 .50
Harçl›k Miktar› Çok Yetersiz 20 1.60 .50
Biraz yeterli 122 1.70 .45 .98
Yeterli 48 1.58 .49
Çok yeterli 12 1.65 .51
* P<.05 **P<.01 ***P<.001
Tablo 3: Yafl, Âilenin Gelir Düzeyi, Al›nan Harçl›k Miktar›, Yaflan›lan Yer De¤iflkenlerine Göre Yeme Tutumu Testi Ortalama, Standart Sapma ve F De¤eri.
TARTIfiMA
Üniversite ö¤rencilerinin yeme tutumlar› ile âile ya-p›lar› aras›ndaki iliflkinin araflt›r›ld›¤› bu çal›flmada elde edilen bulgular, âile yap›s› ile yeme tutumlar› aras›nda bir iliflki olmad›¤›n› göstermektedir. Elde edilen bulgu-lar baz› araflt›rma bulgubulgu-lar› ile de desteklenmektedir (Kagan ve Squires 1985, Yaz›c› ve ark. 2000, Young ve ark. 2001, Toprak ve Yaz›c› 2002). Ancak Tozzi ve arka-dafllar› (2003) taraf›ndan anoreksik hastalarla yapt›klar› çal›flmada anoreksik hastalar›n 1/3’ünden fazlas› yeme bozukluklar›n›n geliflmesinde en önemli faktör olarak bozuk âile yap›lar› oldu¤unu belirtmifllerdir. Araflt›rma-m›zdaki örneklem grubunun yeme bozuklu¤u tan›s› konmam›fl ö¤rencilerden oluflmas› nedeniyle bahsedilen araflt›rma ile aras›nda farkl›l›klar bulunmaktad›r. An-cak, âile yap›s› ile yeme tutumlar› aras›ndaki iliflkiyi de-¤erlendirebilmek için daha genifl örneklem gruplar›yla çal›flmalar yap›lmas›n›n faydal› olabilece¤i düflünül-mektedir.
Çal›flmada belirlenen de¤iflkenlerle yeme tutumu testinden kesim puan› üzerinde alanlar ve almayanlar karfl›laflt›r›ld›¤›nda, cinsiyete göre anlaml› bir farkl›l›k bulunmufltur. K›z ö¤renciler erkek ö¤rencilere göre ye-me tutumu testinden daha yüksek puanlar alm›fllard›r. Elde edilen bu bulgu literatürle tutarl›k göstermektedir (Smead ve Richert 1990, Collins 1991, Turnbull ve ark. 1996, Wood ve ark. 1996, Lindberg ve Hjern 2003, Za-imin ve ark. 2004). Araflt›rmaya kat›lan k›zlar›n %21’i yeme tutumu testinden kesim noktas› üzerinde puan al›rken ‹zmir ve arkadafllar›n›n (1994) yapm›fl oldu¤u bir araflt›rmada bu oran›n %9.9 oldu¤u belirtilmektedir. Araflt›rman›n yap›lm›fl oldu¤u y›llar dikkate al›nd›¤›n-da, zaman içerisinde bir art›fl olmufl olabilece¤i düflü-nülmektedir. Ayr›ca yeme tutumu testinden k›zlar er-keklere göre iki kat daha fazla yüksek puan alm›fllard›r. Nelson ve Honore (1999) taraf›ndan yap›lan araflt›rma-da araflt›rma-da benzer oranlar elde edilmifltir.
Çal›flmada ele al›nan ve yeme tutumlar› ile aras›nda anlaml› bir farkl›l›k olan di¤er bir de¤iflken yaflt›r. Arafl-t›rmada yafl artt›kça yeme tutumu testinden al›nan pu-an ortalamalar›n›n azald›¤› belirlenmifltir. Calam ve ar-kadafllar› (1989) taraf›ndan yap›lan araflt›rmada da yafl ile yeme tutumlar› aras›nda anlaml› biri iliflki oldu¤u görülmektedir.
Yeme tutumlar› ile aras›nda anlaml› bir farkl›l›k bu-lunan son de¤iflken ise vücut kütle indeksidir. Yeme tu-tumu testinden yüksek puan alanlar›n normalden zay›f olduklar› görülmektedir. Söz konusu bu bulgu Robin ve arkadafllar›n›n (1998) anoreksiklerin de¤erlendirilme-sinde vücut kütle indeksinin de dikkate al›nmas› gerek-ti¤ini belirten bilgiyi destekler niteliktedir.
Bu araflt›rmada yaflan›lan yer, gelir düzeyi, harçl›k miktar›, ebeveynlerin alkol kullanmas›, spor yapma de-¤iflkenlerine göre yeme tutumlar› aç›s›ndan anlaml› bir farkl›l›k bulunmamakla özellikle profesyonel olarak bir sporla u¤raflman›n önemli bir risk faktörü oldu¤u bilin-mektedir (Anafarta, 2000). Araflt›rmam›zda düzenli ola-rak spor yapanlar›n say›s›n›n çok az olmas›n›n bu fark-l›l›¤›n nedeni oldu¤u düflünülmektedir.
