TARIM BILIMLERI DERGISI 2002, 8 (3) 208-211
Orta Anadolu Bölgesinde Kavunda Solgunluk Hastal
ığı
Olu
ş
umunda
Bazı
Fusarium
Türlerinin Rolü
*
Sabriye ALTUĞ' Kudret ERZURUM'
Geliş Tarihi : 27.11.2001
Özet : Orta Anadolu Bölgesinin Ankara, Çankırı, Kırıkkale, Konya ve Yozgat illerinde yoğun olarak kavun ekimi
yapılan alanlarda solgunluk belirtisi gösteren bitkilerden elde edilen 70 Fusarium spp. izolatının teşhisi ve patojenisitesi yapılmıştır. Sonuçta 13 Fusarium türü (F. acuminatum, F. culmorum, F. equiseti, F. graminearum, F. lateritium, F. moniliforme var. subglutinans, F. sambucinum, .F. solani, F. stilboides, F. sulphureum, F. tabacinum, F. tricinctum, F. tumidum) tanılanmıştır. Bu türlere ait izolatların patojenisite testleri, kök daldırma inokulasyon metodu kullanılarak, izole edildikleri Yuva ve Kırkağaç kavun çeşitlerinde kontrollü koşullarda yapılmıştır. F. soğan? nin iki izolatı ve F. graminearum'un bir izolatı sırasıyla % 52.6, % 59.6 ve % 37.3 oranında kavunda solgunluğa neden olmuştur.
Anahtar Kelimeler : kavun, Fusarium spp., solgunluk hastalığı
The Role of Some Fusarium
Species on the Incidence of Wilt Disease
of Melon in Central Anatolia
Abstract : Identification and pathogenicity of 70 isolates of Fusarium spp. obtained from wilted plants in the most
widely melon growing areas of Ankara, Çankırı, Kırıkkale, Konya and Yozgat provinces of Central Anatolia Region were carried out. As a result, 13 Fusarium species (F. acuminatum, F. culmorum, F. equiseti, F. graminearum, F. lateritium, F. moniliforme var. subglutinans, F. sambucinum, F. solani, F. stilboides, F. sulphureum, F. tabacinum, F. tricinctum, F. tumidum) were identified. All the isolates of these species were tested for their pathogenicity by root dip inoculation method on the cultivars Yuva and Kırkağaç. Two of the F. solani isolates, and one of the F. graminearum isolate caused 52.6 %, 59.6 % and 37.3 % percent wilt on melon, respectively.
Key Words : melon, Fusarium spp., wilt disease
Giriş
Ülkemizde iklim ve ekonomik koşulların uygunluğu
oranında geniş alanlarda ekimi yapılan kavunun 1997 yılı istatistiklerine göre toplam üretimi 2129964 tondur. Orta Anadolu Bölgesinin, 524376 tonluk üretimle ülkemiz kavun üretimindeki payı % 25 civarındadır (Anonim 1999).
Her üründe olduğu gibi kavunda da çeşitli hastalık ve
zararlılar bulunmakta ve bunlar üründe önemli kayıplar
oluşturarak üretimi olumsuz yönde etkilemektedir.
Kavunun yetiştirildiği tüm ülkelerde olduğu gibi, ülkemizde
ve Orta Anadolu'da da değişik toprak kökenli patojenlerin
neden olduğu solgunluk hastalığı kavun üretimini olumsuz
yönde etkileyen önemli bir sorundur.
Tüm dünyada kavun solgunluk etmeni olarak bilinen
en yaygın fungus cinsi Fusarium' dur. Bu konuyla ilgili
olarak yapılan çalışmalar, bu hastalığa neden olan
etmenin Fusarium oxysporum f.sp. melonts olduğunu
ortaya çıkarmıştır. Bu tür dışında diğer bazı Fusarium
türlerinin de kavunda solgunluk oluşturduğuna dair
kayıtlar bulunmaktadır.
