CUMHURİYET
HABERLER
“ T
T - T i
i0à î
SAYFA
7
89 yaşındaki Osman
Bölükbaşı için TBMM’de tören düzenlenecek
ANKARA(CumhuriyetBürosu)-Ün-lü siyasetçi Osman BöANKARA(CumhuriyetBürosu)-Ün-lükbaşı, dün teda vi gördüğü Ankara Üniversitesi Tıp Fa kültesi Hastanesi’nde yaşamını yitirdi. Siyasetçiler, B ölükbaşı’nm ölümünü üzüntüyle karşılarken Türkiye’nin önem li bir devlet adamını kaybettiğini vurgu ladılar. Uzun süredir yoğun bakımda tutulan Bölükbaşı, dün sabaha karşı so lunum yetmezliği nedeniyle yaşamını yitirdi. Bölükbaşı 89 yaşındaydı.
Bölükbaşı ’mn ölüm haberini alan oğ lu Deniz Bölükbaşı hastaneye geldi ve yet kililerden bilgi aldı. Hastaneye ilk gelen siyasetçi ise eski Cumhurbaşkanı Sü
leyman Demirel oldu. Bölükbaşı’nm ai
lesine başsağlığı dileyen Demirel,
şöy-Cebeci Mezarlığı na defnedilecek
Bölükbaşı için
yarın TBMM’de tören düzenlenecek. Bölükbaşı’nm cenazesi
aynı gün Kocatepe Camii’nde kılınacak öğle namazının
ardından Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedilecek.
le konuştu: “Savın Bölükbaşı, ülkemizin
siyasetinde duayendi. Yaşamakta olan en eski siyasetçiydi ve aynı zamanda ülke mizin fevkalade değerli, renkli bir sima- sıydL Yeri doldurulamaz, unutulamaz, bü yük bir siyaset ve devlet adamıydı. Ha yatım sadece bu ülkenin insanları ve bu ülke için yaşamıştır. Büyük bir milliyet çi, lider, vatanperver ve yiğit, kabadayı, yürekli, halkın sesiydi Onu hep Anado lu fırtınası olarak tamdık.”
Cumhurbaşkanı AhmetNecdet Sezer, Osman Bölükbaşı’nın siyasal yaşamm gelişmesinde önemli rol üstlendiğine işaret etti.
Cumhurbaşkanı, Bölükbaşı’nın Türk siyasetinin saygm isimlerinden biri ola rak her zaman takdirle anımsanacağım bildirdi. TBM M B aşkanı Ömer İzgi, Türk siyasi tarihinin “unutulmazisimle
rinden” olan Bölükbaşı’mn vefatmdan
derin üzüntü duyduğunu belirtti. MHP
Genel Başkam Devlet Bahçeli, Osman Bö- lükbaşı’mn ölümüyle Türk siyasetinin
“değerii bir devlet ve siyasetadammı” kay
bettiğini belirtti.
Demokrat Türkiye Partisi (DTP) Ge nel Başkam İsmet Sezgin, Bölükbaşı’mn, günün iktidarlarına TBMM kürsüsünden
“köksöktürmesiyle” tanındığını belirte
rek, şöyle dedi: “Çok şey bilen, çok gü
zel söyleyen, sohbetine doyum olmayan, kimseden Iafim esirgemeyen, inancın dan, doğru büdiğinden, ilkelerinden hiç ödün vermeyen, coşkusunu, heyecanını hiç yitirmeyen, çıkar ilişkilerine rağbet etmeyen bu siyaset duayenine boşu bo şuna, ‘Anadolu fırtınası’ lakabı yakıştı- nlmamıştı.”
► H acıbektaş’ta
191^’te doğan
Osman Bölükbaşı,
1954 yılında
K ırşehir’den
milletvekili
seçildiğinde,
D em okrat Parti
hüküm etinin tepki
olarak K ırşehir’i
ilçe durum una
getirm esine yol
açan siyasetçi
KOM PLO İDDİASI TUTUKLATTIRDI- Bölükbaşı, İsmet
olarak tanhe geçti,
tutuklanmıştı. Bölükbaşı, 9 Eylül 1973’te de milletvekilliğinden istifa
‘Anadolu firtması’ L
G EÇM İŞTEN
GELECEĞE
ORHAN ERİNÇ___________ .
