İnternet alan adı (domain name) haklarının korunması

(1)

ÖZEL HUKUK ANAB

M DALI

CARET HUKUKU B

M DALI

NTERNET ALAN ADI (DOMAIN NAME) HAKLARININ

KORUNMASI

SEFER O UZ

DOKTORA TEZ

DANI MAN

Doç. Dr. BRAH M ARSLAN

(2)

(3)

Alaaddin Keykubat Kampüsü Selçuklu/ KONYA Tel: 0 332 223 2446 Fax: 0 332 241 05 24 http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/

Ad Soyad Sefer O uz

Numaras 994133001002

Ana Bilim / Bilim Dal Özel Hukuk/ Ticaret Hukuku

Program Tezli Yüksek Lisans Doktora

Tez Dan man _{Doç. Dr. brahim Arslan}

Ö

ren

cin

in

Tezin Ad nternet Alan Ad (Domain Name) Haklar n Korunmas

ÖZET

Alan adlar internetin kullan lmaya ba lamas ndan sonra ortaya ç km r. nternet Tahsisli Say lar ve Adlar Kurumu (Internet Corporation For Assigned Names and Numbers- ICANN) alan adlar n küresel yönetiminde yetkilidir. Türkiye’de ise .tr uzant alan adlar n yönetimi Ula rma Bakanl ile Bilgi Teknolojileri ve leti im Kurumu’na verilmi tir.

nternetin sosyal ve ticari hayatta geni kitleler taraf ndan kullan lmas ile alan ad tescil edilmesi talepleri artm r. Bunun sonucu olarak alan adlar n “ lk gelen al r” ilkesine göre tescil edildi i ülkelerde alan ad korsanl ndan do an ihtilaflar ortaya ç km r. Alan adlar , hukuk bilimin gündemine di er tan tma i aretlerine tecavüz eden bir araç olarak gelmi tir. Bu tecavüzleri önlemek için baz ülkeler, alan ad tescillerini daha s kurallara ba lam lard r. Ancak, bu uygulama da bir çok alan ad n at l kalmas nedeniyle ele tirilmi tir.

Kanun koyucu yeni mevzuat çal malar nda alan adlar na ili kin düzenlemelere yer verdi i görülmektedir. Bu düzenlemeler, alan adlar n yönetim ile ilgili oldu u kadar kullan lmas ile de ilgilidir.

Alan ad , ki i veya i letmeyi tan r. Ayr ca devir veya temliki de mümkündür. Alan ad n ki iyi tan tma fonksiyonu ahsiyet hakk na, devir ve temlik edilebilmesi malvarl hakk na i aret eder. Bu itibarla, alan ad üzerinde ahsiyet haklar ndan izler ta yan a rl kl olarak malvarl hakk ndan müte ekkil karma bir hak olarak vas fland alabilir. Dolay yla, alan ad geni anlamda ad olarak nitelendirilebilen sui generis hakt r. Tan tma i aretleri hukukunda numerus clausus ilkesinin geçerli olup olmad tart mal r. Bu ilkenin kabulü halinde, özel düzenlemeye kavu turulmayan alan adlar n mutlak hak olarak kabul edilmesi mümkün de ildir. Aksi görü e göre, tan tma i aretleri numarus clausus ilkesi geçerli de ildir. Alan ad sahibine, mülkiyet hakk n tan haklar a rl kl olarak bah etmektedir. Bu itibarla, alan ad hakk n mutlak hak olarak kabul edilmesi gerekir. Dolay yla, alan ad na di er tan tma i aretleri ile paralel bir koruma sa lanmal r.

(4)

(5)

Alaaddin Keykubat Kampüsü Selçuklu/ KONYA Tel: 0 332 223 2446 Fax: 0 332 241 05 24 http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/

Ad Soyad SEFER O UZ

Numaras 994133001002

Ana Bilim / Bilim Dal Özel Hukuk/ Ticaret Hukuku

Program Tezli Yüksek Lisans Doktora

Tez Dan man Doç. Dr. brahim Arslan

Ö

ren

cin

in

Tezin ngilizce Ad Protecting of Domain Names’ Rights SUMMARY

Domain names were accrued after starting to use internet widely by public. Internet

Corporation For Assigned Names and Numbers (ICANN) is authorized to allocation and global

managing of all domain name systems. Ministry of Transport and Information Technologies & Communication Instution have charged with managing domain names .tr extension in Türkiye.

Demands for domain name registrations have increased with the usage of internet by a lot of people in social life and trading radius. As a result of this, debates which arised from domain name piracy according to the principle of “ First Come, First Served” appeared in the countries where they have registered. Domain names came up to the Law Science as being a toll which infringe third party distinctive signs. In some countries, strict rules came into force to prevent infringements of this kind. However, practicing this strict rules was criticized because of many domain names couldn’t be used.

The law-maker has included new legal arrangements in connection with domain names. These arrangements cover both managements and usage of domain names.

Domain name defines person or enterprise. Transfer and assignment of domain names is also possible. Domain name’s function of defining person refers to personal rights. Being transferable and assignable of domain names refers to assets. Therefore, domain names can be qualified as mixed rights which have clues of personal rights and which are formed of assets predominantly. This means that domain name is a “sui generis” right which can be qualified a wide-ranging name. It is conflict that distinctive sings are whether related to numerous clauses principle or not. If this principle was accepted, domain names which weren’t protected by a special law wouldn’t be accepted as a absolute right. According to opposite opinion, numerous clauses principle is not valid at Distinctive Sign Law. Domain name provides the similar authorization to owner that Property Rights have served. In this respect, domain name right should be accepted as an absolute right. Therefore, the analogous legal protection should be provided to domain name like other distinctive signs.

(6)

(7)

NDEK LER

NDEK LER ... I-XVI KISALTMALAR … ... XVI-XXI

... 1

I. SUNU ……… .. 1

II. ÇALI MANIN AMACI ... 5

III. TERM NOLOJ ... 6

IV. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI VE NCELEME PLANI... 9

NC BÖLÜM

NTERNET VE ALAN ADININ TAR HÇES

LE YAPISAL

ÖZELL KLER VE ARALARINDAK

§ 1. NTERNET N TAR HÇES VE YAPISAL ÖZELL KLER ... 11

I. nternetin Tarihçesi ... 11

II. nternetin Yap sal Özellikleri ... 13

§ 2. ALAN ADININ TAR HÇES VE YAPISAL ÖZELL KLER ... 14

I. Alan Ad n Tarihçesi ... 14

II. Alan Ad n Yap sal Özellikleri ... 15

A. Hiper Metin Aktar m Protokolu ... 20

B. Dünyay Saran A Kavram (www) ... 21

C. Birinci Düzey Alan Ad ... 22

1. Ülke Birinci Düzey Alan Ad ... 24

2. Jenerik Birinci Düzey Alan Ad ... 28

D. kinci Düzey Alan Ad ... 34

E. Üçüncü Düzey Alan Ad ... 37

F. Alan Ad na Ba Alt Dizinler ... 39

(8)

NC BÖLÜM

ALAN ADI KURUMLARI VE ALAN ADININ TAHS S VEYA

TESC

N ESASLARI

§ 4. ALAN ADI KURUMLARI... 43

I. Alan Ad ile IP Sistemi li kisi ... 43

II. Alan Ad Kurumlar ... 43

A. Dünya’da Alan Adlar n daresinde Yetkili Kurumlar ... 44

1. nternet Tahsisli Say lar Otoritesi (Internet Assigned Numbers IANA) ... 44

2. nternet Tahsisli Say lar ve Adlar Kurumu (Internet Corporation For Assigned Names and Numbers- ICANN) ... 44

3. Bölgesel IP Kay t Kurumlar ... 45

B. Türkiye’de Alan Adlar n daresinde Yetkili Bakanl k ve Kurumlar ... 46

1. Ula rma Bakanl ... 46

2. Bilgi Teknolojileri ve leti im Kurumu... 47

a) Kurulu u ... 47

b) Görev ve Yetkileri... 48

c) Kararlar n Al nmas ve Mali Kaynaklar ... 49

3. Alan Ad Kay t Kurulu lar ... 50

a) Alan Ad Kay t Kurulu unun Faaliyet zni Almas ve Yitirmesi ... 50

b) Alan Ad Kay t Kurulu unun Yükümlülükleri ... 52

§ 5. ALAN ADININ TAHS S VEYA TESC N ESASLARI ... 52

I. Serbest Tescil Sistemi... 53

A. Genel Olarak... 53

B. Serbest Tescil Sisteminde ABD Örne i ... 55

1. Alan Ad n Tescili Usulü... 55

2. Alan Ad Tescilinin Kesin Ret Sebepleri ... 55

a) Ayn Alan Ad n Önceden Tescil Edilmi Olmas ... 55

b) Tescili stenen Alan Ad n Belirli Say daki Karakterle S rl Olmas 55 II. Belgeye Dayal Tescil Sistemi... 56

(9)

B. Belgeye Dayal Tescil Sisteminde Avustralya Örne i... 57

III. Karma Tahsis veya Tescil Sistemi... 58

B. Karma Tescil Sisteminde Türkiye Örne i ... 58

1. ODTÜ Alan Ad daresi’nin AATK’na göre... 59

a) Alan Ad Tescil Ba vuru Usulü ... 59

b) Alan Ad Tescil Ba vurusunun Kesin Red Sebepleri ... 61

c) Alan Ad Tescil Ba vurusunun Nispi Red Sebepleri ... 62

d) Alan Ad Tesciline tiraz ... 63

e) Alan Ad na Ba Web Sitesine Eri imin Geçici Olarak Durdurulmas ……… ... 63

2. nternet Alan Adlar Yönetmeli i’ne Göre ... 64

a) Alan Ad Tahsisinde Ba vuru Usulü... 64

b) Alan Ad n Tahsisi ... 65

c) Alan Ad Tahsisinin Yenilenmesi ... 66

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ALAN ADININ TE EKKÜLÜ VE KULLANILMASI LE

LG

LKELER

§ 6. ALAN ADININ TE EKKÜLÜ ... 68

I. Alan Ad n Unsurlar ... 68

A. Zorunlu Unsurlar... 68

B. htiyari Unsurlar ... 69

II. Alan Ad n Çe itli Aç lardan Tasnifi ... 69

A. Basit Alan Ad - Bile ik Alan Ad ... 70

1. Basit Alan Ad ... 70

2. Bile ik Alan Ad ... 70

B. Tan nm Ad veya Markaya Ba lant Alan Ad - Müstakil Alan Ad ... 70

1. Tan nm Ad veya Markaya Ba lant Alan Ad ... 70

(10)

