F
e
t
i~i
zm
:
Bir Ol
g
u
S
unumu
Ada EO*, Yavuz E*, CantLirk G*, Adli TIp Kurumu Ba§kanhiJI, Cerrahpa§a istanhul
Ozet
F eti~izmin en onemli ozelligi cinsel uyan olu~turmak i~'in kullamlan canSlZ nesnelere
kar~l duyulan uzun siireli kompulsi{ ilgidir. F eti~izm normal cinsel ilginin abartLlml~ ~e
hlde artl~ldlr (DSM-IV kod 302.81; ICD-10 kod F 65.0)
F eti~izmde cinsel i/gi insan viicudu ile yakll1dan ili~kili olan ayakkabllar, eldivenler, f,;'oraplar, kiilotlu f,;'oraplar gibi nesneler iizerinde odaklamr. Cinsel eylemfeti~in kendisi-ne yokendisi-neltilebilir. (Or: Bir ayakkabl ile mastiirbasyon yapma) veyafeti~ bir cinsel ili~kiye katLlabilir (Yiiksek oh;eli ayakkahllann giyilmesi gereksinimi gihi).
Olgumuz 37 ya~lI1da ve hlrslzllkla sUf,;'lanan hir erkek idi. ATK 4. ihtisas Kurulu' nda onun yiiksek ok~'eli parlak kadll1 ayakkahllan ~'alma suru cinsel uyanml saglamaya yij-nelik bir eylem olarak degerlendirildi. Bu olguda feti~izm tamsl koyuldu. Ceza ehliyeti-nin tam olmadlgl TCK'nun 47. maddesine gore ele ahnmasl gerektigi karanna vanldl.
Anahtar Kelimeler: Feti~izm,feti~, ceza ehliyeti.
Fetishism: A Case Report Summary
The hallmark offetishism is long standing compulsive sexual interest in non-living objects that are used to generate sexual excitement. Fetishism is an exaggeration o{nor-mal sexual interest (DSM-IV code 302.81; ICD-JO code F 65.0). In fetishism the sexual focus is on ohjects (such as shoes, gloves, pantyhose and stockings) that are intimately associated with the human body. Sexual activity may be directed toward the fetish itsel{ (for example, the demand that high-heeled shoes he worn).
Our case who is a married man with the age of37 that was an accuse oftheft. When he examined in the 4 th specialized Board of the Council of Forensic Medicine, it was decided that accuse stole high-heeled, shining woman shoes and used them for arising his sexual interests. In this case the diagnosis o.ffetishism was established. It was deci-ded that his diminished criminal responsibility must he dealt with according to the artic-le 47 th of Turkish Penal Code.
Key Words: Fetishism,fetish, criminal responsibility.
Giri~
Feti§izm, kar§l cinse ait ashnda cinsel anlaml olmayan, fakat ki§i i<;;in sembolik cinsel haz kaynagl olan bir nesne ile cinsel doyum tutkusu olarak tammlanmaktadlf. Feti§izm; parafililer, cinsel se<;;im bozukluklan, cinsel kimlik sapmalan, cinsel uyanlma bozukluk-Ian ba§hklan altmda slmflandmlmaktadlr (1-6).
