Bir şiir mecmuası

S. Ü, Fen - Ede. Fak.

Edebiyat Dergisi 1992 - 1993, 7 "". 8. Sayı

BİR ŞİİR MECMUASI

Bahattin KAHRA•

.

. . MAN . C*l DiV.an ·Eıdebiyatı'na !.kay:na:klık·. eden .. eserler arasında şiir mecmu-.aları daima. ıözel ,bir m·evikie konulmuştur. Yazma eser buh:ınduran çeşitli yurrtiçi ve yurtdı:şı kütüphanelerinde, "MECMUA'' adı altında, mecmüatü'n-nezair, mecmüa-i -edviye, m-ecmfr.a-i ·ed'iye, mecmüa-i tevarih, mecmüa-i muammeyfut,. Mecmüa-i II!lünşeat, mecmüa-i

re:

1 sail, mecmua-i eş'ar v,e mecmü:a-i devavin vs. diye isimlendirilen tür-leriyle karşılaşmak mümkündür fl). İsi-mlerinden de anlaşıldığı üze·

. '

re ıbu yazmalar ya lbe1li bi:r konuyu esas almak v€yahut beğenilen menzumeleri 'bir yerde topl-amak ·amacıyla tertiplenmişlerdir.

Bu yazıdaı.fbir m-ecmıla-i eş'ar C-şiirler mecmuası) ele alınacağın­ dan bu tÜTe giren eserlerin edeıbiyatımız açışından önemini kısaca

: vur.gulamaJk faydalı ıolaoaJktıi-:

Şiir ıme·cmualarını ·g.enelltkle edebi zeyki olan biri düzenler. Bu,

ayn'ı zamanda, o · dönemin o:ı:ıtaik edebi zevkini de. anlama;da önemli ipUıÇla,rı verir. l)olayısıyla \han.g.i şairlerin ve hanıgi eserlerin · daha

çök beğenildiği hususunu ıorta;ya 'koyarlar.

J',ertiplendiği yüzyıldan baışıka :Önceıki asırlarda yaşamış muihte-· . lif şair ve ,eserleri ibünyelerine aldtkları için, ge,çmi1_{şten o zamana ika.:.}

dar revaıçta ·~alabihniş olan ·edebi ·,aserleri ,ve -edebi-ki'şiliikleri de.gü-nümüze aktarmış olurlaır.

I?ivanlara ıgirmemiş ıbazı ·manzumeleri ,buralarda fbulmak her za- ·

ıinan imk,an . dahilindedir. ·

İsmi edebiyat tarihlerine gi:rmemrş, ibilinm·eyen şairler ve eserler · bu tür mecmualarda g,örüle1_bilir.

· Yine ,edeıbiyaıt tarihi için önemli ıbir husus da -bazı .. şairlerin '.ka~

. .

{*). S. Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. Araştırma , Görevlisi.

(1) Günay Kut, ".Mecmua Maçldesi", Türk Dili ve Edebiyatı Ansk. · C. 6, Der-gah Yay. İst. 1986, S; 170-171-:172.

-\

ranlıkta lkalmıış yönlerine ışılk tutacak teknik bıl.gil~rin buralarda ola-. bileceğidir. Bü sayede eıksi'k !bi1gileri tamamlama imıkanı sağlarlar.

• • I

Bilindiği ,gibi şiir :mecmuaları ha:kikında hir-iiki kıyın.etli

araıştır-mai (2) dışında-faızla sayıda bir çalıışımaya rastlanmamaktadır.

Ha;libu-ki

Türıkiy~ içinde iV-e Tü.ııkiye dışındaki yazıma eser kıole'l~siyonuna sa-.

rup

kütüphaneler (bu -!bakımdan olduk~ z-enıgindir. Bu yazmalar bel-lıi sayıdaki kata;J.o,glarda tanıtılmı,şlardır. Ancaik, ŞU ana kadar ~ma-.

· ımını içine alan, _taısniflerini ıyaıpan ve lbôylece konunun etraı.fını çevi-[ten b'ir g.enel · lkatalag henü~· haıZırlanmamıştıır. İ'şte ıbu nedenle 'bir · ·şiir mecmuasını m-akale halinde rtanıtmayı uy,gun gördüık.

