Girifl
Amebiyaz, Entamoeba histolytica taraf›ndan meydana getirilen ve dünya nüfusunun yaklafl›k olarak %10'unu etkile-di¤i tahmin edilen paraziter bir hastal›kt›r (1). ‹nfeksiyonun prevalans› sanitasyon koflullar›yla yak›ndan ilgili oldu¤u için, geliflmekte olan ülkelerde daha s›kt›r. Amip kistlerinin bulaflmas›nda en önemli kaynak kist içeren d›flk› ile kontamine olmufl su ve yiyeceklerdir (2). Amebiyaz s›kl›¤›, tropikal ve subtropikal bölgelerde ve özellikle s›cak ve ya¤›fll› mevsim-lerde artmaktad›r (3). E.histolytica ile infekte olanlar›n % 90’›nda ya asemptomatik intestinal amebiyaz ya da nondizan-terik ishal geliflmektedir. Amebiyaz›n kuluçka süresi bazen dört güne kadar inebilirse de ortalama üç hafta ile dört ay aras›ndad›r. Akut intestinal amebiyazda kanl› d›flk›lama, kar›nda kramp tarz›nda a¤r›, tenezm gibi belirtiler gözlenmek-tedir (2).
Amebiyaz tedavisinde asemptomatik kist tafl›y›c›lar›nda iyodokinol, paromomisin veya diloksanid furoat kullan›lmak-tad›r. Amebik kolit tedavisinde ise oral veya intravenöz metronidazol, tinidazol veya ornidazol kullan›lmaktad›r (4). Son y›llarda kullan›ma giren seknidazol, eliminasyon yar›
ömrü en uzun olan 5-nitroimidazol türevi olup (5,6) amebiyaz, giardiyaz ve trikomoniyazda metronidazol kadar etkin bulun-mufltur; ayn› zamanda amebiyaz tedavisinde tek doz olarak kullan›labilece¤i bildirilmektedir (5,7-10). Bu çal›flmada, tek doz seknidazolün amebiyaz tedavisindeki etkinli¤inin 10 gün-lük metronidazol tedavisi ile karfl›laflt›r›lmas› ve her iki ilaca karfl› hasta uyumunun de¤erlendirilmesi amaçlanm›flt›r.
Yöntemler
15 Temmuz-15 Kas›m 1998 tarihleri aras›nda Mareflal Çakmak Asker Hastanesi’ne akut dizanteriform ishali olan, kar›n a¤r›s› ve tenezm gibi flikayetlerle baflvuran, ayn› zaman-da d›flk› mikroskopilerinde Entamoeba histolytica kist ve/veya trofozoit flekli saptanan olgular çal›flmaya dahil edilmifltir. Son on gün içinde ishal nedeniyle tedavi gören olgular, yap›lan d›flk› kültüründe patojen bakteri üreyen hastalar çal›flmaya al›nmam›flt›r. Çal›flmaya kat›lan tüm olgular›n yaz›l› onaylar› ve hastane etik kurul onay› al›nm›flt›r.
Çal›flmaya al›nan tüm olgular›n kimlik bilgileri, flikayet-leri, muayene ve laboratuvar bulgular› standard bir forma kaydedilmifltir. Buradaki veriler DBase III plus (Ver.1.0, 1986) adl› bilgisayar program›na aktar›lm›flt›r.
