Ulud. Univ. Zir. Fak. Derg., (1985) 4:123-131
KUZULARA UYGULANAN KAŞAK BI:.Sf ILE ENT ANSIF BESININ BAZI BESI KRITERLER INE ETKILERI
üZERINDE BIR ARAŞTIRMA
ÖZET
M. Rıfat OKUYAN* Münifer SARIÇI ÇEK**
Bu araştırma, kuzuların erken yaşta sütten kesilerek entansif besiye alınmala rının kaşak kuzu besisi yöntemi uygulamadan daha ekonomik olup olmadığını ve bazı besi kriterlerine etkilerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada hayuan materyali olarak 144 adet Tahirova kuzusu kullanılmıştır. Tesadüfi olarak 72 kuzu erken sütten kesilecek gruba, 72 kuzu da kaşak kuzu besisi uygulanacak gruba ayrıl mıştır. Sütten kesilen gruptaki kuzu/ara yem sanayii tarafından hazırlanan kuzu-buzaRı besi yemi, kaşak besiye alınan kuzu/ara ise ana sütünün yanı sıra buğday haşlaması, bakla, mısır kırması ve arpa belli oranlarda karıştırılarak besi süresince serbest olarak yedirilmiş tir. Gruplara yine serbest olarak kuru yonca verilmiştir.
Grupların günlük ortalama canlı ağırlık artışları sırasıyla 226.56 g ve 236.17 g olarak bulunmuş ve günliik ortalama canlı alırlık artışları bakımından gruplar ara· sında görülen farklılık istatistik bakımından önemsiz bulunmuştur (p
>
0.05).Entansif besi yöntemi uygulanan gruptaki kuzuların 1 kg canlı ağırlık için toplam maliyeti kaşak besi yöntemi uygulanan gruptaki kuzuların maliyetinden da -ha ucuz bulunmuştur. Kuzuları erken sütten kesip anaları sağmak, yetiştirici için
kaşak besi uygulamaktan daha ekonomik sonuçları vermektedir.
SUMMARY
An lnvestigation on Effects of "Kaşak" and lntensive Fattening Systems on Some Fattening Criteria of Fattening Lam bs
This research has been done in order to find out whether it is more econo-mical to w ean lam bs early in age and feed the m intensively than applying to the conuentional fattening method colled "Kaşak", some fattening criteria were also considered in the study.
Material which w as composed of 144 head of Tahirova breed w as divided in to two groups and 72 lambs were early weaned while the remainings were belonged to
* Prof. Dr.; Uludağ Vniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü
*
""
Araş. Gör.; Uludağ Vniversitesi Ziraat Fakiiliesi Zootekni Bölümü"Kaşak" lottening group. In the {irst group, lambs were raised toget~er with t~eir lam bs up to t9th day a{ter the data they were born. bul dams were mılked on tıme betweeıı :l 1 st and 49 th day s after freshening da te and two times between 49 th and finishing date of fattening period. Lambs that were early weane~ were {ed {eed prepared by state feed industry w hile the other group ~as fed_ a "!ıxture o( b_ean, maize and barley together wilh mi/k during the fattenıng perıod ın an ad lıbıtum
basis as well as alfalfa hay.
A uerage daily gains were 226.56 and 236.17 g respectiuely in the groups and the difference between groups in respect to this crilerion was'nt found to be statis -tically significant (p
>
0.05).Total cost of ı kg liue weight in the early weaned group was lower than the other group and it was concluded that early weaning prouides the breeders to mi/k
dams earlier and male more profit.
GIRIŞ
Türkiye'de üretilen kuzu eti miktarının gerek koyun eti, gerekse toplam et içindeki payı genelde bir artış içindedir. Kuzularda karkas a~ırlı~ının artmasıyla bu
payın daha da artac~ı kesindir. Koyun
+
kuzu eti üretimi içinde kuzunun payı or-talama% 25, genel et üretimi içindeki payı ise% 10 civarındadır. Yılda yaklaşık 20 milyon koyunun kuzuladı~ı ve 7-8 milyon kuzunun erken kesildi~i ülkemizde en üzücü durum, erken kesim nedeniyle kuzulardan s~lanacak et miktannın gerçekte olması gerekenin çok altında olmasıdır (Anonymous 1980).Ulkemizde kuzu eti üretiminin bugüne kadar arttınlamamasının nedenleri ara-sında hafif ve ~ır kuzu sakatat ve derilerinin fiyatları arasında bir farkın olmaması, dolayısıyla kasapiarın sakatat ve deriden kar etmek amacıyla düşük canlı ~ırlıktaki kuzulan tercih etmesi, koyun sütü ve bundan yapılmış ürünlere halkın duydu~u is-tek nedeniyle yetiştiricHerin koyunlardan daha fazla süt elde etmek için kuzulan er-ken elden çıkarmak istemeleri sayılabilir.