Y.aızı:mıza ıkonu olan me.cmua, fK.,onya Mevlana Müz~si Kütüpha-nesi yaı:zımalarından .oluıp 599'5 numarada !kayıtlıdır. Taıvsifi,yle iligili olarak şunlar s.öyleneıbilir :

Cildi 19.7 x 12.2, yazısı ise muhtelif eb'addadır. Üstü ebrµ !kaplı •oluıp kenarları '.Ve sırtı meşin-mukavva .ciltlidd.r.

1ç

kaıpak kağıitla;rıy­ la ıbirlikte tamamı 60 yaıpraktır. Yazısı ile _ıçe-şitlilrk gösterir. 39!b- 41lb · arası noıktah siyakat, l!b .,. 14th ince ta'liık o1maJk üzere .g-eri kalan

ta-raıflar ta'lıık hattı ile ıkaleme· ,alınmı1şıtır. 1_4lb'y.e kadar satır .muıhteUf, 14b'den s-onuiıa ıkadar i'se 'her s-ayfada çift ·sütun halinde ıo satır. 4lb,

ısa, veısb 'boştur. 14lb'ye ikadaır olan kı:sı,mda dama z}yade 18. yy. şa:h".,. lerinin, ıburadan s-onuna 'kadar d;ı :16., 16. v.e ·17. yry. şairlerinin

bulun-ması, mecmuanın iki -el değiştirdiği inti'baını uyandırmaiktadır. Ayrı­

ca ôn kapakta

"Ne. zann itdin gözü.m nün· Aşıklıllc dervişfuılııkdır"

diye 'başlayan bir ila'hi ve Bn sonda yer alan

Şaıha· aJltil olanlar devlet-i Daradan el· çekdi

kim ıMecn-Cnı gi!bi Haıkkı bulup Leyla'dan el çekeli Ço1~dur Safiya nam u nişanın kalmaya bir g,üın

Şeb-i bül1

bül g-tb~ söyle~ lisanuıı kalİna.ya

bir

gün. Ci'hanun g-eleli v-arından gümanun kalmaya bir gün

• i

I,rişin.ce ~cel babında caınun kalmaya bir gün

Çerag-ı şem'i sögündür.me hüccet yol ikaranhkdur

Turagı menzili fi!kr itmemek ç~ gafilanlıkd-w

yer yer bozuk manzumeler, ıbaşka bir kalemle sonraıdan -eklenmiştir .

. (2) Bu konuya örnek : Ali Nihat Tarlan, Şiir Meçmualarında XVI ve XVII.

· Asır Divan Şiiri, İst. 1948 0-3 fasi,kül), 1949 ( 4. fasikül) ; Mine Mengi, "Bir Şiir Mecmuası Hakkında",. Tifrkoloji Dergisi, C. VII (Ankara, 1977)-, s. 73·;

Mustafa· Canpola.t, Mecmuatü'n-Nezaiı', Ankara 1982.

· Mustafa Canpo1at, Mecmuatü'n-Nezair, Ankara 1-982; Hüseyin Ayan, "Bir

Nazire Mecmuası", TürkJük Araştırmalan Dergisi, (Amil ·çeıebioğlu),

sa-yı: 7, Yıl: ~991-92, (İstanbul, 1993), s. ıı:ı.

- 8 2

M,eomuayı kimin tertiıplerdigi ibel'irsizdir. 52Jb'de SAFİ mahlash 'bir şaire -aiıt gazelin !ba,şında "lli NAMIKIHİ" kaydı vardı,r. Bu ilfadeden . mecmua saJhilbinin SAFİ olduğu sonucuna varmak müımıkündür. -

An-caJk, -edebiyat ~arHı'.İffiİ2Jde aynı malhlası [kullanan ıbi:rden çoık şairin bulunması durumu çıkmaza sokmaıktaıdır. Eldeki ıbilg'ilere ,göre

lbun-laırdan /birini tercih etmek şimdilik mümlkün gıörünım€'llle!ktedir. Kay-naıklaırda fbu mahlası kullanan şairler şunlardı:r:

1.) Safi, Ahmed CÖ. 939/1Ş32). Sultan Divani'ye /bağlanıp mev-levi oldu ıve Mı,sır'da .öldü (3). ···

2J Safi · CÖ .. 997 /1589). V ezir-i Azaım Ayas Paışa'nuın azledilmiş 'kölelerinden birinin oğludur (4). ·

3.l ,Safi, Derviş Ahmetl , CÖ. 1076/1665-661_. Yenişehirli'dir (5). 4). Safi CÖ. 1157/1744-45). Celal ,Ali De-de'nin uğlu olup~ asıı-adı

Safi.yyull:ah l\,'1üsa'dır. Kasıni . Paşa Mevleıvih_anesi'ne şeyh oldu .. Van-kulu Lügati'ni o· tashih

etti

f6) .