Çal›flmaya al›nan olgular rastgele örneklem yöntemiyle iki tedavi grubundan birine dahil edilmifllerdir (11). Seknidazol grubundaki olgulara tek dozda 2 gr tablet verilirken di¤er grup-82
Akut ‹ntestinal Amebiyaz Tedavisinde Tek Doz
Seknidazol ile 10 Günlük Metronidazolün
Etkinliklerinin Karfl›laflt›r›lmas›
O¤uz Karabay
1, Ahmet Gödekmerdan
2Özet:Bu çal›flmada, akut intestinal amebiyazl› 44 olguda tek doz 2 gr seknidazol ile 10 gün süreyle verilen metron-idazolün etkileri karfl›laflt›r›lm›flt›r. Olgular rastgele tedavi gruplar›na ayr›larak, birinci, üçüncü, 14. ve 21. günlerde hem klinik olarak de¤erlendirilmifl, hem de d›flk› mikroskopilerinde Entamoeba histolytica’n›n trofozoit veya kist flekil-leri aranm›flt›r. Çal›flman›n sonucunda seknidazol grubunda hem klinik hem de parazitolojik olarak kür saptanm›flken, metronidazol grubunda bir olguda (%4) çal›flma süresi sonunda d›flk› mikroskopisinde amip kisti saptanm›flt›r. Seknidazol grubundaki olgular›n uyum düzeyi metronidazole göre daha iyi bulunmufltur (p<0.05). Sonuçlar›m›z akut amebiyazda tek doz seknidazolün 10 gün uygulanan metronidazol kadar etkin oldu¤unu düflündürmüfltür.
Anahtar Sözcükler: Amebiyaz, seknidazol, metronidazol, kolit.
Summary: Comparison of therapeutic efficacies of the single dose secnidazole versus 10-day metronidazole in acute amebiasis. This study was carried out on 44 patients with acute intestinal amebiasis to compare the efficacy of treatment with a single dose of 2 g secnidazole and 10-day course metronidazole per day. Patients were allocated at random into one or other treatment group and returned for clinical assessment and microscopic examination of stools for the pres-ence of trophozoites or cysts of Entamoeba histolytica on days 1, 3, 14, and 21. At the end of follow-up period anyone of 23 patients in the secnidazole group and 1 (4 %) of the 21 patients in the metronidazole group were classified as ''par-asitological'' failure. In the secnidazole group compliance is better than metronidazole group (p<0.05). It is concluded that single dose secnidazol is as effective as 10-day metronidazole in treatment of acute amebic infections.
Key Words: Amebiasis, secnidazole, metronidazole, colitis.
(1) Mareflal Çakmak Asker Hastanesi, ‹nfeksiyon Hastal›klar› ve Klinik Mikrobiyoloji Servisi, Erzurum
(2) F›rat Üniversitesi, T›p Fakültesi, Parazitoloji Anabilim Dal›, Elaz›¤
taki olgulara 10 gün süreyle, günde üç kez 750 mg metron-idazol verilmifltir. Olgulardan birinci, üçüncü, 14. ve 21. gün-lerde d›flk› örnekleri al›narak direkt mikroskopileri yap›lm›flt›r. D›flk› mikroskopisi için çal›fl›lacak örnekler 30 dakika içinde laboratuvara ulaflt›r›lm›fl ve d›flk›dan % 0.85'li tuzlu suyla natif preparat›n yan› s›ra Lugol solüsyonuyla lam-lamel aras› preparat ve trikrom boyal› preparat haz›rlanarak 100x, 400x ve 1000x büyütmelerde Entamoeba histolytica kisti ve/veya trofozoit flekli aranm›flt›r (12).
Olgular›n takip edildikleri zaman diliminde tedaviye olan uyumlar› incelenmifl ve afla¤›daki kriterlerden birini içeren olgular tedaviye uyumsuz olarak nitelendirilmifltir. Bunlar, olgunun ilac› belirtilen doz ve sürede kullanmamas›, kon-trollere gelmemesi, doktorun bilgisi d›fl›nda ilaca ara verme-sidir.
‹statistiksel karfl›laflt›rmalar için Student’in t testi ve χ2 testleri kullan›lm›flt›r.
Sonuçlar
Dört ayl›k araflt›rma süresi boyunca Mareflal Çakmak Asker Hastanesi’ne dizanteriform ishal yak›nmas›yla baflvuran ve d›flk› mikroskopilerinde amip saptanan 44 olgu-nun 40’› (%91) erkek, 4’ü (%9) kad›nd›. Olgular›n yafl ortala-mas› 22.2 ± 8.2 (20-22-64) idi.
