Türk Mikrobiyol Cem Derg (2003) 33: 12-15
12
Çeflitli Klinik Örneklerden ‹zole Edilen Stafilokok
Suflla-r›n›n Fusidik Aside Duyarl›l›klaSuflla-r›n›n Araflt›r›lmas›
Halil YAZGI(*), Mustafa ERTEK(**), Osman AKTAfi(*)
ÖZET
Ocak-Aral›k 2001 tarihleri aras›nda çeflitli klinik örneklerden izole edilen 182 Staphylococcus aureus ve 273 koagülaz-nega-tif stafilokok (KNS) suflu incelenmifltir. Sufllar›n metisilin ve fusidik aside duyarl›l›klar› agar disk difüzyon yöntemiyle araflt›-r›lm›fl S. aureus sufllar›n›n 66 (%36.3)’s› ve KNS’lar›n 108 (%39.6)’i metisiline dirençli bulunmufltur. Metisiline dirençli Staphylococcus aureus (MRSA) sufllar›n›n 61 (%92.4)’i, metisiline duyarl› Staphylococcus aureus (MSSA) sufllar›n›n 109 (%94.0)’u, metisiline dirençli negatif stafilokok (MRKNS) sufllar›n›n 91 (%84.3)’i ve metisiline duyarl› koagülaz-negatif stafilokok (MSKNS) sufllar›n›n 147 (%89.1)’si fusidik aside duyarl› olarak saptanm›flt›r.
Bu sonuçlar fusidik asidin stafilokok infeksiyonlar›n›n tedavisinde iyi bir alternatif ilaç olabilece¤ini göstermifltir. Anahtar Kelimeler: Stafilokok, antibiyotik duyarl›l›¤›, fusidik asit
SUMMARY
Investigation of Fusidic Acid Susceptibility of Staphylococcus Strains Isolated from Various Clinical Specimens The investigated material comprised 182 Staphylococcus aureus and 273 coagulase-negative staphylococci strains isolated from various clinical specimens during the period from January 2001 to December 2001. Methicillin and fusidic acid sensi-tivity were determined by agar disk-diffusion method. Sixty-six (36.3 %) of Staphylococcus aureus and 108 (39.6 %) of co-agulase-negative staphylococci strains were methicillin-resistant. 61 (92.4 %) of methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) strains, 109 (94.0 %) of methicillin-sensitive Staphylococcus aureus (MSSA) strains, 91 (84.3 %) methicillin-resis-tant coagulase-negative staphylococci (MRCNS) strains and 147 (89.1 %) of methicillin-sensitive coagulase-negative staph-ylococci (MSCNS) strains were sensitive to fusidic acid.
These results indicated that fusidic acid may use as a good alternative drug for treatment of the staphylococcal infections. Key words: Staphylococci, antibiotic susceptibility, fusidic acid
G‹R‹fi
Fusidik asit, ilk kez Deuteromycotina (Fungi Imper-fecti) üyesi Fusidium coccineum’un fermentasyon ürünlerinden izole edilen steroid benzeri bir antibi-yotik olup bakterilerde protein sentezini ribozomlara ba¤lanmadan inhibe eder. Bakterilerde protein sente-zi, peptidil tRNA’n›n ribozomlarda peptidil bölgesi-ne translokasyonu sonucu gerçekleflir. Bu ifllem için GTP’nin hidrolizi ve elongasyon faktör G (translo-kaz) gereklidir. Fusidik asit ribozom elongasyon fak-tör G-GTP inorganik fosfat kompleksini stabilize eder ve sonuçta GTP hidrolizi inhibe olarak polipep-tid zincirin uzamas› durur. Bu özgül etki mekaniz-mas› sayesinde fusidik asit ve di¤er antibiyotik
grup-lar› aras›nda çapraz direnç görülme olas›l›¤› oldukça düflüktür (1,2). Giardia lamblia ve Plasmodium fal-ciparum gibi protozoonlar üzerinde de antiprotozoal aktiviteye sahip olan bu antibiyotik özellikle baflta koagülaz olumlu ve olumsuz stafilokoklar olmak üzere baz› Gram olumlu bakteriler ve ayr›ca Neisse-ria türleri, Bordetella pertussis, Moraxella catarrha-lis ve in-vitro olarak Mycobacterium tuberculosis üzerinde de etkilidir(1-7).
