18.01.2016
17.02.2016 Research Art cle
N san(2016)7(1)18-23 Do :10.15318/Fungus.2016118350
Tekke Bölges n n (Elmalı-Antalya) M ksom setler
1 1 1
Abdullah Çağlar, *Gönül Eroğlu, Gıyasett n Kaşık
1
Selçuk Ün vers tes , Fen Fakültes , B yoloj Bölümü, Konya
Öz: Bu çalışma 2014-2015 yılları arasında Elmalı (Antalya) İlçes Tekke Bölges 'nde yapılmıştır. Araz çalışmalarında m ksom setler n gel ş m ne uygun orman döküntü materyaller toplanmıştır. Nem odası tekn ğ ve laboratuvar çalışmaları sonucunda 5 fam lya ve 8 c nse a t toplam 20 tür elde ed lm şt r. Çalışmada Arcyr a c nerea (Bull.) Pers., Arcyr a
pom form s (Leers) Rostaf. ve Tr ch a contorta (D tmar) Rostaf. en yaygın türler olarak
bel rlenm şt r. Araştırma bölges n n m ksom setler l ste hal nde ver lm şt r. Anahtar kel meler: Protozoa, M ksom set, Tekke Bölges , Elmalı
Myxomycete of Tekke Reg on (Elmalı-Antalya)
Abstract: Between the years of 2014-2015, this study was performed in Tekke region of Elmalı (Antalya) district. In the field study; the materials on the forest debris zone suitable for development of myxomycete were collected. At the end of the moist chamber technique and the laboratory studies 20 species in total belonging to five families and eight genus were obtained. With this study Arcyria cinerea (Bull.) Pers., Arcyria pomiformis (Leers) Rostaf. and
Trichia concorta (D tmar) Rostaf. were the most common species. The myxomycete of the
study area were listed.
Key words: Protozoa, Myxomycete, Tekke Region, Elmalı
Sorumlu Yazar:gnleroglu@gma l.com
G r ş
M ksom setler gerçek plazmodyumlu veya karasal kl mde yaşayan b r grup mantar benzer organ zmalar olarak b l nmekted r. S p o r l a ü r e m e l e r v e s p o r l a r ı n d a ğ ı l m a mekan zması le mantarlara benzemekted r (Stephenson ve Stempen, 1994). Ancak son zamanlarda yapılan moleküler çalışmalarla m ksom setler Prot sta alem ç ne dah l ed lm şt r (Keller ve Everheart, 2010). M ksom setler kozmopol t canlılardır. Bazı türler trop k ve subtrop k bazıları se sadece sıcak karasal kl mlerde yaşamlarını sürdürmekted r (Mart n ve ark., 1983). M ksom setler genel olarak ölü hayvan artıkları, çürümüş meyve ve yapraklar, döküntü odunlar ve hayvan gübreler üzer nde yaşarlar (Stephenson ve Stempen, 1994).
Ülkem zde makrofungus ve m ksom set a l a n ı n d a p e k ç o k ç a l ı ş m a y a p ı l m ı ş t ı r.
Makrofunguslardan ş md ye kadar bel rt len tür sayısı 2184'tür (Sesl ve Denchev, 2008; Şen ve ark., 2014). Buna karşılık m ksom setlerle lg l lk çalışma 1957 yılında Lohwag tarafından yapılmıştır ve günümüze kadar 232 m ksom set türü tesp t ed lm şt r (Sesl ve Denchev, 2008). Son zamanlarda m ksom setler le lg l farklı lokal telerdek çalışmalarla b l nen tür zeng nl ğ artmıştır (Baba ve Zümre, 2015; Eroğlu ve ark., 2015; Oskay ve Tüzün, 2015).
