TEŞKİLATI MAHSUSA ve M.M.6URUBUBAŞKANI
ALBAY HÜSAMETTİN ERTÜRK
Mlmmm
=
perm Qt'kasi
taza n : SAMXH NAFİZ TANSU
Sivas kongresinde Mustafa Kemal
Pcça ile Kara Vasıf Bey
arasında bir görüşme
— °___ !
/ bu u,
Mustafa Kemal Paşa, Samsundan Havzaya ve oradan Amasya yo’Ule Sıvasa vardıktan ve Sivas Valisi Re- şid Paşa ile Elâziz Valisi Erkânıharfc Miralayı Kayserili Ali Gaiibin, dü şündükleri tevkiften kurtulduktan ve bilâkis her iki düşmanını da amana getirerek onları yapacaklarına pişman ettikten sonra, bir hafta otomobille yapılan bir yolculuğu müteakıb Er- zuruma varmıştı. Tarihî sûrları, şanlı kaleleri, kerpiç evleri ve kahraman ve merd halkı ile Erzurum, serhad- lerimizin iftihara değer bir şehri idi. Mustafa Kemal Paşaya burada göste rilen yakın alâka o kadar büyük ol muştu ki, Paşa, yıllarca emek verdiği ve bu yolda bir çok rütbeleri kazan dığı askerliği de bu uğurda feda e t miş, geldiği zaman bütün hazırlık ları tamamlanmış ve yalnız şark vilâ yetlerinin derdlerini görüşmesi ka rarlaştırılmış olan bir kongreye da hil olabilmek için, Ordu Müfettişli ğini, Ferikliğe kadar elde ettiği rüt beleri, tekaüd haklarını ve arkasın da bıraktığı şerefli bir maziyi oir gecede terkederek, yepyeni bir istik bale, başkaları için karanlık görünen b ir yarına, azimkar adımlarla yürü müştü. 8 1 9 temmuz 1919 a bağlayan tarihi gecede, saat 23 te Padişahla makine başında konuşmuş olan Mus tafa Kemal, kendi tâbiri ile -bir feıdi millet gibi, süıei millette- kalmıştı. Maamafih, Paşanın bu fedakârlığını takdir etmiş bulunan Kongre m en- aublan onu temsil heyeti riyasetine getirmekte tereddüd etmemişlerdi. Kongre toplanmadığı zamanlarda onun tam salâhiyetini temsile yetkili bulunan bir heyetin başkanı sıfatile Mustafa Kemal için, memleketin bu tarafında her şeyi yapmak mümkün dü. Erzurum kongresindeki en büyük başarı, «vatanın bir kül olduğu ve parça kabul edemiyeceği» formülünün kabulü olmuştu. Bundan sonra daha geniş ve daha manalı bir kongreyi ancak Sıvasta toplanmış görüyor ve bütün mücadelenin ve inkılâblann kaynağı olarak bu toplantıyı kabul ediyoruz. 29 haziran 1919 de kavak ağaçlarının gölgelediği bu tarihî şehri arkasında bırakan Mustafa Kemal, 4 eylül perşembe sabahı, Sıvasa girdiği zaman çok yakın arkadaşı doktor İb rahim Tali Bey, Mustafa Kemale «K. G.» parolah Karakol teşkilâtının Er- kânıharb Miralayı Karavasıf Bey eli- le kaleme alınmış bir nizamnamesini uzatmış ve kendilerine:
— Paşam, demişti, Millî Mücade leye hizmet eden ve gizli çeteleri, gizli kaptanları, gizli zabitleri, gizli erkânıharbleri sinesinde toplayan gizli mukavemetin bütün, şubelerini kucaklayan Karakol teşkilâtının bu nizamnamesini yazan Erkânıharb Mir alayı Karavasıf Bey de buradadır. Filhakika Karavasıf Bey, Sivas Kon gresine aza seçilmiş ve gelmişti. İşte o zaman bu iki mühim insan karşı karşıya gelmişlerdi. Mustafa Kemal, maceraperest oldukları için Ittihadcı- lardan memnun değildi. Hele Anadolu mücadelesine bu eski komitecileri hiç karıştu-mak istemiyordu. Halbuki karşısında îttihadcıların tanınmış si malarından biri ve mütareke yılla rında îstanbulda büyük hizmetleri görülen Karakol teşkilâtının bir nu maralı kurucusu bulunuyordu. Paşa, Vasıf Beye:
— Kuzum Vasıf Bey, demişti, bu gizli mücahidler kimlerdir ve nerede dirler? Bahusus bütün bu gizli te şekküllerin Başkumandanı kimdir? Şunları biz de lilelim, öğrenelim!.
Miralay Karavasıf Bey, bütün bu gizli teşekkülleri anlatmağa tam baş layacağı şurada, Mustafa Kemal Paşa ona vakit bırakmadan devam etmişti:
— Sîzlerin maksadı mülga Ittihad ve Terakkiyi ihya etmektir. Bu suret le iktidarı yeniden ele geçirmek isli yorsunuz. Bunların farkındayım. Sizin gizli Başkumandanınızın adım da söy leyeyim. Bu Enver Paşadır. O zaman Erkânıharb Miralayı Karavasıf:
— Hayır Paşam, yanılıyorsunuz, bi zim Başkumandanımız sîzsiniz, Talât Paşa Berlinden bize gönderdiği tali matta, «bundan sonra Başkumanda nınız Mustafa Kemal Paşadır. Onun açtığ: bayrak altında birleşiniz!» diye yazmıştır.