C. Güçlü Alan Ad - Zay f Alan Ad ... 72

1. Güçlü Alan Ad ... 72

2. Zay f Alan Ad ... 73

D. Ticari Maksatla Kullan lan Alan Ad -Ticari Olmayan Maksatla Kullan lan Alan Ad ... 73

1.Ticari Maksatla Kullan lan Alan Ad ... 73

2. Ticari Olmayan Maksatla Kullan lan Alan Ad ... 74

III. Alan Ad Olarak Tahsisi Yasaklanan veya S rland lan Sözcükler ... 74

A. Alan Ad Olarak Tahsisi Yasaklanan Sözcükler... 75

1. Mevzuata Ayk Sözcükler ... 76

2. Kamu Düzenine Ayk Sözcükler ... 77

3. Ahlaka Ayk Sözcükler ... 79

B. Alan Ad Olarak Tahsisi S rland lan Sözcükler... 81

1. Milli ve Kültürel Duygular fade Eden Sözcükler... 81

2. Dini Kavram veya Ki ileri fade Eden Sözcükler... 82

3. Aldat Sözcükler... 83

a) Alan Ad Kullanan Ki i ve Unvanlar Konusunda Aldatma ... 84

b) letmenin Geni li i ve Önemi Konusunda Aldatma ... 84

4. AB’ye Üye veya Aday Ülkelerin Adlar ... 85

§ 7. ALAN ADININ KULLANILMASI LE LG LKELER ... 85

I. Teklik lkesi ... 85

II. Alenilik lkesi ... 87

III. Ay rt Edicilik lkesi ... 89

IV. Kullanma Mecburiyeti ... 90

V. Alan Ad n letmeden Ba ms zl lkesi ... 93

VI. Dürüst Kullan m lkesi... 94

A. fade Özgürlü ü Kapsam nda De erlendirme ... 94

B. MarkaKHK’nin 12. maddesine Göre De erlendirme ... 100

1. Ba kas na Ait Olan Bir Markadan Müte ekkil Alan Ad n Adres Olarak Kullan lmas ... 102

2. Ba kas na Ait Markadan Müte ekkil Alan Ad n Ad Kapsam nda Kullan lmas ... 102

(11)

3. Ba kas na Ait Markan n Ba Alt Dizin çinde Tasviri Amaçla

Kullan lmas ... 104

C. Alan Ad n Ticari Etki Yaratmayacak ekilde Dürüst Kullan lmas ... 106

D. Alan Ad n Ba Oldu u Web Sitesinden Uyar Aç klamas Yap lmas Suretiyle ltibas n Önlenmesi... 107

E. Alan Ad n Ticari Etki Yaratmas Önleyen Tedbirlerin Al nmas Suretiyle Kullan lmas ...108

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ALAN ADI HAKKININ HUKUK

MAH YET

§ 8. ALAN ADININ FONKS YONLARI ... 109

I. Genel Olarak ... 109

II. Mutlak (Asli) Fonksiyon: Ki iyi Tan tma Fonksiyonu... 111

III. Nisbi (Tali) Fonksiyonlar... 113

A. Alan Ad n Kaynak Gösterme Fonksiyonu ... 113

B. Alan Ad n Garanti (Güven) Fonksiyonu ... 114

C. Alan Ad n Reklam Fonksiyonu ... 117

§ 9. ALAN ADI HAKKININ HUKUK N TEL ……… ... 119

I. Alan Ad Hakk n Özel Hukuk Kapsam nda Hak Çe itleri Aç ndan De erlendirilmesi ... 119

II. Baz Ad ve aretler ile Alan Ad n Mukayesesi ... 121

A. Medeni Ad ile Alan Ad n Mukayesesi... 122

1. ekli Aç dan ... 122

2. Maddi Aç dan ... 126

a) Alan Ad n Medeni Ad Oldu u Görü ü ... 126

b) Dar Anlamda Medeni Ad ile Alan Ad li kisi... 127

c) Geni Anlamda Medeni Ad ile Alan Ad li kisi... 128

d) Doktrindeki Görü ler ... 131

e) Baz Ülkelerdeki Uygulamalar n De erlendirilmesi ... 134

(12)

bb) Alman Mahkeme Kararlar ... 136

cc) sviçre Mahkeme Kararlar ... 139

dd) Türk Mahkeme Karar ... 141

B. Ticaret Unvan ile Alan Ad n Mukayesesi ... 143

a) Baz Ülkelerdeki Uygulamalar n De erlendirilmesi ... 150

aa) ABD Mahkeme Kararlar ... 150

dd) Türk Mahkeme Karar ... 156

C. Marka ile Alan Ad n Mukayesesi ... 156

a) Marka ile Alan Ad li kisi ... 160

b) Alan Ad n Markasal Kullan Konusundaki Yakla mlar ... 164

c) Baz Ülkelerdeki Uygulamalar n De erlendirilmesi ... 165

dd) Türk Mahkeme Kararlar ... 173

D. letme Ad ile Alan Ad n Mukayesesi ... 174

E. Tan tma areti ile Alan Ad n Mukayesesi ... 179

a) Tan tma areti ile Alan Ad li kisi... 181

b) Alan Ad n Tan tma areti Oldu u Konusundaki Yakla mlar ... 183

aa) Alman Mahkeme Kararlar ... 184

(13)

cc) Türk Mahkeme Karar ... 187

F. Eser Ad ile Alan Ad Mukayesesi ... 187

a) Eser Ad ile Alan Ad li kisi ... 189

b) Alan Ad n Eser Ad levi Gösterebilece i KonusundakiYakla mlar... 191

G. Co rafi Ad ile Alan Ad n Mukayesesi... 195

H. Adres ile Alan Ad n Mukayesesi ... 199

a) Adres ile Alan Ad li kisi... 200

b) Alan Ad n Adres Oldu u Yönündeki Yakla mlar... 202

I. Cins ve Meslek simlerin Alan Ad Olarak Kullan lmas ... 205

III. De erlendirme ... 207

A. Alan Ad n Fonksiyonlar Aç ndan ... 207

B. Alan Ad Hakk n Mahiyetinin De ken Olmas Aç ndan ... 210

C. Alan Ad n Hakk n Mülkiyet Konusu Olmas Nedeniyle Mutlak Hak Aç ndan ... 212

D. Alan Ad Hakk n Nisbi Hak Aç ndan ... 218

§ 10. ALAN ADI HAKKININ KAZANILMASI VE KAYBED LMES ... 219

I. Alan Ad Hakk n Kazan lmas ... 219

A. Alan Ad Hakk n Ani Kazan lmas ... 220

B. Alan Ad Hakk n Tedrici Kazan lmas ... 222

1. Alan Ad Hakk n Tan tma Fonksiyonu Yüklenmesi Suretiyle Kazan lmas ... 222

2. Alan Ad Hakk n Tan tma areti Sahibinin Hareketsiz Kalmas Nedeniyle Kazan lmas ... 224

(14)

II. Alan Ad Hakk n Kaybedilmesi... 225

A. Alan Ad Hakk n Ani Kaybedilmesi ... 226

B. Alan Ad Hakk n Tan tma Fonksiyonunu Yitirmesi Suretiyle Tedrici Olarak Kaybedilmesi... 227

§ 11. ALAN ADI HAKKININ BAZI HUKUK OLAYLAR KAR ISINDAK DURUMU VE KONU OLAB LECE BAZI HUKUK LEMLER... 228

I. Alan Ad Hakk n Baz Hukuki Olaylar Kar ndaki Durumu ... 228

A. Alan Ad Hakk n Haczi ve flas Halindeki Durumu... 228

1. Alan Ad Hakk n Haczi ... 228

2. Alan Ad Hakk n flas Halindeki Durumu ... 231

B. Alan Ad Hakk n Evlilik Birli inin Sona Ermesi Halinde Durumu ... 232

II. Alan Ad Hakk n Konu Olabilece i Baz Hukuki lemler... 234

A. Alan Ad Hakk n Devri ... 234

1. Alan Ad Hakk Devrinin Arz Etti i Özellikler ve Kapsam ... 234

2. “.com” Uzant Alan Ad Hakk n Devri ... 236

3. “.tr “ Uzant Alan Ad Hakk n Devri ... 238

a) Alan Ad Hakk n Cüzi Halefiyet lkesine Göre Devri... 238

aa)“.tr “ Uzant Alan Ad Hakk n Müstakilen Devri ... 238

bb) Alan Ad Hakk n Sermaye Olarak Taahhüdü... 240

b) Alan Ad Hakk n Külli Halefiyet lkesine Göre Devri ... 242

aa) Alan Ad Hakk n irketlerin Birle mesi Yoluyla Devri... 242

bb) Alan Ad Hakk n irketlerin Bölünmesi Yoluyla Devri ... 245

cc) Alan Ad Hakk n Ticari letmenin Unsuru Olarak Devri... 247

dd) Alan Ad Hakk n Mirasa Konu Olmas Nedeniyle Devri ... 248

c) Sat n Ay ba Kar Tekeffül Borcu... 249

d) Sat n Zapta Kar Tekeffül Borcu ... 251

4. Alan Ad Hakk n Devrinin Hüküm ve Sonuçlar ... 252

B. Alan Ad Hakk n Rehni... 253

1. “.com” Uzant Alan Ad Hakk n Rehni... 254

2. “.tr” Uzant Alan Ad Hakk n Rehni... 255

C. Alan Ad Hakk n Lisans Sözle mesine Konu Olmas ... 259

(15)

