T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ORTAÖĞRETİM SOSYAL ALANLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
COĞRAFYA ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
KORKUTELİ’NİN (ANTALYA) BEŞERİ VE EKONOMİK
COĞRAFYASI
İbrahim CAN
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Danışman
Yrd. Doç. Dr. Adnan Doğan BULDUR
et da ya ya
Bu tezi tiğe ve akad avranış ve azım kurall ararlanılmas S in proje saf demik kural akademik k larına uygu sı durumund SELÇU SOSYAL B M BİLİMS fhasından s llara özenle kurallar çer un olarak ha da bilimsel T.C. UK ÜNİVE İLİMLER MÜDÜRLÜ SEL ETİK onuçlanmas riayet edild rçevesinde azırlanan b kurallara uy RSİTESİ ENSTİTÜ ÜĞÜ K SAYFASI sına kadark diğini, tez iç
elde edilere bu çalışmad ygun olarak ÜSÜ I ki bütün sür çindeki bütü ek sunulduğ da başkaları k atıf yapıld reçlerde bil ün bilgilerin ğunu, ayrıc ının eserler dığını bildiri İbrahim limsel n etik ca tez inden irim. CAN
B ta bu Ü Y A Ü Y A Ü Y A
İbrahi EŞERİ VE arihinde ya ulunarak, jü Ünvanı, Adı Yrd. Doç.Dr. Adnan Doğan Ünvanı, Adı Yrd. Doç. Dr Adnan PINA Ünvanı, Adı Yrd. Doç. Dr Ayhan AKIŞ S YÜ im CAN EKONOM apılan savu ürimiz tarafı Soyadı . n BULDUR Soyadı r. AR Soyadı r. Ş SELÇU OSYAL Bİ M ÜKSEK LİS tarafından MİK COĞRA unma sınav ından yükse R Başkan Üye Üye T.C. UK ÜNİVER İLİMLER MÜDÜRLÜ SANS TEZ hazırlanan AFYASI” b vı sonucun ek lisans tez RSİTESİ ENSTİTÜ ĞÜ Zİ KABUL n “KORKU başlıklı bu ç nda oybirl zi olarak kab İm İm İm SÜ FORMU UTELİ’NİN çalışma …… liği/oyçoklu bul edilmişt mza mza mza N (ANTAL …../……../… uğu ile ba tir. ii LYA) …….. aşarılı
ÖNSÖZ
“Korkuteli’nin (Antalya) Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası” isimli bu çalışmada Korkuteli ilçesinin beşeri ve ekonomik özellikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Mevcut kaynaklar tanınmadan doğru yönlendirme yapılması imkânsızdır. İlçenin sahip olduğu fiziki, beşeri ve ekonomik özellikler, coğrafya biliminin ilkeleri doğrultusunda araştırılarak ortaya konmuştur. Elde edilen veriler analiz, sentez ve saha çalışması ile doğruluğu güçlendirilmiştir.
Araştırma konusunun belirlenmesinde ve bu çalışmanın sürdürülmesinde yardımlarını esirgemeyen değerli hocam Yrd. Doç. Dr. A. Doğan BULDUR’a, gerekli bilgileri elde ettiğim kurum ve kuruluşlara, haritaların çiziminde yardımcı olan Mete BAŞ’a, araştırma sahasını birlikte gezdiğimiz Şeref ÇANDIR’a teşekkür ederim.
Çalışmalarımda fikir ve düşüncelerinden faydalandığım, farklı konularda bilgilerine başvurduğum ve bizlerin yetişmesinde emeği geçen değerli hocalarım Prof. Dr. Akif AKKUŞ’a, Yrd. Doç. Dr. Adnan PINAR’a, Yrd. Doç. Dr. Ayhan AKIŞ’a, Yrd. Doç. Dr. Nuri İNAN’a, Yrd. Doç. Dr. Recep BOZYİĞİT’e, Dr. Caner ALADAĞ’a ve Dr. Tahsin TAPUR’a teşekkürü borç bilirim.
Maddi ve manevi yönden destek olan annem Nimet CAN’a, ablam Hamide AYDEMİR’e, eniştem Mehmet AYDEMİR’e ve amcam Osman CAN’a da en içten teşekkürlerimi sunarım.
İbrahim CAN Konya–2009
iv
ÖZET
Araştırma sahasını oluşturan Korkuteli, Akdeniz Bölgesi’nin Antalya Bölümü’nde yer almaktadır. Antalya iline bağlı olan ilçe 2 470 km2 yüzölçüme ve
1020 m. ortalama yükseltiye sahiptir. İlçenin doğusunda, Antalya merkez ilçesi; batısında, Fethiye (Muğla); kuzeyde, Tefenni ve Bucak (Burdur) ilçeleri; güneyinde Kumluca ve Elmalı (Antalya) ilçeleri yer almaktadır.
Korkuteli, Toroslar’ın başlangıcını teşkil eden Bey Dağları'nın kuzeybatısında, polye düzlükleri ve tepelerin hâkim olduğu topografyaya sahiptir. İlçe arazileri genellikle Mesozoyik’ten Kuvaterner’e farklı litolojik birimlerden oluşmaktadır. Araştırma sahasında, polye tabanında alüvyal topraklar, polye kenarında kırmızımsı kahverengi topraklar, dağ eteklerinde organik, kolüvyal ve kahverengi orman toprakları, dağlık alanlarda ise çıplak kayalıklar bulunur.
İlçenin genelinde Göller Yöresi karasal iklimi hüküm sürer. Yıllık sıcaklık ortalaması 12,8 oC iken yağış ortalaması 406,1 mm’dir. Bitki örtüsünü antropojen bozkır, kızılçam, karaçam, ardıç, kermes meşesi, mazı meşesi, lübnan sediri, toros göknarı, geven ve çoban yastığı oluşturmaktadır.
Korkuteli’nin tarihi Romalılar’dan önce Pisityalılar’a kadar dayanmaktadır. Osmanlı Devleti’nde, Yavuz Sultan Selim zamanında kardeşi Şehzade Korkut Antalya'da sancak beyliği yapmıştır. 1915 yılında vilayet meclisinin kararı ile Şehzade Korkut'a izafeten ilçenin adı Korkuteli olarak kabul edilmiştir.
İlçede 6 belde, 48 köy bulunmaktadır. Korkuteli İlçesi’nin nüfusu 48 159 (2007) kişidir. İlçe nüfusunun 18 971 kişisini şehir nüfusu, 29 188 kişisini kırsal nüfus oluştururken; nüfusun % 49,66’sı erkek nüfus, % 51,44’ü kadın nüfustur. İlçede eğitim ve sağlık hizmetleri oldukça gelişmiştir.
İlçe genelinde ekonomik geçim kaynağını tarım, hayvancılık ve kültür mantarcılığı oluşturmaktadır. Ekonominin sektörel dağılımının % 61,98’ini hizmet sektörü, % 13,39’u inşaat sektörü, % 12,27’sini tarım sektörü, % 12,17’sini sanayi sektörü ve % 0,17’sini diğer sektörler oluşturmaktadır. İlçede ticaret oldukça canlıdır. İlçe üzerinden 5 devlet kara yolunun geçiyor olması, ulaşımın gelişmişliğini göstermektedir.
SUMMARY
Korkuteli, which is a distict of antalya in the mediterranean region, has 2 470 km2 and 1 020 m average altitude. In the west of the district is central Antalya, in the
east Fethiye (Muğla), ın the north Bucak and Tefenni (Burdur), and in the south Kumluca and Elmalı (Antalya) counties are located.
Korkuteli owns topography which is dominated with mounds and polies in the north west of Bey mountains that is accepted as the beginning of Toros. The distict is combination of different units, like Mesozoyik and Kuvaterner. In the field of research, at the polye floor there is reddish brown soil and at the foothills of the mountain there are organic, coluvual and brown forest soil are found, as to rocky areas they are baren.
In the district Lakes Region continental climate reigns generally and annual rainfall average is 406,1 mm. It’s annual temperature average is 12,8 oC. Flora consists of antrapogen steppe, juniperus excelce, pinus brutia, pinus nigra, quercus coccifena, quercus infectoria, astragalus, cedrus libani, acenthalimon.
The history of Korkuteli is based on Pysitilions before Romans. In the Ottoman Empire while Yavuz Sultan Selim reigned, his brother, Şehzade Korkut, was an important subject in the area. The name of the distict comes from Şehzade Korkut and it was accepted in the 1915 with the decision of the city council as a respect for him.
In Korkuteli are six towns and 48 villages. According to the 2007 date, the population of Korkuteli is 48 159 people. While city population is 18 971, rural population is 29 188 people and 49,66 % per male population and 51,44 % per female population.
The source of economic living is agriculture, cattle dealing and mushroom produling. The sectoral dispersion of economy is 61,98 % per service sector, 13,39 % per contruction sector, 12,27 % per agricultural sector, 12,17 % per industrial sector and 0,17 % per other sectors. In the district marketing is very active. That five state way are over Korkuteli shows how the tranportation is developed.