Araştırma alanını oluşturan Elmalı lçes , Akden z Bölges nde Antalya l sınırları çer s nde bulunmaktadır. Elmalı lçes Antalya'nın 110 km batısında olup, 1150 m rakımlı gen ş b r plato üzer nde Beydağları'nın eteğ nde yer almaktadır (Şek l 1). Akden z kl m n n egemen olduğu bölgede yıllık yağış m ktarı 469 mm c varındadır. Yıllık ortalama sıcaklık Elmalı'da 25.6°C d r (Meteoroloj Genel Müdürlüğü Elmalı, 2015).
Şek l 1. Araştırma bölges Tekke bölges ve Avlan gölünün ç nde
b u l u n d u ğ u c o ğ r a f y a d a a l ü v y a l , k ı r m ı z ı kahvereng Akden z toprakları ve alüvyal sah l bataklıkları vardır. Bölgen n vejetasyonu mak ,
Jun perus sp., Cedrus l ban A. R ch. toplulukları
ve alp n kuşaktan oluşur. Toroslardak en y korunmuş sed r toplulukları bu bölgede bulunmaktadır (Keşke ve Ketenoğlu, 2010).
Materyal ve Metot
Elmalı Tekke Bölges nde yapılan araz çalışmalarında orman döküntü katında bulunan çürümüş odun parçaları, ağaç kabukları, yaprak ve dal parçaları toplanıp, toplama poşetler ç ne alınmış ve her materyal ç n toplama numarası ve substrat b lg ler not ed lm şt r. Toplanan materyaller laboratuvara get r ld kten sonra poşetlerden çıkartılarak 15×25 cm'l k kaplara yerleşt r lm şt r. Bütün kaplara materyaller n üzer n kapatacak şek lde saf su doldurulup, 24-48 saat beklet lm şt r. Bu süre sonunda kaplardak fazla su boşaltıldıktan sonra kültürler S.Ü. Mantarcılık Uygulama ve Araştırma Merkez Fungaryum'u bünyes nde bulunan kültür odasına konulmuştur. Kültür odasının sıcaklığı 25-26°C ayarlanmıştır. Ayrıca otomat k sulama
s stem le odanın nem ayarı %80-90'a ayarlanarak m ksom setler n gel ş m ç n gerekl olan şartlar sağlanmıştır. Materyaller üzer nde m k s o m s e t g e l ş m o l u p , o l m a d ı ğ ı stereom kroskop altında ncelenm şt r. Nem odası tekn ğ (G lbert ve Mart n, 1933) u y g u l a n a r a k g e l ş t r l e n m k s o m s e t l e r 4×4.5×11.5 cm ebatlarındak karton kutulara uygun olarak kes len mukavvaların orta kısmına s u b s t r a t l a r ı y l a b r l k t e y a p ı ş t ı r ı l m ı ş t ı r. M ksom setler n teşh s ç n geç c ve yarı sab t preparatlar hazırlanmıştır. Geç c preparat ortamları hazırlanırken alkol, saf su veya KOH kullanılmıştır (Eroğlu ve ark., 2015). Yarı sab t preparat hazırlanırken Amman'ın laktofenol ortamı ve Hantsch solüsyonu kullanılmıştır (Farr, 1981). Hazırlanan preparatlar daha sonrak çalışmalarda kullanılmak üzere şeffaf tırnak c lası le kapatılmıştır.
M ksom setler n teşh s nde sporokarpın genel yapısı, şekl , reng , makroskob k ölçüler , k reç bulunup bulunmaması veya k rec n reng ve şekl Le ca EZ4D markalı stereom kroskop le ncelenm ş ve m kroskoba bağlı görüntüleme s stem le örnekler n makroskob k özell kler n yansıtan fotoğraflar çek lm şt r.