5J Safi CÖ. 1200/1785-86). Ser-ez'de doğdu (7).

6.l Safi CÖ. 1263/1846-47>-. Asıl adı 1Mustaıfa'dır Dıyaıriba•kı~'da.

doğdu. İstan'bul'da öğrenim gördü ve Aıkta·ş Tekıkesi'ne şeyh oldu (8). 7J

Safi,

Cezeri Kasım Paşa

cq.

950/1543) 'nın mahlasıdır (9).

8.) Safi. is-tan'bu!l'tJ.a· doğdu. Albdü1gani Ef,encli'rye danişm-end ol-du. Şirıvan seferinde ordu _kadısı Muhiti Efendfye nailb oldu (lO) ._

9J Safi .. Edi_rne'de doğdu ve Attar-zade .sanıyla tanındı ·Cll). · ıoJ Safi. Adı A:tıımed oluıp Toıkaıt'ta ıçloğdu C12l .

.. . ~bdülıbaJki Gö1pınaırlı, 5:2/b'de fkayıtlı olan · gazelden ıhar.eketle mecmuanın Sa,.fi mahlasını kullanan Cezeri Kası,m Paşa'ya ait

olabi-leceğini ihtiya.ıtla söylemiştir (13) . Anca/.k, mecmuada yer · alan

Ce-(3) Haluk İpekten (Ekiple. birlikte), Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler

Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bak. Yay., Ankara, 1988, s. 410.

(6) Haluk İpel~ten, ag-_e, s.· 411.

(5) · Şeyhi Mehmed Efendi, Vakayiu'l-Fuzala (Şakayık-ı Nuru.aniye ve ze1ıı-leri), C. I, Çağrı Y.ay., İst., 1989, s. 674.

(6) Haluk İpekten, age, s. 411. ·

(7) Haluk İpekten, age, s. 411. (8) Haluk İpekten, age, s. 41<1 . . (9) Haluk İpekten, age, s. 411:l. (10) Haluk ipelüen, age, s. _411.

01) Haluk İpekten, age, s. 412.

12) Haluk 'ipekten, age, s. 412.

(13) Abdülbalü Gölpınarlı, Mevıa:na. Müzesi Yazmalar Kataloğu, c. III, TTK.

Yay., Ankara 1972, s. 402.

· mali, Fuzuli

ve

Ubeydi'ye ait ıbazı manzumelerin ·.!başlarında ''ME'.Rı­

HÜM" ifadesi fbulunmaıktadır. Cemali'nin 158G M., Fuzuli'nin 1556

M., Ubeydi'nin is0 157.2-73• M. de öldüğü .göz önüne alınırsa, mecmua

· sa:h.ibınin ıbu taırihlerden ~oıwa hala hayatta olduğu ,anlaşılır !ki ibu da Cezeri Kas_ım Paşa'nın

v·

efat yılı

olan 950 H../1_{1543 M.'den lbi-r hayli} uza:k bir zamanı gösterir. ·.

Kısaca, m-ecmuayı Safi adlı bir şairin düz-enlediğini kaibul · etsek 1bile, "MEJRJHÜ:M" ifadelerini esas alırsak, bu· şairlerden öliµn tarihi

-en ıge-ç ,~lan Cemali'nin 1583 M. de vefa.tından· sonra yazıldığı ortaıya. . 'Çıkmaktadır. !Dolayısıyla, mecmuanın lbu .tarihte ıh,ayatt.a olan.

Saıfi'-1.:-:--den ı:Jir-::13 ait ,J:duğu söyleneıb1Hr. . · Me~muanın muhtevasıyla Hg1li ,olarak ,göze çarpan hususlar şun­

lardır: .

· ·Mecmuada y:er alan şairler ve eserleri : Nesi•mi (1 g,azel), Kud-dü:si (1 ilaföi), Fasih Ahmed Dede· (9 gazel), Vecdi .(7 ·gazel), S~bit.