2. “.tr” Uzant Alan Ad Hakk n Lisans Sözle mesine Konu Olmas ... 260

D. Alan Ad Hakk n ntifa Sözle mesine Konu Olmas ... 261

1 “.com” Uzant Alan Ad Hakk n ntifa Sözle mesine Konu Olmas ... 264

2. “.tr” Uzant Alan Ad Hakk n ntifa Sözle mesine Konu Olmas ... 264

BE

NC BÖLÜM

ALAN ADI HAKKININ KAPSAMI VE BU HAKKA TECAVÜZ

LE KORUNMASI

§ 12. ALAN ADI HAKKININ KAPSAMI ... 266

I. Alan Ad Hakk n Korunmas n Alan Ad Çe itleri Bak ndan De erlendirilmesi ... 266

II. Tecavüzün Tespitinde Esas Olan Unsurlar... 269

A. Kar rma htimali Aç ndan ... 271

1. Sat n Alma htimali Yönünden Kar rma... 276

2. Sat n Almaya Sevk Eden Kar rma... 280

B. Co rafi Aç dan... 282

1. Ülkesellik lkesi ... 283

2. Ticari Etki lkesi ... 284

C. ltibasta Dikkate Al nacak Alan Ad Düzeyi Aç ndan ... 288

D. ltibasta Dikkate Al nacak Ki iler Aç ndan ... 290

§ 13. ALAN ADI HAKKINA TECAVÜZ HALLER ... 293

I. Alan Ad Hakk na nternete Mahsus Yöntemlerle Tecavüz Edilmesi ... 293

A. Alan Ad Hakk n Gasp Edilmesi ... 294

1. Klasik Alan Ad Gasp (Cybersquatting) ve Telstra Doktrini... 294

a) Klasik Alan Ad Gasp (Cybersquatting) ... 294

b) Telstra Doktrini... 297

2. Alan Ad Korsanl (Cyberpirating)... 301

3. Klavye Korsanl (Typosquatting)... 302

B. Ba kas na Ait Alan Ad le Doland rma Amaçl Toplu e-Posta Gönderilmesi (Spoofing) ... 303

(16)

D. Alan Ad n Yönlendirme Yapmakta Kullan lmas Suretiyle Tecavüz... 311

1. Alan Ad n Anahtar Sözcük (Key Word) veya Yönlendirme Kodu (Meta Tag) Olarak Kullan lmas ... 312

2. Alan Ad n Banner ve Pop Up Olarak Kullan lmas ... 317

3. Alan Ad n e-Metin Ba (Hyperlink) Olarak Kullan lmas ... 319

II. Alan Ad Hakk na Di er Yöntemlerle Tecavüz Edilmesi... 323

A. Alan Ad n ltibas Yaratacak ekilde Kullan lmas ... 323

B. Alan Ad n Tan tt Ki ininin Kötülenmesinde Kullan lmas ... 325

§ 14. ALAN ADI HAKKININ KORUNMASI... 327

I. Alan Ad Sahibinin Özel Hukuktan Kaynaklanan Korunma mkanlar ... 327

A. Mutlak (Asli) Koruma: Haks z Fiil Hükümlerine Göre ... 327

B. Nisbi (Tali) Korunma: Tan tma aretleri Hukuku Hükümlerine Göre ... 329

1. Ad n Korunmas Hakk ndaki Hükümlere Göre... 330

2. Ticaret Unvan n Korunmas Hakk ndaki Hükümlere Göre ... 331

3. Haks z Rekabet Hakk ndaki Hükümlere Göre ... 332

4. MarkaKHK Hükümlerine Göre ... 334

II. Alan Ad Sahibin Açabilece i Davalar ve Talepleri... 335

A. Alan Ad Sahibinin Açabilece i Davalar ... 336

1. Tespit Davas ... 336

2. Men Davas ... 337

3. Eski Hale ade (Ref) Davas ... 339

4. Tazminat Davalar ... 340

a) Maddi Tazminat Davas ... 340

aa) Hukuka Ayk Fiil... 341

bb) Kusur ... 342

cc) Zarar... 344

dd) Hukuka Ayk Fiil ile Zarar Aras nda Uygun lliyet Ba ... 345

b) Manevi Tazminat Davas ... 346

B. Alan Ad Sahibinin Di er Talepleri ... 347

1. Hükmün Alenile tirilmesi ... 347

2. htiyati Tedbir Talebi ... 349

(17)

A. Davan n Taraflar ... 351

1. Davac lar... 351

a) Alan Ad Sahibi... 351

aa) Türkiye Cumhuriyeti Tabiiyetinde Olan Ki iler ... 352

bb) Yabanc lar... 353

i) Paris Sözle mesine Göre Talep Hakk na Sahip Olanlar ... 354

ii) MarkaKHK Hükümlerine Göre Yararlananlar ... 355

b) Alan Ad Üzerinde Rehin, Lisans veya ntifa Hakk Sahibi ... 355

2. Daval lar ... 356

a) Alan Ad Haks z Kullanan Ki i ... 357

b) Alan Ad Tescil Kurumlar ... 357

c) Arama Motoru irketleri ... 361

B. Görevli ve Yetkili Mahkeme ... 362

1. Görevli Mahkeme ... 362

2. Yetkili Mahkeme... 363

a) ç Hukuk Bak ndan Yetki... 363

b) Türk Mahkemelerinin Milletleraras Yetkisi... 365

C. Alan Ad Hakk n Korunmas nda Uygulanacak Hukuk... 369

D. Zamana ... 373

IV. Kar la rmal Hukukta Alan Ad htilaflar n Çözümü ... 374

ALTINCI BÖLÜM

ALAN ADI HT LAFLARININ ÇÖZÜMÜNDE

ALTERNAT F YOLLAR

§ 15. ALAN ADI HT LAFLARININ ÇÖZÜLMES NDE ICANN’IN YEKNESAK ÇÖZÜM USULÜ ... 376

II. Geleneksel Tahkim ile ICANN Çözüm Usulünün Mukayesesi ... 378

III. ICANN’ n Yeknesak Çözüm Usulünün Maddi Hukuk Boyutu ... 381

1. Davac n ddialar ... 381 a) Dava Konusu Alan Ad n Davac n Markas yla Ayn veya

(18)

Ay rt Edilmeyecek Kadar Benzer Olmas ... 382

aa) Ticari Yönü Olan Ünlü Ki ilerin Medeni Adlar ... 383

bb) Ticaret Unvanlar ... 384

cc) Co rafi Yer Adlar ... 385

dd) Hükümet Kurumlar n Adlar ... 386

ee) Kar rma htimali ... 387

b) Alan Ad Tescil Ettiren Ki inin Alan Ad Üzerinde Yasal Hak ve Me ru Menfaatinin Bulunmamas ... 388

c) Alan Ad n Kötü Niyetle Tescil Ettirilmesi ve Kullan lmas ... 389

aa) Alan Ad n Kötü Niyetle Tescil Ettirilmesi ... 390

bb) Alan Ad n Kötü Niyetle Kullan lmas ... 392

2. Daval n Savunmalar ... 394

a) Dava Konusu Alan Ad n Davac n Markas ile Ayn Olmamas ... 394

b) Alan Ad Tescil Ettiren Ki inin Alan Ad Üzerinde Yasal Hak veya Me ru Menfaatinin Bulunmas ... 394

aa) Daval n Alan Ad Üzerinde Yasal Hakk Bulunmas ... 395

bb) Daval n Alan Ad Üzerinde Me ru Menfaatinin Bulunmas ... 395

c) Alan Ad n yiniyetle Tescil Ettirilmesi veya Kullan lmas ... 398

IV. ICANN’ n Yeknesak Çözüm Usulünün Yarg lama Boyutu………..399

A. ICANN’ n Yeknesak Çözüm Usulünün Kapsam ... 399

1. ekli Yönden... 399

2. Maddi Yönden ... 399

B. Hakemlik Yapma Yetkisi Verilen Kurumlar ... 400

1.WIPO Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi ... 400

2. E- Uzla ma (E-Resolution)... 401

3. Ulusal Tahkim Forumu [National Arbitration Forum (NAF)] ... 401

4. CPR htilaf Çözüm Enstitüsü (Institute For Dispute Resolution)... 402

5. Asya Alan Ad htilaflar n Çözüm Merkezi (ADNDRC)... 402

6. ADR.eu nternet htilaflar Çözüm Merkezi... 403

C. Forum Shopping Tehlikesi... 403

(19)

1. Davac ... 406

2. Daval ... 406

E. Tahkim Kurumuna Dilekçe ile Müracaat ... 407

1. Dava Yöneticisinin Atanmas ... 409

2. Dava Dilekçesinin Daval ya Tebli i ... 409

3. Daval n Cevab ... 410

4. Hakemlerin Ek Bilgi stemesi... 412

5. Davac n Dava Dilekçesine Cevap Vermemesi ... 413

6. Birden Fazla Davan n Bir Davada Birle tirilmesi ... 414

7. Yarg lama Dili ... 414

8. Hakem Ücretlerinin Ödenmesi ... 416

F. Hakem veya Hakem Heyetinin Görevlendirilmesi... 417

G. Hakemlerin Seçti i Hukuk ... 418

H. Hakem veya Hakem Heyetinin Verebilece i Kararlar... 419

1. Davan n Reddedilmesi ... 421

2. Alan Ad n Davac ya Devir Edilmesi veya Terkini ... 421

3. Davan n lemden Kald lmas ... 421

I. Kararlar n Taraflara Tebli i ve Alenile tirilmesi ... 422

. Tahkim Sürecinde Alan Ad Tescilinde De iklik Yapma Yasa ... 423

J. Hakem Kararlar n Denetlenmesi... 424

K. Kararlar n nfaz Edilmesi ... 425

§ 16. YEN JENER K B NC DÜZEY (gTLDs) UZANTILI ALAN ADLARI ve BU HT LAFLARININ ÇÖZÜMÜNDE ÖZEL USULLER ... 425

I. .biz... 426

1. Tescil Edilebilme artlar ... 426

2. Tescil Öncesi Marka Hakk Korunmas ve htilaf n Çözümü ... 427

II. .info ... 428

III. .name ... 428

(20)

IV. .aero... 429

V. .coop... 430

VI. .museum ... 431

VII. .pro ... 432

§ 17. .tr UZANTILI ALAN ADI HT LAFLARINDA ALTERNAT F UYU MAZLIK ÇÖZÜM MEKAN ZMASI ... 433

II. Alternatif Uyu mazl k Çözüm Mekanizmas n Maddi Hukuk Boyutu... 435

A. ikayetçinin ddialar ... 435

1) Alan Ad n ikayetçinin Sahip Oldu u Tan tma aretiyle Ayn veya Ay rt Edilmeyecek Kadar Benzer Olmas ... 436

2) Tahsis Ettiren Ki inin Alan Ad Üzerinde Yasal Hakk ya da Ba lant n Bulunmamas ... 437