Kap ll t um veya pseudokap ll t um ve kolumella olup olmaması, kap ll t umun süsler , dallanma şekl , sporların şekl , reng , büyüklüğü ve spor süsler g b m kroskob k özell kler de Le ca DM1000 markalı ışık m kroskobu le ncelen-m şt r. Örnekler n ncelen-m kroskob k özel kler n yansıtan fotoğraflar se m kroskoba bağlı görüntüleme s stem le fotoğraflanmıştır. M ksom setler n teşh s nde başlıca eserlerden faydalanılmıştır (Mart n ve Alexopoulos, 1969; Neubert ve ark., 1993; 1995; 2000). Taksonların yazarları www.eumycetozoa.com'dan (Lado 2005-2015), s stemat ğ se www.mycobank. org'dan kontrol ed lm şt r. Teşh s tamamlanan m ksom setler n kutularının üzer ne fungaryum et ket yapıştırılarak, fungaryum materyal hal ne get r lm şt r. Tekke (Elmalı-Antalya) bölges n n m ksom setler ne a t fungaryum örnekler , S. Ü. Mantarcılık Uygulama ve Araştırma Merkez Fungaryumu'nda saklanmaktadır.
Bulgular
Antalya l Elmalı lçes Tekke bölges nden toplanan materyallere uygulanan nem odası tekn ğ ve laboratuvar çalışmaları sonucunda 5 fam lya ve 8 c nse a t toplam 20 tür elde ed lm şt r. Protozoa Myxomycota Protostel omycetes Protostel ales Cerat omyxaceae
1.Cerat omyxa frut culosa (O. F. Müll.) T. Macbr.
Lokal te: Avlan köyü üstü, C. l ban döküntü dalları üzer nde, 1211 m, 36°33'43"N, 29°56'36"E, 16.05.2015, Çağlar 57; 58; 64.
Myxomycetes L ceales Cr brar aceae
2.Cr brar a cancellata (Batsch)
Nann.-Bremek.
Lokal te: Zümrüt ovası üstü, C. l ban döküntü dalları üzer nde, 1596 m, 36°34'34"N, 29°51'05"E, 16.05.2015, Çağlar 155; 158; 160; 164.
Tr ch ales Arcyr aceae
3.Arcyr a aff n s Rostaf.
Lokal te: Payam bucak, C. l ban döküntü d a l l a r ı ü z e r n d e , 1 2 11 m , 3 6 ° 3 4 ' 5 1 " N , 29°54'08"E, 16.05.2015, Çağlar 78; 79.
4.Arcyr a c nerea (Bull.) Pers.
Lokal te: Kule altı, C. l ban ağaç kabuğu üzer nde, 1726 m, 36°34'10"N, 29°52'24"E, 20.03.2015, Çağlar 2; 5; 6; 9. Saraç sırtı, C.
l ban döküntü dalları üzer nde, 1441 m,
36°34'06"N, 29°55'31"E, 20.03.2015, Çağlar 11; 13; 14; 15, Sulu Çukur, C. l ban kütük parçası üzer nde, 1679 m 36°33'31"N, 29°53'34"E, 20.03.2015, Çağlar 18; 45, Oluk, C. l ban ağaç kabuğu üzer nde, 1645 m, 36°33'43"N, 29°53'33"E, 16.05.2015, Çağlar 48; 49; 50; 54; 77, Zümrüt ovası üstü, C. l ban dalları üzer nde, 1596 m, 36°34'34"N, 29°51'05"E, 16.05.2015, Çağlar 82; 88; 98; 104; 109, Avlan gölü kenarı, C.
l ban dalları üzer nde, 1067 m, 36°34'42"N,
29°55'54"E, 16.05.2015, Çağlar 119; 120;128; 135; 141; 144; 172.
5.Arcyr a ncarnata (Pers. ex J. F. Gmel.) Pers.
Lokal te: Avlan köyü üstü, C. l ban ağaç kabuğu üzer nde, 1211 m, 36°33'43"N, 29°56'36"E, 20.03.2015, Çağlar 19; 21.
6.Arcyr a m nuta Buchet
Lokal te: Kule altı, C. l ban odunu üzer nde,1726 m,36°34'10"N, 29°52'24"E, 16.05.2015, Çağlar 84; 87, Avlan gölü kenarı, C.
l ban odunu üzer nde, 1067 m,36°34'42"N,
29°55'54"E, 16.05.2015, Çağlar 115; 129.