Günümüzde stafilokoklar›n metisiline karfl› kazand›-¤› direnç, bu bakterilerle meydana gelen infeksiyon-lar›n tedavisinde sorunlara yol açmakta ve yeni teda-vi yöntemlerinin gelifltirilmesini gerekli k›lmaktad›r. Metisiline dirençli stafilokoklar için etkili oldu¤u
bili-(*)Atatürk Üniversitesi T›p Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Erzurum. (**)Atatürk Üniversitesi T›p Fakültesi ‹nfeksiyon Hastal›klar› ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Erzurum.
H. Yazg› va ark., Çeflitli Klinik Örneklerden ‹zole Edilen Stafilokok Sufllar›n›n Fusidik Aside Duyarl›l›klar›n›n Araflt›r›lmas›
13 nen fusidik asidin yöremizde izole edilen sufllar
üzerin-deki etkisinin saptanmas› amac›yla bu çal›flma planlan-m›flt›r.
GEREÇ ve YÖNTEM
Mikrobiyoloji laboratuvarlar›na Ocak-Aral›k 2001 ta-rihleri aras›nda gönderilen örneklerden 182 S. aureus ve 273 koagülaz olumsuz stafilokok (KNS) olmak üzere toplam 455 sufl izole edilmifltir. Sufllar›n me-tisiline duyarl›l›klar› 1 μg oksasilin içeren diskler
ile, fusidik aside duyarl›l›klar› ise 10 μg’l›l diskler (Oxoid) ile Mueller-Hinton agarda disk difüzyon yöntemiyle belirlenmifltir. Fusidik asit direnci Co-mite de L’antibiogramme de la Societe Francaise de Microbiologie (Fransa Mikrobiyoloji Derne¤i Antibiyogram komitesi) taraf›ndan belirlenen kri-tere göre saptanm›flt›r (8). 10 μg fusidik asit içeren disklerle (Oxoid) zon çap› ≥22 mm olanlar du-yarl›, <14 mm olanlar dirençli kabul edilmifl-tir. Oksasilin direnci ise NCCLS M100-S9 stan-dartlar›na göre disk difüzyon yöntemiyle belirlen-mifltir (9). Çal›flmam›zda kontrol suflu olarak S. au-reus ATCC 25923 kullan›lm›flt›r
BULGULAR
Çeflitli klinik örneklerden izole edilen S. aureus
sufl-lar›nda % 36.3 ve KNS suflsufl-lar›nda % 39.6 oran›nda metisilin direnci gözlenmifltir (Tablo 1, 2). Tüm sufl-lar için fusidik aside duyarl›l›k oran› % 89.7 osufl-larak bulunmufltur, KNS sufllar›n›n ise S. aureus sufllar›na oranla fusidik aside daha dirençli olduklar› görül-müfltür (Tablo 3).
TARTIfiMA
Stafilokoklar insan vücudunun hemen her bölgesin-de infeksiyonlara nebölgesin-den olan ve özellikle hastane infeksiyonlar›nda önemi günden güne artan Gram pozitif, fakültatif anaerop bakterilerdir. Bu bakteriler hastane kaynakl› kateter infeksiyonlar›, yara in-feksiyonlar› ve toplum kökenli deri ve yumuflak
do-Örnek Yara Kan ‹drar Kulak Di¤er Toplam
Toplam Sufl Say›s› 108 101 37 16 11 273 % 39.9 41.6 37.9 31.3 36.4 39.6 % 60.1 58.4 62.1 68.7 63.6 60.4 Say› 43 42 14 5 4 108 Say› 65 59 23 11 7 165 MSKNS MRKNS
Tablo 1.Klinik örneklere göre izole edilen KNS sufllar›n›n metisiline duyarl›l›klar›
Örnek Yara Kan ‹drar Kulak Di¤er Toplam
Toplam Sufl Say›s› 59 53 31 20 19 182 % 34.6 39.6 41.2 35.0 36.8 36.3 % 64.4 60.4 58.3 65.0 63.2 63.7 Say› 21 21 10 7 7 66 Say› 38 32 21 13 12 116 MSSA MRSA
Tablo 2.Klinik örneklere göre izole edilen S.aureus sufllar›n›n metisiline duyarl›l›klar›
Tablo 3.‹zole edilen stafilokok sufllar›n›n fusidik aside duyarl›l›klar›
Sufllar MRSA MSSA MRKNS MSKNS Toplam Say› 5 7 17 18 47 % 92.4 94.0 84.3 89.1 89.7 % 7.6 6.0 15.7 10.9 10.3 Say› 61 109 91 147 408 Dirençli Duyarl› MSKNS:Metisiline duyarl› koagülaz negatif stafilokok MRKNS :Metisiline direçli koagülaz negatif stafilokok
Türk Mikrobiyol Cem Derg 33:12-15
14
ku infeksiyonlar›n›n en s›k etkenlerinden biridir. Ayr›ca diyabetiklerde, kanser hastalar›nda ya da kronik karaci¤er, böbrek rahats›zl›¤› olanlarda ve eroin, esrar gibi uyuflturucu ba¤›ml›lar›nda ciddi in-feksiyonlara yol açarlar.