vi
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
Bilimsel Etik Sayfası………...i
Yüksek Lisans Tezi Kabul Formu……….ii
Önsöz………iii Özet………...iv Summary………....v İçindekiler……….vi Kısaltmalar ve Simgeler....……….x Tablolar Listesi………..xi Şekiller Listesi………...xiv Fotoğraflar Listesi………...xvi BİRİNCİ BÖLÜM-Giriş 1.1. GİRİŞ……….. 2
1.2. Korkuteli’nin Yeri, Sınırları ve Başlıca Coğrafi Özellikleri……… 3
1.3. Araştırmanın Amacı……… 5
1.4. Materyal ve Metot……….. 6
1.5. Saha İle İlgili Önceki Çalışmalar……… 6
İKİNCİ BÖLÜM - Korkuteli’nin Fiziki Coğrafya Özellikleri 2.1. Jeolojik Özellikleri……….. 10 2.2. Jeomorfolojik Özellikleri………. 13 2.2.1. Dağlık Sahalar………... 13 2.2.2. Plato Sahaları………. 14 2.2.3. Ovalık Sahalar……… 16 2.3. İklim Özellikleri……… 17 2.3.1. Sıcaklık……….. 19 2.3.2. Basınç ve Rüzgarlar………... 22 2.3.3. Nem ve Yağış……… 24
2.3.4. Yağış Etkinliği ve İklim Tipi………. 26
2.4. Hidrografik Özellikleri………. 28
2.5. Toprak Özellikleri……… 33
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM - Korkuteli’nin Nüfus Özellikleri
3.1. Nüfus Miktarı……….. 40
3.2. Nüfusun Özellikleri……….. 42
3.2.1. Kentsel Nüfus ve Kırsal Nüfus……….. 42
3.2.2. Nüfusun Yaş ve Cinsiyet Gruplarına Dağılımı……….. 46
3.2.3. Aile Büyüklüğü……….. 51
3.2.4. Nüfusun Eğitim Durumu………... 54
3.2.5. Nüfusun Sağlık Durumu……… 60
3.2.6. Nüfusun İşgücü Durumu………... 61
3.2.7. Engelli Nüfus Durumu …...………. 64
3.3. Nüfus Hareketleri………. 65
3.3.1. Doğum ve Ölüm Oranları……….. 65
3.3.2. Göçler……… 66
3.4. Nüfusun Dağılışı ve Nüfus Yoğunluğu……… 67
3.4.1. Aritmetik Nüfus Yoğunluğu……….. 68
3.4.2. Tarımsal Nüfus Yoğunluğu………... 72
3.4.3. Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu………. 75
3.5. Korkuteli’nin Yerleşme Özellikleri……….. 77
3.5.1. Yerleşme Tarihi………. 77
3.5.2. Yerleşme Şekilleri………. 81
3.5.2.1. Korkuteli Kentinin Şehirsel Özellikleri……….. 81
3.5.2.1.1. Hizmet Fonksiyonu………. 81 3.5.2.1.2. Yönetim Fonksiyonu………... 81 3.5.2.1.3. Ticaret Fonksiyonu……….. 82 3.5.2.1.4. Sağlık Fonksiyonu……….. 83 3.5.2.1.5. Kültürel Fonksiyonu……….. 85 3.5.2.1.6. Tarım Fonksiyonu……….. 86 3.5.2.1.7. Sanayi Fonksiyonu………. 86 3.5.2.2. Kırsal Yerleşmeler………. 86 3.5.2.2.1. Belde Yerleşmeleri……...………. 87 3.5.2.2.2. Köy Yerleşmeleri……… 89
viii
3.5.2.2.2.2. Yükselti Basamaklarına Göre Köyler… 92
3.5.2.2.2.3. Ormana Göre Köyler……… 95
3.5.2.2.2.4. Yerleşme Dokularına Göre Köyler…... 95
3.5.2.2.2.5. Ekonomik Faaliyetlerine Göre Köyler.. 96
3.5.2.2.2.6. Yüzölçümüne Göre Köyler………….. 99
3.5.2.2.2.7. Tarım Arazisine Göre Köyler ………. 102
3.5.2.2.3. Köy Altı Yerleşmeleri ……… 103
3.6. Yerleşmelerde Mesken Tipi……… 105
3.6.1. Şehir Meskenleri……….. 105
3.6.2. Kırsal Yerleşme Meskenleri……… 105
3.7. Yerleşmelerin Eski ve Yeni Adları……….. 107
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM - Korkuteli’nin Ekonomik Coğrafya Özellikleri 4.1. Tarım……… 110
4.1.1. Genel Bakış………..… 110
4.1.2. Araziden Yararlanma Durumu………...… 111
4.1.3. Tarım Ürünleri………... 113 4.1.3.1. Tahıllar……… 114 4.1.3.2. Baklagiller………...…… 118 4.1.3.3. Endüstri Bitkileri……… 119 4.1.3.4. Yağlı Tohumlular………..………… 121 4.1.3.5. Yumrulu bitkiler………..… 122 4.1.3.6. Yem Bitkileri……….. 124 4.1.3.7. Sebzecilik……… 126 4.1.3.8. Meyvecilik……….. 128
4.1.3.8.1. Yumuşak Çekirdekli Meyveler……… 128
4.1.3.8.2. Sert Çekirdekli Meyveler..……….. 131
4.1.3.8.3. Sert Kabuklu Meyveler……… 135
4.1.3.8.4. Üzümsü Meyveler……… 136
4.1.3.9. Kültür Mantarcılığı………. 137
4.2. Hayvancılık……….. 140
4.2.1. Genel Bakış……… 140
4.2.3. Büyükbaş Hayvancılık………... 143 4.2.4. Kümes Hayvancılığı……….. 144 4.2.5. Arıcılık………... 145 4.2.6. Balıkçılık……… 147 4.2.7. Avcılık………147 4.3. Ormancılık……… 148 4.4. Madencilik……… 150 4.5. Sanayi……….. 150 4.6. Ulaşım……….. 151 4.7. Ticaret………... 154 4.8. Turizm……….. 155 SONUÇ ve ÖNERİLER……….. 158 KAYNAKÇA……… 163 FOTOĞRAFLAR………. 168 ÖZGEÇMİŞ………... 175
x
KISALTMALAR VE SİMGELER
D.: Dere
da: Dekar (1 000 m2)
DİE: Devlet İstatistik Enstitüsü
D.M.İ.G.M.: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü DPT: Devlet Planlama Teşkilatı
DSİ: Devlet Su İşleri E: Erkek
G.S.Y.İ.H: Gayri Safi Yurtiçi Hasıla H: Hayvan
K: Kadın
MEB: Milli Eğitim Bakanlığı
MTA: Maden Tetkik Arama Enstitüsü MYO: Meslek Yüksek Okulu
T: Toplam T.:Tepe
TUİK: Türkiye İstatistik Kurumu - : Verilerin Bulunmadığı
TABLOLAR LİSTESİ
Sayfa No
Tablo-1: Korkuteli’ndeki Formasyonların Dağılımı………. 12
Tablo-2: Korkuteli’nde Derine Doğru Litolojik Yapının Değişimi……….. 17
Tablo-3: Korkuteli’nde Güneşlenme Sürelerinin Aylara Dağılışı (1975-2007)……… 18
Tablo-4: Korkuteli’nde Ortalama, Maksimum ve Minimum Sıcaklık Ortalamalarının Aylara Dağılışı (1969-2007)... 20
Tablo-5: Korkuteli’nin Buharlaşma Değerleri (1984-2007)……..………... 21
Tablo-6: Korkuteli’nde Don Olaylı Günlerin Aylara Dağılımı (1969-2007)……… 21
Tablo-7: Korkuteli’nde Ortalama Aktüel Basıncın Aylara Dağılışı (1969-2007)………... 22
Tablo-8: Korkuteli’nin Aylık Rüzgar Frekansları (1970-2007)……….... 23
Tablo-9: Korkuteli’nin Aylık Ortalama Rüzgar Hızları (1970-2007)……… 24
Tablo-10: Korkuteli’nde Ortalama Bağıl Nemin Aylara Dağılımı (1970–2007)……… 24
Tablo-11: Korkuteli’nde Yıllık Ortalama Yağışın Aylara Dağılımı (1954-2007)………..………. 25
Tablo-12: Korkuteli’nde Yıllık Ortalama Yağışın Mevsimlere Dağılışı (1954-2007)……… ………. 26
Tablo-13: Korkuteli’nin De Martonne (1923) ve Erinç (1965) Formüllerine Göre İklim Tipi…... 27
Tablo-14: Korkuteli’nin Su Bilançosu Tablosu………. 27
Tablo 15. Korkuteli Çayı Salamur Boğazı Aylık Ortalama Akım Değerleri (1964-2007) ……… 30
Tablo-16: Korkuteli’ndeki Baraj Set Gölleri………... 32
Tablo-17: Korkuteli’ndeki Yer Altı Suyu Projeleri………... 33
Tablo-18: Korkuteli’nin Toprak Dağılımı………. 35
Tablo-19: Sayım Yıllarına Göre Korkuteli’nin Nüfus Değişimi (1927-2007) ……..……….. 41
Tablo-20: Korkuteli’nde Şehirsel ve Kırsal Nüfusun Sayım Yıllarına Göre Durumu (1927-2007) 43 Tablo-21: Korkuteli İlçesi’ndeki Yerleşmelerin Nüfus Değişimleri (1980-2000)……… 45
Tablo-22: Korkuteli’nde 1965-2007 Yılları Arasında Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı…..…… 47
Tablo-23: Korkuteli’nde Şehir ve Köy Nüfusunun Cinsiyete Göre Dağılımı (1965-2007)…..…… 47
Tablo-24: Korkuteli İlçe Merkezinde Şehirsel Nüfusun Dar Aralıklı Yaş ve Cinsiyet Yapısı (2000)... 49
Tablo-25: Korkuteli’nde Şehirsel Nüfusun Geniş Aralıklı Yaş ve Cinsiyet Yapısı (2000)………...………… 50
Tablo-26: Korkuteli İlçe Merkezinde Hane Halkı Büyüklüğüne Göre Hane Halkı Sayısı (2000)…...………... 52
Tablo-27: Araştırma Sahasındaki Aile Büyüklüklerinin Yerleşmelere Göre Dağılımı (2000)…...…………... 53
Tablo-28: Korkuteli İlçesindeki Eğitim Kurumları……...………... 55
Tablo-29: Korkuteli İlçe Merkezi’nde Nüfusun Cinsiyete Göre Öğrenim Durumu (2000)………. 56
Tablo-30: Korkuteli İlçe Merkezi, Kasabalar ve Köylerdeki İlköğretim Okulları………... 58
xii
Tablo-32: Korkuteli İlçesindeki Ortaöğretim Kurumları...………. 59
Tablo-33: Korkuteli İlçe Merkezinde Faal Olan ve Olmayan Nüfus Miktarı (2000)…………... 62
Tablo-34: Korkuteli İlçe Merkezinde Nüfusun İşgücü Durumuna Göre Dağılımı (2000)……….. 63
Tablo-35: Korkuteli İlçe Merkezinde Faal Olmayan Nüfusun Gruplandırılması (2000)………… 63
Tablo-36: Korkuteli İlçe Merkezinde Çalışan Nüfusun Sektörel Dağılımı (2000)………. 64
Tablo-37: Korkuteli’nde Özel Eğitim Okulları………... 65
Tablo-38: Korkuteli’nin Aritmetik Nüfus Yoğunluğunun Tarihi Gelişimi (1940-2007)……….... 70
Tablo-39: Korkuteli İlçesine Bağlı Yerleşmelerin Aritmetik Nüfus Yoğunlukları (2007)……... 71
Tablo-40: Korkuteli İlçesine Bağlı Yerleşmelerin Aritmetik Nüfus Yoğunluklarına Göre Dağılımı (2007)... 72
Tablo-41: Korkuteli İlçesine Bağlı Yerleşmelerin Tarımsal Nüfus Yoğunlukları (2007)……….... 73
Tablo-42: Korkuteli İlçesine Bağlı Yerleşmelerin Tarımsal Nüfus Yoğunluklarına Göre Dağılımı (2007)………... 74
