I
,
- 7- T S 0 2 - W 9 ■‘A r J- y ;'Jp» J % ¿fo, tf>.* * * &
I
■ fy ^ ( x h ( //Z ffg ,i *1 'äi S . g f b k , ^ d& f£i% : ¿ 3 & % $ (> H ‘. . İ s t ..- ,../ « .
/ . £ > A fftA T fi/ A S S A (i).--/,.> .. ..V O f t c n - V J l- C W l
a « * . ° j r u v J ^ d iy }\ ^ S } l o ^ d u J & t k i A
/
£,/..• HL. ** ¿tanıması wu. itx SJK.ioa ISuA-wtr*»*
/■""fa.U«.,A>.ji.*n.-%i\e /-■//.■ . ^ . v . /.;•/. > IIM M < ■ « !•/«' / i f / « « - .■ > -> «’ I ^ r v r n i M - n y n r ,«<i- « e «¿A.,*».Ğ „ ¿»s./ya. ,,, İ /L /& ,u
Ç*t,w/.y.-*\^ /<*«i 'V)// « Ji&n 1911 Idhiy) CTj
VlV' t Lk DiHKuyuViH Okmchal :
v s k .7»»‘.\
k\i. ^YÄYAY AY ^Y ÄY ^Ä Y AN K ir
Mısır Hıdivi'nin Ali Muhiddin Hacıbckir’e “Cefn/WÎ>ai/"ünvanı verdiğine dair 5 Şubat 1911 tarihli berat. ^Y Ä Y ^Y ^Y Ä Y ^A Y r^Y
■ v ^ g j a g g - g a a z s ^ E K g ı? yyryacar-'-'-j' * T £ t s ^ a g g a ^ f a T a a s a ^ ' - y T r a ^ j ^ ^ • ; ^ • .■ .« ¿ .f c a a B s a r o v ,
Ali Muhiddin Hacıbcjcir’c II. Abdülhamid taralından verilen dördüncü rütbeden NİŞAN-/OSM A N N e dair
berat.
2 § '}j ^
n ı f-\\v
A M
« i - ''¿ ■ iilp ' W E L TA U S S TE LL U N G 1873 IN WIEN:'IHN.DİE INTERNATIONALE JURY
'%
HERRN
H A D J I B E K İ R
İN CONSTANTINOREL (TÜRKEI) DIEV E R D I E N S T - M E D A I L L E
t
t
t
, ? K
^^tîî^îK -K îI^: .3k. • *î /iX/WtABMA-XJ
1873 Viyana Dünya Fuarı’ndan Hacı Bekir Müessesesine verilen Liyakat madalyası ve belgesi.
. . . i ıf'r* 4* - * v * V^ *>'tL ;■ a
THE BOARD OF DIRECTORS OF THE NEW YORK WORLD'S FAIR 1939 BY THESE PRESENTS CERTIFIES THAT
o
t
: U
c
,
HAS EXHIBITED IN THE NEW YORK WORLD'S FAIR 1939 AND HEREBY CONVEYS ITS "HIGH APPRECIATION OF THE SUBSTANTIAL CONTRIBUTION WHICH THIS EXHIBIT
Ha s MADE TOWARD THE SUCCESS OF THE FAIR. :____ ^ . . .
PRESIDENT CHAIRMAN
O F T i l t BO ARD O F DIRECTORS
Ali Muhidin Haetbekir, Büyükada Belediye Gazinosunda (1946).