3) Alan Ad n Kötü Niyetle Tahsis Ettirilmesi veya Kullan lmas ... 438

B. ikayet Edilenin Savunmalar ... 439

1) Alan Ad n ikayetçinin Tan tma areti ile Ayn veya Ay rt Edilmeyecek Kadar Benzer Olmamas ... 439

2) Tahsis Ettiren veya Kullanan Ki inin Alan Ad Üzerinde Yasal Hakk ya da Ba lant n Bulunmas ... 440

3) Alan Ad n Kötü Niyiniyetle Tahsis Ettirilmedi i veya Kullan lmad ... 440

(21)

A. Uyu mazl k Çözüm Hizmet Sa lay ... 441

B. Hakem veya Hakem Kurulu ... 443

C. Alan Ad htilaf n Taraflar ... 443

1. ikayetçi ... 443

2. ikayet Edilen ... 444

D. Uyu mazl k Çözüm Mekanizmas na Ba vuru... 444

E. Hakem veya Hakem Kurulunun Verebilece i Kararlar... 446

1. ikayetin Reddedilmesi ... 446

2. Alan Ad n ikayetçiye Devir Edilmesi veya Terkini... 447

3. ikayetin lemden Kald lmas ... 447

F. Tahkim Sürecinde Alan Ad Tescilinde De iklik Yapma Yasa ... 447

G. Hakem Kararlar n Denetlenmesi... 448

H. Kararlar n nfaz Edilmesi ... 449

IV. nternet Alan Adlar Yönetmeli inin De erlendirilmesi ... 449

SONUÇ ... 452

(22)

(23)

KISALTMALAR

AATK : ODTÜ Alan Ad daresi’nin Alan Ad Tahsis

Kurallar

AB : Avrupa Birli i

ABD : Amerika Birle ik Devletleri

ACPA : Anticybersquatting Consumer Protection Act

(Alan Ad Korsanl na Kar Tüketicilerin Korunmas Kanunu) (USA)

AG : Aktiengesellschaft

ALI : American Law Institute

Am. U. L. Rev. : American University Law Review

AnkaraBD : Ankara Barosu Dergisi

AOL : American On Line

APNIC : Asia Pasific Network Information Center (Asya

Pasifik Bölgesi Kay t Kurumu)

ARIN : American Registry for Internet

Ariz. L. Rev. : Arizona Law Review

a. : A da

AUÇM : Alternatif Uyu mazl k Çözüm Mekanizmas

Aufl. : Auflage

AÜEHFD : Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi

Dergisi

AY : Anayasa

B : Bas , Bask

B. C. L. Rev. : Boston College Law Review

B. U. J. Sci.& Tech. L. : Boston Universty Journal of Science& Technology Law

Batider : Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi

BDAA : Birinci Derece Alan Ad (Top Level Domain/ TLDs)

BGB : Bürgerliches Gesetzbuch (Medeni Kanunu)(D)

BK : 6098 say Borçlar Kanunu

bkz. : bak z

Brook. J. Int’l L. : Brooklyn Journal of International Law

Brook. L. Rev. : Brooklyn Law Review

BT KK K : 2813 say Bilgi Teknolojileri ve leti im Kurumunun Kurulu una li kin Kanun

C. : Cilt

Can. J. L. Tech. : Canadian Journal of Law and Technology

CERN : Counseil Européen pour la Recherche Nucléaire

(Avrupa Nükleer Ara rma Kurumu)

Co KHK : 555 say Co rafi aretlerin Korunmas Hakk nda

Kanun Hükmünde Kararname Colum. J. L. & Arts : Columbia Journal of Law & Arts

(24)

Computer & Sec. : Computers & Security

Computer L. Rev & Tech. J. : Computer Law Review and Technology Journal Computer L.& Sec. Rep. : Computer Law & Security Report

CR : Computer und Recht (D)

DARPA : Defence Advanced Research Projects Agency (Savunma leri Ara rma Kurumu) (USA)

DEÜHFD : Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

dn. : dipnot

DNS : Domain Name System (Alan Ad Sistemi)

DTA : Droit des Technologies Avancees (F)

Duke L. J. : Duke Law Journal

E. : Esas

Ed : Edition

EndTasKHK : 554 say Endüstriyel Tasar mlar n Korunmas Hakk nda Kanun Hükmünde Kararname

EHK : 5809 say Elektronik Haberle me Kanunu

EIPR : European Intellectual Property Review

Eurid : The European Registry of Internet Domain Names

(AB . nternet Alan Ad Tescil Kurumu) Fed. Comm. L. J. : Federal Communications Law Journal

FMR : Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi

FSEK : 5846 say Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu

GLJ : German Law Journal

GaziÜHFD : Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

GRUR : Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht (D)

GÜHFD : Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Harv. J. L.& Tech. : Harvard Journal of Law & Technology

HD : Yarg tay Hukuk Dairesi

HGK : Yarg tay Hukuk Genel Kurulu

HMK : 6100 say Hukuk Muhakemeleri Kanunu

HTTP : Hyper Text Transfer Protocol (Hiper Metin Aktar m

Protokolü)

HUMK : 1086 say Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu

IANA : Internet Assigned Numbers Authority (Internet

Tahsisli Say lar Otoritesi) (USA)

ICANN : Internet Corporation for Assigned Names and

Numbers Authority (Internet Tahsisli Adlar ve

Say lar Kurumui) (USA)

IIC : International Review of Industrial Property and

Copyright Law

Ind. L. J. : Ind. L. J.

Int’l Rev. L. Computer& Tech: International Review of Law Computers & Technology

ISO : International Organization for Standardization

(Uluslararas Standartlar Organizasyonu)

IP : Internet Protokol ( nternet Protokol Say )

(25)

BD : stanbul Barosu Dergisi

DAA : kinci Düzey Alan Ad (Second Level Domain/SLD)

SS : nternet Servis Sa lay

TÜSBD : stanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

ÜHFM : stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuas

J. Int’l Arb. : Journal of International Arbitration J. Tech. L. & Pol’y : Journal of Technology Law & Policy

JBDAA : Jenerik Birinci Düzey Alan Ad (Generic Top level

Domain/ gTLD)

JILT : The Journal of Information, Law and Technology

JPRS : Japon Tescil Hizmetleri irketi (Japon Registry

Service Corporation)

K. : Karar

KK : Kay t Kurumu

KHHD : Kazanc Hakemli Hukuk Dergisi

Kurum : Bilgi Teknolojileri ve leti im Kurumu

L. Rev. M.S.U – D.C.L. : Law Review, Michagen State University-Detroit College of Law

LACNIC : Latin-American and Caribbean IP Adress Registry

(Latin Amerika ve Karayipler IP Tescil Kurumu)

Lexis : ABD’de Mahkeme Kararlar Bulmakta Kullan lan

Arama Motoru.

LG : Landesgericht (Eyalet Mahkemesi)(D)

m. : madde

Maltepe ÜHFD : Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

MarkaK : 551 say Markalar Kanunu (Mülga)

MarkaKHK : 556 say Markalar n Korunmas Hakk nda Kanun

Hükmünde Kararname

MarkenG : Gesetz über den Schutz von Marken und sonstigen

Kennzeichen (Markalar ve Di er aretlerin Korunmas Hakk nda Kanun) (D)

MHB : Milletleraras Hukuk ve Özel Hukuk Bülteni

Mich. Telecomm &

Tech. L. Rev. : Michigan Telecommunications and Technology Law Review

MK : 4721 say Medeni Kanun

MÖHUK : 5718 say Milletleraras Özel Hukuk ve Usul

Hukuku Hakk nda Kanun

MÜHFAD : Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk

Ara rmalar Dergisi

NJW : Neue Juristische Wochenschrift (D)

Nr : Number/Nummer

NSF : National Science Foundation (Ulusal Bilim

Vakf ) (USA)

NSFnet : ABD Ulusal Bilim Vakf na ait ileti im a

NSI : Network Solutions Incorporated (Alan Ad

(26)

Nüf. K : 1587 say Nüfus Kanunu

Nw. J. Tech. I. P. : Northwestern Journal of Technology and Intellectual Property

ODTÜ : Orta Do u Teknik Üniversitesi

OJ : Official Journal (Resmi Gazete) (EU)

OLG : Oberlandesgericht (Eyalet Yüksek Mahkemesi)(D)

PatentKHK : 551 say Patent Haklar n Korunmas Hakk nda

Kanun Hükmünde Kararname

PTO : Patent ve Marka Ofisi

RFC : Request for Comments (Yorum Talepleri)

RG : Resmi Gazete

RIPE NNC : Reseaux IP Europeens Network Coordination Centre (Avrupa Bölgesi Alan Ad Kay t Kurumu)

Rich. J. L. & Tech. : Richmond Journal of Law and Technology

RKHK : 4054 say Rekabetin Korunmas Hakk nda Kanun

RUDRP : Rules for Uniform Domain Name Dispute

Resolution Policy (Alan Ad htilaflar n Çözüm Usulünde Uygulanan Tektip Kurallar)

S. : Say

SA : Société Anonyme (Anonim irket) (F, CH)

SCT/5/2 : The Standing Committee on the Law of Trademarks

(WIPO Marka Hukuku Daimi Komitesi’nin 5/2 Nr.K.) Santa Clara Computer&

High. Tech. L. J. : Santa Clara Computer & High Technology Law Journal

Sarl : Société à Responsabilité Limitée(Limited irket) (F, CH)

SK : 2525 say Soyad Kanunu

Supp. : Supplement (ilave, ek)

T.A. : Türk Anonim irketi

TBDBKD : Türkiye Bili im Derne i Bili im Kültür Dergisi

TCP/ IP : Transmission Control Protocol/ Internet Protokol ( letim Kontrol Protokolü/ Internet Protocol) Texas, Int’l L. J. : Texas International Law Journal

G : Türkiye ktisat Gazetesi

RK : 1447 say Ticari letme Rehni Kanunu

TKHK : 4077 say Tüketicinin Korunmas Hakk nda

Kanun

TPE : Türk Patent Enstitüsü

Trabis : .tr A Bilgi Sistemi

TRIPs : Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights (Fikri Mülkiyet Haklar ile Ba lant

Ticaret Anla mas )

TST : Ticaret Sicili Tüzü ü

TTK : 6102 say Türk Ticaret Kanunu

(27)