7.Arcyr a obvelata (Oeder) Onsberg Lokal te: Avlan gölü kenarı, C. l ban o d u n u ü z e r n d e , 1 0 6 7 m , 3 6 ° 3 4 ' 4 2 " N , 29°55'54"E, 16.05.2015, Çağlar 74; 75; 124.
8.Arcyr a pom form s (Lears) Rostaf. Lokal te: Aslan ardıç, C. l ban döküntüler üzer nde, 1542 m, 36°34'48"N, 29°52'45"E, 20.03.2015, Çağlar 23; 24, Zümrüt ovası üstü, C.
l ban dal parçası üzer nde, 1596 m, 36°34'34"N,
29°51'05"E, 20.03.2015, Çağlar 27; 30; 33, Saraç sırtı, C. l ban kütük parçası üzer nde, 1441 m, 36°34'06"N, 29°55'31"E, 16.05.2015, Çağlar 105; 117.
Tr ch aceae
9.Tr ch a botryt s (J. F. Gmel) Pers. Lokal te: Payam bucak, C. l ban odunu üzer nde, 1211 m, 36°34'51"N, 29°54'08"E, 16.05.2015, Çağlar 175.
10.Tr ch a concorta (D tmar) Rostaf. Lokal te: Sulu Çukur, C. l ban dalları üzer nde, 1679 m,36°33'31"N, 29°53'34"E, 16.05.2015, Çağlar 90; 91; 97, Aslan ardıç, C.
l ban odunu üzer nde, 1542 m, 36°34'48"N,
29°52'45"E, 16.05.2015, Çağlar 111; 131; 132; 139.
11.Tr ch a lutescens (L ster) L ster Lokal te: Payam bucak, C. l ban odunu üzer nde, 1211 m, 36°34'51"N, 29°54'08"E, 20.03.2015, Çağlar 44.
Stemon tales Stemon t daceae
12.Comatr cha ellae Härk.
Lokal te: Kule altı, C. l ban dalları üzer nde, 1726 m, 36°34'10"N, 29°52'24"E, 16.05.2015, Çağlar 61; 63; 69; 72; 73.
13.Comatr cha laxa Rostaf.
Lokal te: Avlan köyü üstü, C. l ban odunu üzer nde, 1211 m, 36°33'43"N, 29°56'36"E, 20.03.2015, Çağlar 40.
14.Comatr cha long p la Nann.-Bremek.
Lokal te: Avlan gölü kenarı, C. l ban o d u n u ü z e r n d e , 1 0 6 7 m , 3 6 ° 3 4 ' 4 2 " N , 29°55'54"E, 16.05.2015, Çağlar 186.
15.Comatr cha n gra (Pers. ex J.F. Gmel.) J. Schröt.
Lokal te: Sulu Çukur, C. l ban dalları üzer nde, 1679 m, 36°33'31"N, 29°53'34"E, 16.05.2015, Çağlar 154.
16.Comatr cha pulchella (C. Bab.) Rostaf.
Lokal te: Payam bucak, C. l ban kütüğü üzer nde, 1211 m, 36°34'51"N, 29°54'08"E, 16.05.2015, Çağlar 140; 176.
17.Enerthenema pap llatum (Pers.) Rostaf.
Lokal te: Oluk, C. l ban dalları üzer nde, 1645 m, 36°33'43"N, 29°53'33"E, 20.03.2015, Çağlar 39.
18.Stemon t s pall da W ngate
Lokal te: Avlan köyü üstü, C. l ban dalları üzer nde, 1211 m, 36°33'43"N, 29°56'36"E, 16.05.2015, Çağlar 190.
19.Stemon t s v rg n ens s Rex
Lokal te: Payam bucak, C. l ban dalları üzer nde, 1211 m, 36°34'51"N, 29°54'08"E, 16.05.2015, Çağlar 170.