f a a S B i B g 4 8 » ^ ^ ^ ^ ^ *jS4îıılN ü » ı^ N i y ı
"Akide" şekerini piyasaya sürdü. Yaptığı tar- çınlı, portakallı ve vanilyalı akideler kısa süre de halkın beğenisini kazandı. Bir süre sonra işi büyüterek akidenin yanında lokumu, o zaman ki deyimi ile "Rahalü'l-hUtkum"u da çıkararak bugünkü büyük ününe ulaştı. Bunu çıkardığı kurabiyeler izledi. Lokum ve akide şekerinde en üstün kaliteyi elde ettiği için II. Malımın!, onun şekerlerini sarayında yapılanlara tercih ederdi. Bu yüzden ona "SekercibuşTİlk payesi ile Birinci rütbeden NİŞAN-I OSMANÎ verdi. Ünü İstanbul ve Türkiye dışına taştı. Şeker ve lokumları İstanbul'dan dönen bir yabancının Türkiye'den getireceği en değerli armağanların başında sayılıkla Büyük oğlu Alınıcd Bey ile küçük oğlu Muhaldin Bey de babalarının dük kânında çalıştılar. Oldukça yaşlanan Bekir, Hac’a gittikten sonra (1817-1820) kurduğu mü essese “Haabckir" adını aldı. Zamanla şekeri dünyaca ün kazanan Bekir Efendi nin, o devir de İstanbul'da bulunan Maltalı İtalyan, Ressam Amadco Prcziosi tarafından bir resmi yapıl mıştır. (Resmin aslı Paris'le Loııvre Miizesi’nde- dir). Zamanla ünü ağızdan ağıza dolaşan lo kumlara halk arasında türlü adlar verilmiştir. Bu adlardan biri de "Hamın bidesi" idi. İstan bul’u ziyaret eden Alman İmparatoru II. Wil- lıclm'in eşi İmparatoriçe Augusta, lokumların nasıl yapıldığını merak ederek dükkâna gelmiş ve kalfaların ellerinde küreklerle iri kazanları karıştırmaları hoşuna gitmiş, kendisi de kürek lerden birini •eline alarak bir süre kazanı karış tırmıştır. Türk lokumunun dünyaca tanınması da Hacı Bekir sayesinde olmuştur.
Bekir’in-dükkânından lokum alan bir İngiliz turist, he diye olarak İngiltere'ye götürdüğü lokumları “Turkislı Dclight» adıyla tanıtmıy, zamanla bu ad yayılmıştır. Fransa ve Balkanlarda ise "Lo kman" s eya “Locounı”adiyle tanınmıştır. Hacı Bekir, ölümünde (1850-1858) Eyüb Sudan'daki aile mazarlığına gömülmüştür.
Hacı Bekir ölünce (1880-1858) Bahçcka- pı'daki dükkânı oğlu Mehmet Mulıiddin, o da ölünce torunu Ali Mulıiddin Hacıbekir (Doğa nın 1801) işletmiştir. Bu arada sarayın şckcrci- başılık unvanı da babadan oğula ve toruna de vam etmiştir. Bu dönemde müessesenin iştirak ettiği uluslararası fuarlardan 1873 Viyana Fua rında gümüş madalya, 1888 Kölıı Fuarı’nda gümüş madalya, 1897 Brüksel Fuarında altın madalya, 1906 Fransa Fuarı’nda altın madalya kazanmıştır (Rakınız belseler bölümüne). Mü essesenin A.B.D., Mısır, Fransa, Hollanda ve İngiltere’de şubelerinin açılması, Türk şekerle melerinin dünyaya tanıtılmasında önemli rol oynamıştır. Bugün bu şubeler temsilciliklere dönüştürülmüş olup sadece Kahire’deki şube faaliyettedir.
1870 yılları civarında şekercilerin en çok bulunduğu yer İstanbul'da Bahçekapı’dır. Balı- çckapı'daki şekercilerden Hacı Bekir'in dama dı Osman Efendi de usta bir şekerci olarak ta nınmıştır. Necmeddin Efendi de Hacı Bekir'in ün yapmış çıraklarından biri olarak bilinmek ledir.
Torun Ali Mulıiddin Hacıbckir-dönemi mü essesenin en parlak dönemidir. Bu dönemde Bahçekapı mağazasına ek olarak Karaköy, Ga
lata, Tepebaşı, Pangaltı, Çarşıkapı, Beyoğlu, Parmakkapı, Kadıköy satış şubeleri açılmış, 1939 New York Fuarı’nda büyük başarı kaza nılmıştır. Mısır'da Kahire ve İskenderiye şube lerinin kurulması, 1911 yılında Mısır sarayı’nın şekercibaşılık unvanının da elde edilmesi Ali Mulıiddin Hacıbekir dönemine rastlar.