Olgular rastgele örneklem yöntemiyle seknidazol veya metronidazol grubuna ayr›lm›flt›r. Da¤›l›m sonunda 23 olgu seknidazol grubunda, 21 olgu metronidazol grubunda yer alm›flt›r. Olgular›n tedavi gruplar›na göre da¤›l›m› ve takip günlerindeki d›flk› direkt mikroskopi sonuçlar› Tablo 1’de sunulmufltur.
Tablo 1’de görüldü¤ü gibi tedavi verilmesi ile birlikte seknidazol grubundaki olgular›n tamam›n›n kontrol d›flk› mikroskopilerinde parazitolojik olarak kür sa¤lanm›flken,
metronidazol grubundaki bir olguda 21. gündeki d›flk› mikroskopisinde amip kisti görülmüfltür.
‹laç kullan›m›na ba¤l› olarak olgular›n semptom ve bulgular›ndaki düzelme süreleri her iki grup aras›nda de¤erlendirilmifl-tir. Olgular›n tedavi gru-plar›na göre semptom ve bulgular›ndaki düzelme süreleri Tablo 2’de sunul-mufltur.
Olgular›n izlem gün-lerinde tedaviye olan uyumlar› de¤erlendirilmifl ve seknidazol grubunda bir olguda (%4) uyumsuzluk saptanm›flken metron-idazol grubunda dört olguda (%19) uyumsuzluk saptanm›flt›r. Seknidazol grubundaki bir olgu ikinci kontrole gelmedi¤i için uyumsuz olarak de¤erlendirilmifltir. Metronidazol grubunda ise dört olgu uyumsuz bulunmufltur. Bu olgular›n üçü ilaçlar› s›ras›yla alt›nc›, yedinci ve dokuzuncu günlerde kestikleri için; kalan bir olgu ise üçüncü kontrole gelmedi¤i için uyumsuz kabul edilmifltir (p<0.05).
‹rdeleme
Amebiyaz dünyada en çok ölüme neden olan paraziter infeksiyonlar s›ralamas›nda flistozomiyaz ve s›tmadan sonra üçüncü s›rada gelmektedir. Amebiyaz›n bu kadar yayg›n olmas›nda en önemli faktörlerden birisi etkenle karfl›laflanlar›n %90’›n›n asemptomatik olmas› ve hastal›¤›n kontamine olmufl sularla yay›lmas›d›r (1,4).
Amebiyaz tedavisinde kullan›lan ilaçlardan ilk olarak kul-lan›lanlar, luminal ajanlar olarak da isimlendirilen iyodokinol, diloksanid furoat ve paromomisindir. ‹nvazif amebiyaz tedavisinde 5-nitroimidazol türevleri olan metronidazol, ornidazol, tinidazol ve seknidazolün kullan›m› Dünya Sa¤l›k Örgütü taraf›ndan onaylanm›flt›r (4,5,13). Son y›llarda tek doz seknidazolün amebik kolit tedavisinde 10 günlük metronidazol kadar etkin oldu¤u bildirilmektedir (6-9). Bu çal›flmada ame-bik kolitte seknidazolün etkinli¤inin de¤erlendirilmesi amaçlanm›flt›r.
Olgulardaki cinsiyet da¤›l›m›na bak›ld›¤›nda erkek cin-siyetin ve genç popülasyonun yo¤un oldu¤u dikkat çekmek-tedir. Bu durum çal›flman›n askeri hastanede yap›lmas›ndan kaynaklanmaktad›r.