Çal›flmam›zda da sosyo-ekonomik düzeyle yeme tu-tumu aras›nda anlaml› bir farkl›l›k bulunmam›flt›r. ‹z-mir, Erman ve Canat (1994) taraf›ndan yap›lan çal›flma-da ise üst gelir düzeyini örnekledi¤i düflünülen grupta al›nan yeme tutumu testi sonuçlar›n›n, di¤er gruplar-dan istatistiksel olarak anlaml› düzeyde düflük oldu¤u-nu belirtmektedir. Di¤er bir yandan da McClelland ve Crisp, (2001) anoreksiya nervozan›n üst sosyo-ekono-mik düzeyde alt ve orta sosyo-ekonososyo-ekono-mik düzeylere gö-re daha yayg›n oldu¤unu ifâde etmektedir. Sonuç olarak literatürde de yeme bozuklu¤unun yüksek veya düflük sosyo-ekonomik düzeyle ilgili olabilece¤i öne sürül-müflse de, bu konu kesinlik kazanm›fl de¤ildir (Rastam ve Gilberg 1991, Roijen 1992, Demir ve ark. 1998).
Ö¤rencinin harçl›k miktar› ile yeme tutumu aras›nda anlaml› bir farkl›l›k bulunmamakla birlikte Demir ve ar-kadafllar› (1998) yapt›klar› çal›flmada yeme bozuklu¤u tan›s› alm›fl olgu gurubunun haftal›k harçl›k miktarlar›-n›n daha fazla oldu¤unu bulmufllard›r. Fakat Altu¤ ve arkadafllar›n›n (2000) Türkiye’deki üniversite ö¤rencile-rinde yapt›klar› çal›flma sonucuna göre sosyo-ekonomik düzeyle yeme tutumlar› aras›nda anlaml› bir iliflki bu-lunmam›flt›r.
SONUÇ
Çal›flmam›z›n sonucunda yeme bozukluklar›n›n k›z-larda daha fazla oldu¤u, yaflla birlikte yeme tutumlar›-n›n de¤ifliklik gösterdi¤i, vücut kitle indeksi ile yeme tu-tumlar› aras›nda ters orant›l› bir iliflki oldu¤u görülmüfl ve anoreksiya nervozan›n oldukça seyrek görüldü¤ü so-nucuna var›lm›flt›r. Araflt›rma da dikkati çeken bir bul-gu âilenin ifllevselli¤i ile yeme tutumlar› aras›nda an-laml› bir iliflki bulunmamas›na ra¤men yurt d›fl›nda ya-p›lan bâz› çal›flmalar âilenin ifllevsel olmamas›n› bir risk faktörü olarak ele almaktad›r. Bu nedenle konuyla ilgili hem boylamsal çal›flmalar›n hem de daha genifl örnek-lem gruplar› üzerinde daha fazla say›da de¤iflken ile araflt›rmalar yap›lmas›n›n faydal› olabilece¤i düflünül-mektedir.
Araflt›rmam›zda elde edilen bulgular›n nedensel so-nuçlar olmaktan çok iliflkisel soso-nuçlar olmas› ve araflt›r-mada kendini de¤erlendirme araçlar› kullan›lm›fl olma-s› çal›flmam›z›n olma-s›n›rl›l›klar› araolma-s›nda yer almaktad›r.
KAYNAKLAR
Altu¤ A, Elal G, Slade P, Tekcan A (2000) The eating attitudes (EAT) in Turkish university students: relationship with soci-odemographic, social and individual variables. Eat Weight Dis; 5; 152-160.
Amerikan Psikiyatri Birli¤i (1994) Tan› Ölçütleri Tedavi El Kita-b›, (DSM-IV), Hekimler Yay›n Birli¤i.
Anafarta M (2000) Pathological eating attitudes and their predic-tors among Turkish adolescents: dancers vs. non-Dancers. Ortado¤u Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ya-y›nlamam›fl Yüksek Lisans Tezi.
Brotman AV, Herzog DB (1990) Eating Disorders. Manual of Cli-nical Problems in Psychiatry. Hyman SE, Jenike MA, editors. Boston/Toronto/London: Little, Brown and Company. Bonne O, Lahat S, Kfir R, Berry E, Kaztz M, Backer E (2003)
Pa-rent-daughters discrepancies in perception of family functi-on in bulimia nervosa. Psychiatry; 66; 244–254.
Calam R, Waller G, Slade P, Newton T (1989) Eating disorders and perceived relationships with parents. Int J Eating Dis; 9: 479-485.
Collins ME (1991) Body figure perceptions and preferences among preadolescent children. International J Eat Dis; 10; 199–208.
Crowther JH, Kichler JC, Sherwood NE, Kuhnert ME (2002) The role of familial factors in bulimia nervosa. Eat Dis; 10; 141-151.