Heteroseksiiel bir erkek i<;;in cinsel nesne bir kadmdlf. Ancak bir §ehirde ya§aYlp yii z-lerce, binlerce kadmla kar§lIa§an bir erkek i<;;in ancak bunlardan bir boliimii cinsel
ba-Adli Tip Derg., Cilt 15, SaYI3, Y11200I, Sayta 30·32
ADLİ TIP DERGİSİ
Journal of Forensic Medicine
Ada EO, Yavuz E, Cantiirk G
klmdan <;:ekici olmaktadlr. Buna sebep, 0 bir boliim kadlOlO digerlerinden farkh ve 0 er -kegi <;:eken bazl ~eylere sahip olmasldlr. Bu bir sa<;: veya goz rengi, bir davram~, bir mak-yaj veya giyini~ tam olabilir. Eger bu cinsel uyan asIi cinsellik nesnesi olan kadlOdan, sahibinden izole edilerek ba§!Jba§lOa bir cinsel uyan vasflOl kazamrsa 0 zaman 'feti~izm' den bahsedilir. Feti§izmdeki feti§ bir q le kurulacak cinsel ili§kinin yerini alabilir ya da boyle bir cinsel ili§ki slfasmda kullamlabilir. ikinci durumda feti§, erotik uyanma i<;:in gereklidir (3,7,8). Cinsel nesne bir mendil, kiilot, ayakkabl, <;:izme, bluz, siityen, eldiven olabildigi gibi sa<;:, kol, topuk, tIrnak, el, ayak gibi bir viicut par<;:asl da olabilir (9-12). Bu qyalann cinsel haz ya da doyum amaclyla kullamh§lan qyaYI opme, ok§ama, tutma, koklama ve bazen de onunla mastiirbasyon yapma bi<;:iminde olabilir. En slk kullamlan e§ya kadm <;:ama§mdlr ve bu amaca ula§mak, satlO almaYl, bir kadmlO evine gizlice gir-meyi ya da bir diikkandan hlrslzhk yapmaYI gerektirebilir (1,3,13,14,15,16,17).
Feti§izmin genellikle erkeklerde goriildiigii bildirilmekte ise de kadm ve erkeklerde
farkh oranlarda goriilebilmektedir. Klasik erkek feti§ist, feti§ 'i elde ettikten soma mas-tiirbasyonla kendisini tatmin eder. Heteroseksiiel davram~ slraslOda goriilen kii<;:iik <;:apta-ki feti§istik davram§lar, sapkm bir davram§ olarak nitelendirilmernelidir. Feti§istik
uya-nlma <;:ok daha ~iddetli oldugunda bununla ilgili anemli sorunlar ortaya <;:lkar. Feti~, ki§i-nin cinsel istegiki§i-nin tek hedefi oldugunda bu ki§inin normal cinsel ili§kiler kurmasl ol
a-nakslzdlr (3,15).
Transvestik Feti~izmin ise parafiliyak odagl aykm-giyimi i<;:ermektedir.<;ogu kez Transvestik Feti~izrni olan erkeklerin ara ara aykm-giyim i<;:in kullandlklan kadm giyi-mi koleksiyonlan vardlr.Aykm giyimli iken,<;:ogu kez kendisni hem erkek ozne, hem de cinsel fantezisinin nesnesi olarak hayal ederek rnastiirbasyon yapar(2).
Olgu
1962 dogumlu, erkek, evli, iki <;:ocuklu, psikoloji ogretrneni;
Evine kadar izledigi bir kadmlO kapl oniine blraktlgl parlak, sivri topuklu ayakkabIla-n <;:aldlgl daha sonra yakalanarak hlrslzhk su<;:u nedeniyle hakklOda i~lern yaplldlgl, dart Yll oncesinde e~inden ili§kiye girrneden once parlak ayakkabl giyrnesini istedigi ve bu §ekilde ili~kiye girdikleri ancak ilgisinin ayakkabl iizerinde yogunla~masl ve normal cin-sel ili§kinin ya~anmarnasl iizerine e§inin bu tiir ayakkabIiar giymeyi reddettigi, ki~inin ba~ka kadmlann yiiksek topuklu, parlak ayakkabilanm <;:alarak tatrnin oldugu daha soma da <;:aldlgl ayakkabilan tekrar yerine blraktlgl, bu tiir ayakkabilara dayanamadlgl, cinsel yanden uyanldlgml ve tatrnin oldugunu ifade ettigi, 1998 yIilOdan itibaren tiP fakiiltes: hastanesinde 'cinsel i~lev bozuklugu-parafi Ii , ayakkabl feti§izrni' tamslyla izlendigi ve
tedavi edildigi ancak 1999 yilmda soz konusu su<;:u i~ledigi, A TK 4. ihtisas Kuruluna sa-mgl bulundugu (hlrslzhk) su<;:una kar§l ceza ehliyeti olup olmadlgl sorulan samgm 2000 yilmda ATK 4. ihtisas Kurulunda yapllan muayenesi ve psikometrik testleri ile adli tah-kikat dosyasmm tiirn olarak degerlendirilrnesi sonucunda 'Feti~izm' tamsma vanlarak
hakkmda TCK'nun 47. maddesinin (azami) tatbikinin uygun oldugu karanna vanlrnl§tlr.