Pazar garantisinin olmaması, fiyatlardaki düzensizlikler, yetiştincinin mali güçsüzlü~ü ve halkın koyun sütü ile genç kuzu etine duydu~u istek nedenleriyle er-ken kuzu kesimi ülkemiz açısından önemli bir ekonomik kayıp olmaya devam ede-cektir.
Bu çalışma, yetiştinci koşullannda kuzuların erken yaş ta sütten kesilerek ko-yunlardan daha fazla süt elde edilmesi, kuzulara uygulanan kaşak besi ile entansif besinin bazı besi kriterlerine etkilerini ve hangi besi yönteminin daha ekonomik ol-duğunu belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Süt tipi koyun ırklarından fazla süt elde etmek için kuzuların erken sütten k
e-silmesi gerekir. Sütten kesilen kuzular için kesif yemli özel rasyonlar hazırlanıp verilmelidir (örkiz, 1975).
Kuzuların erken sütten kesilerek entansif besiye alınması ve de~işik besi ras-yonlarının kuzuların canlı a~ırlık artışlarına etkilerine ilişkin literatür bildirişleri aşağıda verilmiştir.
Düzgüneş ve ark. (196 1), Ege üniversitesi Ziraat Fakültesinde ivesi kuzularını farklı sürelerde emzirrneye tabi tutmuşlar, 6. ayın sonuna kadar gelişmelerini takip etmişler ve 6. ayın sonuna kadarki gelişmeye, 2 aydan daha fazla emzirrnenin önem
-li bir etki yapmadı~ını saptamışlardır.
-Yücelen ve ark. (1975), erken sütten kesmenin kuzulann besi gücü ve yem tü-ketimi üzerine etkilerini incelemek amacıyla yaptıklan araştırmada 60 adettekiz ve erkek Anadolu Merinosu kuzusu kullanmışlardır. Denemeyi 15'erlik 4 grup halinde
yüıütmüşler ve gruplan sırasıyla 4, 6, 8 ve 10. haftalarda sütten kesmişlerdir. Kuzu -lara 2. haftadan itibaren serbest olarak kesif yem ve iyi kalite do~ranmış korunga otu yedirmişlerdir.
Grupların deneme sonu günlük ortalama canlı ~ırlık artışlan, sırası ile, 245.1 g, 254.4 g, 24 7.5 g ve 255.3 golmuş ve araştırıcılar gruplar arasında görülen farklı·
lıklan istatistik bakımından önemli bulmamışlardır.
Okuyan (1975 ), kaşak kuzu besisinde, kuzuların karanlık bir ~ıl içerisinde tutulmalan nedeniyle vücutta vitamin-D sentezine engel olundu~u ve rasyonda uy
-gun bir mineral karması bulunmadı~ı için, raşitizm belirtileri ortaya çıkmasa bile, kemik mineralizasyonunun muhtemelen geriledi~ini, kesif yemin ya da karmasının proteince fakir olması ve vitarnin-A gereksiniminin muhtemelen karşılanamaması nedeniyle büyüme hızının yavaşladı~ını bildirmektedir.
Güneş ve Ankan (1976), Bursa'da görülen kaşak kuzu besisinin Güneyd~u Anadolu ve Orta Anadolu 'da uygulanan m~ ara besisinden farklılık gösterd~ini, Bursa bölgesinde a~ıl kapasitesinin yetersiz olması nedeniyle besi kuzularını damız
lık kuzulada birlikte kaşak beslemek zorunda kaldıklannı, Bursa bölgesi için en bü-yük sakıncanın darnızlı~a ayrılan kuzuların aniden kilo kaybetmeleri şeklinde ol-du~unu, üretilen etin kaliteli olmayışının bu tip beside en büyük sakıncayı teşkil etti~ini ve bu besi şeklinin yetiştiticiye tavsiye edilebilecek bir besi şekli olmadı~ını bildirmektedirler.