Tablo-43: Korkuteli İlçesine Bağlı Yerleşmelerin Fizyolojik Nüfus Yoğunlukları (2007)……... 76
Tablo-44: Korkuteli İlçesine Bağlı Yerleşmelerin Fizyolojik Nüfus Yoğunluklarına Göre Dağılımı (2007)………...… 77
Tablo-45: Korkuteli’deki Sanayi İşletmelerinin Genel Dağılımı (2005)..………...… 83
Tablo-46: Korkuteli’ndeki Köylerin Kuruluş Yerlerine Göre Sınıflandırılması………...… 90
Tablo-47: Korkuteli’ndeki Köy Yerleşmelerinin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı……...… 93
Tablo-48: Korkuteli’ndeki Köy Yerleşmelerinin Ormana Göre Konumları……….… 95
Tablo-49: Korkuteli’nde Köy Yerleşmelerinin Ekonomik Faaliyet Kollarına Göre Dağılışı…….. 96
Tablo-50: Korkuteli’ndeki Köylerin Yüzölçümü Büyüklüklerine Göre Dağılışı……….… 99
Tablo-51: Korkuteli’ndeki Köylerin Tarım Arazisi Büyüklüklerine Göre Dağılışı……….… 102
Tablo-52: Yerleşmelerin Eski ve Yeni Adları………... 108
Tablo-53: Korkuteli’nde Arazi’nin Kullanım Durumu………. 111
Tablo-54: Korkuteli’nde Ekili-Dikili Alanların Ürünlere Göre Dağılımı (2007)………. 113
Tablo-55: Korkuteli’nde Tahıl Ürünlerinin Ekim Alanları ve Üretiminin Yıllara Göre Değişimi (2001-2007)……… 115
Tablo-56: Korkuteli’nde Baklagillerin Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)…... 119
Tablo-57: Korkuteli’nde Endüstri Bitkilerinin Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)………... 120
Tablo-58: Korkuteli’nde Yağlı Tohumluların Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)………... 122
Tablo-59: Korkuteli’nde Yumrulu Bitkilerin Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)……… 123
Tablo-60: Korkuteli’nde Yem Bitkilerinin Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)………... 125
Tablo-61: Korkuteli’nde Sebzelerin Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına
Göre Değişimi (2006-2007)…...… 127
Tablo-62: Korkuteli’nde Yumuşak Çekirdekli Meyvelerin Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)………... 129
Tablo-63: Korkuteli’nde Sert Çekirdekli Meyvelerin Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)………...… 132
Tablo-64: Korkuteli’nde Sert Kabuklu Meyvelerin Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)………... 135
Tablo-65: Korkuteli’nde Üzümsü Meyvelerin Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına Göre Değişimi (1999-2007)…...…... 136
Tablo-66: Korkuteli Mantar Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2000-2007)………... 138
Tablo-67: Korkuteli’ndeki Hayvan Varlığının Türlere Göre Dağılımı (1999-2007)…... 140
Tablo-68: Korkuteli’nde Yerleşmelere Göre Küçükbaş Hayvan Dağılışı (2007)…....……… 141
Tablo-69: Korkuteli’ndeki Küçükbaş Hayvanların Türlere ve Yıllara Göre Dağılımı (1999-2007)...………. 142
Tablo-70: Korkuteli’ndeki Büyükbaş Hayvanların Türlere ve Yıllara Göre Dağılımı (1999-2007)...………... 143
Tablo-71: Korkuteli’nde Yerleşmelere Göre Sığır Dağılışı (2007)………...… 144
Tablo-72: Korkuteli’ndeki Kümes Hayvanlarının Türlere ve Yıllara Göre Dağılımı (1999-2007)...……....…. 145
Tablo-73: Korkuteli’ndeki Arıcılığın Yıllara Göre Değişimi (1999-2007)…..………....… 145
Tablo-74: Korkuteli’nde Yerleşmelere Göre Arı Kovanı Dağılışı (2007)……… 146
Tablo-75: Korkuteli’ndeki Balık Çiftliklerinin Yerlemelere Göre Dağılışı(2007)………...… 147
Tablo-76: Korkuteli Orman Saha Dökümü (2007)………... 149
Tablo-77: Korkuteli’nde Ormanlardan Elde Edilen Ürünlerin Dağılışı (2007)……….... 149
Tablo-78: Korkuteli’ndeki Sanayi Tesisleri (2007)…………..……….... 151
Tablo-79: Korkuteli İlçe Merkezi’nin Çevre İl ve İlçelere Olan Uzaklığı (2007)……… 152
xiv
ŞEKİLLER LİSTESİ
Sayfa No
Şekil-1: Korkuteli’nin Lokasyon Haritası……….………... 4
Şekil-2: Korkuteli’nin Jeoloji Haritası………... 11
Şekil-3: Korkuteli’nin Jeomorfoloji Haritası………... 15
Şekil-4: Korkuteli’nde Güneşlenme Sürelerinin Aylara Dağılışı (1975-2007)……... 18
Şekil-5: Korkuteli’nde Ortalama, Ortalama Yüksek ve Ortalama Düşük Sıcaklıkların Aylara Dağılışı (1969-2007)...20
Şekil-6: Korkuteli’nin Buharlaşma Değerleri (1984-2007)………... 21
Şekil-7: Korkuteli’nin Yıllık Rüzgar Frekansları (1970-2007)……… 23
Şekil-8: Korkuteli’nde Ortalama Bağıl Nemin Aylara Dağılışı Grafiği (1970-2007)……... 24
Şekil-9: Korkuteli’nde Yıllık Ortalama Yağışın Aylara Dağılışı Garfiği (1954-2007)………….... 25
Şekil-10: Korkuteli’nde Yıllık Ortalama Yağışın Mevsimlere Dağılışı Grafiği (1954-2007) …….... 26
Şekil-11: Korkuteli’nin Su Bilânçosu Diyagramı (Thornthwaite göre)……… 28
Şekil-12: Korkuteli’nin Hidrografya Haritası ……….. 29
Şekil-13: Korkuteli Çayı Salamur Boğazı Aylık Ortalama Akım (1964-2007).. …...….... 30
Şekil-14: Korkuteli’nin Toprak Haritası……….. 34
Şekil-15: Sayım Yıllarına Göre Korkuteli’nin Nüfus Değişimi (1927-2007)……….. 41
Şekil-16: Korkuteli’nde Şehirsel ve Kırsal Nüfusun Sayım Yıllarına Göre Dağılımı (1927-2000). 44 Şekil-17: Korkuteli’nin Nüfus Piramidi (2007)………... 50
Şekil-18: Korkuteli İlçe Merkezinde Çalışan Nüfusun Sektörel Dağılımı (2000)……… 64
Şekil-19: Korkuteli’nin Nüfus Dağılış Haritası (2007)…...……… 69
Şekil-20: Korkuteli İlçesi’ne Bağlı Yerleşmelerin Aritmetik Nüfus Yoğunluklarına Göre Dağılımı (2007)……….. 72
Şekil-21: Korkuteli İlçesine Bağlı Yerleşmelerin Tarımsal Nüfus Yoğunluklarına Göre Dağılışı (2007)……..……….. 74
Şekil-22: Korkuteli İlçesine Bağlı Yerleşmelerin Fizyolojik Nüfus Yoğunluklarına Göre Dağılışı (2007)………..……….. 77
Şekil-23: Korkuteli’ndeki Köylerin Kuruluş Yerlerine Göre Dağılımı………. 90
Şekil-24: Korkuteli’ndeki Köylerin Kuruluş Yerlerine Göre Dağılış Haritası... 91
Şekil-25: Korkuteli’ndeki Köy Yerleşmelerinin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı.. ……….. 93
Şekil-26: Korkuteli’ndeki Köylerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılış Haritası... 94
Şekil-27: Korkuteli’nde Köy Yerleşmelerinin Ekonomik Faaliyet Kollarına Göre Dağılışı……... 96
Şekil-28: Korkuteli’ndeki Köylerin Ekonomik Faaliyetlere Göre Dağılış Haritası... 98
Şekil-29: Korkuteli’ndeki Köylerin Yüzölçümü Büyüklüğüne Göre Dağılışı……….. 100
Şekil-30: Korkuteli’ndeki Köylerin Yüzölçümü Büyüklüğüne Göre Dağılış Haritası... 101
Şekil-31: Korkuteli’ndeki Köylerin Tarım Arazisi Büyüklüğüne Göre Dağılışı……….. 102
Şekil-33: Korkuteli’nde Mesken Planları (Akyar köyü)...………... 106
Şekil-34: Korkuteli’nde Mesken Planları (Küçükköy beldesi)... 107
Şekil-35: Korkuteli’nde Tarım Alanlarının Verimlilik Sınıflarına Göre Dağılımı (2008)………... 111
Şekil-36: Korkuteli’nde Arazi’nin Kullanım Durumu (2007)………..…… 112
Şekil-37: Korkuteli’nde Tahıl Ürünlerinin Ekim Alanlarının Dağılışı (2007)………... 114
Şekil-38: Korkuteli’nde Arpa ve Buğday Üretiminin Yıllara Göre Değişimi (2001-2007)………. 115
Şekil-39: Korkuteli’nde Baklagillerin Üretiminin Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)………… 119
Şekil-40: Korkuteli’nde Endüstri Bitkilerininin Üretiminin Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)……… 120
Şekil-41: Korkuteli’nde Ayçiçeğinin Üretiminin Yıllara Göre Değişimi (2001-2007)……… 122
Şekil-42: Korkuteli’nde Yumrulu Bitkilerin Ekim Alanlarının Dağılışı (2007)…..……….… 122
Şekil-43: Korkuteli’nde Yumrulu Bitkilerin Üretiminin Yıllara Göre Değişimi (2001-2007)…… 123
Şekil-44: Korkuteli’nde Yem Bitkilerinin Ekim Alanlarının Dağılışı (2007)…..……… 125
Şekil-45: Korkuteli’nde Yem Bitkilerininin Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)……… 126
Şekil-46: Korkuteli’nde Sebze Bitkilerinin Ekim Alanlarının Dağılışı (2007)………..……….….. 126
Şekil-47: Korkuteli’nde Sebzelerin Üretim Miktarlarının Dağılımı (2007)……….…. 128
Şekil-48: Korkuteli’nde Yumuşak Çekirdekli Meyvelerin Ekim Alanlarının Dağılışı (2007)………... 128
Şekil-49: Korkuteli’nde Yumuşak Çekirdekli Meyvelerin Üretiminin Yıllara Göre Değişimi (2001-2007)……… 130
Şekil-50: Korkuteli’nde Sert Çekirdekli Meyvelerin Ekim Alanlarının Dağılışı (2007)…..……... 132
Şekil-51: Korkuteli’nde Sert Çekirdekli Meyvelerin Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)……… 133