Diğer ülkelerde yapılan çalışmalarda (Palti ve
Joffe 1971, Tuwardzhieva 1974, Waraitch ve Mushi 1977, Palodhi ve Sen 1979, Mertely ve ark. 1991, Rego 1994 ve
Martyn 1996) Fusarium soğanı kavunda patojen olarak
Yüksek Lisans Tezi'nden hazırlanmıştır
lAnkara Üniv. Ziraat Fak. Bitki Koruma Bölümü-Ankara
rapor edilmiştir. Bunun yanında F. equiseti, F. javanicum,
F. heterosporium, F. moniliforme, F. proliferatum ve F. melanochlorum' un da kavunda patojen bulunduğuna dair
çalışmalar bulunmaktadır (Palti ve Joffe 1971,
Tuwardzhieva 1974, Karajova ve ark. 1995).
Ülkemizde kavunlarda solgunluk, kök ve kök boğazı
çürüklüğüne neden olan fungal florayı saptamaya yönelik
çok sayıda çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalardan
kavunda Fusarium türleri ile ilgili olarak yapılan
çalışmalarda; Soran (1979) hastalıklı kavun bitkilerinden
elde ettiği Fusarium oxysporum, F. solani F. tabacinum, F.
equiseti ve F. culmorum' dan sadece F. oxysporum ve F. tabacinum' u patojen olarak bulmuş, Karahan ve ark. (1981), F. oxysporum dışında F. solani ve F. equiseti' yi patojen olarak bildirmişlerdir. Sağır (1990), F. proliferatum ve F. solani' nin kavunda patojen olduğunu rapor etmiştir.
Daha önce yapılan bu çalışmaların ve elde
edilenbulguların doğrultusunda ve bölgede F. oxysporum
fsp. melonis dışındaki diğer bazı Fusarium türlerinin de hastalıklı kavun bitkilerinden oldukça yoğun bir şekilde izole edilmesi nedeniyle, bu türlerin Orta Anadolu Bölgesi
kavun ekim alanlarında büyük problem oluşturan
solgunluk oluşumunda rollerinin olabileceği düşünülmüş
ALTUĞ, S ve K. ERZURUM, "Orta Anadolu Bölgesinde kavunda solgunluk hastalığı oluşumunda bazı Fusarium türlerinin rolü" 209
Materyal ve Yöntem
Ankara, Çankırı, Kırıkkale, Konya ve Yozgat
illerindeki kavun ekim alanlarından toplanan hastalıklı
kavun bitkilerinden elde edilen F. oxysporum dışındaki
diğer Fusarium türlerine ait 236 izolattan, tüm illeri
içerecek şekilde ve kültürel özellikleri dikkate alınarak
seçilen 70 izolat çalışmanın materyalini oluşturmuştur. Hastalıklı bitki örneklerinden elde edilen 236 izolatın
ve testlerde kullanılmak üzere. seçilen 70 izolatın illere
göre dağılımı Çizelge 1' de sunulmuştur.
Fusarium türlerinin teşhisinde Booth (1977)'un lam
kültürü metodu ve Anonymous (1996)' nın metodu
kullanılmıştır. Teşhisleri yapılan Fusarium türleri steril harç
topraklı ve eğik agarlı tüplerde oda sıcaklığında
saklanmıştır.
Patojenisite testlerinde fıde kök çlaldırma
inokulasyon metodu kullanılmıştır (Gordon ve ark. 1989,
Zink ve Gubler 1986). Fusarium türlerine ait izolatlar
APDA (Asitleştirilmiş Patates Dekstroz Agar) ortamında
geliştirilmiştir. Gelişen kültürlerden106 konidi/ml
yoğunlukta hazırlanan süspansiyonlar inokulasyon
denemelerinde kullanılmıştır. Bu denemelerde, Fusarium
türlerinin elde edildikleri ve bölgede yaygın ekimi yapılan
Yuva ve Kırkağaç kavun çeşitleri kullanılmıştır. Steril
kumda yetiştirilen kavun fideleri, ilk gerçek yapraklı
döneme geçiş yaptığı zamanda kökleriyle birlikte çıkarılıp
akan musluk suyu altında yıkanarak, kök uçlarının
tıraşlanmasını takiben Fusarium kültürlerinden hazırlanan
spor süspansiyonlarına köklerinin 2 dakika süreyle
daldırılmasıyla inokule edilmişlerdir. inokule edilen fideler içlerinde steril harç toprağı (bahçe toprağı+ yanmış çiftlik
gübresi + dere kumu 1+1+2) bulunan saksılara dikilmiştir.