Yarkın ve öztan (1967), ivesi koyunlarından fazla süt alma imkanlarını araştır mak üzere Ceylanpınar Devlet üretme Çiftli~inde yaptıkları çalışmada, kuzuların farklı sürelerde emzirilmesinin ~ılan siit miktarına etkisini önemli bulmuşlardır. Bir ay önce kuzuların sütten kesilmesi ile s~ılan süt miktarı önemli derecede art-mış br. Rasyonel besleme ile s~ılan süt miktarında 26.720 kg. bir fazlalık bulmuş lardır. Bu çalışmanın sonuçlanna göre, araştıncılar takviye yem verrnek koşulu ile
kuzulan bir ay emzirrne döneminden sonra sütten kesmenin daha ekonomik olaca-~ını bildirmektedirler.
Merinos kuzulannın erken sütten kesilmesi halinde performanslannın, uzun süre sütle beslenenlerden önemli ölçüde düşük olmadı~ı, analarından elde edilen süt miktarında artış oldu~u ve erken sütten kesme halinde analann döl veriminin de
art-tı~ı bildirilmektedir (İmeryüz, 1971).
Yalçın ve ark. (1968), ivesi kuzularını d~işik sürelerde sütten kesmenin kuzu. ların büyümesine ve anaların süt verimine etkisini araştırmak amacıyla yaptıkları bir
çalışmada, normal büyütrne koşullarında 2 aylık kuzularm aşa~ı yukarı 20 kg civa-onda bir canlı ~ırlı~a ulaştı~ını, 2 aylıkken sütten kesilmiş kuzularla yaptıkları besi denemesinde ise araştıncılar, kuzuların bu yaşta sütten kesilerek entansif besiye ta-bi tutulmalannın yetiştinci ya da besici yönünden ekonomik oldu~unu bildirmek -tedirler.
Selçuk (1974), koyun sütünün yüksek flyatla satıldı~ı Trakya, Marmara ve Ege bölgelerinde kuzulara mümkün oldugu kadar az ana sütü tahsis ederek süt satı şından daha fazla gelir sa~lanabilece~ini bildirmektedir.
özkan (1976), ülkemizde koyun sütünün yüksek fiyatta de~erlendirild~i böl -gelerde kuzu ların 5-6 hafta analarını emmeleri ve sonra sütten kesilerek besiye alın
maları gerektij!ini, koyunların ise sağılarak süt üretiminin arttırılmasının, kuzulann besi !i.iresince emiştirilmesinden daha uygun ve ekonomik oldugunu bildlrmektedir.
MATERYAL VE METOD Materyal
Hayvan Materyali
Araştırma Bursa Merkez ilçesine bag lı Panayır köyünde bulunan özel bir
ko-yunculuk işletmesinde yürütülmüştür. Denemede hayvan materyali olarak 100 baş
Tahirova koyunu ile bunların kuzulan kullanılmıştır. Koyunların dotumları Kasım ayının son haftasında başlamış ve Şubat ayının sonuna kadar devam etmiştir.
Yem Materyali
Araştırmada kesif yem olarak erken sütten kesilen deneme grubuna, Yem Sa· nayii T.A. Ş. Bursa Yem Fabrikası tarafından hazırlanan kuzu-buz&~ ı besi yemi,
kontrol grubuna ise işletmenin kendi üretimi olan bu~day, arpa, mısır ve bakladan
oluşan bir karma yem verilmiştir. Gruplara kaba yem olarak işletmenin kendi üre-timi olan kuru yonca verilmiştir. Deneme gruplarına verilen yemierin kimyasal
bile-şimleri Tablo I'de gösterilmiştir.