U. Flo. J. Tech. L. & Pol’y : University of Florida Journal of Technology Law& Policy

U. Ill. L. Rev. : University of Illinois Law Review UCLA J. L. & Tech. : UCLA Journal of Law and Technology

UÇHS : Uyu mazl k Çözüm Hizmet Sa lay

UÇK : Uyu mazl klar Çözüm Komitesi

UDRP : The Uniform Domain Name Dispute Resolution

Policy (Tektip Alan Ad htilaflar n Çözülmesi Usulü)

ULAKB M : Ulusal Akademik A ve Bilgi Merkezi

URL : Uniform Resource Locator (Tam Web Sitesi Adresi)

UWG : Gesetz gegen den Unlauterer Wettbewerb

(Haks z Rekabet Kanunu) (D)

ÜBDAA : Ülke Birinci Düzey Alan Ad (Country Code Top

Level Domain/ccTLD)

ÜDAA : Üçüncü Düzey Alan Ad (Third Level Domain/

TrdTLDs)

Va. J. L. & Tech. : Virginia Journal of Law & Technology

Vol : Volume

vs. : versus (kar )

W. Va. J. L. & Tech. : West Virginia Journal of Law & Technology

Washburn L. J. : Washburn Law Journal

WIPO : World Intellectual Property Organization (Dünya

Fikri Haklar Örgütü)

WIPO Ortak Tavsiyesi WIPO Joint Recommendation Concerning Provisions On The Protection Of Marks, And Other Industrial Property Rights In Signs, On Internet (WIPO’nun

Markalar ve Di er S nai Mülkiyet Haklarn n nternette Korunmas Hakk ndaki Ortak Tavsiye Karar )

WRP : Wettbewerb in Recht und Praxis (D)

www : World Wide Web (Dünyay Saran A )

yuk. : yukar da

YÜHFD : Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

ZGB : Schweizerisches Zivilgesetzbuch (Medeni Kanunu)

(CH)

(28)

(29)

I. SUNU

Alan adlar internet arac yla yap lan ileti imde günlük ya amdaki ad ve aretlerin tan tma ve ay rt etme görevini yerine getirir. Bu nedenle bilgisayarlar n arkas ndaki kullan lar birbirlerini teknik olarak vazgeçilmez olan alan adlar vas tas yla tan yabilirler. nternetin ilk ba larda sadece askeri ve bilimsel amaçlarla

rl say da ki iler taraf ndan kullan ld görülmektedir. Zaman içinde internet kullan n herkese aç lmas ile birlikte, internet aktif bir reklam, pazarlama ve bilgi payla m arac haline dönü mü tür. Bu sayede internetin, bir ileti im platformuna giderek bunun da ötesinde küresel bir pazar yeri haline geldi inden rahatl kla söz edilebilir.

Giri imciler aç ndan internetin ileti im arac olma niteli inden daha çok, ticaret vas tas olma özelli i önem kazanm r. nternetin yeni bir ticaret arac olmas ndan hareketle, yeni ticari yöntemlerin1 benimsenmesi, en önemlisi ise yeni bir adres gereksinimi do mu tur. te alan ad internet ortam nda yürütülen ticari faaliyetin ba ar nda adres olarak önemli bir rol oynamaktad r.

nternet; elektronik ticaretin, alan adlar ise internetin vazgeçilmez unsurudur. Zira internet ortam nda alan adlar üzerinden, sunulan veya reklam yap lan mal ve hizmetler ile bu hizmeti sunanlar hakk nda bilgiye ula labilmektedir. Alan ad bu fonksiyonunu, internet kullan lar n zihninde, alan ad n ba oldu u web sitesinden2 sunulan veya reklam yap lan mal ve hizmetlerle ba kurmak suretiyle

1

nternet uluslararas ticaretin yeni alan olmu tur. Bir i letme küçük bir yat mla kurdu u web sitesi arac ile sundu u mal ve hizmetlerin tan dünyaya yapabilir. E er, sundu u mal ve hizmet dijital forma dönü türülebiliyorsa, üstlendi i edimlerin ifas dahi internet ortam nda gerçekle tirebilir.

2

Web sitesi veya sanal alan, bir bilgisayarda depolanan ve di er bilgisayarlar arac yla okunabilen, dijital forma dönü türülen veya dijital olarak üretilen metin, hareketli veya hareketsiz görüntü ve seslerden, bunlar n ikisi veya daha fazlas n birle mesinden meydana gelen birden çok sayfalardan olu an içerik sunma arac olarak tan mlanabilir. Yasaman/

Yusufo lu web sitesini, birbirine ba bilgisayarlar n olu turdu u bilgi içeren alanlar olarak tan mlamaktad r. bkz Yasaman, Hamdi/ Ayo lu, Tolga/ Yüksel, Sinan/ Yusufo lu, Fülürya; Marka Hukuku 556 say KHK erhi, C.I, stanbul 2004, s. 17; Poroy, Reha/ Yasaman,

Hamdi; Ticari letme Hukuku, 13.B, stanbul 2010 § 429; Web sitelerinin veri taban oldu u

konusunda görü ler için bkz. Auld, Philip; Internet Law The Legal Classification of Web Sites and Liability for Hipertext Links, Computer L. & Sec. Rep. Vol. 17, No.4, 2001, s. 256; Hance,

Oliver; Business Law on the Internet, Best of Editions, Macgraw Hill 1996, s. 86; Ebersole, Joseph L.; Computer and Telecommunicatons Law Section’s Publication and Program

(30)

yerine getirir. Bu nedenle, alan adlar üzerinde hukuken me ru menfaatler mevcuttur. Bu menfaatler, alan ad na yüklenen ay rt etme ve tan tma fonksiyonlar ndan kaynaklanmaktad r. Bu kapsamda, alan adlar n elektronik ticaretteki öneminden dolay tahsis ve yönetilmeleri ile alan adlar ndan do an ihtilaflar n çözümüne, ba ta Birle mi Milletler Dünya Fikri Haklar Örgütü olmak üzere birçok uluslararas kurum ve ülke yönetimleri ilgisiz kalmam r.

nternetin ileti im veya küresel pazarlama3 arac olarak kullan lmas n alan adlar na yans mas , genel olarak iki ekilde gerçekle mektedir: Bunlardan ilki, internetin bir ileti im arac i levi görmesidir. Dolay yla, alan adlar ki ileri tan tmada en temel araç olan ad fonksiyonuna sahip olabilir. kincisi, internetin bir ticaret arac olarak kullan lmas ndan kaynaklanmaktad r. Bu çerçevede alan ad ,

aret fonksiyonlar na sahip olabilir. Öte yandan alan ad , ay rt edici ad ve i aret4

(Eri im tarihi: 09.01.2004); Yazara göre, seçilen metin, ses veya görüntülerin e-metin ba lar

(hiperlink) kullan larak derlenmesi suretiyle ortaya ç kan web sitesi orijinal ise derleme eser

(compilation/ sui generis veri taban ) olarak telif hakk korumas ndan faydalanabilir; Tekinalp,

Ünal; Fikri Mülkiyet Hukuku, 4. B, stanbul, 2005 § 11, N 18 b; Akipek, Jale/ Darda an, Esra;

Sanal Ortamda Telif Haklar , Batider, C. XXI, S. 1, 2001, s. 55 dn. 31; Bainbrige, David; Software Copyright Law, Landon 1997, s. 175 vd; ekerci, R za; Avrupa Veri Taban

Yönergesinin Türk Hukukuna Uygulanmas , Bili im Toplumuna Giderken Psikoloji, Sosyoloji ve Hukuka Etkiler Sempozyumu, 2001, s. 261; uz, Sefer; Veri Taban Hakk ve Sui Generis

Veri Taban Hakk n S rlar , Prof.Dr.Fikret Eren’e Arma an, Ankara 2006, s. 741 vd; Klein,

Susanne; Search Engines and Copyright- an Analysis of The Belgian Copiepress Decision In

Consideration Of British And German Copyright Law, IIC, Vol.39, 2008, s. 381- 506.

Web sitesinin grafik eser oldu u konusunda bkz. nan , Haluk; Web (HTML) Doküman n Fikri Haklar ve Bas n Hukuku Aç ndan De erlendirilmesi, BD, C. 74, S. 4-5-6, 2000, s. 487: Yazara göre web siteleri FSEK’nun 4/6 maddesi uyar nca grafik eserler kapsam nda “eser” olarak FSEK’nun korumas alt ndad r. Bir web sitesi grafik tasar ekillenmi olma ve sahibinin hususiyetini ta ma ko ulu ile grafik eser olarak korunur. Web sitesi bir bütün olarak de erlendirildi inde fikri bir çaban n ürünü olmas ve FSEK’nun 1. maddesinde öngörülen artlar ta mas halinde, özellikle orijinallik niteli i ta mas kayd yla eser olarak korumadan faydalanabilir.

3

Pazarlama konusunu ele alan bir bilimsel çal mada internet ortam nda pazarlama yap lmas konusunda ba ar sa lamak amac yla alan ad seçimi ve bu alan ad n özellikleri hususunun müstakil bir ba k alt nda incelenmemesi bir eksikliktir. Bu konuda bkz. Aksoy, Ramazan;

nternet Ortam nda Pazarlama, Ankara 2009.

4

Türk hukukunda, sanayi ve ticarette, taciri di er tacirlerden, i letmeyi di er ticari i letme ve esnaf i letmesinden, bir i letmenin mal ve hizmetlerini di er i letmelerin mal ve hizmetlerinden ay rmak ve tan mlamak için kullan lan tan tma i aretlerini ifade etmek için ay rt edici ad ve

aret terimi ilk kez Tekinalp taraf ndan kullan lm r. bkz. Tekinalp Ü, Fikri Mülkiyet § 1 N 63.dn 23; Karayalç n ayn kavram ifade etmek için tan tma i areti sözcü ünü kullanmaktad r. Bkz. Karayalç n, Ya ar; Ticaret Hukuku, I Giri - Ticari letme, 3. B, Ankara 1968, s. 462;

Yanl ise, Almanca Kennzeichen sözcü ünün Türkçe kar olan tan m i aretleri terimini kullanmaktad r. Bkz. Yanl , Veliye; ltibas Nedeniyle Haks z Rekabetin Önlenmesi Davas Açma Hakk n Kayb , Ticaret Hukuku ve Yarg tay Kararlar Sempozyumu, XXI, Batider Aral k 2005, s. 9-10. Her iki terim de ayn kavram ifade etmektedir. Bu itibarla biz de, çal mam z

(31)

fonksiyonlar ndan her ikisini birden gösterebilir. Örne in, www.sekerbank.com.tr internet ortam nda, ekerbank T.A. tüzel ki ili ini tan mlarken ayn zamanda

internetten sunulan veya reklam yap lan bankac k hizmetini de göstermektedir. Alan adlar n, ilk ba larda hukuk biliminin gündemine bir ihlal vas tas olarak geldi ini görmekteyiz5. Bu sürece paralel olarak marka ile ayn i areti ta yan alan adlar üzerinde marka sahiplerine otomatik bir mülkiyet hakk tan nmas görü ü dahi hâkim olmu tur6. Alan adlar n hukuk bilimi ve yarg kararlar nda di er ad ve aretlerden ba ms z bir hak oldu u konusundaki görü ise daha sonraki tarihlerde geli mi tir7.