Bitkiler 14 saat ışık (ışık intensitesi 11 000 lüx), 10 saat
karanlık periyot, %50-60 nispi nem, gündüz 26±2 °C ve
gece 20±2 °C sıcaklık içeren bitki geliştirme odasında
gelişmeye bırakılmıştır. Her bir izolat ve kontroller için, her saksının 5 bitkiyi içerdiği 3 tekerrür uygulanmıştır. Hastalık
değerlendirmesi inokulasyondan 45 gün sonra 0-3
ıskalası (O: bitkide hastalık belirtisi yok, 1: yapraklarda sararma var, 2: bitkilerde solgunluk var, 3: bitki tamamen kurumuş ve ölmüş) kullanılarak yapılmıştır (Zink ve Gubler 1986).
Bulgular ve Tartışma
Orta Anadolu Bölgesi' nin yoğun olarak kavun
ekiminin yapıldığı Ankara, Çankırı, Kırıkkale, Konya ve
Yozgat illeri ekim alanlarındaki solgun kavun bitkilerinden
elde edilen Fusarium türlerine ait 236 adet izolattan tüm
illeri içerecek şekilde ve kültürel özellikleri dikkate alınarak
seçilip saklanan (Erzurum 2000 b) 70 izolatın tür
düzeyinde tanılanması yapılmış ve belirlenen türlerin
kavunda solgunluk oluşumundaki rollerini belirlemek
amacıyla, her bir izolat patojenisite testine tabi
tutulmuştur. Yetmiş adet Fusarium spp. izolatı ile yapılan
teşhis çalışmaları sonucunda 13 adet Fusarium türü
belirlenmiştir. Teşhisleri yapılan Fusarium türleri, türlerin elde edildikleri illerdeki dağılımları ve türlere ait izolat sayıları Çizelge 2' de verilmiştir.
Ankara ilindeki kavun ekim alanlarından elde edilen
Fusarium türlerinin dağılımına bakıldığında, F.
Çizelge 1. Fusarium spp. izolatlarının illere göre dağılımı Iller Elde edilen
izolat sayısı Teste alınan izolat sayısı Ankara 133 19 Çankırı 24 22 Kırıkkale 33 14 Konya 20 5 Yozgat 26 10 Toplam 236 70
graminearum, F. moniliforme var. subglutinans ve
F. tumidum dışındaki türlerin bu bölgede yer aldığı
gözükmektedir. Dokuz izolatla F. equiseti en fazla elde
edilen tür olarak bulunmuş ve bu türü 2 izolatla
F. sambucinum izlemiştir.
Çankırı ili kavun ekim alanlarından elde edilen
Fusarium türleri, F. equiseti, F. solani ve F. sambucinum
olup, 11 izolatla F. equiseti ilk sırada yer almış, bunu 7
izolatla F. solani izlemiş, 4 izolatla ise F. sambucinum
üçüncü sırada yer almıştır.
Kırıkkale ve Yozgat ili kavun ekim alanlarından elde
edilen Fusarium spp. izolatlarından, üçer izolatla F.
graminearum ilk sırada yer almıştır.
Konya ili kavun ekim alanlarından elde edilen 5
izolattan ikisi F. equiseti, birer adeti ise F. acuminatum, F. sambucinum ve F. solani olarak belirlenmiştir.