— Ben Mondros mütarekesi üzerine İstanbul* gelince kurulmuş olan bu Karakol teşkilâtının hedefini çok iyi öğrendim. Galib devletlerin nazarın
dan îttihad ve Terakkinin faaliyet lerini gizlemek için bulduğunuz usul budur. Hedefiniz, mülga partinin ga yelerinin aynidir. Yeniden iktidara gelmek, aklmızca yeniden gelişigüzel memleketi maceraya sürüklemek is tiyorsunuz. Hepinizin hâlâ Rusyada olan sabık Başkumandan vekili En ver Paşa ile irtibatınız devam ediyor. Aziz Miralayım, bu teşkilâtınız işgal edilmiş şehirlerde devam edip etme mesine karşı bir şey diyemem. Yalnız burada yani memleketin istilâdan uzak kalmış şehirlerinde bir partizan siyasetine yer yoktur. Buradaki teş kilâtın ismi «Anadolu ve Rumeli M ü- dafaai Hukuk Cemiyeti» dir. Eğer bizimle çalışacaksanız bu nam altında hareket edeceksiniz. Bu teşkilâtın hedefi, evvelâ memleketi düşman is tilâsından kurtarmak, sonra da müs takil ve hür bir milletin lâyık olduğu devleti kurmaktır. Ne Babıâli baskı nına, ne Yıldız yağmasına ve ne de herhangi bir maceraya aramızda yer verecek tek bir kimse yoktur, Mem leketin her tarafında, ister istilâya uğramış olsun .ister müstakil bulun sun, Müdafaai Hukuk teşekküllerine, onun şubelerine, bu davaya inanmış samimî kimselere yer verilecektir.
Bu tepeden inme beyanat Karavasıf j
Beyi şaşırtmış olmakla beraber, onu | paniğe uğratmamıştı. Onun da mit-1 dafaa edebileceği bazı prensipler vardı. İşte bu sebeble Erkânıharb Miralayı, Mustafa Kemal Paşaya şöyle bir mütalea dermeyan etmişti:
— Zatı devletleri, Karakol teşkilâtı nizamnamesindeki mevaddan şüphe buyurmakta iseniz de Karakol teşki lâtının temin etmekte olduğu fayda lardan biri bu teşkilâtın gûya sizinle bir olmadığı zehabım düşmanlara ve rerek zahiren ayrı, hakikatte aynı yolda çalışmasına imkân bulmasıdır. Böylece galib devletlerin nazarların dan bir ve beraber olduğumuzu giz lemiş olacağız.
Bu söz üzerine mezkûr görüşmede hazır bulunup konuşmaya şahid o l muş teşkilât arkadaşlarımızın bize yazdıklarına nazaran Mustafa Kemal Paşa fena halde hiddetlenerek kaşla rım çatmış, sert bir ifade ile:
— Kafakol teşkilâtı, rümuzile, talf- matile ve hattâ şahıslarile tarafımız dan ilga ve iptal edilmiştir, Vasıf Bey bilmem lâfımı anlayabildiniz m i?.
Karavasıf Bey. sapsarı olmuş ve bir tek kelime söylemeğe imkân bulama mıştı. Kararlarını bizzat verdiği kadar bunları kanunlaştırmasını pek güzel bilen Mustafa Kemal Paşa, biraz son ra Sivas Kongresinden şöyle bir ka rar almıştı. «Memlekette düşman iş galine ve hükümetin gayrikanunî ve vicdanı milliye gayrimuvafık her türlü harekâtına karşı vatandaşları sakfı altında birleştiren teşkilâtla yalnız ve münhasıran Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk teşkilâtıdır. Başka nam ve hesabla hareket eden ler, millî teşekkülün dışında kalmış hususî teşebbüslerden ileri gidemez ler.» Fakat Ne Karavasıf Bey, ne de arkadaşları Karakol teşkilâfile kas- dettikleri gayelerden, ne de bu teşek külün nizamname ile azasma yükle diği vazifelerden vazgeçmişler, bilâkis aynı yolda yürümeğe devam etmişler di, Gene «K.G.» parolah mühür ku l lanılmış, gene el altından kendi pren sipleri üzerinde durulmuştu. Sivas Kongresi, Sadrazam Damad Ferid Pa şa hükümetinin hezimetini intaç et miş, Elâziz Valisi Sıvası basamadığı ve Suriyeye kaçtığı için, minicilerin kuvvetli olduğu tezahür etmişti. İşte bu manzara Sadrazamı devirmiş, Y e rine gelen A li Rıza Paşa kabinesi, A -
—
Arkası Sa
4
Sü. 4 te
—I
S E V t M
İle
C Ü N A Y
Dr. DÜNDAR B İN K A Y A
Evlendiler.
Beyoğlu
23 7.1956
T e k n ik Ü n iv e rs ite
Giriş İmtihanlarına Hazırlama Kursları
K a y ıtla ra B a ş la n m ış t ır
G Ü V E N D E R S H A N E S İ
Beyoğlu Ağecamii yanında N o 3
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