Şekil-52: Korkuteli’nde Sert Kabuklu Meyvelerin Ekim Alanları ve Üretim Yıllarına Göre Değişimi (2001-2007)……… 135
Şekil-53: Korkuteli’nde Üzümün Üretim Yıllarına Göre Değişimi (1999-2007)……… 137
Şekil-54: Korkuteli Mantar Üretiminin Yıllara Göre Değişimi (2000-2007)………... 138
Şekil-55: Korkuteli’ndeki Hayvan Varlığının Dağılımı, (2007)……….. 140
Şekil 56: Korkuteli’ndeki Küçükbaş Hayvanların Türlere ve Yıllara Göre Dağılımı (1999-2007)………. 142
Şekil-57 Korkuteli’ndeki Arıcılığın Yıllara Göre Değişimi (1999-2007)………...……. 146
Şekil-58: Korkuteli’de Ormanların Dağılışı (2007)……….…. 148
xvi
FOTOĞRAFLAR LİSTESİ
Sayfa No
Foto-1: Korkuteli İlçesindeki Gölcük Polyesinden Bir Görünüm ………... 168
Foto-2: : Korkuteli’nin Güneyindeki Dağlık Sahadan Bir Görünüm (Bey Dağları)…... 168
Foto-3: Korkuteli’nde Kar Manzarası………...………..……... 168
Foto-4: Korkuteli Barajı’nın Batıdan Görünümü………..…... 169
Foto-5: Söğütçük Köyü Yakınlarındaki Kırmızımsı Kahverengi Topraklar.……... 169
Foto-6: Korkuteli’nin Antalya Sınırındaki Bitki Örtüsü………... 169
Foto-7: Korkuteli’nin Batıdan Görünüşü……….……... 170
Foto-8: Şehitler Parkının Güneybatıdan Görünümü……….…... 170
Foto-9: Korkuteli'nde Halk Pazarından Bir Görünüm….……….…... 170
Foto-10: Korkuteli’ndeki Galericiler Sitesinin Batıdan Görünümü………... 171
Foto-11: Varsak Yaylası'nın Kuzeyden Görünümü………... 171
Foto-12: Oba Yerleşmesindeki Kıl Çadırlardan Bir Görünüm….………... 171
Foto-13: Korkuteli İlçesindeki Betonarme Mesken Tipi Örneği………..…... 172
Foto-14: Korkuteli Köylerindeki Mesken Tipi Örneği………..…... 172
Foto-15: Korkuteli’nde Kar Yağışının Fazla olduğu Alanlardaki Çatı Tipi Örneği…... 172
Foto-16: Akyar Köyü’ndeki Nohut Tarlasından Bir Görünüm….………... 173
Foto-17: Bozova Beldesi’ndeki Elma Bahçesinden Bir Görünüm….………... 173
Foto-18: Korkuteli’ndeki Mantar Deposundan Bir Görünüm….………... 173
Foto-19: Çomaklı Beldesindeki İnek Çiftliğinden Bir Görünüm..……... 174
Foto-20: Söğütçük’teki Mantar Kompost Tesisinin Güneyden Görünümü……... 174
BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞ
2
1.1. GİRİŞ
Yapılan çalışmaların sonucunda Korkuteli’yle ilgili coğrafi özelliklere değinen herhangi ciddi eser olmadığı görülmüştür. Birçok kaynakta bazı özelliklerine değinilen ilçenin kendine özgü bilimsel çalışmalarla hazırlanmış bir kaynağı yoktur. İlçede bulunan gençlere verilen araştırma ödevlerinde yazılan bilgiler, 3-5 sayfayı geçmeyen çok yüzeysel bilgilerden başka bir şey değildir. Bu durum gençlerimizin bulunduğu çevreyi tam olarak tanımalarına engel olmuştur. Bu çalışmada ilçenin nüfus ve ekonomik durumu ile diğer coğrafi özellikleri araştırılıp ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Bu çalışmada ilçenin bulunduğu yerin öncelikli olarak lokasyon haritası çıkarılarak ilçenin tam olarak konumu ortaya konmuştur. Daha sonra ilçenin fiziki, beşeri ve ekonomik özellikleri teker teker başlıklar altında incelenmiştir. İlçenin fiziki, beşeri ve ekonomik özellikleri Türkiye geneli ile kıyaslanarak, ilçenin nasıl bir özellik sergilediği ortaya konulmuştur. Kırsal ve kentsel yerleşmelerin ne kadar nüfusa sahip olduğu ve hangi ekonomik faliyetle uğraştıkları ortaya konulmuştur. Bunları etkileyen faktörlere kısaca değinilmiştir.
Korkuteli nüfusunun eğitim, sağlık vb sosyal yönlerden ne durumda olduğu, ekonomik faaliyetlerin ilçede nasıl dağılış gösterdiği bu çalışmada belirtilmiştir. Gözlemlenen sorunların çözümü için neler yapılabileceği sonuç ve öneriler bölümünde ortaya konulmuştur. Bu çalışma ilçenin coğrafi özelliklerinin belirlenmesinde yapılan ilk eserdir. Bu nedenle Korkuteli’nin beşeri ve ekonomik yapısıyla ilgili bazı bilgiler yetersizdir. Bundan sonra yapılan çalışmalarda bu bilgiler geliştirilebilir.
Mevcut kaynaklar tanınmadan doğru yönlendirme yapılması imkânsızdır. Dolayısıyla, bu çalışmada Korkuteli’nin coğrafik yapısı, topografik yapısı, doğal alanları, su kaynakları ve iklimi gibi fiziksel özelliklerine biraz yer verilmeye çalışılmıştır. Korkuteli’nin fiziki coğrafya özellikleri tanındıktan sonra beşeri ve ekonomik özellikleri detay bir şekilde ele alınmıştır.
1.2. Korkuteli’nin Yeri, Sınırları ve Başlıca Coğrafi Özellikleri
Korkuteli, 370 02l - 370 03l kuzey enlemleri ile 300 07l - 300 09l doğu
boylamları arasında, Antalya il merkezinin kuzeybatısında yer alır. İlçe Akdeniz Bölgesinde ve Antalya il sınırları içerisinde bulunmaktadır. Doğusunda, Antalya merkez ilçesi; batısında, Fethiye (Muğla); kuzeyde, Tefenni ve Bucak (Burdur) ilçeleri; güneyinde Kumluca ve Elmalı (Antalya) ilçeleri yer almaktadır (Şekil 1).
İlçe, Toroslar’ın başlangıcını teşkil eden Bey Dağları’nın Akdeniz’e bakan yüzünün arka kısmında oluşan düzlüklerin ve tepelerin hakim olduğu bir arazi yapısına sahiptir. Korkuteli ilçesinin idari sınırları genel olarak doğal sınırların uzanışı ile paralellik göstermektedir. İlçenin güneydoğu sınırını Bey Dağları (3 069 m) çevrelerken; kuzeybatı sınırını Kızılcadağ (2 598 m) ve Rahatdağ (2 298 m) çevrelemektedir. Bu iki sınır arasında kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda Korkuteli Polyesi uzanmaktadır.
İlçenin yüzölçümü 2 470 km2’dir. Korkuteli ilçesinin 101 465 hektarı tarım alanı, 5 800 hektarı çayır ve mera, 10 339 hektarı orman ve fundalık, 351 hektarı su yüzeyi, 40 313 hektarı tarım dışı ve meskûn sahalardan oluşmaktadır. Tarım alanının 116 hektarı orman sahası içerisinde bulunmaktadır. Korkuteli İlçe Merkezi’nin deniz seviyesinden yüksekliği 1 020 m’dir.
İlçenin genelinde Göller Yöresi karasal iklimi hüküm sürer. Yazlar serin, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer. Antalya merkez sınırı ve çevrelerinde Akdeniz iklimi egemendir. Buralarda yazlar sıcak kışlar ılık geçer. Yılın dört mevsimi belirgin olarak görülür. Hava sıcaklığı ortalaması kış aylarında -5 0C ve yaz aylarında +25 0C
olmaktadır. İlçede düz alanlar tarım alanı olarak kullanılırken dağlık alanlar genelde bitki örtüsü ile kaplıdır. Bey dağlarının etekleri çamlık, fundalık ve ormanlarla kaplıdır. Dağların yüksek kesimlerinde ardıç ve meşeye rastlanmaktadır. Dağ zirvelerine doğru çıplak kayalıklar egemen olmaktadır. Tarım yapılan alanlarda arpa, buğday ve nohut yetiştirilmektedir. Bahçe tarımının yapıldığı alanlarda elma, armut, şeftali, kayısı, ayva, kiraz, vişne ve erik gibi meyveler yetiştirilmektedir.
İlçe merkezinde nüfus; ticaret, meyvecilik, mantarcılık ve hizmet sektörlerinde çalışmaktadır. Kırsal kesimde ise genellikle tarım ve hayvancılık
yapılmaktadır. Bazı köylerde mantarcılık temel geçim kaynağı olarak karşımıza çıkar.
Korkuteli ilçesi akarsu bakımından fazla zengin değildir. İlçedeki barajı besleyen Korkuteli Çayı dışında önemli bir akarsu yoktur. Genel olarak su kaynakları ilçenin batısında toplanmıştır. Bazı küçük dereler ve mevsimlik akarsuların sayısı oldukça fazladır.
Korkuteli’nde ilçe merkezinden başka Küçükköy, Yelten, Büyükköy, Çomaklı, Yeşilyayla ve Bozova olmak üzere 6 belediye örgütlü yerleşme ve 48 köy bulunmaktadır. Korkuteli ilçe merkezinde Alaaddin, Aşağıpazar, Kiremitli, Karşıyaka, Yenimahalle ve Uzunoluk mahallesi olmak üzere 6 mahalle bulunmaktadır. İlçe genelinde toplu yerleşme hâkimdir. Köy ve kasabaların birbirine uzaklığı ortalama 5 km’dir. İlçe merkezi ilçe alanının merkezi noktasında bulunmaktadır. Bu durum ulaşım ve haberleşme bakımından kolaylık sağlamaktadır. İlçenin il merkezine uzaklığı 56 km’dir. Ayrıca Elmalı, Tefenni, Bucak ve Antalya yol kavşağı üzerindedir. Antalya-Fethiye arası turizm amaçlı yol, Antalya-İzmir arası yük taşıma amaçlı yol olarak kullanılmaktadır.
İlçenin toplam nüfusu 48 159’dur (1997). Nüfusun 18 971’i ilçe merkezinde yaşarken, 29 188’i kırsal kesimde yaşamaktadır. İlçenin yayla özelliği taşıması yaz aylarında nüfusun dörde katlanmasına neden olmaktadır.
