Süleyman Nazif
Yazarv Münir Süleyman Çapanoğlu
5 a ra lık , b ü y ü k T ü rk edibi v e ed ib lerin en b ü y ü k v a ta n p e r v e ri S ü ley m an N azif’in h a y a ta ¿ö z le rin i y u m u şu n u n 25 inci dö- r.iim yılıydı. G azetelerim iz, e d e b i m ecm u alarım ız n e b irk a ç gün e v v e lin d e n b u n u h a b e r v erd iler n e de o gü n b u b ü y ü k m atem in dönüm y ılın ı b ild ire n b ir yazı y az d ıla r. İsta n b u l v e A n k a ra ra d y o la rın d a da b ir h a re k e t gö rem edik.
S üleym an N azif gibi b ir a d a m ı anm ak, u m u m î e fk â ra onun n e k ır a a tta b ir insan olduğunu g ö ste rm ek v azifesini y erin e g e tirm e d ile r. H ele e m e k ta r basın m e n su p la rın ın dah i b u k a d ir b il m ezler zü m resin e k atılm a sı b ir k aç defa te e ssü r ve teessü fle k a r .u lan acak b ir h ald ir.
B asının, S ü ley m an N azif gibi y a ln ız son d ev rin değil, b elk i bü tü n ed e b iy a t ta rih im iz in çok dik k a te değen sim a la rın d a n h :ri o- tan in sa n la ra — d ah a doğrusu a - şa b ey le rim k -e kar.-!—- g ö ste rd i ği alâkasızlık 'v e n a n k ö rlü k cid d e n acı ve acıklıdır. S üleym an N azif’e y e tişe n le r cn u ta n ıy a n la r, genç m eslek d ı N arım ıza, y e
n i yetişen b asın ço cu k la rın a S ü leym an N azif’i ö rn ek o la ra k gös te rm e k zo ru n d a d ırlar. Ç ünkü, bu g ü n k ü le r onun n asıl b ir k u d re t, n asıl ateşli b ir v atan se v er, nasıl b ir üm it ve azim sa h ib i o ld u ğ u nu bilm ezler.
S üleym an N azif hiç b ir zam an üm itsizliğe düşm edi. g ö n lü n de ebedî b ir gençliğin k u d re tin i • e ct.'şm i taşıdı. B u n d an ö tü r ü dür ki k en d isin i ta n ıy a n la r için, y asadığı çev re için b ir üm it, b ir k u d re t, b ir teselli ve şifa k a y r a ğ ı oldu.
S üleym an N azif’i bilm em ek, onu b ü tü n azam et ve h ü v iyetiyle ta n ım a m a k b u g ü n ü n genç gaze tecileri ve m u h a rrirle ri için n a - . il b ir bilgi, b ir m eslek n oksanı ise, g elec ek te k ile r için de öyle dir. N am ık K em ali n asıl anıyor, , ıhtırasım taziz v e te k rim e d i yorsak, S üleym an N azifi de tıp kı onun gibi an m ak ve b ü y ü k h â tıra s ın ı övm ek lâzım dır. Ç ü n k ü S ü ley m an N azif de, tıp k ı o- n u n gibi v a ta n ın d e rtle rin i h a y kırm ış, v a ta n için ağlam ıştır. H a ttâ hiç tekzip edilm ek ten kork
y ala rın d a , m em leket işlerinde daim a tâzim ve te v k irle b ah setti ği N am ık K em al’den dah a a te ş li m a k a le le r yazm ış, d a h a h e y e canlı b e d ia ia r y a ra tm ıştır. H ele ü slu b k â rlık ta m u h a k k a k k i N a m ık K em ali çok geçm iştir.
Yazı yazanlarım ız a ra sın d a h a y atın ı ed e b iy a ta ve ed ebiyatı m em lek et v e m illetin e onun k a dar, bol, geniş, ölçüsüz ve sami-- m î b ir s u re tte v a k fe d e n le r pek azdır. O nun h a y a tı heyecandan, ed e b iy a tı güzel T ü rk ülk esin in to p ra k la rın d a n ib a re tti.
İşte (K a ra b ir gün) yazısı, Mü ta re k e n in u ğ u rsu z ve b ed b a h t g ü n le rin d e m ü tte fik le r o rd u su n u n İsta n b u lu işgal e ttiğ i gün yazdığı ve (H â d isa t) gazetesin de siyah b ir çerçeve içine a la ra k yay ın lad ığ ı b u m akale, fe lâ k e t ler, acılar, h ak sızlık lar k a rşıs ın da b ir an için şa şırıp sinm iş gö- ’ r ü n e n T ü rk îsta n b u lu n ilk ayak la n m a h am lesi oldu. B u yazıdan a şırı d erecede sin irlen en işgal or d u la rı b aşk o m u ta n : B ranş D esp- re y «Onu y ak a la y ıp k u rşu n a d i ziniz!» em rin i verdi. F a k a t m e denî k a h ra m a n lığ ı p ek iyi a n la y a n ve ta k d ir e d e n işgal o rd u la rı g e n e lk u rm ay b a şk a n ı ile b a zı yabancı k o m u ta n la rın a ra y a g irm esiyle b u em ir y erin e g e ti rilm e d i v e geri alındı.