Ali Mulıiddin Hacıbekir 31/12/1974 tari hinde vefat ettiğinde, istimlâk v.b. sebeplerle kapatılmış şubeler dışında İstanbul'da Bahçc- kapı'da iki, Beyoğlu, Parmakkapı, Karaköy ve Kadıköy'de birer olmak üzere 6 satış mağazası, 3 imalâthane ve bir fabrikadan oluşan müesse se vereselerin ortak olduğu iki anonim şirket haline dönüştürülmüştür. (İlacı Rekir Lokum ve Sekerli Mamüller Sanayii A.Ş. ve Ali Mıdıid- diıı Hacı Rekir Şekercilik Ticaret A.S-) Ali Mu- lıiddin Hacıbekir’in vârisi olarak eşi Hayriye Hacıbekir ve kızı aliye bulunmaktadır. Aliye Hanım, şirketlerin Genel Müdürü Doğan Şa- hin’Ie evlidir. Bu evlilikten Nâzlı Nilüfer ve Emine Hande adlı iki kız çocuğu dünyaya gel miştir.
1892 yılında İstanbul’da doğan Ali Mulıiddin Hacıbekir, 1777’dc Balıçckapı’da açılan Hacı- bekir müessesesinin ilk kurucusu Hacıbekir’in torunu ve Hacı Muhiddin’in oğludur. Annesi Reşk-i Melek Hanım’dır.
Özel öğrenim gören ve Fransızca öğrenen Hacıbekir, müessesesinin Bahçekapı merkezin den başka Karaköy, Galata, Tepebaşı Pangaltı, Çarşıkapı, Beyoğlu (2 ad), Kadıköy, Ankara, İzmir gibi şubelerini açarak ülke içinde
Şckcıci Hacı Muhiddin.
ı.
nıcsini sağlamakla yetinmedi. Bruxelles, Kahi re, Londra ve Lefkoşe (1912) şubelerini açarak ve İzmir, Polonya, Viyana (1872), Bruxelles (1879), Fransa (7906), New York (1939) fuar ve sergilerine pavyonlar düzenleyip katılarak Hacı- bekir lokum, şeker ve şekerlemelerini dünyaca ünlü etti. Hacıbckir, bu fuar ve sergilerde kazan dığı altın madalyalarla müessesesini uluslararası bir ticaret kuruluşu düzeyine yükseltti.
Ali Muhiddin Hacıbckir, Büyükada iskelesi
Yalışi Bey Sokağındaki (Nizanı) Vedad Bey F.vi (1920). Bu ev, sonradan Ali Muhiddin Hacıbekir’in konutu olmuştu.
VEDAD BEY EVİ
Nizam caddesi, Yahşi Bey sokağında
807 m2’lik bir alanda yer alan 10 numara
lı iki katlı ahşap bahçeli ev,
Mimar Vedad
Bey
( Tek) {-7'” tarafından Yunan uyruklu
Dimitri Kozmeto’nun 3075 rrr’lik arazisi
üzerine (Mart 1920) kendisi için konut
olarak inşa edilmiş (1935) ise de, altı yıl
sonra
Ali Muhiddin Hacı Bekir’e
satılmış
(24 Kasım 1941){211) Ali Muhiddin Bey’in
ölümünden (30 Aralık 1974) sonra kızı
Aliye ŞahinV2™’
geçmiştir (8 Ekim 1982).
Ev son sahibesi tarafından kârgire çevril
miştir.
(276) Mimar Vedad Tck’in biyografisi için Bk. s.41-42. (277) 1760-1763 yılları arasında Kastamonu’nun Araç
ilçesinde doğan Hacı Bekir Efendi, Fazlıoğulla- rından Ahmed Ağa’nın oğlu. Küçük yaşta İstan bul’a giderek Hamidiye Medrdesesi’ne yazıldı. Medresedeki dersleri yanında şekerciliğe merak sardı ve zaman buldukça medresenin yakınında bulunan şekerciye uğrayarak şekerin nasıl yapıl
dığını öğrendi. Bahçekapı’da bir dükkân açtı (1777). O tarihe kadar Türk şekerciliği diye bir şey yoktu ve halk bir takım Halepli, Şamlı ve Hacı Babaların yaptığı iç bayıltıcı baharatlı şe ker yiyordu. Ancak Galata ve Beyoğlu’nda bu lunan birkaç büyük şekerci Avrupa şekerleri ve şekerlemeleri çıkarıyordu. Hacı Bekir baş kalarını taklit etmekle değil, yeni bir şey bul makla işinde başarılı olabileceğini düşünerek
Ali Muhiddin Hacıbckir’in damadı yüzme rekortmeni Doğan Şahin, 3 Ekim 1961 günü 14 saat 21 dakikalık amansız bir mücadele vererek Manş Denizi’ni geçtikten sonra.