'Trt Osman'
Siyasal tarihimizin en renkli, en coşkulu ve en inat çı kişilerinden Osman Bölükbaşı’yı dün kaybet tik.
20 Mayıs 1973’te partisinin genel başkanlığın dan ayrıldığı ve bir daha milletvekili adayı olmadı ğı halde 29 yıllık süreçte de neredeyse efsaneleş miş kişiliği ile anımsanan Bölükbaşı, Fransa’da matematik okumuş, ancak kendisindeki cevheri se zen politikacılar tarafından politikaya yönlendiril mişti.
“Hürriyet Kahramanı" olarak anılmasına da yol açan siyasal yaşamı, 19 Temmuz 1948’de Millet Partisi’nin kurucularından biri olarak başladı.
16 Kasım’a gelindiğinde Sadık Aldoğan, Fuat Arna ile birlikte “İsmet İnönü’ye suikast düzen
lediği” iddiası, karşılaştığı ilk darbe oldu.
Milletvekili olmadığı için 19 Kasım’da tutuklan dı. İki gün sonra serbest bırakıldığında “demokra si ve hürriyet kahramanı Osman Bölükbaşı” olma nın da ilk adımlarını atmıştı.
' 14 Mayıs 1950 seçim lerinde Demokrat Parti (396) ile Cumhuriyet Halk Partisi (68) dışındaki tek parti olan Millet Partisi’nin tek milletvekili olarak Kır şehir’den Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girdi.
Demokrat Parti’nin başına neredeyse bela olan parlamenterlik dönemi böylece başladı.
2 Mayıs 1954 günü yapılan seçimde CHP’nin mil letvekili sayısı 30’a düşerken Cumhuriyetçi Millet Partisi, Kırşehir’den Osman Bölükbaşı’nın çaba larıyla 5 milletvekili çıkardı.
Malatya, İsmet Paşa’nın (İnönü), Kırşehir de Os man Bölükbaşı’nın kalesiydi. Seçimin hemen son rasında, Demokrat Parti, Bölükbaşı’ya olan hıncı nı Kırşehir’i ilçe yapan yasayı çıkararak almaya kalktı (30 Haziran 1954).
Ancak Bölükbaşı’nın inatçılığı ağır bastı ve 1957 seçimi öncesinde Kırşehir yeniden il haline getiril di. Bölükbaşı, 27 Ekim 1957 seçimlerinde yeniden milletvekiliydi.
Demokrat Parti bir kez daha yenilgiye uğramış tı. Bu kez yeni bir yol denendi. Kırşehir’in yeniden il yapılmasını öngören tasannın görüşülmesinde yap tığı konuşmayla Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne ha karet ettiği ileri sürülüp dokunulmazlığı kaldırıldı.
Bugün de tartışılan 159’uncu maddeden yargı lanarak 10 ay hapse mahkûm edildi. Tutuklandı, ama gerginleşen ortam nedeniyle 21 gün sonra tah liye edildi.
27 Mayıs 1960 sonrasında Kurucu Meclis üye siydi. İlk genel seçimlere gidilir ve Yassıada karar larının açıklanması beklenirken 3 Eylül 1961 günü Çankaya’da yapılan Yuvarlak Masa Toplantısı’na katılmayan tek lider oldu.
ANKARA (Cumhuriyet Bü rosu)-A ktif siyaset yaptığı dö
nemlerde, renkli kişiliği, sert muhalefeti ile tanınan Osman
Bölükbaşı, “dili belasına” sık
sık cezaevine düştü. Arkadaşla rının “Anadolu firtması” diye adlandırdığı Bölükbaşı, 1954 yılında Kırşehir’den milletveki li seçildiğinde, Demokrat Parti (DP) hükümetinin tepki olarak Kırşehir’i ilçe durumuna getir mesine yol açan siyasetçi olarak da tarihe geçti.