Uluslararas perspektiften bak ld nda, Network Solutions Inc (NSI) tahkim usulünün yerine geçen nternet Tahsisli Say lar ve Adlar Kurumu’nun (Internet

Corporation for Assigned Names and Numbers Authority/ICANN) tahkim usulünde,

nternet Ortam nda, Alan Ad Gasp na Kar Tüketicilerin Korunmas Kanununda (Anticybersquatting Consumer Protection Act /ACPA8) ve Avrupa Birli i’nin alan ad ile ilgili tüzük ile ikincil hukukta yapt düzenlemelerde, marka veya di er ad ve aret sahiplerinin haklar n korunmas amaçlanm r. Bu hukuki düzenlemeler ile alan ad tescil ettiren ki ilere, alan ad üzerindeki haklar korumay sa layan hukuki imkânlar da getirilmi tir. Bu çerçevede alan ad tescil ettiren ki i, alan ad tescil ettirmekte ve kullanmakta kanuni hak veya me ru menfaati oldu unu

boyunca alan ad kavram tan tmak için tan tma i areti teriminin kullan lmas daha pratik ve amaca uygun buldu umuzdan bu tabiri kullanmay tercih ediyoruz.

5

Bu konuda bkz a a § 9, II, ba alt ndaki Baz Ülkelerdeki Uygulamalar n De erlendirilmesi.

6

Rony, Ellen/ Rony, Peter; Domain Name Handbook High Stakes and Strategies in Cyberspace,

Berkeley 1999, s. 17; Albert, G. Peter; Intellectual Property Law in Cyberspace, Washington 1999, s. 120- 128. NSI (Network Solutions Inc) Tahkim Usulünde, tescil edilen alan ad i areti üzerinde üçüncü bir ki inin hak iddia etmesi halinde, NSI bu iddiay ABD Federal Patent Ofisinden veya herhangi bir devletin patent ofisinden al nm resmi belge ile ispat etmesini istemekteydi. Davac , ihtilafa konu alan ad n DAA k sm ile ayn olan, tescilli bir markan n sahibi oldu unu patent ofisinden ald resmi belgeyi ibraz etmesi halinde, NSI ihtilafa konu alan ad n davac marka sahibi ad na tescil etmekteydi. Bu çerçevede alan ad kaybeden daval ya da yeni bir alan ad tescil etmesine izin vermekteydi. Ayr ca, NSI ihtilaf n kendisi ya da mahkeme taraf ndan çözülmesine kadar, alan ad n tescilinde de iklik yap lmas na ve kullan lmas na izin vermemekteydi. NSI’nin alan ad tescilinde de iklik yap lmas na izin vermemesi tescilli marka sahipleri için, mahkeme karar olmamas na ra men ihtiyati tedbirin sonuçlar do urdu undan usuli bir avantaj olu turmaktayd .

7

Alan ad n, ay rt edici ad ve i aretlerden ba ms z hak oldu u konusunda geni bilgi için a a. bkz.§ 9, III.

8

Bu kanunun Türkçe çevirisi için bkz. uz, Sefer; nternet Ortam nda, Alan Ad Gasp na Kar

Tüketicilerin Korunmas Kanununun Serbest Çeviri Denemesi, FMR Dergisi, Y l. 5, C. 5, S. 3, 2005, s. 65-84.

(32)

ispatlarsa, alan ad n sahibi oldu u hususu mahkeme veya tahkim kurumlar taraf ndan tasdik edilir9. Bu düzenlemelerle, alan adlar na getirilen hukuki koruma aç ndan, alan ad n herhangi bir ad ve i aret fonksiyonu ta mas na gerek yoktur. Ba ka bir deyi le, hiçbir tan tma veya ay rt etme fonksiyonu olmayan bir alan ad dolay yla alan ad sahibine, sadece alan ad tescil ettirdi i için verilen bir savunma hakk söz konusudur10.

Öte yandan, alan ad korumak için faydalan lacak hukuk kurallar sadece yukar da ifade edilen hukuki düzenlemeler ile s rl de ildir. Örne in, alan ad marka olarak tescil ettirilmi ise marka olarak veya ad ve i aret fonksiyonlar çerçevesinde genel hükümlerin uygulanmas suretiyle korunmas mümkündür. Bunun için, alan ad n gösterdi i fonksiyonun do ru tespit edilmesi ve tan tma aretleri hukukundaki hükümlerin koruma amaçlar na uygun yorumlan p tatbik edilmesi gerekir.

Alan adlar u iki arttan birisinin gerçekle mesi durumunda hukuken korunan menfaat haline gelebilir: Birinci ihtimal, internet ortam d nda bir ki i veya letmeyi tan tma fonksiyonuna sahip olan bir sözcü ün alan ad olarak kullan lmas r. Di er ihtimal ise, bir sözcü ün internet ortam nda kullan m suretiyle bir ki i veya i letmeyi tan tma fonksiyonu kazand lm olmas r.

Alan adlar n korunmas konusu, ki ilerin alan ad üzerindeki menfaatlerini korumay amaçlad için tan tma i aretleri hukukunu, ticaret hayat ilgilendirmesi nedeniyle kamu hukukunu ve tüketicilerin korunmas yönüyle de tüketici hukukunu me gul etmektedir.

Ulusal mevzuat aç ndan tan tma i aretleri hukuku, ay rt edici ad ve aretlerden do an ihtilaflar n hallinde tatbik sahas bulan kurallar bütünüdür. Bu kurallar n ilki, Medeni Kanun’da düzenlenmi olan ad n korunmas hükümleri (MK m. 26), Türk Ticaret Kanunu’nda11 düzenlenmi olan ticaret unvan (TTK m. 39-52) ile haks z rekabete (TTK m. 54-56) ili kin hükümlerdir. Di eri ise Markalar n

9

Alan ad tescil ettiren veya kullanan ki inin ispat yükü hususunda geni bilgi için a a. bkz.a a. § 15, III, 2, b.

10

Alan ad tescil ettiren ki iye verilen savunma hakk konusunda geni bilgi için bkz. a a. § 15, III, 2.

11

6102 say Türk Ticaret Kanunu. (2011). T.C. Resmi Gazete, 27846, 14.02.2011. Türk Ticaret Kanununun yürürlük tarihi 1.7.2012 olarak belirlenmi tir (TTK m. 1534 ).

(33)

Korunmas Hakk nda Kanun Hükmünde Kararname12 (MarkaKHK) ile Co rafi aretlerin Korunmas Hakk nda Kanun Hükmünde Kararname13 (Co KHK) hükümlerinden meydana gelir.

II. ÇALI MANIN AMACI

Bu çal ma, alan ad hakk n hangi nedenlerle di er haklardan ba ms z olarak korunmas gereken bir menfaat oldu unu ortaya koyarak alan ad kavram n çerçevesinin net bir biçimde çizilmesini ve dolay yla tan tma i aretleri hukukunun14 geli imine katk da bulunmay amaçlamaktad r. Zira di er ülkelerde oldu u gibi, .tr uzant alan adlar n tescil ve kullan lmas ndan dolay ihtilaflar n ortaya ç kmas kaç lmazd r. Nitekim, Orta Do u Teknik Üniversitesi (ODTÜ) alan ad idaresinin belgeye dayal alan ad tescil politikas na ra men az say da da olsa alan ad ihtilaflar yarg kararlar na konu olmaktad r15.

“ nternet Alan Ad (Domain Name) Haklar n Korunmas ” ba ta yan bu çal man n ikinci bir amac da alan ad kavram , alan ad hakk na tecavüz ve alan ad hakk sahibinin savunma imkânlar izah ederek mümkün oldu u ölçüde do ru hukuki temeller üzerine oturtmakt r.

Bunun yan s ra alan adlar sorunu di er ülkelerde oldu u gibi ülkemiz elektronik ticaretinin geli mesi aç ndan da önem ta maktad r. Zira, elektronik ticaret konusunda hukuk siyasetine ili kin olarak yap lacak bir ihmal veya hatan n ülke ticaretini olumsuz yönde etkilemesi muhtemeldir. nternet ortam nda elektronik ticaretin güven içinde yap lmas ve geli mesi için en hayati konulardan birisi alan ad

12

556 nolu Markalar n Korunmas Hakk nda Kanun Hükmünde Kararname (1995) T.C. Resmi Gazete, 22326, 27.06.1995.

13

555 nolu Co rafi aretlerin Korunmas Hakk nda Kanun Hükmünde Kararname. (1995) T.C. Resmi Gazete, 22326, 27.06.1995.

14

Poroy/ Tekinalp Co KHK, MarkaKHK, Medeni Kanunu’nda düzenlenmi olan ada ili kin hükümler ve Ticaret Kanunu’nda yer alan ticaret unvan ve i letme ad na benzeri düzenlemelere ili kin hükümlerin tek çat alt nda toplanmas yla, olu turulan kurallar bütününe, tan tma aretleri hukuku demektedir (Poroy, Reha/ Tekinalp, Ünal, Marka Hakk na li kin Baz Sorunlar, Prof. Dr. Haluk Tando an’ n An na Arma an, Ankara 1990, s. 342); Fezer ise, metodolojik olarak MarkenG § 5 Abs 2 S. 1 ve S. 2’nin BGB § 12’ye k yas yolu ile uygulanmas söz konusu olmay p, BGB § 12’nin ad ve i aret hukukunun bir parças oldu u için do rudan ve en geni bir ekilde uygulanmas gerekti ini belirtmektedir (Fezer, Karl-Heinz, Markenrecht, 3.Aufl, München 2001 § 3, N. 321).