Son y›llarda beta-laktam antibiyotiklere ve metisili-ne dirençli stafilokoklar›n artmas› ile birlikte bu bak-terilerle ortaya ç›kan infeksiyonlar›n tedavisinde pe-nisilin, penisilin+beta laktamaz inhibitörleri, sefalos-porin ve karbapenemlerin kullan›lmas› s›n›rlanm›fl-t›r. Böyle infeksiyonlar›n tedavisinde en baflar›l› an-tibiyotik grubu glikopeptidlerdir. Bir glikopeptid olan vankomisine karfl› dünyada henüz ciddi anlam-da stafilokok direnci bildirilmemifltir. Bu ilac›n anlam-da tedavide s›k kullan›lmas› durumunda zamanla etkin-li¤ini kaybedebilece¤i korkusu her zaman olmufltur. Böyle olunca da metisilin direnci gösteren stafilokok infeksiyonlar›n›n tedavisinde alternatif antimik-ro-biklerin kullan›m› bu antimikrobi¤e karfl› geliflebile-cek direnci erteleme olana¤›n› sa¤layacakt›r. Çal›flmam›zda MRSA sufllar›n›n en yüksek oranda izole edildi¤i klinik örnek idrar (% 41.7) olup bu-nu kan (% 39.6), kulak (% 35) örnekleri izlemifltir. MRKNS sufllar› ise en yüksek oranda kan (41.6), ya-ra (% 39.9) ve idya-rar (% 37.9) örneklerinden izole edilmifltir. Tüm klinik örneklerden izole edilen S. aureus sufllar›nda metisilin direnci %36.3, KNS sufllar›nda ise % 39.6 olarak bulunmufltur (Tablo 1, 2). Buna göre stafilokok infeksiyonlar›n›n yaklafl›k 1/3 ünde tedavide sorun olas›l›¤› ortaya ç›kmaktad›r. Yap›lan çal›flmalarda metisiline dirençli stafilokok sufllar›na in-vitro olarak yüksek oranda duyarl› ol-duklar› saptanm›flt›r. Çal›flmam›zda fusidik asidin izole etti¤imiz MSSA sufllar›n›n % 94.0, MRSA sufllar›n›n % 92.4, MSKNS sufllar›n›n % 89.1 ve MRKNS sufllar›n›n % 84.3 ‘üne etkili oldu¤u, tüm sufllarda fusidik aside in-vitro duyarl›l›k oran›n›n % 89.7 oldu¤u saptanm›flt›r (Tablo 3).
Türkiye'de yap›lan di¤er çal›flmalarda da fusidik asi-din gerek MRSA ve gerekse de MSSA sufllar›na kar-fl› in-vitro olarak oldukça etkili bir antibiyotik oldu-¤u rapor edilmifltir. Örne¤in; Çavuflo¤lu ve ark (10) 1998 y›l›nda yapt›klar› çal›flmalar›nda kan kültür-lerinden izole edilen S. aureus izolatlar›nda fusidik asit duyarl›l›¤›n› % 92.4, 1999 y›l›nda yapt›klar›
ça-l›flmalar›nda ise % 93.2 olarak bulmufllard›r (11). Erdemo¤lu ve ark (2) taraf›ndan 1999 y›l›nda ‹stan-bul’da yap›lan çal›flmada fusidik asit duyarl›l›¤›n› oksasiline duyarl› S. aureus sufllar›nda % 96.8, oksa-siline dirençli S. aureus sufllar›nda % 92.3 oksaoksa-siline duyarl› koagulaz negatif stafilokok sufllar›nda % 89.2, oksasilin dirençli KNS sufllar›nda % 85.1 ola-rak saptam›fllard›r. Özekinci ve ark (12) MRSA sufl-lar›nda % 18.9, MSSA suflsufl-lar›nda ise % 4.2 oran›n-da fusidik aside direnç saptam›fllard›r. Bu çal›flmaoran›n-da MRSA sufllar›ndaki fusidik asit direnci bizim sonuç-lar›m›za göre yüksek oldu¤u görülmüfltür.
