\
SON TELGRAF
Yakın tarikten gizli kalmış sayfa'ar
jjj
s s m
a s a - ™
/
Dreyfüs meselesi
ikinci Abaüİham id’ in gösterdiği alâka.
Paris sefinmize çeki en telgraf ve cevabı
B
üyük biraderim Paris sefiri merhum Salih Münir Paşa ile ikinci Sultan Abdülhamit arasında teati edilmiş olan şif reli telgraflar ile bazı mühim tahriratı makale ve tefrika su retiyle yazmağa karar verdim. Biraderimin evrakı arasmda çıkmış olan bu vesaik devlet arşivinde bulunmadığı gibi şimdiye kadar da intişar et memiştir. Kaleme alacağım maka le ve tefrika larımla henüzaydınlanmamış veya tahrif edilmiş bazı mühim tarihî vak aların hakikî mahiyetlerini or taya koyabilirsem kendimi bah tiyar addedeceğim.
A. E.
1894 tarihinde Fransada zu hura gelen meşhur Dreyfus hâ disesi bütün dünyayı senelerce işgal etmiş olduğu gibi Fran sada dahilî nümayiş ve çarpış malara sebep olmuştur. Hattâ Almanya ile Fransanın siyasî münasebetlerine bile fena tesir leri olmuştu. Şimdi bu mese leyi kısaca hulâsa edelim:
15 Ekim 1894 senesinde Fransa Harbiye Nezaretine mensup bir topçu yüzbaşısının ihaneti vataniye suçu ile tevkif edildiği öğrenilmişti. Nihayet bu yüzbaşının 1859 doğumlu Fransa erkâmıharbiyesinin ikin ci bürosunda (yani istihbarat bürosu) vazife gören yüzbaşı Dreyfus olduğu ilân edildi. Dreyfüs Yahudi olup Alzar'da Mülhuz şehrinde dünyaya gel miş ve babası Fransız tabiiye tini tercih etmiş olduğundan ailece Fransız olmuşlardır. Yüzbaşı Dreyfüs 1889 tarihin de Fransanın en yüksek mek tebi olan Politeknikten (çok iyi) derece ile mezun olmuştu. Fransa Harbiye Nezareti istih barat şubesinin eline Alman ataşemiliterine imzasız yazılmış bir mahrem mektup geçmiştir.
Bu mektubun münderecatı Fransanın müdafaasına ait ga yet mühim malûmat ihtiva edi yordu. Fransa hükümeti bu işe büyük ehemmiyet atfederek tahkikata başlamış, yazının ki me ait olduğu araştırılmıştır. Yazı eksperlerinin kat’î mahi yetteki raporları üzerine esasen şüphe altında bulunan yüzbaşı Dreyfus 15 Ekim günü tevkif edilmiştir. Askerî divanıharbe sevkedilen yüzbaşı 22 Kânu nuevvel 1894 cuma akşamı as
kerlikten tard ile müebbet kü reğe mahkûm edildi. Fransızlar ikiye ayrılmış bulunuyorlardı. Dreyfusun tarafdarları masum, düşmanları ise mücrim ve A l man casusu olduğunu iddia ediyorlardı. Uzun seneler bu mücadele devam etti. Nihayet 1903 senesinde Dreyfiısun tek rar mahkeme edilmesi için.
Fransada büyük bir cereyan başladı. Çok gariptir, İkinci Sultan Abdülhamit bu mesele ye lüzumundan fazla alâka gös termiş ve hattâ kendisini uzun zamanlar meşgul etmiştir. 1903 senesinde Paris sefiri bulunan biraderim Salih Münir Paşaya gönderdiği şifreli telgraf şaya nı dikkattir: [Dreyfus mesele sinin şu aralık yeniden bahsi ne başlandığı anlaşılmakta o - lup Ingiltere, İtalya Kralları nın Fransayı ziyaret ve Rus ya Hariciye Nazırı Parise icrayi seyahat eylemelerini müteakip meselei mezkûrenin Fransa Harbiye Nazırı tarafından mey dana çıkarılması Fransa idarei hükümetince veya vükelâsmca bir tebeddül husulü gibi bir maksada mahmul olup olmıya- cağı hakkmdaki hissiyat ve ıstıtlaat devletlerinin arzı atebei ulya kılınması ba iradei seniye Hazreti Padişahî tebliğ olunur] Salih Münir paşanın bu telgrafa
4 Kânunuevvel 1903 yani erte* si günü gönderdiği cevabı ay nen dercediyoruz:
Başkitabete
«Dreyfus meselesinin Fran sa Harbiye Nazırı tarafından şu aralık meydana çıkarılması Fransada idarei hükümetince veya heyeti vükelâsmca bir te beddül husulü gibi bir maksa da mahmul o - lup olmıyacağı hakkmdaki his siyat ve istıtlâatı âciızanemin arzı atebei ulya kı lınması muktezai emri fermanı
hümayun Hazreti Padişahîden idü ki 3 Kânunuevvel 1903 ta rihli ve şifreli telgrafnamei asafanelerile tebliğ buyurul- makla berveçfaiâti arzı malûmat ve mülâhazata müsarrfat eyle rim, şöyle ki:
Dreyfus’un aleyhinde bulu nanlar nasyonalistler ve kato- lik ve kraliyet tarafdâranı ile cumhuriyetçilerin efkârı mute dile esbabından bulunanları ve bir de esasen cumhuriyetten hoşlanmıyan bir takım ümerayi askeriyeden ibarettir. Taraftar ları ise iktidarda bulunan, radi kaller yani fartı serbesti taraf- taranı ile sosyalistlerdir. Hü kümeti hâzıra taraftarları ile sosyalistler Dreyfus’un mücer ret Yahudi olduğu için türlü sahtekârlıklar ile ve mugayiri kanun harekât ve muamelâtla ve sahte evrak tertibiyle ve ya lancı şahitler ikamesile mah-
(Devam.ı 4 üncü sayfada) • i *' •
• ^
I
, ,
rus» <-*• ^ 'v " * A f 'W-.’
.JÜr
’ytf.
, . . vv ^ 9* ) Ü t ’i • * 5 - Va j) i ^ ^0
>
,Abdülhamidin Paris sefirine çektiği şifrenin hal şekli
Taha Toros Arşivi