Fusarium türlerine ait 70 izolatla yapılan patojenisite
denemeleri sonucunda, Çankırı ve Kırıkkale' den elde
edilen iki F. solani izolatı ile, Yozgat' dan elde edilen bir
adet F. graminearum izolatı patojen olarak bulunmuş ve
inokule edildikleri bitkilerde sırasıyla % 52.6, % 59.6 ve % 37.3 oranında hastalığa neden olmuşlardır.
F. soğanı' nin denemeye alınan 12 izolatı içerisinden
sadece iki izolat patojen bulunmuş ve kavun bitkilerinde
vasküler solgunluğa yol açmıştır. F. solani ile etkilenen
bitkilerin alt yapraklarında sararma başlamış, zamanla
sararma üst yapraklara doğru ilerlemiştir. Kök ve kök
boğazında mantarlaşma, kök uçlarında incelme olmuş,
bitki boyları ve kök boyları sağlam bitkilere oranla kısa
kalmıştır. ıletim demetlerinde kahverengileşme
gözlenmiştir. Fungus hastalık belirtisi gösteren bitkilerin
kök ve kök boğazından tekrar izole edilmiştir. F. solani
daha önce yapılan çalışmalarda da, solgun kavun
bitkilerinden izole edilmiştir. Palti ve Joffe (1971), solgun
kavun bitkilerinin kök ve kök boğazından F. solani yi izole
etmişler ve kavunda solgunluk hastalığına neden
olduğunu rapor etmişlerdir. Palodhi ve Sen (1979), F.
solani ile enfekteli kavun bitkilerinde bodurluk ya da
solgunluk olarak nitelendirilen simptomlar görüldüğünü
bildirmişlerdir. Solgunluk gözlenen bitkilerde bodurlaşma,
çiçeklenme döneminde bazı bitkilerin alt yapraklarında
sararma ve kalıcı solgunluk oluşumuna yol açan turgor
kaybı ortaya çıkmıştır. Mertely ve ark. (1991) tarafından
yapılan bir araştırmada, F. solani' nin kavunlarda
solgunluk patojeni olduğu, etmenle inokule edilen kavun
bitkilerinin çok azının etkilendiği ve hafif simptomlar
gösterdiği, bazı izolatiann ana kökte kurumaya neden
olduğu bildirilmiştir. Hindistan' da yapılan bir çalışmada ise, çeşitli Fusarium türlerinin F. oxyporum f.sp. melonis'
210 TARIM BILIMLERI DERGISI 2002, Cilt 8, Sayı 3
Çizelge 2. Fusarium türleri, elde edildikleri iller ve izolat sayıları
Fusarium türleri Elde edildikleri iller ve izolat sayıları Toplam izolat sayısı Ankara Yozgat Çankırı Kırıkkale Konya
F. acuminatum 1 2 - 1 4 F. culmorum 1 - - 1 F. equiseti 9 1 11 2 2 25 F. graminearum 3 - 3 6 F. lateritium 1 - 2 3 F. moniliforme varsubglutinans - 2 - - 2 F. sambucinum 2 1 4 2 1 10 F. solani 1 1 7 2 1 12 F. stilboides 1 - 2 - 3 F. sulphureum 1 - - 1 F. tabacinum 1 - 1 F. tricinctum 1 - - 1 F. tumidum - - 1 - 1
familyası üyelerinde solgunluk hastalığına neden olduğu rapor edilmiştir. Vasküler kök hastalığının etmeni olarak F. solani bildirilmiş, etkilenen bitkilerde bodurlaşma ve solgunluk oluştuğu belirtilmiştir (Martyn 1996).
F. gramine,drum' un 6 izolatı ile yapılan patojenisite denemeleri sonucunda sadece Yozgat ilinden elde edilen bir izolat patojen olarak bulunmuştur. Etmen kavun fidelerinin yapraklarında sararmaya ve genel olarak solgunluğa yol açmıştır. Solgunluktan etkilenen bitkilerin köklerinde mantarlaşma ve incelme ortaya çıkmıştır. Yapılan kesitlerde iletim demetlerinde kahverengileşme gözlenmiştir. F. graminearum, solgun bitki köklerinden
tekrar elde edilmiştir. Şimdiye kadar gerçekleştirilen çalışmalarda F. graminearum' un kavunda bulunduğu ve patojen olduğuna dair kayıt bulunmamaktadır. Bu tür ilk defa bu çalışmada hastalıklı kavun köklerinden izole edilmiş ve patojen olduğu belirlenmiştir.