Gerek bu çal›flmalarda ve bu çal›flmalarda at›f yap›-lan pek çok çal›flmada ve gerekse de taraf›m›zca ya-p›lan çal›flmada fusidik asit duyarl›l›k oranlar›n›n MRSA ve MSSA sufllar› için oldukça yüksek oldu¤u saptanm›flt›r. Elde etti¤imiz sonuçlar ›fl›¤›nda bölge-mizdeki metisiline dirençli sufllar dahil tüm stafilo-kokkal infeksiyonlar›n tedavisinde fusidik asidin al-ternatif bir ilaç olarak de¤erlendirilebilece¤i görüflü-ne var›lm›flt›r.
KAYNAKLAR
1. Collignon P, Turnidge J:Fusidic acid in vitro activity. Int J Antimicrob Agents 12 (Suppl 2): 45 (1999). 2. Erdemo¤lu A, Özsoy MF, Emekdafl G, ÖncülO, Pah-sa A:‹drardan izole edilen oksasiline duyarl› ve dirençli stafilokok sufllar›n›n fusidik asit ve di¤er antimikrobik maddelere duyarl›l›klar›. Türk Mikrobiyol Cem Derg 30:6 (2000).
3. Inge PM, Farthing MJ:A Radiometric assay for anti-giardial drugs. Trans R Soc Trop Med Hyg 81: 345 (1987). 4. Farthing MJ, Inge PM:Antigiardial activity of the bi-le salt-like antibiotic sodium fusidate. J Antimicrob Che-mother 17: 165 (1986).
5. Black FT, Wildfang IL, Borgbjerg K:Activity of fu-sidic acid against Plasmodium falciparum in vitro. Lancet 1 (8428): 578 (1985).
6. Yalç›n A, Hoflgör M, Hilmio¤lu S:Fusidik asit ve sip-rofloksasin ile indüklenen s›çan karaci¤er mikrozomal si-tokrom P-450’nin spektral de¤iflikliklerinin karfl›-laflt›r›l-mas›. ‹nfeks Derg 13 : 473 (1999).
7. Çavuflo¤lu C, Saydam CÇ, Burhano¤lu D, Özkalay N, Bilgiç A:Mycobacterium tüberculosis’in fusidik aside karfl› duyarl›l›¤›n›n proporsiyon dilusyon yöntemi ve E test ile karfl›laflt›r›lmas›. ‹nfeks Derg 14: 201 (2000). 8. Comite de L’antibiogramme de la Societe Francaise de Microbiologie. Communique Path Biol 44: 1 (1996). 9. Performance standarts for antimicrobial susceptibility testing ; Ninth informational supplement. M100-S9 Penns-ylvania USA. (1999).
H. Yazg› va ark., Çeflitli Klinik Örneklerden ‹zole Edilen Stafilokok Sufllar›n›n Fusidik Aside Duyarl›l›klar›n›n Araflt›r›lmas›
15 10. Çavuflo¤lu C, Badak Z, Tünger A, Hilmio¤lu S,
Gü-zelant A, Bilgiç A:Kan Kültürlerinden soyutlanan Staph-ylococcus aureus ve koagülaz negatif stafilokok izolatlar›-n›n fusidik aside in vitro duyarl›l›klar›. ‹nfeks Derg 12: 467 (1998).
11. Çavuflo¤lu C, Hilmio¤lu S, Dibek MA, Afflar ‹, Tümbay E:Kan kültürlerinden soyutlanan Staphylococ-cus aureus kökenlerinin in vitro antibiyotik duyarl›l›klar›. ‹nfeks Derg 13: 497 (1999).
12. Özekinci T, Özerdem N, Atmaca S:Fusidic acid sus-ceptibilities of meticillin-sensitive and meticillin-resistan-ce Staphylococcus aureus strains. Mikrobiyol Bült 35: 25 (2001).
