Ölümünün 38. Yıldönümünde İ.
MEHMET BAŞARAN1
935-1946 yıllarında, ülkemizde ya şanan Cumhuriyet Dönemi eğitim atılımının temel kitabı.İkinci Dünya Savaşının başladığı yıllar da, ülkemizde de Cumhuriyet dönemi devrimlerini, yaşama biçimini halk topra ğında kökleştirecek bir ekin ve eğitim ka rizması başlıyordu. Diyordu ki karizma- cı başı İsmail Hakkı Tonguç: “Köy soru nu mihaniki surette köy kalkınması değil, anlamlı ve bilinçli bir şekilde köyün içten canlandırılmasıdır. Köylü insanı öylesine canlandırılmalı ve bilinçlendirilmelidir ki, bir daha onu hiçbir güç kendi hesabına ve insafsızca sömüremesin.”
Zaten Kurtuluş Savaşının ana felsefesi de, dış ve iç sömürüye son vermek, hal kın gerçek kurtuluşunu sağlamak değil miydi?
Özellikle vurguluyor dünya eğitbilimi- ni iyi bilen Tonguç: “ Kalkınma değil, can
landırma” .Geniş kapsamlı edi, kanlı ya-
şambilimsel açıdan özgün bir eğitim teri mi oluyor canlanma. Eski üretim yaşamı nın koşullanmışlıklarından, donmuşlu- ğundan, yazgıcılığından, ölgünlüğünden
kurtulmak demek... Duygusal, düşünsel, ekinsel yaşamın, bir bütün olarak iş için de canlandırılıp ge liştirilmesi; insanın içinden uyandırıla rak, yazgısını değişti recek güce ulaştırıl ması...
“Köy” , sözcüğü
nün yerine “Türk toplumu” konursa, Enstitülerle nasıl bir yaşam biçiminin ger çekleştirilmek istendiği daha iyi anlaşılır. Büyük eğitimci Tonguç, Türkiye’nin kurtarıcısı Mustafa Kemal gibi kendini, halkı eğitim hakkına kavuşturmaya, Kur tuluş Savaşı’nı eğitim kesiminde sürdür meye adamıştır. Bu savaş, bilimin yol gös tericiliğiyle gerçekleşecektir. Bu yüzden araştırmalara, incelemelere yönelmiştir.
Köyde Eğitim (1938) adlı yapıtının ar
dından, Canlandırılacak Köy (1939) ya yımlar. Vakıf, bu yapıtın 1947’de yapılan ikinci baskısından sonra, üçüncü baskısı nı sunuyor okurlara. 752 sayfalık yapıt:
“ Köy Meselesi .ye Köylerimiz” , “Köyü Canlandıracak Öğretmen ve Uzmanları
S A Y F A 6
•TA B812*
Hakkı Tonguç
— II
Yetiştirme Meselesi”, “Canlanmaya Baş layan Köy” başlıklı üç bölümden oluş
maktadır. Kitşbırt sonunda “Özet” , bir de İngilizce “Özet” , fotoğraflı bölüm ve yazarın yaşamövküsü yer almaktadır.
Yapıtın ikinci basımı, Köy Enstitüleri- aldıı
ne saldırıların başladığı 1947 yılında ya-. Elli yıl sonra yapılan üçüncü bas- bu. Okurken demokrasi döneminde halkımıza yapılan büyük ihanet daha iyi anlaşılıyor. Kendisine acılar çektirilen, Enstitülerin “Tonguç Babası ”, okurun gözünde daha bir büyüyor.
İsmail Hakkı Tonguç’un Eğitim Yoluy
la Canlandırılacak Köy adlı yapıtı, günü
müz eğitimine ve geleceğe ışık tutan öz gün bir yapıt. Bağımsız Türkiye’nin, dün ya eğitimine katkı sayılan Köy Enstitüle rinin yaratıcısı Tonguç’un ilginç ürünü. Engin Tonguç’un: “Bir eğitim devrimci
si: İsmail Hakkı Tonguç (yaşamı, öğreti si, eylemi) adlı yapıtla birlik
çok yerinde ve yararlı. ı
te okunması
Eğitim Yolu ile Canlandırılacak Köy/
1. H akkı Tonguç/ Köy Enstitüleri ve Çağ daş Eğitim Vakfı Yayınları/ Üçüncü B ası/ A nkara/ 752 s.
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