İşte (P iv e rlo ti hitab esi)... 1920 yılı ik in c ik â n u n ay ın ın 23 üncü gü n ü İsta n b u l Ü n iv ersitesin in k o n feran s salo n u n d a P iy erlo tiy i övm ek f a k a t dah a ziyade İs ta n b u lu işgal eden ask e rî k u v v e t le ri m a n en te n k it v e hicvetm ek ıcin söylediği o ateşli h ita b ed e düşm an ın pis a y a k la riy le çiğnen m iş b ir şe h ir to prağının en acı, en k o rk u su z fe ry a tla riy le çağ lam ış, k ö p ü rm ü ştü r. O nun İn g i- lizler ta ra fın d a n y ak a la n ıp M al
t a ’y a sü rü lm esin e b u h ita b e se bep olm uştur. R ah m etli üstad, o rad a P ol V erişta kalesinde y ir m i y ed i ay m ah p u s kaldı.
Y alnız bu iik eser, S üleym an N azif’i anm aya, te v k ire, tazim e ve asla u n u tu lm a m a sın a k âfid ir, j
N am ık K em ali, İstik lâ l M arşı şa iri A k if’i an ark en , on ların ö- liim dönüm y ılla rın ı anıp h â tı ra la rın ı ö v erk e n (F ira k ı Ira k ) yara tm ışım d a u n u tm a m a k g e re k tir. O nu ihm âl r-tmek, m ühim sem em ek m u h a k k a k ki n a n k ö r lü k tü r, k ü fra n d ır. S üleym an Na zifin, N am ık K em al’den, M eh m et A k if’ten geri ve ek sik k a lır ne ta ra fı v ard ır?
Ne yazık k i böyle b ir insanı, v a a tn ve m illet e d e b iy a tın ın hiç b ir zam an ölm iyecek p arç a la rım v ere n b ir adam ı u n u tu y o r, onun T ü rk to p ra k la rı için ağlayan ve . ii'îİGyen sesin i duym ııyoi’uz. 2-0 ■; y ıldır, onu b ir k e re anm ad ık , bir ih tifa l yap m ad ık . H alb u k i onun sesi, b u sesin a k isle ri ö m ü rle ri m izin boyunca k u la k larım ızd a çın lam alıd ır.
R ah m etli F ilo rin a lı N âzım h a - | y a tta iken ölen b ü y ü k le rim izi h a , tırla tm a k için çalışır, çobalar, koşar, didinir; m e za rla rın ın b a - | sın d a n u tu k la r v erir, şiirle r o- I k u rd u . M ünev v erleri, g azetecile ri, sa n atse v e rle ri b ir a ra y a to p layıp b ir an m a tö ren i y a p a b il m ek için, d a v e tiv e y e rin e geç m ek üzere yazdığı b irk aç satırı, gazetelerde, p ara sız o la ra k n eş- re tü re m e d iğ i için ü c re tin i v e re rek i’ân sa y fa la rın d a y a y ın la tır- d.t.
S üleym an N azif için de böyle yapm ıştı. V e ü sta d ın h e r ölüm yıldö n ü m ü n d e böyle b ir ihtifal h azırladı. E ğer şa ir F ilo rin alı Nâzım bey efen d in in p a ra lı ilâ -
(D eva m ı 15 irci sayfada)
m ıy a ra k söylüyorum , v a ta n d â
Süleyman
N azif
( Baş tarafı 9 u n cu sayfada)
nı olm asaydı, S ü ley m a n N azifin öldüğü günü, ay ı ve y ılı b ile u - n u ta c a k tık . y in e u n u ttu k , Çünkü F ilo rin alı da ötek i âlem e göçtü.
İh m allerim iz ve n a n k ö rlü k le rim iz k arşısın d a h a y k ırm a k lâ zım geliyor:
— Aziz F ilorinalı! M ezarından çık, önüm üze düş, S ü ley m an zifin m ezarı n e re d e ise göstu- k ü fra n la n m ız ı a ffe ttirm e k iç i'ı b u ta lih ve ta k d ir y etim i m eze* rın önünde, için d ek i b ü y ü k in san d an af dileyelim .
B atının b ir ta k ım b ü y ü k y a z a rları, m u sik işin a sla rı h a k k ın d a y a y ın la r yapılıy o r, k o n feran s la r v eriliyor, b ro şü rle r ç ık a rılı yor. R adyolarım ız se fe rb e r o lu yor. S onra k en d i öz evlad-m ız h a k k ın d a b ir kaç sa tırı, b ir kaç sözü, m ütevazi b ir m ezar z iy a re tin i çok görüyoruz. Ne acı, ne hazin!