F. solani ve F. graminearum dışında solgun kavun bitkilerinden elde edilen diğer 11 Fusarium türü kavunda
herhangi bir hastalığa yol açmamıştır.
F. lateritium, F. stilboides, F. sambucinum, F.sulphureum, F. tricinctum ve F. tumidum' un şimdiye kadar yapılan çalışmalarda kavundan izole edildiğine dair kayıt bulunmamaktadır. Bu türler ilk defa bu çalışmada kavun bitkilerinden izole edilmişler, ancak patojenisite testleri sonucunda kavunda hastalığa yol açmannışlardır.
Hastalıklı kavun bitkilerinden izole edilen ancak patojen olarak belirlenmeyen F. acuminatum, Erzincan ve
çevresindeki kök çürüklüğü ve solgunluk belirtisi gösteren kavunlardan da izole edilmiş, ancak patojenisite testine tabi tutulmamıştır (Kordalı ve Demirci 1998).
Yine bu çalışmada kavunlardan izole edilen ancak patojen olmayan F. culmorum da, Marquina ve ark. (1996)
tarafından İspanya' da solgun kavun bitkilerinden izole edilmiş, ancak fungus patojenisite testine alınmamıştır. Soran (1979) ise, bu çalışmada olduğu gibi, fungusu izole etmesine rağmen patojen olmadığını bildirmiştir.
Çalışmada en fazla oranda elde edilen F. equiseti,
yapılan patojenisite denemelerinde, kavunda hastalık oluşturmamıştır. Daha önce yapılan çalışmalarda ise
birçok kez solgun kavun bitkilerinden izole edilmiş olmasına rağmen, bazı çalışmalarda bizim bulgularımızda olduğu gibi patojen bulunamamıştır (Reuveni 1985, Sağır 1990).
Kavunlardan elde edilen ve patojen olmadığı belirlenen F. tabacinum, Soran (1979) tarafından patojen olarak bulunmuş ve etmenin kavun bitkilerinin büyük bir kısmının toprak yüzeyine çıkmadan ölümlerine neden olduğu bildirilmiştir.
Patojen olarak bulunmayan F. moniliforme var.
subglutinans da Bulgaristan'da yapılan bir çalışmada Karajova ve ark. (1995) tarafından patojen olarak bildirilmiştir.
Sonuç
Bu çalışma Orta Anadolu Bölgesinde F. oxysporum f.sp. melonis dışındaki diğer Fusarium türlerinin solgunluk
oluşumunda çok fazla rollerinin olmadığını ortaya çıkarmıştır. Patojen olarak belirlenen F. solanf nin sadece iki izolatının, F. graminearum' un da sadece bir izolatının solgunluk oluşturması ve bitkilerde % 37 ile % 59.6 arasında hastalığa neden olmaları dışında patojenite testine alınan diğer 67 izolat bitkilerde hiçbir hastalık belirtisine neden olmamıştır.
Daha önceki yapılan çalışmalar Fusarium türlerinin, konukçu bitkinin iletim demetlerine yerleşerek burada kolonize olduğunu ortaya koymuştur. Fusarium cinsine ait
türler konukçusu olan ve olmayan bitkilerin köklerindeki iletim demetlerine yerleşerek kolonize olmakta, ancak bunların çoğunluğu hastalığa neden olmamaktadır (Palodhi ve Sen 1979, Gordon ve ark. 1989).