Korkuteli’nde ekonomik faaliyetler oldukça çeşitlidir. Genel olarak Korkuteli Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Gelişen sanayi dallarınında, tarım ve hayvancılık üzerine olduğu dikkat çekmektedir.
1.3. Araştırmanın Amacı
Bu çalışmada, Korkuteli’nin sahip olduğu coğrafi, beşeri ve ekonomik özellikler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Mevcut kaynaklardan hareketle, teknolojik imkânların elverdiği ölçüde, ilçe yaşamının daha iyi olması için yapılacak faliyetler belirlenmeye çalışılmıştır. İlçenin, Türkiye ve Antalya ekonomisi içerisindeki payının tespit edilmesi ve bu payın arttırılması için hangi alanlara yönelinmesi gerektiği ortaya konulmaya çalışılmıştır.
6
1.4. Materyal ve Metot
Korkuteli ilçesiyle ilgili yazılı materyaller, devlet kurumları ve özel kuruluşlardan elde edilmeye çalışılmıştır. Nüfusla ilgili veriler TUİK’ten, ekonomiyle ilgili veriler Antalya Tarım İl ve Korkuteli Tarım İlçe Müdürlükleri’nden elde edilmiştir. İlçe ile ilgili genel bilgilerde, Korkuteli İlçe Brifingi’nden (2007) yararlanılmıştır. İklim verilerinde Korkuteli Metoroloji Müdürlüğü verilerine başvurulmuştur. Ormancılık konusunda, Korkuteli İlçe Orman Müdürlüğü verilerine başvurulmuştur. Bu çalışmada, ilçe yakınında veya ilçeyle ilgili yapılan tez, makale, rapor ve sunum gibi verilerden de yararlanılmıştır.
Araştırma sahasıyla ilgili verilen bilgileri görselleştirmek için, 1/100 000 ölçekli haritalar, fotoğraf, şekil ve tablolar yapılmıştır. Haritalar; MTA, Antalya İl Özel İdaresi, Harita Genel Komutanlığı ve Konya İl Özel İdaresi’nden temin edilmiştir. Bu haritalar bilgisayar ortamına aktarılarak “map info” programında çizimleri yapılmıştır. Fotoğraflar, araştıma sahasına yapılan arazi çalışmaları esnasında elde edilmiştir. Şekil ve tablolar, toplanan verilerin bilgisayar ortamında derlenip düzenlenmesiyle elde edilmiştir.
Mevcut veriler toplandıktan sonra, ilçe yerleşmelerine gezi-gözlem yöntemi tekrar uygulanmıştır. Burada bulunan kişilerle röportaj yapılarak bilgilerin doğruluğu teyit edilmiştir.
Korkuteli’yle ilgili arazi çalışmaları ve bilgi toplama işlemlerinden sonra, bunları düzenleme yoluna gidilmiştir. Coğrafya ilminin ilkeleri (Sebep-Sonuç, Bağlılık-İlliyet ve Dağılış) dikkate alınarak eldeki veri ve bilgiler bilgisayar ortamında yazıya geçirilmiştir.
1.5. Saha İle İlgili Önceki Çalışmalar
Araştıma sahasının coğrafi özelliklerini tam anlamıyla anlatan bir çalışma şimdiye kadar yapılmamıştır. Bazı devlet kurumları, sadece kendi alanlarıyla ilgili rapor mahiyetinde bilgiler hazırlamışlardır. Bu bilgilerde, 2000 yılından sonra yaygınlaşmıştır. İlçeyi de içine alan bazı çalışmalar yapılmıştır. Bunlar yapıldıkları tarihsel sıraya göre özetlenmiştir.
Alagöz, C. A. (1944): Türkiyedeki karst olayları üzerine yapılan çalışmada,
araştırma sahası olan Korkuteli İlçesi, Kestel polye grupları içerisinde ele alınıp incelenmiştir. Alagöz, polyelerin genel özelliklerini vererek, Korkuteli’deki polyelerde kış mevsiminde geçici göllerin oluştuğu ve bu durumun halkın tarımsal faliyetlerini olumsuz yönde etkilediğini belirtmiştir.
Güldalı, N. (1970): Kestel polye sisteminin bir havza olarak ilk teşekkülünün
Oligosen’e kadar götürülebileceği, Zivint ve Bozova Polyeleri’nin Üst Oligosende oluştuğu ve bir bütün olan polye sisteminin, Toroslar’ın bu yöredeki kuzeydoğu-güneybatı uzanışına bir bağımlılık gösterdiğini belirtmiştir. Miosende polye havzası tabanları alçalırken, polye çerçevesini oluşturan sıradağlar yükselmiş olduğu bu çalışmada belirtilmiştir.
Korkuteli-Bozova ve Kestel Ovaları Hidrojeolojik Etüt Raporu, DSİ (1977): DSİ’nin bu çalışması, ovalardaki yer altı suyu akış yönü, kayaklar, akarsular
ve sondaj kuyularının derinliği ile geçilen litolojik birimlerin neler olduğu hakkında bilgi vermektedir.
Kumral, M (1992): Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan çalışma, Isparta’nın
güneyinin jeolojisi ve bu alanda bulunan madenler hakkında bilgi vermektedir. Çimrin H. (1999): Çimrin bu çalışmasında, Antalya’nın tarihi ve turistik yerleri hakkında bilgi vermektedir. Antalya’nın ilçelerinden biri olduğu için Korkuteli’nin tarihi ve turistik yerleri hakkında da bilgi vermektedir.
Kurt, H. (2000): Doktora tezi olarak hazırlanan çalışma, Batı Toros Polyeleri hakkında bilgi vermektedir. Daha önce bu alanlarda yapılmış olan, jeolojik ve jeomorfolojik çalışmalar birleştirilerek, Batı Toroslar’daki polyelerin oluşumları ve bu polyeler üzerindeki coğrafi şekiller ve bazı beşeri faliyetler yapılan bu tezde anlatılmaktadır.
Sönmez, S. (2002): Doktora tezi olarak hazırlanan çalışma, Korkuteli’ndeki
elma bahçelerininin demir durumu hakkında bilgi vermektedir. Toprak analizlerinin yapıldığı çalışmada ilçe topraklarının özellileride ortaya konulmuştur.
Yaşin, D. (2003): Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan çalışma, Korkuteli’nde
yetişen dört çeşit kirazın, yıl içerisindeki fenolojik, biyolojik ve pomolojik gelişimi hakkında bilgi vermektedir.
8
Özçatalbaş, O. vd. (2004): “Korkuteli’de Mantar Üretim Sektörü, Sorunları
ve Çözüm Önerileri” adlı makalede, Korkuteli’de kültür mantarı ve kompost üretim sektörü incelenmiştir. Türkiye’de mantarcılıkta Korkuteli’nin payının ne olduğu, bu çalışmada ortaya konulmuştur.
İKİNCİ BÖLÜM
10
2.1. Jeolojik Özellikleri
Batı Toroslar’ın jeolojik yapısını, Mesozoyik boyunca ve Tersiyer başlarında Anadolu’nun güneyinde ve bugünkü Akdeniz’in yerinde bulunmuş olan, Tetis (Tethys) Denizi içinde birikmiş karbonatlı çamurlar oluşturur. Mesozoyik sonlarından itibaren bu deniz tabanı tortuları, yerkabuğu hareketleriyle zaman zaman sıkışıp kıvrılarak yükselmiş ve böylece dağ sıraları oluşmuştur. Bu olaylar sırasında yerkabuğunun derinliklerinden yükselen mağma, karbonatlı çamurların arasına karışmıştır. Mağmatik erüpsiyonlar tortulanmanın sürdüğü deniz suyunun fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini değiştirdiği için, yer yer karbonatlı çökeller arasına silttaşı, çört ve radyolarit gibi silisli çökellerde karışmıştır. Bu gelişmeye bağlı olarak Batı Toros Dağları’nın yapısında başlıca iki büyük yapısal birim bulunmaktadır (Kurt, 2000: 1).
Bunlardan birincisi, Mesozoyik sonlarına kadar süren düzenli tortulanma şartlarında Tethys Jeosenklinali’nde birikmiş otokton özellikteki kalkerlerdir. Karstlaşma özelliği olan bu kalkerler, Batı Toros Dağları’nda bugün en geniş alanı kaplar ve genellikle kalınlığı 1 000 m’yi geçer (Kurt, 2000: 2).
İkinci yapısal birim ise Mesozoyik sonlarından itibaren etkili olan ve Tersiyerde de zaman zaman şiddetlenerek devam eden yerkabuğu hareketleri ile ilgilidir. Bu dönemde yer yer kıvrılma ve kırılmalar, yükselme ve çökmeler olmuştur. Bazı yerler yükselerek aşınma alanı durumuna geçerken, bazı yerler çukurda kalmış, buralarda Tersiyer boyunca değişik özellikteki tortuların birikme alanı olmuştur. Yerkabuğu hareketlerinin şiddetli olduğu dönemlerde allokton özellikteki bu yeni çökeller de sıkışarak birbiri üzerine veya daha önce yükselmiş olan eski birimler üzerine itilmişlerdir. Batı Torosların bugün görülen karışık yapısı daha çok bu dönemde şekillenmiştir (Kurt, 2000: 2).
Araştırma sahasında, Holosen alüvyonları, Miosen denizel ayrılmamış kalker formasyonlar, Eosen filişleri, Mesozoyik-Tersiyer kalkeri ve Mesozoyik ofiolitli seriler görülmektedir (Şekil 2).
12
Mesozoyik dönemde oluşmuş ofiolitli formasyon arazileri; Bayatbademleri köyü çevresinde görülmektedir. Bu formasyonlar araştırma sahasının % 4,57’sini oluşturmaktadır (Tablo 1). Genellikle eğimli özellik gösterdiği için tarımsal açıdan fazla önemli değildir.
Tablo-1: Korkuteli’nde Jeolojik Formasyonların Dağılımı
Jeolojik Zaman Oluşuğu Miktarı (km2 ) Havzaya Oranı (% )
Holosen Alüvyon 825 33,40
Miosen Denizel, Ayrılmamış Kalker 362 14,66
Eosen Filiş 35 1,42
Masozoyik-Tersiyer Kalker 1 135 45,95 Mesozoyik Ofiolitli Seri 113 4,57
Toplam 2 470 100
Kaynak: MTA’nın 1/500 000’lik Jeoloji Haritası, Konya Paftası (2002)
Mesozoyik ve Tersiyer başlarında oluşmuş kalker formasyonları daha çok ilçenin batı ve güney kesimlerinde yaygın olarak görülür. Bu formasyonlar araştırma sahasının % 45,95’ini oluşturmaktadır. Kalkerlerden oluşan bu formasyonlar üzerinde yoğun bir karstlaşma görülmektedir.