Her iki tedavi grubundaki olgularda tedaviyle birlikte semptomlar›n devam süreleri aç›s›ndan anlaml› fark
saptan-mam›flt›r (p>0.05). Çal›flmaya al›nan 23 olguya tek doz 2 gr seknidazol veril mifl ve olgular›n birinci, üçüncü, yedinci, 14. ve 21. gün-lerde yap›lan d›flk› mikroskopilerinde parazi-tolojik olarak kür sa¤lanm›flt›r. Di¤er grupta 21 olguya 10 gün süreyle günde üç kez 750 mg
Klimik Dergisi●Cilt 12, Say›:2 83
Tablo 1. Olgular›n Tedavi Gruplar›na Göre Takip Günlerindeki Direkt D›flk› Mikroskopisi Sonuçlar›
Seknidazol Metronidazol
(n=23) (n=21)
D›flk›da Amip D›flk›da Amip
Takip Var Yok Var Yok
Günleri n (%) n (%) n (%) n (%)
1. gün 23 (100) - - 21 (100) -
-3. gün - - 22* (96) - - 21 (100)
14. gün - - 23 (100) - - 20* (95)
21. gün - - 23 (100) 1 (5) 20 (95)
*Bir olgu belirtilen tarihte kontrole gelmemifltir.
Tablo 2. Olgular›n Tedavi Gruplar›na Göre Semptom Düzelme Süreleri*
fiikayetler Seknidazol Metronidazol p
Kar›n a¤r›s› 2 gün 3 gün >0.05 ‹shal 1 gün 2 gün >0.05 Distansiyon 2 gün 1 gün >0.05 Tenezm 1 gün 1 gün >0.05 Kanl› ishal 1 gün 1 gün >0.05 Atefl 1 gün 1 gün >0.05 *Ortalama gün olarak
metronidazol verilmifl olup üçüncü, yedinci ve 14. günlerde d›flk› mikroskopisinde parazit saptanmam›flken 21. günde bir olguda d›flk› mikroskopisinde amip kisti görülmüfl ve bu durum reinfeksiyon olarak yorumlanm›flt›r.
Seknidazolün etkinli¤ine yönelik olarak Soedin ve arka-dafllar› (10) taraf›ndan yap›lan bir çal›flmada, akut intestinal amebiyazl› 80 olgudan oluflan bir çal›flma grubunun yar›s›na 2 gr seknidazol tek doz halinde verilirken; di¤er yar›s›na befl gün boyunca tetrasiklin ve kliokinol verilmifltir. Tetrasiklin grubundaki 40 olgudan yedisinde (%18) parazitolojik relaps saptan›rken seknidazol grubundaki olgular›n tamam›nda parazitolojik kür sa¤land›¤› bildirilmifltir. Latonio (9) Filipinler’de yapt›¤› çal›flmada 50 olguya 2 gr seknidazol uygulam›fl ve tedavi sonras›nda olgular›n ikisinde (%4) ame-biyaz›n tekrarlad›¤› saptanm›fl ve seknidazolün amebik kolit tedavisinde kullan›labilecek bir ilaç oldu¤u belirtilmifltir. Bu ba¤lamda, çal›flmam›zda elde edilen sonuçlar yazarlar›n bul-gular›yla uyumludur.
Çal›flmaya ald›¤›m›z olgular›n tedaviye olan uyumlar› de¤erlendirildi¤inde seknidazol grubundaki olgular›n birinde (%4) uyumsuzluk saptanm›flken, metronidazol kullanan olgu-lar›n dördünde (%19) tedaviye uyumsuzluk gözlenmifltir. Her iki grup aras›ndaki fark anlaml› bulunmufltur (p<0.05). Antibiyotiklerle yap›lan tedavinin baflar›s›nda en önemli fak-törlerden birisi de hasta uyumudur. Kullan›lan ilac›n dozu ve süresi hasta uyumunu etkileyen en önemli faktörlerden biridir (14). Birinci jenerasyon nitroimidazoller ba¤›rsak amebiyaz› tedavisinde günlerce kullan›m› gerektirmekte ve birçok olgu tedaviyi yar›da kesmekte, bu da tedavi baflar›s›zl›¤› ile sonuçlanmaktad›r. Dünya Sa¤l›k Örgütü intolerans riskini azaltmak amac›yla amebiyaz tedavisinde mümkün olan en etk-ili ve en k›sa süreli tedavi flemas›n› önermektedir (15). Bu çal›flmada seknidazol grubundaki uyumun metronidazole göre daha iyi olmas› seknidazolün tek doz kullan›m›na ba¤l› oldu¤unu düflündürmektedir.