20.Stemon tops s typh na (F. H. W gg.) Nann.-Bremek.
Lokal te: Aslan ardıç, C. l ban dalları üzer nde, 1542m, 36°34'48"N, 29°52'45"E, 16.05.2015, Çağlar 102; 185; 189.
Tartışma
Çalışma materyaller n elde etmek ç n, 2014-2015 yılları arasında Elmalı lçes ndek Tekke bölges ve çevres nde lkbahar aylarında araz çalışması yapılmıştır. Toplanan materyal-ler n tamamına “Nem Odası Tekn ğ ” uygula-narak m ksom set gel ş mler tak p ed lm ş ve toplanan 190 materyalden 80 m ksom set tesp t ed lm şt r.
Elde ed len 80 m ksom set örneğ n n değerlend r lmes sonucunda, 5 fam lya 8 c nse a t toplam 20 takson bel rlenm şt r. Çalışma alanında tesp t ed len taksonların fam lyalara göre dağılımları ncelend ğ nde, Arcyr aceae %58.75, Stemon t daceae %20, Tr ch aceae % 1 1 . 2 5 , C r b r a r a c e a e % 6 . 2 5 v e
Cerat omyxaceae %3.75 olarak bulunmuştur.
Araştırma sonucunda c nsler n çerd ğ tür sayıları Arcyr a (6), Comatr cha (5), Tr ch a (3),
Stemon t s (2), Cerat omyxa (1), Cr brar a (1), Enerthenema (1), Stemon tops s (1) olduğu
görülmüştür. Bu c nsler n örnek sayılarının zeng nl ğ ne bakarsak Arcyr a (47) Comatr cha (10) Tr ch a (9) Cr brar a (5) Cerat omyxa (3)
Stemon tops s (3) Stemon t s (2) Enerthenema
(1) olduğu görülmüştür.
Çalışmamızda A. c nerea, A. pom form s ve C. cancellata en yaygın türler olarak bel rlenm şt r. Bu sonucun çalışma bölgem ze yakın d ğer çalışmalarla benzerl k gösterd ğ görülmekted r (Yağız ve Afyon, 2006; Baba 2012a; b).
Türler n yet şme yer özell kler ne baktığımızda se, bölgem ze yakın d ğer çalışmaların sonuçlarına göre farklı olduğu görülmekted r. Şöyle k , genel olarak Quercus sp. döküntüler , döküntü materyaller, kon fer odunları ve farklı olarak akça ağacının d p
kısımları (Baba, 2012a), döküntü odunlar (Baba, 2012b), P nus brut a Ten. ve P. n gra Arnold. çürümüş odunları (Yağız ve Afyon, 2006) üzer nde m ksom set türler tesp t ed lm şken b z m çalışmamızda se farklı olarak C. l ban üzer nde gel şt ğ görülmüştür. Bölgeden
Jun perus sp. döküntüler de toplanmış ancak bu
substratlar üzer nde m ksom set gel ş m olmamıştır.
Çürümüş b tk sel materyal m ksom setler ç n çok uygun b r m krohab tattır. Çünkü bol m ktarda bakter , maya, fungal sporlar g b bes n olacak m kroorgan zmalar bulundurur (Ko Ko ve ark., 2011).
Yaptığımız çalışmada m ksom setler n çürümüş odun üzer nde (%95) ve kabuk üzer nde (%5) gel ş m gösterd kler görülmüştür. Bu ver ler çürümüş b tk odun ve kabuklarının m ksom setler ç n öneml b r substrat kaynağı olduğunu göstermekted r. Tekke bölges nden tesp t ed len taksonlarla hazırlanan bu çalışma Türk ye m ksob otası l teratür zeng nl ğ ne katkı sağlaması açısından öneml d r.
Teşekkür
Bu çalışma Selçuk Ün vers tes B l msel Araştırma Projeler Koord natörlüğü tarafından BAP/14201076 nolu proje le desteklenm şt r.