Eosen döneminde oluşmuş filiş formasyon arazileri; Yalındediği köyü civarında bulunmaktadır. Bu formasyonlar araştırma sahamızın % 1,42’sini oluşturmaktadır. Bu formasyonlar dış kuvvetlerce daha kolay aşındıkları için kırıntılı özellikte genellikle yamaçlarda moloz şeklinde görülmektedir.
Miosen döneminde oluşmuş denizel ayrılmamış kalker formasyon arazileri; Büyükköy, Küçükköy, Akyar, Karabayır ve Ulucak yerleşmeleri civarında görülmektedir. Bu formasyonlar araştırma sahamızın % 14,66’sını oluşturmaktadır. Bu formasyonların üzerinde tarımsal faaliyetler yapılmaktadır
Holosen döneminde oluşmuş alüvyon araziler genel olarak akarsuların oluşturduğu geniş vadi tabanları ile ilçe alanının merkezi kısımlarındaki polye tabanlarında görülmektedir (Şekil 2). Ayrıca yüksek kesimlerde karstik arazilerde bulunan dolin ve uvalaların tabanlarında da alüvyon arazilere rastlanmaktadır. Bu formasyonlar araştırma sahamızın % 33,40’ını oluşturmaktadır. Bu sahaların üzerinde verimli tarım alanları oluşmuştur.
2.2. Jeomorfolojik Özellikleri
Türkiye’nin karstik şekilleri en çok Akdeniz Bölgesi’nde toplanmıştır. Araştırma sahamız olan Korkuteli ilçesi, Batı Toroslar’ın Teke Yarımadası’nda bulunduğu için, değişik karstik şekiller görülmektedir. Burada lapyalar, küçük dolinler, düdenler gibi birçok karstik şekiller görüldüğü gibi, büyük şekillerde görülmektedir. Bu büyük şekiller göl ova özelliği gösteren düzlüklerdir. Bunların kenarları girintili çıkıntılı olup bazı yerde birbirleriyle türlü bağlantıları vardır. Çoğu yer kabuğunun çöküntü alanları ile kalker erimelerinin birlikte oluşturdukları bu ovalar Korkuteli’nde geniş yer tutar. Bu polyeler Neojen polyelerinin gelişmesiyle oluşmuş üzerleri IV. Jeolojik zamanda alüvyonlarla örtülmüş, böylece tabanları düz, büyük ovalar biçimine girmişlerdir (Foto 1) (İzbırak, 2001: 69).
Korkuteli arazileri 500- 2 750 m arasında yükseltiye sahip alanlardan oluşmaktadır. Korkuteli’nin doğusu ve batısı dağlık alanlardan oluşurken, kuzeydoğusu ve güneybatısı düz alanlardan oluşmaktadır.
Korkuteli’nde birbirinden farklı jeomorfolojik üniteler gözlenmektedir. Bunlar dağlık sahalar, plato sahaları ve ovalık sahalar olmak üzere üç ana başlık altında incelenmektedir.
2.2.1.Dağlık Sahalar
Tetis Denizi’nin evrimi çerçevesinde, Türkiye rölyefinin ana hatlarının belirdiği bilinmektedir. Batı Toros Dağları da özellikle Alp Orojenezi ve onu takip eden epirojenik stildeki genç tektonik hareketlerle daha belirginleşmiştir. Korkuteli’nin güneyinde uzanan Bey Dağları’da, Batı Toros Dağları’nın uzantısı olduğunu belli etmektedir (Foto 2).
Korkuteli’nin siyasi sınırının çizilmesinde, doğal unsurlardan dağlar önemli rol oynamıştır. Araştırma sahasının sınırını belirleyen dağların dışında, iç kesimlerde de dağlar bulunmaktadır. İlçeyi çevreleyen dağların hem yükseltisi hem de eğimi fazla iken, iç kesimlerde yer alan dağların yükselti ve eğimleri azdır. Korkuteli’ndeki dağlardan, ormancılık ve küçükbaş hayvancılık (kıl keçisi) yetiştiriciliğinde yararlanılmaktadır.
14
Korkuteli’nin doğusunda; Ardıçlı Tepe (1 508 m), Kabak Tepe, Çatal Tepe (1034 m), Katran Dağı, Kızılörü Tepe, Kovanköy Tepe ve Araplar Dağı, yer almaktadır (Şekil 3).
İlçenin güneyinde; Beydağları (2 774 m), Karlıçukur Tepe (2 321 m), Baldağca Tepe, Kocadünek Tepe, Büyükçal Tepe, Oyuklar Tepe, Bayırsız Tepe ve Çaldağ Tepe yer almaktadır.
İlçenin batısında; Kızlarsivrisi Tepe, Yaprak Tepe, Madentaş Tepe, Karadağ Tepe, Kale Tepe (1 813 m), Kös Dağı (1 785 m), Ziyaret Tepe, Kuzuluk Tepe (1 522 m) Sülük Tepe ve Kızılcadağ yer almaktadır.
İlçenin kuzeyinde; Koyunçöllüğü Tepe (1 162 m), Böğrüdelik Tepe, Saklıcan Tepe (2 241 m), Karakaya Tepe (1 618 m), Çıkrıklı Tepe (1 502 m), Kara Tepe (1637 m), Çömlekçi Tepe (1 739 m), Babain Tepe ve Mehmetçe Tepe yer almaktadır.
Korkuteli sınırının iç kesimlerinde yer alan tepeler dolin ve uvalaları birbirinden ayıran eşikler konumunda görülmektedir. İlçenin iç kesiminde; Araplardağı Tepe, İgnelik Tepe (1 262 m), Mantarlı Tepe (1 104 m), Belenler Tepe (1183 m), Gökbel Tepe (1 417 m) ve Yağca Tepe yer almaktadır.
2.2.2. Plato Sahaları
Korkuteli’nde plato olarak isimlendirilen yerler, polye tabanlarını teşkil eden ovalık sahalardan itibaren, 500 m ye kadar nispi yükselti değerine sahip olan alanları kapsamaktadır. Ancak, sözü edilen plato satıhları her yerde klasik tanıma göre hafif dalgalı düzlükler şeklinde değildir. Üzerinde yüksek tepelerin, nispeten geniş uvala ve dolinlerin gözlendiği, yer yer dar ve derin akarsu vadilerinin, faylarla arızalanmış dik yamaçların hakim olduğu bir topoğrafya görülmektedir. Plato alanları, dağlık kesimle polye alanları arasında geçiş alanı şeklindedir.
Bozova ve Zivint polyelerini birbirinden ayıran kıvrımlı yapıdaki kalker kütlenin zirveleri antiklinal eksenine tekabül etmektedir. Bu kalker plato üzerindeki başlıca yükseltiler; Koyunçöllüğü T. (1 162 m), Babain T. (1 309 m), Gökbel T. (1417 m), Mantarlı T. (1 104 m), İğnelik T. (1 262 m) ve Yağca Tepe yer alır.
16
Korkuteli Ovası’nın batısındaki plato yüzeyinde, Korkuteli Çayı vadisi ile Kargalık Dere ve yan kolları, dirençsiz fliş formasyonlarını yer yer derin vadilerle parçalamışlardır. Kimyasal çözülmenin yerini flüvyal aşındırmanın aldığı bu kesimdeki kumtaşı, kiltaşı, silttaşı gibi fliş özelliğindeki litolojik birimler üzerinde, badlands (kırgıbayır) rölyefi gelişmiştir. Ayrıca, heyelanların etkili olduğu yörede, yer yer eski akarsu taraça dolguları da dikkati çekmektedir (Kurt, 2000: 182).
Korkuteli platolarının bazı kesimlerinde dolinler ve uvalalar gözlenmektedir. Platoların bulunduğu yerler halk tarafından yayla adı ile adlandırılmaktadır. Bu yaylaların başlıcaları sunlardır: Akyar Yaylası, Dereköy Yaylası, Sülekler Yaylası, Taşkesiği Yaylası, Söbüce Yaylası, Varsak Yaylası, Büyükköy Yaylası (Kırkpınar), Küçükköy Yaylası, Yazır Yaylası (Güzle)’dır.
2.2.3. Ovalık Sahalar
Korkuteli’de bulunan polyeler başlıca ovalık sahaları oluşturmaktadır. Bunların başlıcaları Kestel Polyesi, Zivint Polyesi (Yukarı Bozova), Bozova (Aşağı Bozova) Polyesi, Gölcük Polyesi, Susuz Polyesi, İmecik Polyesi ve Bayat Bademleri Polyesi’dir. Bu polyelerin deniz seviyesine göre ortalama yüseltisi 850 m civarındadır. Oldukça düz bir topografyaya sahiptir. Ovalık alanlardaki toprakların rengi Garipçe Ovası’nda killi siyah iken güneye doğru boz ve kahverengi orman toprakları olarak değişmektedir. İlçedeki polyelik alanlar tarımsal faliyetlerin yapıldığı yerlerdir (Kurt, 2000: 182).
Akarsuların polyelere ulaştığı yerlerde birikinti konisi ve yelpazeler görülmektedir. Bu alanlar polyelere göre eğim değeri yüksek olan alanlardır. Koni ve yelpazelerin polyeye ulaştığı bölümlerde toprakların alüvyonlar olduğu görülmektedir. Bu alüvyonlar bazı dolinlerin bulunduğu ovalarda düdenlerin kapanmasına sebep olmaktadır. Düdenlerin kapanması bu alanlarda mevsimlik göllerin oluşmasına neden olmaktadır. Bu göller tarımsal faliyetleri olumsuz yönde etkilemektedir.
Bozova Polyesi’nde 1956-1972 yılları arasında DSİ tarafından içme suyu temini veya araştırma amaçlı 28 adet sondaj kuyusu açılmıştır. Bu kuyuların ortalama derinlikleri 50 m ile 300 m arasında değişmektedir. Genelde kil olmak üzere, yer yer çakıllı, kumlu, marnlı seviyeler geçilmiş olup çoğunluğunda kalker ana
kayaya ulaşılamamıştır. Sondaj verilerine göre, bir senklinale tekabül eden polye tabanında, 300 m den daha kalın bir sedimentin depolandığı anlaşılmaktadır (Kurt, 2000: 211).
Aşağıda özellikleri belirtilen 901 nolu araştırma sondaj kuyusu, 1961 yılında Kemerağzı Köyü ile Küçükköy arasında, 834 m kotunda, Korkuteli Çayının aktüel yatağının batı kenarında 300 m derinliğinde açılmıştır. Bu durum yukarıdaki Kurt’un görüşlerini de desteklemektedir (Tablo 2).