Bu çal›flmadan elde edilen bulgular seknidazolün akut intestinal amebiyaz tedavisinde metronidazol kadar etkin bir ilaç oldu¤unu; ayn› zamanda seknidazolün tek doz kullan›m› nedeniyle hasta uyumunu olumlu yönde etkiledi¤ini düflündür-müfltür.
Kaynaklar
1. Walsh A. JA. Estimating the burden of illness in the tropics. In:
Warren KS, Mahmoud AAF, eds. Tropical and Geographic Medicine. 2nd ed. New York: McGraw Hill,1990: 185-96 2. Witthner M, Tanowitz HB. Intestinal parasites in returned
trav-ellers. Med Clin North Am 1992;76: 1433-7
3. Ak M, K›ra¤› D. Amoebosis. In: Özcel MA, ed. GAP (Güneydo¤u Anadolu Projesi) ve Parazit Hastal›klar›. ‹zmir: Türkiye Parazitoloji Derne¤i Yay›n› No.11, 1993:71-88 4. Read LS. Amebiasis and infection with free-living amebas. In:
Fauci SA, Braunwald E, Isselbacher KJ, Wilson DJ, Martin BJ, Kasper LD, Hauser SL, Longo DL, eds. Harrison's Principles of Internal Medicine. 14th ed. New York: McGraw Hill, 1998: 11176-80
5. Kayaalp SO. Rasyonel Tedavi Yönünden T›bbi Farmakoloji. 7. bask›. Ankara: Günefl Kitabevi, 1994: 940-55
6. Sanford JP, Gilbert DN, Sande MA. The Sanford Guide to Antimicrobial Therapy. 26th ed. Dallas, Texas: Antimicrobial Therapy, Inc, 1996: 83
7. Gracenea M, Gomez MS, Fernandes J, Feliu C. Secnidazole vs paromomycin: comparative anti protoozon treatment in captive primates. J Med Primatol 1998; 27: 38-43
8. Cesari J Condat M, Gendron Y, Saint-Andre P, Thomas J, Charmot G. Treatment of amibiasis with short-term secnidazole therapy. Med Trop (Mars) 1982; 42: 527-30
9. Latonio AA. Efficacy of a single dose of secnidazole in the treat-ment of acute and chronic amobiasis. J Trop Med Hyg 1988; 91: 202-4
10. Soedin K, Syukran OK, Fadillah AA, Sidabrin P. Comparison between the efficacy of a single dose of secnidazole with a 5-day course of tetracycline and clioquinol in the treatment of acute intestinal amoebiasis. Pharmatherapeutica 1985; 4: 251-4 11. fienocak M. Biyoistatistik. ‹stanbul: ‹stanbul Üniversitesi
Cerrahpafla T›p Fakültesi Yay›nlar›. Yay›n No. 214/4053, 1997: 33-42
12. Garcia LS, Bruckner DA. Diagnostic Medical Parasitology. Third ed. Washington, DC: ASM Press, 1997:626-31
13. Anonymous. Essential drugs: protozoon intestinal infections. WHO Drug Information 1986; 2 (4): 200-5
14. Aldsons PM. A comparison of clarithromycin with ampicillin in the treatment of outpatients with acute bacterial exacerbations of chronic bronchitis. J Antimicrob Chemother 1991; 27(Suppl A): 101-8
15. Martin LA, Mareno LP. Single-dose secnidazole versus two-day therapy with tinidazole in the treatment of intestinal amoebiasis. In: Katz N, Willis AT, eds. Proceedings of the Symposium on Secnidazole: a New Approach in 5-Nitroimidazole Therapy (1989, Jerusalem), 1989: 56-62