Kaynaklar
Baba H., Zümre M., Alan Yaylası (Hatay) M ksom setler , Mantar Derg s 6(1)1-9(2015).
Baba, H., Myxomycetes of Mustafa Kemal Un vers ty campus and env rons (Turkey), Turk sh Journal of Botany 36,769-777(2012a).
Baba, H., D vers ty and ecology of Myxomycetes n Antakya-Hatay (Turkey), Mantar Derg s , 3(1-2),5-11(2012b).
Eroğlu G., Kaşık G., Öztürk C., Aktaş S., Karacaören Baraj Gölü (Bucak-Burdur) Çevres n n
M ksom setler , Selçuk Ün vers tes Fen Fakültes Fen Derg s 41,76-82(2015).
Farr M.L., True Sl me Molds. Wm. C. Brown Comp., p. 132, Dubuque Iowa(1981).
G lbert H.C., Mart n GW., Myxomycetes Found on the Bark of L v ng Trees, Un vers ty of Iowa, Iowa Stud es n Natural H story 15(3),3-5(1933).
Keller H.W,, Everheart SE., Importance of Myxomycetes n B olog cal Research and Teach ng, Fung , (3),1-25(2010).
Keşke P., Ketenoğlu O., The Flora of The V c n t es of Avlan Lake (Antalya-Elmalı), Journal of Appl ed B olog cal Sc ences, 4(3),11-20(2010).
Ko Ko T.W., Stephenson S.L., Hyde K.D., Lumyong S., Influence of Seasonal ty on the Occurrence of
Myxomycetes, Ch ang Ma Journal of Sc ence, 38(1):71-84(2011).
Lado C., An Onl ne Nomenclatural Informat on System of Eumycetozoa, Real Jardín Botán co, CSIC. Madr d, Spa n. http://nomen.eumycetozoa.com. Last updated December 2, 2015(2005-2015). Mart n G.W., Alexopoulos C.J., The Myxomycetes. Un vers ty of Iowa Press, p. 560, Iowa C ty(1969). Mart n G.W., Alexopoulos C.J., Farr M.L., The Genera of Myxomycetes, Un v. of Iowa Pres., p. 438, Iowa
C ty(1983).
Neubert H., Nowotny W., Baumann K., D e Myxomyceten (Band I), Karlhe nz Baumann Verlag Gomar ngen(1993).
Neubert H., Nowotny W., Baumann K.,. D e Myxomyceten (Band II), Karlhe nz Baumann Verlag Gomar ngen(1995).
Neubert H., Nowotny W., Baumann K., Marx H., D e Myxomyceten (Band III), Karlhe nz Baumann Verlag Gomar ngen(2000).
Oskay M., Tüzün Ö., Kemalpaşa ve Çevres (İzm r) M ksob otasının Bel rlenmes , Celal Bayar Ün vers tes Fen B l mler Derg s 11(1),59-68(2015).
Sesl E., Denchev M.C., Checkl sts of the Myxomycetes, Larger Ascomycetes, and Larger
B a s d o m y c e t e s n Tu r k e y , M y c o t a x o n , 1 0 6 , 6 5 - 6 7 ( 2 0 0 8 ) . [ o n l n e v e r s o n :
http://www.mycotaxon.com/resources/checkl sts/sesl -v106-checkl st.pdf:1-136, last update January 2014]
Stephenson S.L., Stempen H., Myxomycetes: A Handbook of Sl me Molds. T mber Press, Portland, Oregan, USA(1994)..
Şen İ., Allı H., Işıloğlu M., B gad ç (Balıkes r) Yöres Makrofungusları, Mantar Derg s , 5(2),9-16(2014). Yağız, D. ve Afyon, A., Myxomycete flora of Derebucak (Konya) and Aksek (Antalya) d str cts n Turkey,
Mycotaxon 96,257-260(2006). Anon m: www.mycobank.org