Tablo: 1
Denemede Kullanılan Yemierin Kimyasal Bileşimleri (%)
N-siz
Kuru Ham Ham Ham Ham ekstrakt
Yemler Su Madde Protein Selilloz
YaJ
Kill maddeKuzu buoı.ağı yE>mi 11.1 88.9 16.38 13.67 2.7 7.67 48.48 İşletmE'de hazırla·
8.R3 91.17 14.51 "97 2.70 66.42
nan karma yem 2.57
Kuru yonca 9.f>5 90.45 18.55 29.30 2.47 9.16 30.97
Metod
Deneme Gruplarının Oluşturulması
Deneme, iki grupla yürütülmüştür. Tesadüfi olarak 72 kuzu erken sütten
kesi-lerek deneme grubuna, 72 kuzu da kontrol grubuna aynlmışbr. Yemierin Hazırlanması ve Yemierne
Deneme grubuna kesif yem olarak Yem Sanayii T.A.Ş. Bursa Yem Fabrikası
ta:afından hazırlanan kuzu-buzagı yemi, kaba yem olarak da işlebnenin kendi üreli· mı olan kuru yonca verilmiştir.
.. Kontrol grubuna verilen karma yem işlebnede hazırlanmışbr. Bakla ve mısır
once yem ~ırma dej!irmeninde kabaca kınlmış, bu~day ise haşlanmışbr. Daha sonra
karm~ya ~recek miktarlar tartılarak karıştınlmıştır. Karışıma, bufday, arpa ve mı sır eşıt mıktarlard~ bakla% 15 daha az, çok az bir miktar da kuzu-buzalı yemi k• -126
-tılmış br. Karıştırma ve başlama işi deneme süresince hergün yapılmıştır.
Kaba yem olarak kullanılan yonca ise biçildiiden sonra kurotularak depoya konmuş ve gerektikçe alınmıştır.
Denemenin Yürütülmesi
D~umlar Kasım ayının son haftasında başlamıştır. Do~umlar yo~unlaştı~ın da gruplar ayrılmış, 72 kuzu erken sütten kesilecek deneme grubuna, 72 kuzu da ka-şak besi uygulanacak kontrol grubuna katılmıştır. Gruplar ~ıl içerisinde önceden hazırlanan ayrı bölmelere alınmıştır.
Erken sütten kesilecek kuzulara do~umdan sonraki ilk haftadan itibaren Yem Sanayii T.A. Ş. Bursa Yem Fabrikası tarafından hazırlanan kuzu-buza~ı besi yemi ve iyi kalite kuru yonca serbest olarak verilmiştir. Kuzu lar ilk 21 gün anaları ile birlikte kalmış ve analarını emmişlerdir. Ancak kuzuların ılk 21 günde yemlenmesi, kuz u-Iann geçebilecekleri fakat analarının geçemeyecekleri şekilde hazırlanmış ayrı bir bölmede yürütülmüştür (creep feeding). Böylece kuzular istedikleri zaman yem yiye
-bilmiş, istedikleri zaman da analarını emebilmişlerdir. 21- 35. günler arasında kuzu.
lann günde iki kez analarını emmeleri ve yem yemeleri s~lanmıştır. 35. 49. günler arasında kuzular analarını günde bir kez emmiş ve analar da günde bir kez s~ılmış lardır. 49. günden sonra kuzular analarından tamamen ayrılmışlar ve 50. günden 120 güne kadar sadece kesif yem ve kuru yonca ile beslenmişlerdir. Sütten kesilen ku· zulann analan ise 50. günden sonra sabah ve akşam olmak üzere günde 2 kez sağıl· mışlardır. Gerek kesif yem gerekse kuru ot ayrı yemliklerde ve kuzuların önünde her zaman yem bulunacak şekilde serbest olarak verilmiştir. Yemleme, sabah, ö~le
ve akşam olmak üzere günde üç kez yapılmıştır. Verilen yemler ve artan yemler tar-tılarak her gün kaydedilmiştir.
Koyunlara işletmede hazırlanan karma yeme ilaveten yem sanayi tarafından hazırlanan süt yemi serbest olarak verilmiştir.
D~umda 21., 35., 49. günlerde ve bundan sonra 14. günde bir sabahleyin aç karnma yapılan tartımlarda kuzuların canlı ~ırlık artışları ve yem tüketimleri kont-rol edilmiştir. Deneme 120 gün devam etmiştir. Deneme sonunda kuzular tekrar tar· b.larak besi sonu canlı a~ırlıkları belirlenmiştir.