Belge: 45
B A , D .1. 77171; 18 Rebiulahir 1303 (24
Ocak 1886)
□ Şekerci Hacı Bekir oğlu Hüseyin Efen-
di’nin padişahın şekercibaşısı ünvanını
taşıyan bir levhanın, dükkânının üstüne
asmasına izin veren irade-i seniyye.
Şekerci Hacı Bekirzâde Hüseyin Efendi
nin “Zât-ı Hazret-i Şehriyârî’nin Şekerci
Başısı” unvanını hâvi dükkânı üzerine bir
levha ta 'lik eylemesi istiday-ı vaki ’ı üzerine
rehin-i nıüsaadc-i seniyye-ı cenâb-ı Pâdi
şâhı olmağla ifay-ı muktezası bâtında
emr-ü ferman hazret-i men leh-ül emrin
dir.
Bende
18 Rebiulevvel 303
Süreyya
ve 12 Kânun-ı Sâni 301
(278)4 Şubat 1931'de İstanbul’da doğan Doğan Şa hin, Vefa Kulübü yöneticilerinden, spor adamı Saim Şalıin’in oğludur. Yüzme sporuna küçük yaşta başladı. Uzun mesafe yüzme müsabaka larında kendini gösterdi. I3u dalda ilginç re korların sahibi oldu. 1950’li yıllarda elde etliği özel rekorlarını şöyle sıralayabiliriz:
Aııadolukavağı-Büyiikada (I.! sual 02 dakika)
Belge: 46
Q Ali Muhiddin Haeıbekir’e II. Abdülha-
mid tarafından verilen IV. Rütbe Nişan-ı
Osmanî’ye dair berat. Bu beratta Hacı Be
kir’in “Şekercibaşı" unvanına sahip olduğu
görülmektedir. Belgenin aslı Müessesenin
bugünkü Genel Müdürü Doğan Şahin
Bey’in odasında asılıdır. Beratta şunlar
yazılıdır:
“Şekercibaşı Hacı Bekir Efendizâde m ü
teveffa Muhiddin Efendi'hin mahdumu kî-
divet’ül emâsil ve'l akrân A li Efendi ziyde
kadrihünun sezâvar-i atıfet-i saniye-i sünûh
ve südur olan emr ü irade-i ihsarıade-i şeh-
südur olan emr ü irade-i ihsan ade-i şeh-
riyârânem mucibi âlisi üzere kendisiine ni-
şan-ı âli-i Osm anî’nin dördüncü rütbesin
den bir k ıt’a inayet ve ihsan kılınmış oldu
ğunu mutazammın iş bu berat-ı âlişanım
isdar olundu. Hurrere fil-vevm tasi'inşer
1953 yılında
Dölmabahçe-Florya (8 saat 15 dakika) 1954 yılında
Büyiikada Turu (5 saat 10 dakika) 1954 yılın da.
En büyük başarısını 1961 yılında elde etti. 3 Ekim 1961 günü 14 saat 21 dakikalık amansız bir mücadeleden sonra Clais’den Dover'c
yüz-min şehri Muharremü'l haram li-sene er
im ’a ve işrin ve selâsemie ve elf. ”
29 Muharrem 1324 (1906)
Belge: 47
□ Mısır Hidivinin Ali Muhiddin Hacıbe-
kir’e “Çeşnicibaşı " unvanı verdiğine dair 5
Şubat 1911 tarihli berat. Bu belgenin aslı
da Doğan Şahin Bey'in odasında duvara
asılmıştır.
DAİRE KHASSA DU KHÉDIVE
Par Ordre de S. A. le Khédive, le Direc
teur Général de la Daira K hassa délivre â
Monsieur A li Mouhedin Hadji Bekir le
Titre de: «Fournisseurde S.A. K hédive”
l ’autorisanto à en faire telle Mention que
de Droits.
Le Titre n 'implique ni Droits ni Privilè
ge exclusif.
Donné au Palais d ’A bdine au Kaire.
Le Cinquième jou r du Mois de Levrier
An 1911 (onZe)
le Directeur Général
İmza
HIDİVLİK HASSA DAİRESİ
[ZI
Altesleri Hidiv’in emirleriyle, Hassa
Dairesi Genel Müdürü Bay Ali Muhiddin
Hacı Bekir’e "Altes H idiv’in Çeşnicibaşısı”
unvanını vermiş ve onu bu unvanı hakkı
olduğu biçimde kullanmaya mezun kıl
mıştır.