Bu çalışmada ele alınan Fusarium türleri de aynı şekilde kavun bitkisinin iletim demetlerinde kolonize olan saprofit karakterli türler olabilir. Bu durumda bölgede
F.oxysporum f.sp. melonis kavunda solgunluk oluşturan dominant etmen olarak gözükmektedir (Erzurum ve ark. 1999). Ancak Erzurum (2000 a) yapmış olduğu çalışmada, bu bölgede Macrophomina phaseoli' nin de hastalık oluşumunda önemli bir paya sahip olduğunu bildirmiştir. Erzurum (2000 b), Orta Anadolu Bölgesindeki
ALTUĞ, S ve K. ERZURUM, "Orta Anadolu Bölgesinde kavunda solgunluk hastalığı oluşumunda bazı Fusarium türlerinin rolü" 211
kavun solgunluk nedenleri üzerinde yapmış olduğu çalışmada, F. equisetf nin Konya bölgesinde en yaygın tür olarak belirlendiğini ve bu bölgede F. oxysporum' un patojen izolatlarının bulunmayışı nedeniyle bu türün Konya ilindeki kavunlarda solgunluk oluşumundan sorumlu olabileceğini bildirmiştir. Ancak yapılan bu çalışmada, F. equiseti nin denenen hiç bir izolatı patojen olarak bulunmamıştır. Bu durumda bu ildeki solgunluk oluşumundan başka bir etmenin sorumlu olduğu ortaya çıkmaktadır. Konya ilinde F. oxysporum ve diğer Fusarium
türlerinin solgunluk oluşturmamış olması, M. phaseolf
nin de bu bölgeden elde edilmemiş olması, bu ildeki kavunlardan izole edilen (Erzurum 2000 b) diğer etmenlerin (Verticillium dahliae, Pythium spp. gibi) solgunluk oluşumundan sorumlu olabileceğini akla getirmektedir.
Kavunlarda solgunluk oluşumunda, F. oxysporum
f.sp. melonis başta olmak üzere diğer bazı toprak kökenli fungusların da rolü olmaktadır. Yapılan çalışmalar da bunu kanıtlamaktadır (Evcil ve Yalçın 1977, Soran 1979, Sağır 1990, Tezcan ve Yıldız 1991, Zitter ve ark.1996, Erzurum 2000 a). Ancak yapılan bu çalışma sonucunda F. oxysporum f.sp. melonis dışındaki diğer Fusarium
türlerinin solgunluk oluşumunda çok fazla rollerinin olmadığı ortaya çıkmış, Orta Anadolu Bölgesinde F. solani ve F. graminearum' un düşük oranda solgunluk oluşumunda rol alabileceği belirlenmiştir.
Teşekkür
Çalışmadaki değerli katkılarından dolayı sayın Prof.Dr. Salih Maden'e teşekkür ederiz.
Kaynaklar
Anonim, 1999. Tarımsal Yapı ve Üretim 1997. T.C. Başbakanlık Devlet istatistik Enstitüsü. 304 s.
Anonymous, 1996. International code on the identification of fungi of agricultural and environmental significance.11 August / 20 September, 1996. IMI, Egham, UK.
Booth, C. 1977. Fusarium a Laboratory Guide to the ldentification of the Major Species. CMI, Kew Surrey, England, p.58. Erzurum, K., Y. Taner, E. Seçer, R. Yanmaz ve S. Maden, 1999.
Occurence of races of Fusarium oxysporum f.sp. melonis causing wilt on melon in Central Anatolia. The Journal of Phytopathology, 28 (3) 87-97.
Erzurum, K. 2000 a. Kavunda Macrophomina phaseolina (Tassi) goidanich'nın patojenitesi üzerinde araştırmalar. Tarım Bilimleri Dergisi, 6 (2) 45-47.
Erzurum, K. 2000 b. Orta Anadolu Bölgesindeki kavun solgunluk nedenleri üzerinde araştırmalar. Tarım Bilimleri Dergisi, 6 (3) 9-12.
Evcil, F. ve O. Yalçın, 1977. Ege Bölgesinde kavunlarda görülen solgunluk etmeni fungusların tesbiti üzerinde ön çalışmalar. Zirai Mücadele Araştırma Yıllığı, 11, 126, Ankara.