Demir T, Eralp-Demir, Kayaalp ML ve ark. (1998) Yeme bozuk-lu¤u olan ergenlerin sosyo-demografik, ailesel ve kiflisel özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi; 9; 257–264.
Erol A,Yaz›c› F, Erol S, Kaptano¤lu C (2000) Anoreksiya nervoza-da belirti fliddetini yornervoza-day›c› olarak aile ifllevselli¤i ve benlik sayg›s›. Türk Psikiyatri Dergisi; 11: 17–22.
Erol A, Toprak G,Yaz›c› F (2002) Üniversite ö¤rencisi kad›nlarda yeme bozuklu¤u ve genel psikolojik belirtileri yordayan et-kenler. Türk Psikiyatri Dergisi; 13: 48–57.
Fonseca H, Ireland M, Resnick MD (2002) “Familial correlates of extreme weight control behaviors among adolescents”. Int J Eat Dis; 32: 441-448.
Gual P, Gaspar P, Martinez-Gonzales MA, Lahortiga F, Irala-Es-tevez J, Cervera-Enguix S (2002) Self-esteem, personality, and eating disorders: baseline assessment of prospective po-pulation –based cohort. Int J Eat Dis; 31, 261-273.
Gülerce A (1996). Türkiye’de Ailelerin Psikolojik Örüntüleri. ‹s-tanbul: Bo¤aziçi Üniversitesi Yay›nlar›.
Hoek WH, Hoeken D (2003) Review of the prevalence and inci-dence of eating disorders. Int J Eating Dis; 34;: 383-396. Jimerson SR, Pavelski R, Orliss M (2002) Helping Children With
Eating Disorders: Quessential Research on Etiology, Preven-tion, Assessment, and Treatment. Sandoval J, editor. Hand-book of Crisis Counseling, Intervention, and Prevention in the Schools, Second Edition. Mahwah, New Jersey London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
‹zmir M, Erman H, Canat S (1994) Ankara’da üç de¤iflik okulda uygulanan yeme tutumu testi sonuçlar›n›n de¤erlendirilme-si. Çocuk ve Gençlik Ruh Sa¤l›¤› Dergisi; 1; 70–74. Kagan, DM, Squires RL (1985) Family cohesion, family
adaptabi-lity, and eating behaviors among college students. Int J Ea-ting Dis; 4: 267-279.
Korkut F (2004) Okul Temelli Önleyici Rehberlik ve Psikolojik Dan›flma. Ankara: An› Yay›nc›l›k.
Lattimore PJ, Wagner H, Gowers S (2000) Conflict Avoidance in Anorexia Nervosa: An Observational Study of Mothers and Daughters. European Eating Disorders Review; 8.
Lindberg L, Hjern A (2003) Risk factors for anorexia nervosa: a national cohort Study. J Eating Dis; 34: 397–408.
McClelland L, Crisp A (2001) Anorexia nervosa and social class. Int J Eating Dis; 29: 150–156.
Nelson WL, Honore M (1999) Anorexic eating attitudes and be-haviors of male and female college students. Adolescence; 34; 621-633.
Ricciardelli LA, McCabe MP (2003) Sociocultural and Individual Influences on Muscle Gain and Weight Loss Strategies among Adolescent Boys and Girls. Psychology in the Scho-ols; 40(2).
Robin AL, Gilroy M, Dennis AB, (1998) Treatment of Eating Di-sorders in Children and Adolescents. Clinical Psychology Review 18(4). USA: Elsevier Science Ltd.
Savafl›r I Erol N (1989) Yeme tutumu testi: Anoreksiya nervoza belirtileri indeksi. Psikoloji Dergisi; 7: 19-24.
Smead VS, Richert AJ (1990) Eating attitudes test factors in an unselected undergraduate population. Int J Eating Dis; 9: 211-215.
Tozzi F, Sullivan PF, Fear JL, et al (2003) Causes and recovery in anorexia nervosa: the patients’ perspective. Int J Eat Dis; 34: 143-154.
Turnbull S, Ward A, Treasure J, Jick H, Derby L (1996) The de-mand for eating disorder care: an epidemiological study using the general practice research database. Brit J Psychi-atry; 169: 705-712.
Waller G, Slade P, Calam R (1990) Who knows best? Family inte-raction and eating disorders. Brit J Psychiatry; 156: 546–550. Wood KC, Becker JA, Thompson JK (1996) Body image dissatis-faction in preadolescent children. J Applied Development Psychol; 17: 85–100.
Young EA, McFatter R, Clopton JR (2001) Family functioning, peer influence, and media influence as predictors of bulimic behavior. Eating Behaviors; 2: 323–337.
Young EA, Clopton JR, Bleckley MK (2004) Perfectionism, low-self-esteem, and family factors as predictors of bulimic beha-vior. Eating Behaviors; 5: 273-283.
Zaimin W, Nuala MB, Justin AK, Andrew P (2004) Influences of ethnicity and socioeconomic status on the body dissatisfacti-on and eating behaviour of Australian children and adoles-cents. Eating Behaviors;