Bu unvan özel hak ve imtiyazlar ver
mez.
Kahire’de Abdiıı Sarayı’nda 5 Şubat
1911 tarihinde verilmiştir.
Genel Müdür
İmza
Belge: 48
n 1873 Viyana Dünya Fuarında Hacı
Bekir Müessesesine verilen liyakat madal
yası ve belgesi. Aslı Sayın Doğan Şa-
, hin’dedir.
WELTA USSTELLUNG 1873 IN WIEN
DIE INTERNA TIONA LE JUR Y
H A T
H ERRN
HAD.ll BEKİR
IN CO N STA N TIN O PE L (TÜRKEI)
DİE
VERDIENST - M EDAILLE
inek suretiyle Manş Deııizi’ni geçti. Bu dene mesini Ekim ayı gibi Manş Denizi'nin en soğuk ve en fırtınalı bir mevsiminde gerçekleştirmesi elde elliği başarıyı bir kat daha değerlendirdi.
Ali Muhiddin Hacı Bekir’in damadı olan Doğan Şahin, halen Hacıbckir Müessc.scsiniıı Genel Müdürü olarak 210 yıllık şerefli bir geç mişi olan bu işyerini başarıyla yönelmektedir.
r
V
1 9 ) 3
r a
r a
r a
[S]
Ï2Î
r a
r a
8
I
8
I»!
f l
r a
8
İSİ
8
I
b
ffi
K i rHadji Bekir Zade İli Mouhiddin i
B A G H T C H E KAPOU ¡ST AM BO U L
Succursale de Istamboul :
Grand Bazar
Galata, l laviar Han
Succursales de Péra-Pangalti :
Galata, au dessous de Havlar Han
Péra, rue de l’Indépendance
Péra, rue Tépé Bacbl-Pangalti
Succursale de Kadikeuy :
Kadifteuv, rue du Débarcadère
Succursale d'Angora ;
Vis-à-vis Adlive Sarav
Agence de Smyrne :
Pue Eski Yol Bédesten
Succursale d ’Alexandrie :
Chari Remel
Succursale du Caire :
Place de l’Opéra
r a
r a
r a
r a
r a
r a
r a
r a
r a
I
8
r a
r a
f i
r a
R H
j&
r a
OTlr a
r a\0 Ş>«.\/vJcil 12)03
(2»2je^-e-^ (jxk) kV. 2Tf3
L S U ^ s
v K - ^ A ü C \ ^ - i r « - W v i l s V o r y \ova\ ti© » buliArvCX*') tA'I'YIQ.
l « î « « H « . w 5 . V3u i yW ı v . u ^ ^ ¡ 2 ,
1~>A*scA
\4 ^
c
A ^ O s
l â d t U u W ^ ' o ÇJL,_
^ ’- ' n ^ S e W c p . ' J o , o L C i U t o r M * , 2 4-k r " i^ a ^ w ;
Rahmetli Ali Muhiddin Hacı Bekir an
latırdı: 1882-1908 arası, Mısır’da,
Ba-ı Ali'yi temsil eden Gazi Ahmed
Muhtar Paşanın delaleti ile geniş Os-
manlı ülkesine şöhreti yaygın HACI
BEKİR’in şeker mamullerini tanıtmak
ve satmak için Kahire ve İskenderi
ye’de şubeler açmayı kararlaştırmışlar.
İstanbul’dan Rum tüccarların Tahta-
kaledeki şekercilerde yaptırıp süslü ku
tularda “ Türk lokumu, Türk şekeri”
etiketleriyle sattıkları mamuller karşı
larına çıkmış. Kahire ve İskenderiye-
deki satış mağazalarının başına
getirdikleri, daha sonra Saad Zaglul
Paşanın hükümetinde ticaret müste
şarı olan Niyazi Bey Zaglul, bir süre
sonra İstanbul'a gelmiş:
“-Bizim mamuller Rumların Türk şe
keri, Türk lokumu adı ile sattıkların
dan nefasette ne kadar farklı olursa
olsun, eğer ambalajları daha cazip ve
hususiyetlerini anlatır olmazsa rekabet
edemeyiz” demiş ve ancak İsviçre’
de yaptırılan ambalajların içindeki Ha-
cıbekir’in akidesi, lokumu, badem
şekeri, ezmesi layık olduğu alakaya
erişebilmiş...
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