Hacıbektaş ’ta 1913 ’te doğan Osman Bölükbaşı, Fransa’da Nancy Üniversitesi Fen Fakül
tesi MatematikBölümü’nde öğ renim gördü. Türkiye’ye dön dükten sonra Kandilli Rasatha n esin d e asistan ve Haydarpaşa Lisesi’nde öğretmen olarak gö rev yaptı. 1946’da DP’ye gire rek siyasete atıldı ve parti genel müfettişliğine getirildi. 1947’de DP’den ayrılarak bir yıl sonra Millet Partisi’nin (MP) kurucu ları arasında yer aldı.
İsmet İnönü ve Celal Bayar’a
komplo düzenlemek iddiasıyla 1949’da tutuklandı. Bir süre son rad a serbest bırakıldı. 1950 ge nel seçimlerinde Kırşehir’den M P’nin tek milletvekili olarak
Meclis’e girdi. Ancak M P’nin, laikliğe aykırı davrandığı gerek çesiyle 1953 ’te kapatılması üze rine bir grnp eski M P’liyle Cum huriyetçi Millet Partisi’ni (CMP) kurdu ve genel başkanlığa geti rildi. 1954’te yeniden K ırşe hir’den milletvekili seçilince DP hükümetinin “gazabına” uğra dı. DP hükümeti, Kırşehir’i il çe durumuna getirdi. Bu dönem de hükümete sert eleştiriler yö neltm esi nedeniyle Temmuz
1957’de TBM M ’ye hakaretten tutuklandı.
Kırşehir’in Haziran 1957’de il statüsüne kavuşmasının ardından
ekimdeki seçimlerde CMP’li ar kadaşlarıyla yine milletvekili seçildi.
1958’de DP’ye karşı güçbir- liği oluşturm ak am acıyla CM P’nin Türkiye Köylü Parti si ile birleşmesiyle kurulan Cum huriyetçi Köylü Millet Parti si’nin (CKMP) genel başkanlı ğına getirildi. Ancak 1959’da 10 ay hapis cezasına mahkûm edil di. 27 Mayıs’tan sonra Kurucu Meclis üyeliğine seçildi. 1961 genel seçimlerinin ertesinde ko alisyon hükümetlerine katılma yı reddetti. 1962 yılının haziran ayında CKMP, İsmet İnönü’nün
kurduğu 2. koalisyon hüküme tine katılınca 28 milletvekiliy- le birlikte partiden ayrılarak 2. kez Millet Partisi’ni kurdu ve partinin genel başkanlığına ge tirildi. Millet Partisi, 1965 Şu bat aymda kurulan Suat Hayri
Ürgüplü başkanlığındaki koalis
yon hükümetine katıldı, ama Bölükbaşı kabinede görev al madı. 1972 yılında genel başkan lıktan ayrılarak yerini eski Ge nelkurmay Başkam Cemal İti
rafa bıraktı. Bölükbaşı, 9 Eylül
1973’te de milletvekilliğinden is tifa ederek a k tif politikadan çekildi.
★★★
Türkiye Büyük Millet Meclisi kürsüsüne dosya larla dolu çantasıyla çıktığı için siyaset jargonumu za “çantalı muhalefet” deyimini kazandırdı.
1965 yılında Türkiye Radyo Televizyon Kurumu tasarısının görüşülmesindeki sert muhalefeti nede niyle bir unvan daha kazandı; “Tırt O s m a n Ali Ul-
v i’nin 11 Nisan 1965 günü yayımlanan karikatürün de Osman Bölükbaşı uzun boyu ile yansıtılmış, al tına da “Radyomuzda gelmiş geçmiş en uzun dal ga” yazılmıştı.
Bir ara kendisi ile birlikte seçime girip kendisini terk edenlere karşı önlem almayı düşünmüş ve no terden, ayrılmayacaklarına dairtaahhütname aldır maya başlamıştı. Ama yine yalnız kalmamayı ba şaramadı.
Belki de tek başarısızlığı buydu. •
oerinc@cumhuriyet.com.tr.
Taha Toros Arşivi