Tablo-2: Korkuteli’nde Derine Doğru Litolojik Yapının Değişimi Sondaj Derinliği Litolojik Özelliği
0-1 m Nebati toprak 1-40 m Kil 40-42 m Kumlu kil 42-67 m Kil 67-110 m Kumlu kil 110-125 m Çakıl 125-191 m Kumlu kil 191-193 m Killi kum 193-224 m Kil 224-300 m Çakıllı kil Kaynak: DSİ (1977) 1.2. İklim Özellikleri
İklim, günümüzde insanların birçok faaliyeti üzerinde etkili olan bir unsurdur. Başta tarım, hayvancılık, turizm, bitki örtüsü vb. gibi faaliyetler, iklim şartlarının olumlu ve olumsuz koşullarından etkilenmektedir. Bu çerçevede Korkuteli’nin iklim özelliklerini ortaya koymak, çalışmamızın ilerleyen bölümlerinde beşeri ve ekonomik coğrafya olaylarının açıklanmasında yardımcı olacaktır. Bir yerin iklimine bakarak o yerde hangi ekonomik faaliyetlerin yapılabileceği tahmin edilebilmektedir.
Korkuteli’nin iklim özelliklerini ortaya koyarken, Korkuteli ilçe meteoroloji istasyonu ve D.M.İ.G.M.’nin uzun yıllara ait rasat bilgilerinden yararlanılmaktadır. Bu verilerin 30 yılın üzerindeki rasatları kapsıyor olması verilerin güvenilirliğini arttırmaktadır.
18
Korkuteli ilçesinin iklim özelliklerinin ortaya çıkmasında planeter ve coğrafi faktörlerin etkili olduğu görülmektedir.
Planeter faktörlerden olan güneşlenme süresi, ocak ayından temmuz ayına kadar sürekli artış gösterir. Maksimum güneşlenme temmuz ayındadır. Daha sonra azalmaya başlayan güneşlenme süresi, eylül ayından ekim ayına geçişte büyük düşüş göstermektedir. En az güneşlenmenin olduğu ay aralıktır. Aralık ayında güneşlenmenin az olmasında etkili olan faktörler, mevsimin kış olması nedeniyle günlerin kısa olması ve havanın kapalı olmasıdır. Yıllık ortalama güneşlenme süresinin 8 saatlik olduğu görülmektedir (Tablo 3, Şekil 4).
Tablo-3: Korkuteli’nde Güneşlenme Sürelerinin Aylara Dağılışı (1975-2007)
Aylar O Ş M N M H T A E E K A Y.O Saat, dak. 5:22 6:04 6:59 7:31 8:45 10:51 11:09 10:55 9:58 7:58 6:01 4:46 8:01
Kaynak: D.M.İ.G.M. (2007)
Şekil-4: Korkuteli’nde Güneşlenme Sürelerinin Aylara Dağılışı (1975-2007) Kaynak: D.M.İ.G.M. (2007)
Korkuteli kış mevsiminde kutbi, yaz mevsiminde ise tropikal hava kütlelerinin etkisi altında kalır. Kış mevsiminde Türkiye üzerinde Baltık ve Atlantik kaynaklı maritim polar (mP), Sibirya doğuşlu kontinental polar (cP) hava kütleleri etkili olmaktadır. Kuzeyden Akdeniz’e inen bu soğuk hava kütleleri ile güneyden gelen karasal ve denizel tropikal hava kütlelerinin (mT, cT) karşılaşmasıyla batı-doğu yönlü depresyonlar meydana gelir. Bu depresyonlara bağlı olarak Akdeniz kıyı bölgesini aşan hava kütleleri Korkuteli ve çevresine bol yağış bırakırlar.
00:00 02:24 04:48 07:12 09:36 12:00 O Ş M N M H T A E E K A (Saat) (Aylar)
Yaz mevsiminde Akdeniz Havzası’nda egemen olan Asor Yüksek Basıncı’ndan çıkan hava akımları, Türkiye üzerine sıcak ve kurak olarak ulaşırlar. Böylece Akdeniz kıyı kuşağında yaz yağışları hemen hemen hiç görülmemektedir. Ancak Korkuteli ve çevresinde yaz mevsiminde az da olsa yağışlar görülmektedir. Bu yağışların görülmesinde, ilçenin yükseltisi önemli rol oynar.
Etüt sahasında iklim özelliklerini etkileyen coğrafi faktörlerin başında, karasallık (kontinentalite) ve orografik özellikler gelmektedir. Conrad formülüne göre, yöre orta derecede karasallığa sahiptir. Türkiye yağış dağılışına baktığımız zaman ilçe, az (300-500 mm) yağış alan yerler arasında görülmektedir. Orta derecede don olayı görülür.
Korkuteli iklimi üzerinde etkili olan diğer coğrafi faktör, orografik unsurlardır. Asıl Akdeniz İklimi bölgesinin hemen gerisinde dik yamaçlı yüksek dağlar uzanır. İşte bu iki çukur yer (Akdeniz kıyı boyu alçak bölgesi ile İç anadolu düzlükleri alanı) arasındaki yüksek dağlık yerler farklı iklim özelliği gösterirler. Bu dağların Akdeniz’e dönük yamaçları kışın bol yağış alır. Ancak bu yağışlar daha ziyade kar şeklindedir. Yükseltininde etkisiyle ilçede kar yağışları görülmektedir (Foto 3). Dağların zirvelerine doğru kar yağışının arttığı da bilinmektedir. Yazın ise az da olsa yağmur yağışı görülür. Bu dağlık yerlerde, yüksekliğin verdiği bir özellikle, bunaltıcı yaz sıcakları ve mevsimin kuraklığı hafiflemiştir. Bu dağlar sahil insanlarının yazın çok aradığı serin ve nemlice, ormanlık yaylalardır. Burada yükseklik oranına göre, kışlar sert yaşanmaktadır. Yine burada kıyı boyunun makileri ve buralara uymuş kültür bitkileri yerine, çam ormanları ve yüksek çayırlar yer tutmuştur. Bu iklime “Akdeniz yakını dağ iklimi” ve “göller yöresi iklimi” denilmiştir (İzbırak, 2001).
Korkuteli ilçesinin iklim özellikleri, iklim elemanları incelenerek daha detaylı olarak ortaya konulacaktır.
2.3.1. Sıcaklık
Korkuteli’nde yıllık sıcaklık ortamalası 12,8 0C olarak tespit edilmiştir. İlçedeki aylık sıcaklık ortalamalarına bakıldığında; en yüksek sıcaklık değerinin temmuz (24,3 0C) ayına, en düşük sıcaklık değerinin ocak (2,6 0C) ayına ait olduğu görülmektedir. 1969-2007 yılları arasındaki sıcaklık rasatlarına bakıldığında
20
maksimum sıcaklık ortalamaları 19,50C, minimum sıcaklık ortalamalarının ise 6,4 0C olduğu tespit edilmiştir (Tablo 4).
Tablo-4: Korkuteli’nde Ortalama, Maksimum ve Minimum Sıcaklık Ortalamalarının
Aylara Dağılışı (1969-2007)
Aylar O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O.
Ortalama Sıcaklık °C 2,6 3,4 6,6 10,9 16,1 21,1 24,3 23,8 19,5 13,9 7,8 4 12,8
Maksimum Sıcaklık Ortalamaları °C 8,5 9,3 12,9 17,3 22,5 27,6 30,7 31 27,4 21,8 14,9 9,7 19,5 Minimum Sıcaklık Ortalamaları °C -1,8 -1,5 0,8 4,8 8,8 13 15,6 15,4 11,5 7,2 2,5 -0,4 6,4 Kaynak: D.M.İ.G.M. (2007)
Korkuteli’nin yıllık sıcaklık dağılış eğrisine bakıldığında; maksimum sıcaklık ortalamalarınn dağılışının ağustos ayına ait olduğu, minimum sıcaklık ortalamalarının ise ocak ayına ait olduğu görülmektedir. İlçede aylık ortalama sıcaklık hiçbir zaman 0 0C’nin altına düşmez. Ancak minimum sıcaklık ortalamaları aralık, ocak ve şubat aylarında eksi değerler alır (Şekil 5). İlçenin ortalama yükseltisinin (1 020 m) fazla olmasının bunda payı vardır. Bu durum ilçede kışın kar yağışlarının görülmesine neden olmaktadır.
Şekil-5: Korkuteli’nde Ortalama, Ortalama Yüksek ve Ortalama Düşük Sıcaklıkların
Aylara Dağılışı (1969-2007)
Korkuteli ilçesinin buharlaşma değerlerine bakıldığında, buharlaşmanın sıcaklığın dağılışı ile doğru orantılı olduğu görülmektedir. İlçenin yıllık ortalama buharlaşma değeri 1179,7 mm’dir. Buharlaşmanın en fazla olduğu ay 247,7 mm’lik değerle temmuz ayıdır. Buharlaşmanın en az olduğu ayın 6,5 mm ile kasım ayıdır. Kasım ayından sonra buharlaşmanın en az olduğu ay 92,3’lük değerle nisan ayı
-5 0 5 10 15 20 25 30 35 O Ş M N M H T A E Ek K A (0C) (Aylar)
ol or ta Ta Şe ci Y ya ve ilç gö ya Ta lduğu görü rtalamaları arımsal faliy ablo-5: Kor Ay Ort Buharl Kaynak: D.M ekil-6: Kork Don isimlerin za Yılın yaklaşı aşandığı ay, e aralık ayla çede kış m örülmediği az mevsimin ablo -6: Kor A Gü Kay ülmektedir civarında o yetlerde sula rkuteli’nin B lar laşma(mm) M.İ.G.M. (20 kuteli’nin Bu olayı, sıcak arar gördüğü ık olarak 1/ , 23,5 günlü arında donlu mevsiminin g aylar, hazir nde don ola
rkuteli’nde D Aylar O n Sayısı 23,5 ynak: D.M.İ.G 0 50 100 150 200 250 Buharla şma(mm) (Tablo 5, olduğu gör amayı gerek Buharlaşma N M 92,3 146,2 07) uharlaşma D klığın 0 0C ü bir olayd /3’ü donlu ük değerle o u gün sayısı genellikle d ran, temmuz ayının hiç gö Don Olaylı G Ş M 5 21,3 18,6 G.M. (2007) , Şekil 6) rülmektedir kli kıldığı gö a Değerleri ( H T 2 202,4 24 Değerleri (19 C’nin altına ır. İlçede g gün olarak ocak ayıdır. ının varlığı don olaylı z, ağustos v örülmediğin Günlerin Ay N M H 4,5 0,1 -(Aylar ). Buharlaş . Ancak bu örülmekted (1984-2007) T A 47,7 227,1 984-2007) a düştüğü v örülen don görülmekte Daha sonr görülmekte geçtiği söy ve eylül’dür ni ortaya ko ylara Dağılı T A E E - - - 2, r) şma değer u buharlaşm ir. E Ek. 159,6 97,9 ve içerisind olaylı gün edir. Don o a 21,3 günl edir. Bu ver ylenebilir. D (Tablo 6). oymaktadır. ımı (1969-20 Ek K A ,6 13,6 21,3 rlerinin Tü ma değerle K Yıll 9 6,5 1 179 de su barın sayısı 105 olayının en lük değerle ilerden hare Don olayını Bu durum i 007) Y.T. 3 105,5 ürkiye erinin, ık 9,7 ndıran ,5’tir. fazla şubat eketle ın hiç ilçede
22
Korkuteli ilçesinin ekonomisinde önemli yeri olan tarımsal faliyetler don olayından etkilenmektedir. Meyvecilik ve sebzeciliği olumsuz etkileyen zamansız don olayları, halka ekomonik olarak zarar vermektedir. Bu zararları en aza indirmek için, halkın don olayına dayanıklı meyve ve sebze cinslerini tercih ettiği görülmektedir. Don olayından fazla etkilenen narenciye gibi meyveler ilçede hemen hemen hiç yoktur.
