S E K İ Z
N adir N A D I'nin anıları
ö —Ş
ÎMDÎ banae Sen ne demeye söz alıp da düşünceni savunmadın? diyebilirsiniz. Haklısınız. O sıralar henüz çiçeği burnunda bir milletvekili idim. Dilim tutuldu, •lim ayağım kesildi, konuşamadım. Dahası «Denizbank.m Atatürk tarafından adı konurken bu deyime karşı çıkan Sad- ri Maksudi Arsal'la arasında bir tartışma geçtiğini, bu yüz den Arsal'm Atatürk'e kin beslediğini bilmiyordum. Yalnız, aradan İki gün geçtikten sonra 14 ağustos tarihli Cumhuri- yst'te konuya değgin bir yazım çıktı. Bir bölümünü aşağıya alıyorunn
r D İL DEVRİMİ ÜSTÜNE
•Bir dil bilgini olmadığımız için -Deniz Bank• terimini bu bakımdan savunacak değiliz. Biz Türk dilinin yalnızca basit birer işçisiyiz. Onu yürekten severiz ve elimizden gel diği kadar işleriz. Ara sıra kusur ettiğimiz, bilmeyerek di limizi hırpaladığımız da olur. Her gün çalışmak, hem de ça buk çalışmak zorunda işçiler olduğumuzu düşünerek okur larımızın bizi hoş göreceklerini umarız. Fakat işte Türk di linin allamesi değil de hizmetçisi olmak sıfatımıza dayana rak söyleyebiliriz ki dil devrimi, bazı fahri bilginlerimizin ileri sürdüğü gibi Türk peye karşı girişilmiş öyle • fuzuli• bir •müdahale*, keyfi bir hareket, yahut da baltalayıcı bir te şebbüs değildir. Hele işin içinde şuursuz bir fantezi hiç yok tur. Dumlupmar savaşı nasü bir fantezi değil idiyse, dil
dev-Yıllar
öncesinden
bir yazı...
Q Denizbank - Denizcilik Bankası tartışmasında,
çiçeği burnunda bir milletvekili olarak tutulup
konuşamayınca, konuya ilişkin görüşlerimi ga
zeteye yazdığım bir yazı ile açıkladım.
rimi de tıpkı onun gibi, belki ondan da fazla, çünkü tarih sel kadro içinde daha uzak görüşlü, bizi bize daha sıkı bağ layıcı, fantezi ile ilişiksiz, ilhamını yüzde yüz naili sırdan alan ve bunun için de yüzde yüz başarıya ulaşacak bir bü yük hamledir. Bir müddettir tavsar gibi göründüğüne ba kıp da bu hamlenin sahteliğine hükmedenler aldanırlar. Dil devrimi bir zarurettir. Bağımsızlığımızı kurtarmak uğruna
CUMHURİYET 29 EY LÜ L 1980
Sodrl Maksudi Arsal: «Deniz Banksın adı Atatürk tarafından ko nurken bu deyime karşı çıkmıştı...
înönüleri, Sakaryayt, Dumlupman kazanmak zorunda değil miydik? Aynı bağımsızlığımızı korumak uğruna da dil dev
rimin« hız vermek zorunda idik. (Bu devrimin bizde yüzel-
li yıllık bir tarihi vardır). Bakmayınız, bugün biraz yavaş lar, hatta yarın belki biraz geriler, fakat o Atatürk'ün kes kin dehasından bir defa ilk hızını almıştı, ne kadar duruk laşa sonunda hep ileriye doğru yürüyecektir.
MİLLETLERA RA SI NİTELİĞİNİN GEREĞİ
elelim • Deniz Bank» terimine. Yukanda dil bilginliği iddiası gütmediğimizi söyledik. Fakat:
Gerçi söz bilmeziz amma biraz iz'anımız vardır. Cumhuriyet Halk Partili ve Demokrat sayın dilcilerimi ze söylemek isteriz ki bu terim bir akademinin sıfatı değil, ti cari gayelerle kurulmuş bir müessesenin sembolüdür Onu kuranlar sadece Türk sınırları içinde, mesela Trabzon, İstan bul, Antalya ile İzmir arasında çalışacak değillerdir. Öyle ol saydı bu sembolün lüzumsuzluğunu biz de kabul ederdik. Oysa ki . Deniz Bank» dünyayla iş görmek, hiç değilse Ak deniz bölgesinde şöhret yapmak, yani milletlerarası bir se viyeye ulaşmak iddiasındadır. Türkçe bilmeyen yüzlerce fir ma ile muhabere edecek, Türkçe bilmek zorunda olmayan milyonlarca insana kendini tanıtacak, yabancı memleketler de reklamını yapacaktır. Denizcilik Bankası, yahut Denizci lik İşleri Bankası kelimelerinden kısaltılarak yakıştırılan bu terimi, Türk dili kaidelerine uysa da uymasa da böyle bir has isim, bir firma ismi olarak kabul etmek gerekir. Çünkü öğrenilmesi, akılda tutulması ve büyük kitlelere tanıtılması daha kolaydır. Reklam psikolojisinin ehemmiyetini takdir eden yeryüzündeki bütün müesseseler böyle düşünmektedir ler. Frigidair ne demektir? Cineac’m hangi dilde manası var dır? Air France Fransızca mıdır? Dillerine karşı yapılan en ufak bir laubaliliğe tahammül edemediğini bildiğimiz Fran- sızlar, İngilider bundan ötürü hükümetlerine veya özel mües sese sahiplerine kızıyor, adların değiştirilmesi için teşebbü se geçiyorlar mı? Deniz Bank da işte bunlar gibi zekice dü şünülmüş ve bulunmuş, üstelik dilimize aykırılığı da kolay kolay ispat edilemeyecek bir firma adı idi.
Bunu bahane ederek bir devrim hareketinin aleyhinde bulunanlara, hele o devrimin koruyucusu olması gereken CHP milletvekiline bilmem ne dersiniz? Biz şimdilik kırgınız demekle yetineceğiz.»
YERİMİZDE SAYA RKEN
mmmmmmmmmmmmmmmummmmnmmmmmma»
D
ENİZBANK, Denizcilik Bankası olalı yıllar geçti Deniz ticaret düzenimizde bir ilerlemeden ougün söz edebilir miyiz? Ele aldığımız, sorunların özüne inme- yip de biçimleri ve dış görünüşleriyle oyalandığımız sürece yerimizde saymaktan gayri bir sonuç alamayacağımızı ne zaman algılayacağız? Demokrasi, Cumhuriyet, özgürlük, ba ğımsızlık derken de aynı tutum İçinde değil miyiz?