(6 gazel), Pehim-i !Kadim (7 ,g.az·el)·, Raıgııb

(2

gazel), Naıbi (2 gazel), Kes.bi. (1 gazel), Rasih Cı" gazel), Ta'b'i (1 müseddes), Ulvi ,(19

ga-.

.

zel, ı müseddes}, Rahmi ·cı gazel, ı terci-i· lbend), Fevri (1 gazel),

Sun'i (6. ,gaz-el, ı müseddes), Zati (g gazel}, .Yahya CTaşlıcalıJ (27

gazel), Baıki (21 gazel), •Nev'i (5 ·gazel, ı inuha:mmes), Muhibbi

.

ca

gar zeü, Necati (15 gaz.el), Hayreti (9 gazel), $u'hudi .cı gazel), .ŞemT :(ı •gazel),

Ali

·

(2 '.gaz'eD, Hayali (4 gaze_l, ı .muhammes), Emri (7 gazel),

Fiıgani (6 gazel), Şemsi (1 gazel}, Uıbeydi (3· gazel), Maıkali .(2 ga-zel, 1 beyit), Mesit~ cı ,gazel), Ahmed .paşa (1 gazel), Ahmed Cl ga-zel), :Saıdıık Cl ,gazel), H~v-eri Cl gazel}, 1Sa'yi Cı gazel), Fuzuli '(1 ga-zel, 1 kıt'a), Derviş Sireti- cı ·gazel), ·Paşa-zade Ha~bi Çelebi . cı g_

a-zel, ı ibeyft), Safi (2 ,gazel,

!

•beyit), Ümidi Cı :gaızen, Sabri cı gaz.el), Sema'i

Ci

gazel), Ekmeıkçi-zad-s Cl tar'ih), Raıhi•mi (1 mülemma

na-zım), Şey;h llaıhi-i Vardari C.ı 'ruıba'i), Razı' Çelelbi cı rüıba1i, 1 beıyit), Sa'.i'b CFa..rsça. ı ıbeyit), Selimi (1 beyit), .Cemali (23 matla !beyıtD, şa­ irleri 'belli ,olmayan 2 kıt'a, 3 nazım, 9 :beyit ve ı lüıgaz.

Nazım şekilleri ,ba.kı-mından da şöyle :bir tablo ortaya çıkmrukta­ dıır: 198 gazel, 3 müs?dıdes,.1 terci-i bend, ·2 muhammes, ı taTih, 3 kıt'a,

4 nazım, 2· ruba'i, 3H ıbeyit, 1 lügaz.

Buna gıöre mecmuada ismi 'belli olan 51 ışaiT ve toplam 253

man-zume ibulunmaJktaıdir. ·

.

.

Mecmua sahlibi /birkaç manzum·e dışında aışıkane eserl-3ri terci'h

·etmiştir.

8 4 ·

-.

. . .

.

·Mecmuanın, daha önce H~i el' değiştirmiş olaJbileceğini sôylemiş­

tiık: Sırasıyla baştan iti'baren Taıb'i'ye. kadar olan kısımda Naföi, Sa-bit ve :K!ooa Raıgrb .Paşa .g1bi 18. yy.a aıit şahsiyetlerin .de fbuh~nm-ası · ve sonraki kısımda 15., 16.

ye

ı 7. asır 1şairlerinin ryer alması ıbu fiıkri ikuVıVetleniJdr.miekftedir. \Buna Haveten sayfa dü~enlerinfn ve yazı ile bera1ber bfrinci kısmın cetveUi, _ikinci kısmın ise cetvelsiz oluşu da

ciltlenme

esnasında ibiıraraya geUrilmiış intibaı uyandırmaktadır,

· Çalı1_{şmala~ımız ,esnasında meomuaının belli bir kaideye lbağh}

ikal-.

madaını yazıldığını gö.rdülk. 'Gerelk ~ezin; kafiye ve konu, gerekse şai,r­ ierlıı ıriaınrzıiımeieripi lbirarada toplamak giıbi bir lbütünlü:lr göze çarp-mamaıktadır. Bu .sebeple, aynı şaire ait manzumeler mecmuanın

çe-şitli yaıpraklanndan derlener~k ki,min ne kadar şiiri 'Olduğu ve !hangi

şairlerin bulunduğu konusunda ,kolaylık sağlanmrştff.