Kaşak besi olarak adlandırılan yetiştiricinin kendi uygulamasında ise, ortala-ma ilk 3 hafta kuzular sadece ana sütü ile beslenmişlerdir. Bu süre sonunda kuzular analanndan aynlmış ve sadece günde iki kez, toplam 2.5 saat sürecek kadar anaları
ile emiştirilmiştir. Buna ilave olarak kuzulara işletmede hazırlanan karma yem (belli oranlarda karışbnlmış başlanmış bu~day, arpa, mısır ve bakla) verilmiş ve bir mik·
tar da yem sanayi tarafından hazırlanan kesif yem verilmiştir. 120 gün sonunda ku-zular kesime gönderilmiş analan da bu tarihten sonra s~ılmaya başlanmışbr.
Kaşak besi yöntemi uygulanan gruptaki kuzular da, erken sütten kesilen
kuzu-Iann tartım günlerinde tartılmış ve ortalama canlı ~ırlıklan ile yem tüketimleri be-lirlenmiştir.
ARAŞTIRMA SONUÇLARI VE T ARTlŞMA
Bu araştırmada Bursa yöresinde uygulanan kaşak kuz~ ~-esisi y.öntemi ile ku
rak ekonomik analizi yapılmış ve hangi besi yönteminin daha karlı oldu~u ortaya konmaya çalışılmı!:?tır.
Canlı Ağırlık Artışı
İki grup halinde yürütülen araştırmada kuzuların 21., 35., 49. ve bundan sonra
14 günde bir belirlenen ortalama canlı ~ırlıkları, deneme sonu ortalama canlı ~ır
lıkları Tablo II'de bildirilmiştir.
Tablo: II
Grupların Besi Dönemi Başı Ortalama Canlı Ağırlıklan, 14 Günlük Aralıklarla Belirlenen Ortalama Canlı A~ırlıkları ve Deneme Sonu Ortalama Canlı Alırlıkları
GRUPLAR
Deneme grubu (1. grup) Kontrol ırubu (2. grup)
DöNEMLER n x i Sx n x ± Sx
21. gün{ besi dönemi başı) 72 9.134± 0.187 72 9.736 ± 0A6ii
3!">. gün 72 12.068:!. 0.219 72 ı 2.808 i 0.529 19. gün 72 13.641 ± 0.27!'> 72 13.972 t 0.648 63. gün 72 16.800
+
o
329 72 17 305±0.744 77. gün 72 20.f>32 to
392 72 20.771 i 0.814 91. gün 72 24.040 1o
437 72 24.306 t 0.917 10!'>. gün 72 27.666 ± 0.169 72 28.615 ± 0.969 120. gün 72 31.300! 0.492 72 31.927 !o
968Gruplann deneme başı ortalama canlı ~ırlıklan ile günlük ortalama canlı aRır
lık artışları istatistik olarak önemsiz bulunmuştur (p
>
0.05). Yine 14 ~n aralıklar la belirlenen ortalama canlı a~ırlıkları arasında istatistik olarak önemli bir fark bu-lunmamıştır (p>
0.05).Tabloda da görüldü~ü gibi 1. ve 2. grupta deneme sonu ortalama canlı ~ırlık·
lar sırasıyla 31.300 kg ve 31.927 kg olmuştur. Birinci gruptaki kuzulann erken süt
-ten kesilerek kesif yem ve kuru ot yemelerine karşı lı k, i kinci gruptaki kuzular hem
ana sütü emmiş, hem de kesif yem ve kuru ot yemişlerdir. Bu nedenle kuzulann
uzun süre süt emmelerinin canlı a~ırlık artışı üzerine fazla bir etkisi yoktur.
Aş~ıdaki tabloda her iki gruba ait günlük ortalama canlı ~ırlıkları verilmek-tedir.