15

kentbank.com alan ad ihtilaf karar için bkz. 11. HD, 28.11.2000, E. 2000/ 7300, K. 2000/

9419 (Batider C.XXI, S. 1, s. 303 - 304); elit.com.tr alan ad ihtilaf karar için bkz. 11. HD, 24.04.2003, E. 2003/13570, K. 2004/10024 (yay nlanmam r); 4. HD, 08.02.2001, E. 775/K. 1157, YKD 2001, C. 27, S. 7, s. 994 - 996.

(34)

hakk n korunmas r. Çünkü alan adlar internet ortam nda ki iler ile mal ve hizmetleri ay rt etmeye yarayan tan tma araçlar r. Alan adlar n korunmas konusu alan adlar sahiplerinin menfaatlerini ilgilendirdi i kadar internet kullan olan tüketicileri ilgilendirir. Bundan dolay ba ta Avrupa Birli i ve ABD olmak üzere elektronik ticaretin geli mesini sa lamay amaçlayan ülkeler, alan adlar yla ilgili yasal düzenlemelerini yapm lard r16.

Türk Hukukunda da internet ortam ndaki faaliyetleri tanzim etmek amac yla birtak m yasal düzenlemeler yap lm r. Bu düzenlemelerden ilki, Elektronik mza Kanunu17 ile hukuki bir kimlik kazand lan güvenli elektronik imza kavram r. Kanun koyucu ayr ca güvenli elektronik imzan n kullan lmas sa lamaya yönelik olarak Borçlar Kanunu’nun 15.maddesi ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 205 ve 445. maddelerinde yeni hükümler getirmi tir. Ayr ca, Çe itli Kanunlarda De iklik Yap lmas na li kin Kanunun18 25. maddesi ile FSEK’e eklenen 4. ek maddenin ikinci f kras nda, telif hakk ihlalinin söz konusu olmas halinde hak sahibinin ba vurusu üzerine servis ve içerik sa lay n, tecavüze konu bu içeri i yay ndan ç kartmas na yönelik usul düzenlenmi tir. Bu itibarla yapt z inceleme ve aç klamalar n elektronik ticaret ile de yak ndan irtibat bulunmaktad r.

III. TERM NOLOJ

Domain (alan) ibaresi Latince kökenlidir. Latince’de dominium mal veya

mülkiyet hakk sahipli i, dominus ise hak ve mal n sahibi, malik anlam na gelmektedir19. Bu sözcük, Almanca, Frans zca ve ngilizce’ye, Latince’den geçmi tir. Domäne sözcü ü Almanca’da devlet arazisi, miri arazi anlamlar na

16

Regulation (EC) No 733/2002 of The European Parliament and The Council of 22 April on The Implementation of The .eu Top Level Domain, Official Journal of the European Communities L113/1, 30.4.2002. (.eu Birinci Düzey Alan Ad n Kullan lmas yla lgili Tüzük); Regulation (EC) No 874/2004 of The European Parliament and The Council, Laying Down Public Policy Rules Concerning The Implementation and Functions of The .eu Top Level Domain And Principles Governing Registration, Official Journal Of The European Communities, L162/40, 30.4.2004 (.eu Birinci Düzey Alan Ad n Fonksiyonlar ve Kullan lmas yla lgili Kamu Politikalar n Ortaya Konmas ve Tescile li kin Yönetim Prensipleri le lgili Tüzük).

USA Anticybersquatting Consumer Protection Act (ABD Alan Ad Gasp na Kar Tüketicilerin Korunmas Kanunu) Bu konuda bkz. yuk. dn. 8.

17

Elektronik mza Kanunu. (2004). T.C. Resmi Gazete, 25355, 23.1.2004.

18

Çe itli Kanunlarda De iklik Yap lmas na li kin 5101 say Kanun. (2004). T.C. Resmi Gazete, 25400, 12.3.2004.

19

(35)

gelmektedir20. Frans zca’da domaine sözcü ü kontrol veya kurallar n s rlad alan veya bölge, ülke, saha, ilgi veya fonksiyon alan ve alan anlamlar ta r21. Domain sözcü ü ngilizce’de ise egemenli in sürdürüldü ü alan, ngiliz mparatorlu u’nun

egemenlik alan ve belirli bir alan n tart lmaz sahipli i anlamlar nda

kullan lmaktad r22. Yapt z bu aç klamalar çerçevesinde domain sözcü ünün anlam n belirli bir alan üzerindeki egemenlik hakk oldu unu söyleyebiliriz.

Domain name teriminin Türkçe kar olarak ulusal yasal düzenlemelerin

bir k sm nda alan ad terimi kullan rken23 Elektronik Haberle me Kanunu’nun24 3. maddesinde yap lan tan mlarda ilk olarak “internet alan ad ” terimi kullan lm r. Ticaret Kanunu’nun 127. maddesinin h bendinde“domain” sözcü ünün Türkçe kar olan “alan” terimiyle yetinilmi tir25. Bu bendin düzenlemesinin ba ar oldu u söylenemez. Zira, metin içinde ayn anlama gelen elektronik ortamlar ile

domains sözcü ünün kar olan alanlar birlikte say lm , ancak alan adlar

kavram na yer verilmemi tir. Bu bend, “elektronik ortamlar, internet alan adlar , adlar ve i aretler gibi de erler” eklinde düzenlenebilirdi26. Bu hükümde alanlar, adlar irketlere sermaye olarak konulacak haklar aras nda say lm r. Ancak, alan ve ad kavramlar n tan yap lmam ve bu konuda sukut edilerek bu kavramlar n içinin doldurulmas doktrin ve yarg kararlar na b rak lm r. Burada tadadi olarak say lan haklara, internet alan adlar n da aç k olarak dahil edilmesi gerekmektedir.

20

yg , Osman Naz m; Hukuk ve Ekonomi Terimleri Sözlü ü, Münih 1999, s. 190. 21

Rony/ Rony, 16. 22

Garner, Brayan; Black’s Law Dictionary, 7th Ed, St Paul Minnesota 1999, s. 500. 23

nternet Ortam nda Yap lan Yay nlar n Düzenlenmesi ve Bu Yay nlar Yoluyla lenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakk nda Kanun (2007). T.C. Resmi Gazete, 26530, 23 May s 2007 bu kanuna dayan larak ç kar lan nternet Ortam nda Yap lan Yay nlar n Düzenlenmesine Dair Usul ve Esasalar Hakk nda Yönetmelik (2007). T.C. Resmi Gazete, 26716, 30 Kas m 2007; nternet Toplu Kullan m Sa lay lar Hakk nda Yönetmelik (2007). T.C. Resmi Gazete, 26687, 01 Kas m 2007; Markalar n Korunmas Hakk nda Kanun Hükmünde Kararnamede De iklik Yap lmas na Dair Kanun (2009). T.C. Resmi Gazete, 27124, 28 Ocak 2009.

24

Elektronik Haberle me Kanunu, (2008). T.C. Resmi Gazete, 27050 Mükerrer, 10 Kas m 2008.

25

Bkz. 09.11.2005 tarihinde Hükümet taraf ndan imzalanarak Meclise sunulan ve akabinde kanunla an Türk Ticaret Kanununun 127. maddesinin gerekçesinde ve genel gerekçenin 117. maddesinde “ilk olarak, elektronik ortamlar, alanlar, adlar ve i aretler gibi de erlerin ticaret

irketlerine sermaye olarak konulmas kabul edilmi tir” aç klamas yer almaktad r.

26

“alanlar” ifadesinin “alan adlar ” olarak anla lmas gerekti i yönünde benzer görü için bkz.

Keser Berber, Leyla/ Beceni, Yasin/ Sevim, Tu rul; Türk Ticaret Kanunu Tasar nda Yer Alan Bili imle lgili Hükümler, Avrupa Birli i Perspektifinden Türk Ticaret Kanunu Tasar n Sermaye Piyasas na Etkileri, Uluslararas Konferans,16-17 Aral k 2008, Ankara 2010, s. 296.

(36)

Yarg tay kararlar nda ço unlukla alan ad terimin kullan ld görmekteyiz27. Bu kavram ifade etmek için baz dairelerin ise domain ismi28 ve

domain name29 terimini tercih etti ine de rastlanmaktad r.

Doktrinde, domain name teriminin Türkçe kar olarak bir grup yazar30

alan ismi sözcü ünü kullanmay tercih ederken di er bir grup yazar31 ise alan ad sözcü ünü kullanmaktad r. Bir yazar n ise domain name teriminin kar olarak etki alan ad sözcü ünü kulland görülmü tür32. Ba ka bir yazar da domain name teriminin kar lamak üzere “internet alan ad ” terimini kullanmaktad r33.

Kanaatimizce, domain name kavram ifade ederken bu terimin co rafi alan adlar ile kar kl n önüne geçilmesi için Elektronik Haberle me Kanunu’nda

internet alan ad tabiri kullan lm olabilir. Ancak, internet alan ad terimi internet

domain name tabirinin kar r. Biz bu çal mam zda internet domain name

terimini ifade etmek için literatürde kullan yerle mi olan alan ad tabirini kullanmay tercih etmekteyiz.

27 11. HD, 28.11.2000, E. 2000/7300, K. 2000/9419 (Batider C. XXI, S. 1, 303 - 304); 4. HD, 08.02.2001, E. 775/K. 1157, (YKD 2001, C. 27, S. 7, 994 – 996); 11. HD, 24.04.2003, E. 2003/13570, K. 2004/10024; 11. HD, 24.04.2003, E. 2003/13570, K. 2004/10024; 11.HD, 19.10.2004, E. 2004/13570, K. 2005/10024; 13. HD, 20.06.2005, E. 3951/K. 10379; 11.HD, 20.01.2006, E. 2005/166, K. 2006/330; 11. HD, 09.02.2008, E. 2007/12215, K. 2009/1382; 11. HD, 28.03.2008, E. 2007/1677, K. 2008/4071; 11. HD, 02.06.2008, E. 2007/5531, K. 2008/158; 11. HD, 19.01.2009, E. 2007/11547, K. 2009/308; 11. HD, 09.04.2009, E. 2007/9447, K. 2009/4343 (Kayna gösterilenler d ndaki kararlar yay nlanmam r).