Gordon, T. R., D. Okomato, and D. J. Jacobson, 1989. Colonization of muskmelon and nunsusceptible crops by
Fusarium oxysporum f.sp. melonis and other species of
Fusarium. Phytopathology, 79, 1095-1100.
Karahan, O., M. Barış, S. Maden, S. Kocabıyık, H. Topçu ve Ç. Ayla, 1981. Orta Anadolu Bölgesinde kavunlarda kök çürüklü'ğü ve solgunluk hastalığına neden olan fungusların
(Pythium spp., Rhizoctonia sp., Fusarium spp.) zarar dere-celerini etkileyen faktörler ve mücadele metotları üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 21 (3) 117-139.
Karajova, Y., M. Mladenon and S. Moutseno, 1995. Fusarium
species in melon and watermelon in Bulgaria. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 1 (4) 439-445.
Kordalı, Ş. ve E. Demirci, 1998. Fusarium species from various vegetables in Erzincan, Türkiye. J. Turkish Phytopath., 27 (2-3) 131-136.
Marquina, J. C., A. Berruguete, E. Fraile and D. Grande, 1986. Notes on fungus diseases of melon in La Mancha. ITEA, Production-Vegetal., 17 (63) 45-60.
Martyn, R. D. 1996. Other Wilt Diseases Caused by Fusarium
spp. Pages 17-18 in: Compendium of Cucurbit Diseases T.A. Zitter, D.L. Hopkins and C.E. Thomas eds. American Phytopathological Society. St.Poul.MN.
Mertely, J. C., R. D. Martyn, M. E. Miller and B. D. Bruton, 1991. Role of Monosporscus cannonballus and other fungi in a root rot yine decline disease of muskmelon. Plant Disease, 75, 1133-1137.
Palodhi, P. R. and B. Sen, 1979. Role of tyllose development in a muskmelon disease caused by Fusarium solani. Plant Disease Reporter, 63 (7) 584-586.
Palti, J. and A. Z. Joffe, 1971. Causes of the Fusarium wilt of cucurbits in Israel and conditions favoring their development. Phytopathology Z., 70 (1) 31-42.
Rego, A. M. 1994. Diseases caused by fungi on cucurbitaceae. Informe-Agropecuario-Beb Horizonte, 17 (182) 48-54. Reuveni, R. 1985. Macrophomina phaseolina and Fusarium spp.
on melon roots in Southern Africa. Phytophyllacta, 17 (2) 109-114.
Sağır, A. 1990. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde kavun ve karpuzlarda kök boğazı çürüklüğüne neden olan fungal etmenler. Bitki Koruma Bülteni, 28, 141-150.
Soran, H. 1979. Ankara, Edirne, Sakarya illerinde kavun solgunluk hastalığı fungal etmeninin tesbiti, dağılışı ve bunlardan Fusarium türlerinin tanımı ve patojenitesi üzerinde araştır-malar. Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları, 708, 55s.
Tezcan, H. ve M. Yıldız, 1991. Ege Bölgesinde bazı toprak kaynaklı fungusların neden olduğu kavun kurumaları üzerinde araştırmalar. 6. Türkiye Fitopatoloji Kongresi, 7-12 Ekim, İzmir, 121-124.
Tuwardzhieva, L.V. 1974. Species composition of causal agents of Fusarium wilt of melon. Review of Plant Pathology, 41- 2536.
Waraitch, K. S. and G. D. Mushi, 1977. A new wilt disease of muskmelon in India. Rev.Appl. Mycol., 56 (6) 2731. Zink, F. W. and W. D. Gubler, 1986. Inheritance of resistance to
races 0 and 2 of Fusarium oxysporum f.sp. melonis
gyneocious muskmelon. Plant Disease, 70, 676-678. Zitter, T. A., D. L. Hopkins and C. E Thomas, 1996.
Compendium of Cucurbit Diseases. APSO Press. St. Paul. Min. 87 pp.