Tüm besi döneminde gruplar sırasıyla 226.56 gr ve 236.17 gr günlük ortalama
canlı ağırlık artışı kaydetmişler ve kontrol grubu deneme grubuna göre daha yüksek bir de~er göstermiştir. 1. grupla 2. grup arasındaki günlük ortalama canlı aRırtık ar·
tışı farkı istatistik bakımından önemsiz bulunmuştur (p
>
0.05).Yem Tüketimi
Yem tüketimi, besi süresince her iki grup için tutulan kayıtlardan hesaplan·
mıştır. Grupların besi süresince tükettikleri günlük ortalama kesif yem ve kuru yon·
ca miktarı entansif besi uygulanan grupta sırasıyla 1.105 kg ve 0.379 kg, kaşak besi - 128
-uygulanan grupta ise yine sırasıyla ı.ı20 ve 0.385 kg bulunmuştur. Sonuçlardan da göriild~ü gibi erken sütten kesilen kuzuların gerek kesif yem, gerekse kuru ot
tüke-timleri kontrol grubu kuzulanndan daha düşük bulunmuştur. Kontrol grubu kuzu·
ların deneme süresince süt içtiklerini de göz önünde bulundurursak, deneme
kuzu-lannın yem masrafının daha az oldu~unu söyleyebiliriz.
Tablo: III
Grupların Günlük Ortalama Canlı A~ırlık Artışları
GRUPLAR
Deneme grubu (1. grup) Kontrol grubu (2. grup)
PERIYODLAR n x ± Sx n x ± Sx 72 208.59 ± 0.066 72 219.48 ± 0.020 2 72 225.15 ± 0.062 72 225.90 ± 0.017 :3 72 214.40 ± O.Ofi3 72 227.52 ± 0.016 <1 72 230.81 ± 0.054 72 251.03 ± 0.015 5 72 224.53 ± 0.048 72 245.28 ± 0.012 G 72 230.36 ± 0.047 72 244.76 ± 0.012 7 72 234.70 ± 0.043 72 232.42 ± 0.012 H 72 243.94 ± 0.042 72 243.20 ± 0.013
Grupların ı kg canlı a~ırhk artışı için tükettikleri kesif yem ve kuru ot miktar· lan ile deneme süresince günlük kesif yem ve kuru ot tüketimleri Tablo IV'de
bildi-rilmiştir.
Tablo: IV
ı kg Canlı Ajtırlık Artışı İçin Tüketilen Kesif Yem, Kuru Yonca ve Hayvan
Başına Günde Tüketilen Ortalama Kesif Yem ve Kuru Yonca Miktarları
1 kg canlı a~ırlık artışı için tükPtilen kesif yPm (kg)
1 kg canlı agırlık artışı için tüketilen kuru yonca (kg)
Bıosi sürPsince hayvan başına tükt!tilen
günlük ortalama kesif yt>m (kg) Bt>si süresince hayvan başına tüketilen
gıinlük ortalama kuru yonca (kg)
GRUPLAR
Deneme Grubu Kontrol Grubu
(1. grup) (2. grup)
3.036 3.128
0.455 0.922
0.804 0.867
0.126 0.287
Tablo IV'ün incelenmesinden anlaşılacajtı gibi gerek ı kg canlı ajtırlık ~ışı
be · ·· · hayvan başına tüke
· · tük rı k
·c ve
kaba yem miktarı gerekse sı suresınce ·ıçın e ı en esı . ' . 1 b k dan gruplar arasındaki
tilen günlük ortalama kesıf ve kaba yem mıktar arı a ımın
Süt Verimi
Koyun sütünün yüksek fiyatla satıldı~ı Bursa yöresinde sütten s~lanan gelir, koyun yetiştiricili~inde ön planda gelmektedir. Bu çalışmanın amacı da kuzulan en
kısa zamanda sütten keserek entansif besiye almak ve anaları da bir an önce sa~
ma-ya başlayarak sütten daha fazla gelir elde etmektir.
Koyunlar sa~ılmaya başladıklannın ilk 3 haftasında günde bir kere s~ılmış, 3. haftadan sonra günde 2 kere ~ılmışlardır. Analann 14 'ü memelerinde göriilen
rahatsızlık nedeniyle ~ım dışı bırakılmıştır. Geriye kalan 86 ananın 14 hafta
sürey-le ~ılması sonucu toplam olarak 7775.0 kg süt elde edilmiş ve sütler satılmıştır.
Koyun başına günde 0.923 kg süt elde edilmiştir.
Ekonomik Analizler
Besiye alınan hayvanların ortalama besi süresi 120 gün olmuştur. Bu süre
so-nunda hayvanların ortalama canlı ~ırlıkları deneme grubunda 31.300 kg, kontrol
grubunda 31.927 kg bulunmuştur.