2.3.2. Basınç ve Rüzgârlar
Korkuteli ilçesinde yıllık ortalama basınç 899,5 Mb’dır. Aylar arasında ekstrem basınç farkının 5 Mb olduğu gözlenmektedir. Basıncın aylara göre dağılımına bakıldığında, en yüksek basınç değerinin 902,1 Mb’lık değerle ekim ayına, en düşük basınç değerinin 897,1 Mb’lik değerle temmuz ayına ait olduğu görülmektedir. Mevsimler itibariyle basınç dağılışına baktığımız zaman, sonbaharda basınç değerlerinin yüksek olduğu, kış mevsiminde değerlerin yine yüksek olduğu, ilkbahardan itibaren değerlerin düşme gösterdiği ve yaz mevsiminde en düşük basınç değerlerine ulaştığı görülmektedir (Tablo 7). İlçenin basınç değerlerine bakıldığında, fazla bir basınç farkının olmadığı ve alçak basınç alanı olduğu görülmektedir.
Tablo-7: Korkuteli’nde Ortalama Aktüel Basıncın Aylara Dağılışı (1969-2007)
Aylar O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O. Mb. 900,5 899,4 898,4 898,2 898,1 898,6 897,1 897,9 900,1 902,1 901,8 901,1 899,5
Kaynak: D.M.İ.G.M. (2007)
Korkuteli’nde aylara göre rüzgârların esme sayılarına bakıldığı zaman, N yönlü rüzgârların ağustos ayında, NE yönlü rüzgârların temmuz ayında, E yönlü rüzgârların eylül ayında, SE yönlü rüzgârların nisan ve ağustos aylarında, S yönlü rüzgârların ocak ayında, SW yönlü rüzgârların ocak ayında, W yönlü rüzgârların ocak ayında, W yönlü rüzgârların aralık ayında, NW yönlü rüzgârların şubat ayında daha fazla estikleri görülmektedir (Tablo 8).
Korkuteli’nde yıl içerisinde en fazla esen hâkim rüzgâr yönüne baktığımız zaman bunların ESE (Doğu-Güneydoğu) yönlü rüzgârlar olduğu görülmektedir. Yıl içerisinde en az estiği yönün ise güney olduğu görülmektedir (Şekil 7). Hâkim rüzgâr yönünün yeryüzü şekilleriyle paralellik göstermediği görülmektedir. Çünkü,
Korkuteli’nde genel olarak dağlar kuzey-güney doğrultuda uzanmaktadır. Bu veriler ışığında Korkuteli’nde vadi ve dağ meltemi bulunduğu gözlenmiştir. Gündüz vadiden-dağa doğru rüzgâr eserken, geceleri dağdan-vadiye doğru rüzgâr esmektedir. Halk arasında gece esen bu rüzgâra “tepe rüzgârı” adı verilmektedir.
Tablo-8: Korkuteli’nin Aylık Rüzgar Frekansları (1970-2007)
Yönler O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O. N 169 127 188 164 186 165 215 217 189 198 198 204 2 220 NNE 151 139 173 183 181 215 147 231 178 171 141 140 2 050 NE 94 99 120 123 148 181 190 197 164 171 124 95 1 706 ENE 148 138 158 184 243 231 230 221 222 200 190 168 2 333 E 101 82 120 160 187 163 164 147 188 178 153 113 1 756 ESE 237 212 273 336 367 242 304 291 327 300 248 252 3 389 SE 110 107 154 168 157 132 143 168 134 111 102 107 1 593 SSE 80 64 66 70 71 56 63 70 69 63 70 78 828 S 77 60 54 56 38 36 47 64 41 45 56 75 649 SSW 85 65 63 73 55 52 46 47 52 51 60 79 728 SW 142 105 97 83 81 78 80 76 67 96 101 129 1 135 WSW 200 162 147 139 134 96 105 113 138 159 154 185 1 732 W 158 152 166 159 130 142 133 140 150 138 171 172 1 811 WNW 259 269 280 194 216 215 203 224 188 230 183 290 2 751 NW 208 245 199 142 156 226 206 181 152 158 232 214 2 319 NNW 233 203 207 183 182 222 194 176 171 168 196 212 2 347 Kaynak: D.M.İ.G.M. (2007) Şekil-7: Korkuteli’nin Yıllık Rüzgar Frekansları (1970-2007)
0 1000 2000 3000 4000 N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW
ni gö Ta 2. ge N 70 45 Ta yü ay 8) Şe Korku isan ayların örülür. En d ablo-9: Kor Aylar m/s 1 Kaynak: D .3.3. Nem v Bir ye erekir. Kork Nispi (Bağıl, 0’lik değerl 5’lik değerl ablo-10: Ko Aylar % Kaynak: D Bağıl üksektir. B ylarında yağ ). ekil-8: Kork uteli’nde ay nda ortalam düşük değer kuteli’nde A O Ş M 1,7 2,0 2 D.M.İ.G.M. ( ve Yağış erde yağışın kuteli’nin y oransal) ne le en yükse e en az sevi orkuteli’nde O Ş 69 66 D.M.İ.G.M. ( nem % 10 Bağıl nemin ğışa uzak ik kuteli’nde O 0 20 40 60 80 O (%) ylık ortalam ma rüzgar rler ise 1,5 m Aylık Ortala M N M ,1 2,1 1, 2007) n görülebilm yıllık ortala emin aylara ek seviyeye iyeye düştüğ e Ortalama B M N 63 60 2007) 00’e ne kad n aylara d ken, kış ayl Ortalama Ba O Ş M N ma rüzgar h hızının 2,1 m/s ile ekim ama Rüzgâr M H T ,9 2,0 2,0 mesi için, n ama nispi n a dağılışına e çıktığı gö ğü görülme Bağıl Nemin M H 58 50 dar yakınsa dağılışına b larında yağ ğıl Nemin A N M H T (Aylar) hızları tablo m/s ile e m ve kasım a r Hızları (19 T A E 0 1,8 1,7 nispi nemin neminin % bakıldığınd örülürken, te ektedir (Tab n Aylara Da T A E 45 46 5 yağışın ge baktığımız ğışa yakın o Aylara Dağıl T A E Ek ) osuna bakıld en yüksek aylarındadır 70–2007) Ek K 7 1,5 1,5 n % 100’ün 58 olduğu da, aralık ay emmuz ayı blo 10). ağılımı (1970 E Ek K 50 57 65 erçekleşme zaman, Ko olduğu görü lışı Grafiği ( k K A dığında, ma değerde ol r (Tablo 9). A Y.O. 1,6 1,8 üzerine çık u görülmek yında ortalam ında ortalam 0–2007) K A Y.O 5 70 58 ihtimali o k orkuteli’nin ülmektedir ( (1970-2007) 24 art ve lduğu . kması ktedir. ma % ma % O. kadar n yaz (Şekil
ay gö gö Ta gö ar İk et Şe 16 ya en İlk ko ol Kork ylara dağılı örülürken, örülmektedi ablo-11: Ko Aylar (mm) Kaynak İlçeni örülmektedi rasındaki fa klimi’nin öz tkisinin azal ekil-9: Kork Korku 64,3 mm’lik az mevsimin n yağışlı me kbahar mev onvektif har lduğu da an kuteli’nde y şına bakıld en az yağ ir (Tablo 11 orkuteli’nde O Ş 59,3 43,7 k: D.M.İ.G.M in yağış da ir. Yağışın arkın oldukç zelliğidir. Fa ldığını işare kuteli’nde Y uteli’nde ya k değerle k ne aittir. Bu evsim 118,9 vsiminin ya reketlere m laşılmaktad 0 10 20 30 40 50 60 70 O (mm) yıllık ortala dığında, en ğış ortalam 1). Yıllık Orta M N 41,3 39,1 3 M. (2007) ağılışına ba görülmedi ça fazla old
akat yaz ayl et etmektedi Yıllık Ortala ağışın mevsi kış mevsimi u durum Ak 9 mm’lik d ağışlı olmas maruz kalma dır. O Ş M N ama yağış 4 fazla yağış ma 7,3 mm lama Yağışı M H T 38,5 23,6 9,6 akıldığı zam iği ay yok duğu dikkat larında az d ir. ama Yağışın imlere dağı nde görülür kdeniz İklim değerle ilkb sında, ilçen ası etkilidir. N M H T (Aylar 406,1 mm’l ş ortalama m değerle ın Aylara D T A E 6 7,3 10,4 man yağış ktur. Ancak çekmekted da olsa yağış n Aylara Dağ lışına baktığ rken, en az minin etkisid ahar mevsi nin depresyo Bu özelliğ T A E Ek r) lik değere s 61,3 mm i ağustos ay ağılımı (195 Ek K 30,8 41,3 6 rejiminin d k yaz aylar dir (Şekil 9) şın varlığı a ğılışı Grafiğ ğımız zama z yağış 40,5 dir. Kış me midir (Tabl on sahası o ği ile karasa
k K A sahiptir. Ya ile aralık ay yına ait ol 54-2007) A Y.O. 61,3 406,1 düzensiz ol rı ve kış a . Bu da Ak akdeniz iklim ği (1954-2007 an, en fazla 5 mm’lik de evsiminden lo 12, Şeki olması nede al iklim etk ağışın yında lduğu lduğu ayları kdeniz minin 7) yağış eğerle sonra l 10). eniyle isinin