28

11. HD, 07.02.2005, E. 2004/4412, K. 2005/769 (yay nlanmam r).

29

15. HD, 26.10.2005, E. 2004/6807, K. 2005/5766 (yay nlanmam r).

30

Domain name kavram n Türkçe kar olarak alan ismi sözcü ünü kullanmay tercih eden yazarlar için bkz. Memi , Tekin, Alan smi Etraf nda Ortaya Ç kan Sorunlar, Türkiye Bili im Toplumuna Giderken Psikoloji, Sosyoloji ve Hukukta Etkiler Sempozyumu, 23- 24 Mart 2001, s.203-214; Do an, Murat, nternetteki Yay nla Ki ilik Hakk n hlaline Kar Durdurma Davas , AÜEHFD, C.VII, S. 1- 2, 2003, s. 398; ld m, Mustafa Fad l, nternet Alan

simlerini Tescil Eden Kurulu lar n Sorumlulu u, Prof. Dr. Fahiman Tekil’in An na Arma an, stanbul 2003, s. 1003-1036.

31

Domain name kavram n Türkçe kar olarak alan ad sözcü ünü kullanmay tercih eden yazarlar için bkz. Poroy/ Yasaman § 10, N 429; Tekinalp Ü, Fikri Mülkiyet § 1, N 84;

Nomer, Füsun, nternet Alan Ad n (Domain Name) Hukuki Niteli i ve Marka ve Ticaret Unvan Gibi Ay rt Edici Ad ve aretler ile Aras nda Benzerlik Bulunmas Sebebiyle Do abilecek Hukuki Sorunlar, Prof. Dr. Hayri Domaniç’e Arma an, 80. Ya günü, stanbul 2001; rca, smail, Tescilli Markan n Üçüncü Ki i Taraf ndan Alan Ad Olarak Kullan lmas ,

Prof. Dr. Ömer Teoman’a 55. Ya Günü Arma an , stanbul 2002; Aybay, Erdem M, Alan Adlar ve Ortaya Ç kan Uyu mazl klar, Maltepe ÜHFD, No. 2, stanbul 2002, s. 116; ço lu, Ahmet S nai Haklarla Kar la rmal Fikri Haklar, Ankara 2006, s. 11.

32

Ergün, Mevci, Tan nm Markalar, Bursa 2000, s. 32 vd. 33

nternet alan ad terimi kullan için bkz. Aslan, Adem, Türk ve AB Hukukunda Fikri Mülkiyet Haklar n Tükenmesi, stanbul 2004, s. 30.

(37)

IV. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI VE NCELEME PLANI

Alan adlar internet teknolojisinin bir ürünü olmalar nedeniyle ekonomik, sosyal, siyasal ve teknolojik boyutlara sahiptir. Bu çerçevede, alan adlar teknolojik olarak bili im mühendisli ini, ticarette kullan lmas yla iktisat bilimini, toplumdaki ileti ime getirdi i yeniliklerle sosyal bilimleri ve tahsis veya yönetimleri nedeniyle de kamu yönetimi bilimini ilgilendirmektedir. Alan ad hakk n korunmas na ili kin sorunlar da hukuk bilimiyle ili kilidir.

Çal mam zda, alan adlar esas itibariyle özel hukuk aç ndan incelemeyi hedeflemekteyiz. Bu nedenle, alan adlar n kamu hukuku ve özellikle ceza hukuku ile ili kisi incelememizin kapsam d nda kalmaktad r.

Alan adlar n korunmas konusu, tan tma i aretleri hukuku ve ICANN’ n The

Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy (UDRP) tahkim usulü ile birlikte

Avrupa Birli i’nin alan ad konusundaki yapt düzenlemeler çerçevesinde ele al nm r. Bununla birlikte yeri geldikçe Amerika Birle ik Devletleri, Almanya ve sviçre ile di er baz ülkelerin hukuki düzenlemeleriyle yarg kararlar na da de inilmi tir. Nihayet olarak alan ad ihtilaflar konusunda hakemlik yapma yetkisine sahip kurumlar n kararlar na da yer verilmi tir34.

Alan ad hakk na, özellikle marka, i aret ve eser ad fonksiyonu gösteren alan adlar na tecavüz halinde uygulanacak cezai müeyyideler, ceza hukukunu ilgilendirdi inden çal mam n kapsam d nda b rak lm r. Ayr ca alan ad hakk n ihlali neticesinde u ran lacak zarar n tazmini ve bunun hesaplanma yöntemleri de ele al nmam r.

“ nternet Alan Ad (Domain Name) Haklar n Korunmas ” ba ta yan bu çal ma, “Giri ” ve “Sonuç” d nda alt bölümden olu maktad r. “ nternet ve Alan Ad n Tarihçesi ile Yap sal Özellikleri ve Aralar ndaki li ki” ba ta yan birinci bölümde, internet ve alan ad n tarihçesi ile bunlar n yap sal özellikleri ve internet ile alan ad ili kisine de inilmi tir. Buna ilaveten alan ad n yap sal özellikleri alt ba alt nda alan ad teknik yap olu turan bölümlerin ay rt etme niteli ine sahip olup olmad klar konusu incelenecektir.

34

ICANN’ n alan ad ihtilaflar n çözülmesinde hakemlik yapmak konusunda yetki verdi i kurumlar hakk nda geni bilgi için a a. bkz. § 15, IV, B.

(38)

kinci bölüm, “Alan Ad Kurumlar ve Alan Ad n Tahsis veya Tescilinin Esaslar ” ba ta maktad r. Bu bölümde, Dünya ve Türkiye’de alan ad idaresinde yetkili kurumlar ile tescil sistemleri izah edilmeye çal lacakt r.

“Alan Ad n Te ekkülü ve Kullan lmas ile lgili lkeler” ba ta yan üçüncü bölümde ise alan ad n te ekkül biçimi ve kullan lmas ile ilgili ilkeler ve özellikle ay rt edici ad ve i aretlerin dürüst kullan ilkesi üzerinde durulmu tur.

“Alan Ad Hakk n Hukuki Mahiyeti” ba ta yan dördüncü bölümde, alan ad n fonksiyonlar , alan ad hakk n hukuki niteli i, alan ad n di er ad ve aretlerle kar la lmas , alan ad hakk n kazan lmas ve kaybedilmesi ile alan ad hakk n baz hukuki olaylar kar ndaki durumu ve konu olabilece i hukuki

lemler ele al nacakt r.

Be inci bölüm, “Alan Ad Hakk na Tecavüz ve Bu Hakk n Korunmas ” ba ta maktad r. Bu bölümde, alan ad hakk n kapsam ile bu hakka tecavüz halinde alan ad sahibinin korunma imkanlar incelenecektir. Be inci bölümde alan ad hakk na tecavüz te kil eden tipik haller de ele al nm r.

Son olarak alt nc bölüm “Alan Ad htilaflar n Çözümünde Alternatif Yollar” ba ta maktad r. Bu bölümde, alan ad ihtilaflar n çözülmesinde temel örnek olan ICANN yeknesak çözüm usulü ile yeni birinci düzey alan adlar ve bu ihtilaflar n çözümünde özel usuller ile .tr uzant alan ad ihtilaflar nda alternatif uyu mazl k çözüm mekanizmas ndan bahsedilecektir.

Çal mam z, ula z kanaat ve önerilerimizin yer ald sonuç bölümü ile son bulmaktad r.

(39)

NC BÖLÜM

NTERNET VE ALAN ADININ TAR HÇES

LE YAPISAL

ÖZELL KLER VE ARALARINDAK

§ 1. NTERNET N TAR HÇES VE YAPISAL ÖZELL KLER I. nternetin Tarihçesi

nternet fikrinin ortaya ç kmas na ve geli mesine yard m eden ilk a DARPA (Defence Advenced Research Projects Agency) taraf ndan ABD’de savunma amac yla kullan lmaya ba lanm r1. ABD Federal Savunma Bakanl ’n n ara rma ve geli tirme birimi olan Savunma leri Ara rma Kurumu (DARPA) so uk sava

llar nda nükleer bir çat ma ç kmas ve birçok bilgisayar n zarar görmesi ihtimaline kar haberle meyi mümkün k lmak amac yla bu sistemi geli tirmi tir2.

1973 y nda a için bir program geli tirmek amac yla Stanford Üniversitesi’nde, daha sonra University College London’ n da dahil oldu u bir internet çal ma projesi ba lat ld . 1978’e kadar ‘ letim Kontrol Protokolü’nün

(Transmission Control Protocol) dört farkl uyarlamas getirildi ve denendi. 1980’de

bu protokoller sabitle ti ve bu durum NSFnet’e ba bilgisayarlar aras ndaki ileti imi kolayla rd . 1983’te tüm kullan lar aktar m kontrol protokolü (Internet

Protocol) olarak bilinen yeni protokole geçi yapt lar. O y l TCP/IP

standartla ld3.

1990’lar n ba nda wais4, gopher5 ve web6 gibi internet servisleri ortaya ç kt . nternet kullan wais, gopher ve world wide web (www) gibi servisler sayesinde,

1

Wright, Benjamin/ Winn, Jane K; The Law of Electronic Commerce, 3rd Ed, Aspen 2000, s. 2-6; Aksoy, 29.

2

Wright/ Winn, 2-7; Baum, Sebastian; The Allocation of Internet Domain Names German

Working Papers in Law and Economics, Volume. 2002, Article. 10, s. 10.

www.bepress.com/cgi/viewcontent.cgi?article =1050&context=gwp (Eri im tarihi: 17.07.2011);

Lo Montes, Rosales; Legal Framework For Domain Names, Zürich 2005, s. 14 ; Aksoy, 28; rc , Berkay; Markan n nternet Yoluyla Haks z Kullan , Ankara 2009, s. 52; Av ar, Zakir

B/ Öngören, Gürsel; Bili im Hukuku, stanbul 2010, s. 30. 3

Bu hususta bkz. Lo Montes, 17; çel, Kay han; Kitle Haberle me Hukuku, 4. B, stanbul 1998, s. 408; Aksoy, 29; rc , 53.

4

Wais, Geni Alan Bilgi Hizmet Sistemi (Wide Area Information Servers), a lar aras nda çok büyük miktarda bilgiyi tasnif ederek, aranabilir bir veri taban olu turup, bunu kullan ma sunan ticari yaz m paketidir ( nan, Aslan; nternet El Kitab , 5.B, stanbul 2001. s. 568).

5

Gopher, nternet üzerinde hypertext kullanmadan de ik menülerdeki materyallere ula may sa layan yaz n ad r ( nan, 545 ).

6