TartJ§ma
ve
Sonu~Olgumuzun, klasik kaynaklarda tammlanan ve DSM-IV ile ICD-lO tam kl lavuzlann-da belirlenen tam kriterlerini (en az 6 ayhk siire<;:, klinik belirgin bir slklOllya yol a<;:rnasl,
31
Feti§izm: Bir Olgu Sunumu
feti~in en onemli cinsel uyan kaynagl olmasl gibi) ta~lmaSl, aynca r;:alma eylemi S
lrasm-da haz duygusunun ya~andlgl kleptomani ile aymcl tamsmm yapiiabilmi§ olmasl
'Feti-~izm' tamSInl desteklemektedir ve ki~inin izlendigi tIP fakiiltesi hastanesinin tamslyla da uyumludur. Bu durum ne basit bir hlrslzhktlr ne de kleptomanidir. Burada onemli olan r;:alman maddenin niteligi ve ki§ide cinsel nesne olarak uyandlrdlgl anlamdlr.
Norozlan psikozlardan aYlran en biiyiik fark norotik hastalarda genellikle realite ile temasm kopmaml~ olmasl,durumundan ve hastahgmdan bilinr;:1i olup iyi-kotii sosyal bir uyum gosterebilmeleridir.Olgulann biiyiik bir boliimiinde ki§ilerin ceza ehliyeti etkilen-memektedir(6).Ancak aglr norozlarda ki~inin tam bir irade ve ~uur serbestisi ir;:inde bu-lundugu dii~iinii\emeyeceginden ceza ehliyetinin azaltIiml§ olacagl, karanna vanlml§tIr. Kaynaklar
L ICD-10 Ruhsal ve Davrant~sa1 Bozukluk1ar SmlflandlrmaSI, Dilnya Sagltk Orgiltii, Cenevre, 1992. 2. DSM -IV Tam Olyiltleri Ba~vuru EI Kitabl, Amerikan Psikiyatri Birligi,
Hekimler Yaym Birligi, Ankara, 1994.
3. The Merck Manual Te§hisffedavi EI Kitabl Cilt 2, istanbul, KaSlm 1987. 4. Oztlirk O. Ruh Sagitgl ve Hastaltklan, Ankara, ~ubat 1983.
5. Soysal Z, yakaltr Co Adli TIp Cilt 3, "Oral G Adli Psikiyatri" istanbul,1999. 6. Dinymen K. Adli Psikiyatri, Birlik Yaymlan, istanbul, 1984.
7. Koknel O. Davram§ Bilimleri (Ruh Bilim), Yayhm Matbaasl, istanbul 1993. 8. Songar A. Psikiyatri, Serhat Dagltlm, istanbul, KaSlm 1980.
9. Goldman HH. Review of General Psychiatry, Los Altos California, I 984.
10. Freund K, Seto MC, Kuban M. Two Types of Fetishism, Behav Res Ther, Sep 1996; 34(9): 687-94.
11. Gelder MG. Ibor Jr JJL, Andreasen NCo New Oxford Textbook of Psychiatry, Volume 1. Oxford 2000.
12. Freund K, Blanchard R. Erotic Target Location Errors in Male Gender Dysphorics, Paedophiles, and Fetishists, British Journal of Psychiatry, 1993; 162: 558-563. 13. Kaplan and Sadock's, Synopsis Of Psychiatry, Seventh Edition, Baltimore 1994. 14. Dinymen K. Dinamik ve Deskriptiv Psikiyatri, AR Yaym DaglUm, istanbul 1981.
15. Ozaydm S. Psikiyatri, istanbul Universitesi istanbul TIp Fakultesi Klinik DersKitaplan, istanbul 1984. 16. Akgiln N. Adli Psikiyatri, Ankara, 1987.
17. Gevtan E. Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldl§l Davram§lar, Remzi Kitabevi, istanbul, KaSIm 2000.
32
ileti~im Adresi: Uzm. Dr. Gurol CANTURK Adli TIP Kurumu Ba§kanltgi
34246 Cerrahpa§a I iSTANBUL
e-mail: gurolcanturk@yahoo.com