Deneme grubu ndaki kuzuların yem tüketimlerinin daha az olması, bu gruptaki
hayvanların yem masrafını düşürmüştür.
Kontrol grubundaki hayvaniara verilen kesif yemin fiyatının deneme
grubun-daki hayvanıara verilen kesif yemin fiyatından daha yüksek olması, kontrol
grubu-nun yem masrafını yükseltmektedir.
Entansif besi sisteminde kuzular erken sütten kesilerek analar s~ılmıştır. Oy-sa kontrol grubunda kuzular hem analarını emmiş hem yem tüketmişlerdir. Yem tü-ketiminin yanısıra ana sütü içmeleri besinin maliyetini artırmaktadır.
Sonuç olarak, kuzulan erken sütten keserek analannı s~mak ve sütlerini sat
-mak yetiştiticinin gelirini artırmaktadır. Kuzuları uzun süre analan ile emiştirerek
yem vermek ekonomik olmamaktadır. Kesif yemle yapılan besi yöntemi, ana sütü
ile yapılan besiden daha ekonomiktir.
Koyun sütünün yüksek fiyatla satıldı~ı Trakya bölgesindeki kuzu besicilerine,
kuzuları erken sütten keserek entansif besiye almaları önerilmektedir.
KAYNAKLAR
ANONYMOUS. 1980. Tarım İstatistikleri özeti. Başbakanlık D.!. E. Yayınları. 965.
DüZGüNE Ş, 0., GöNüL, T. ve üNYELlOCLU, B. 1961. De~işik Sürelerde Ana·
lannı Emen lvesi Kuzulannda Gelişme, Ege üniu. Zir. Fak. Yay., 56.
DüZGüNEŞ, 0., KESİCİ, T. ve GüRBüZ, F. 1983. İstatistik Metodları-I. Ank.
ünh•. Zir. Fak. Yayınları, 861, Ankara, s. 218.
GüNEŞ, T., ARIKAN, R. 1976. Türkiye'de Kuzu Besisi lşletmecili~i ve Ekonomisi.
Kuzu Besisi ve Kesimine İlişkin Sorunlar ve Ekonomik Sonuçları Semineri. MPM Yayınları, 197: 14-31.
İMERYüZ, F. 1971. (J.L. CORBETT, 1968. Wool Technology and Sheep Breeding Vol. XV. pp. 49-55, Dcc.) Tercüme. Merinos Kuzularının Erken Sütten Kesimi.
Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, ll: 45-52.
OKUYAN, M.R. 1975. Et üretimine Katkısı Yönünden Kuzu Besisi ve Sorunlan.
Zootekni Dergisi, 7: 21-25.
-öRKİZ, M. 1975. Pratik Koyun Yetiştiricili~i, Lalahan Zootekni Araştırma
Enstitü-sü Yayınları, 142, Ankara, s. 63.
öZKAN, K. 1976. Kuzu üretiminde ve Besisinde Uygulanan Besleme Yöntemleri.
Kuzu Besisi ve Kesimine İlişkin Sorunlar ve Ekonomik Sonuçları Semineri.
MPM Yayınları, 197: 83-106.
SELÇUK, E. 1974. Süt Kuzusu üretiminde Yeni İmkanlar. Zootekni Dergisi, 7:21.
YALÇIN, B.C., AKTAŞ, G. ve SANDIKÇIOGLU, M. 1968. tvesi Kuzularını De~i
şik Sürelerde Sütten Kesmenin Kuzuların Büyümesine ve Analann Süt Verim
i-ne Etkisi. Lalahan Zootekni Araştırma Dergisi, 8: 45-55.
YARKIN, İ., öZTAN, T. 1967. lvesi Koyunlarında Fazla Süt Alma !mkanları
üze-rinde Araştırmalar. A. U. Zir. Fak. Yıllığı, 17. b'd2-7 27.
YOCELEN, Y., YELDAN, M., DOGAN, K. 1975. Değişik Sürelerde Sütten Kesme-nin Anadolu Merinosu Kuzularının Besisinde Canlı Ağırlık Artışı, Yem
Tüke-timi ve Karkas özellikleri üzerine Etkileri. I. Canlı Ağırlık Artışı ve Yem