Şairlerden şahsiyetleri ibelirgin olaınların ölüm taıriıhleri verile-il"ek lkimlilkleri tes'bit edilmiştir. Bunun 'yanı sıra, ed.ebiy.atımızda aynı

m.aJhlası biroen fazla ·şairin kullandığı. dikkate alınaraık iba'.?ılarının

ölüiın tari!hleri ,verilmemiştir. Bunlar, ,genellilkle dfvan1arına ulaışama­

dığıınız şa~rlerden .oluşmaıktadıTlar. Kimliklerini belirlediğimfz ·bazı

şairlerin mecmuada yer alan manzumeleri ise divanlarıyla kaırşılaş­

tırılmış ve yerleri de gÔsterilmiıştir.

Mecriıuaıda bulunan şaıirler · ·Ve eserleri,· maneumelerin matla ·beyitleri ile ibitlikte, nazım şekilleri, kaç beyit ıolduikları v-e ıhanıgi i\T·

a-rakta !bulunduklarına işaret edüerelk,-aşağııya alın·mıştır.

NESİMİ CSeyyid İmadeddin - 1369 ? -· 14~4l. : · ·; ı.. Suretinüri ,s-a:fhasında glör ne yazmış ol '.Katlim

Okudum ol hatt-ı Bismı'llahtrra:hmani'r-rahiİn (14) .

(Gazel, ·7 hey.it, 11b)' ·

l

İlahi-i KUDDUSİ CÖ. 1848-49) 2. . Zi'kr içinde ıpadişaıh

La ilahe illa'llah Di bulasın a.li-:-caıh

La ilaıhe illa'Hah

FASİH, Ahmed Dede CÖ. 16991 :

3. Semt-i saıfaya düşmedi ıbir raıh-ı ülfetüm

Cilahi, 7 fbend, 2a>

(14) Hüseyin Ayan, Nesimi Divanı, Akçağ Yay., Ankara, 1990, s. 247. -. 85 ""'.""""'

El{:ser gamunla şehr-i maha)blbettle soil!betüm (15) '

(Gazel, 5 'beyit, ~b) 4. Gönül .derd· ü gaım-ı aşık-ı civaına eyle_miş ıpeyda

Degil tenha bir iki mihmani eylemiş peyda (16)

. (Gazel,

.-

s-

ibe

·

yit,

3a): ·

5. Yarsüz ·gülzar-ı alem ikünc-i ımateriıdür bana

İyd ü nevrüzı gıönül ıma1h-ı muhaırre·mdüır ibana (11)

.(.Gazel, 5 _,beyit, 3a)

6. Gülşenün s,ensüz güli süzenıde ah'kerdür-\bana

Laı.enün her !bergi hun~alüde neşterdür bana· cıa)

7. Lut'f-ı sühan. olurdı le!b-i yardin cüda

O!sa mı buy-ı ,gonoe-i ıgülz·ardan cüda C19J

C Gazel, 5 ibeyi t, 3a)

(Gazel, 6 :beyit, 3fb) ·

8. Laıht Ia.ht iıtdürdi ceyıb-i saıbrumı fi,rıka;t !bana Kase kase· lhıln-ı dil nüş itdürür ıhasret ıbana (20)

(Gazel, 6 beyit, 3b)

9. Ol dem. iki eyledüm nigeh-i iıbtida sana

Ol dem ibu demdfr:r ıoltlı gönül müıbtela sana (21)

C.Gazel, 5

;bey.it,

4a)

ıo. Anun-çün can-l müştaka haber cana.ne-den g-elmez Ki sşiküın giıbi- kıly-ı di~rübaya her giden ıgel,mez (22)

ıı. Hulusa virse diHü) canını balha olmaz Esir-i kaıfiır-i zülfün olan reha olımaz (23)

C.Gazel, 5 beyit, 4a)

(Gazel, 5 /beyit, 4a)

(1-5) Mustafa Çıpan, Fasih Ahmed Dede Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve -Di-:1 vanı'nın Tenkidli Metni (basılmamış Dr. tezi), d. 2, Konya, 19~1;, s. 200.

(16) Mustafa Çıpan, age, s. 35 (17) Mustafa Çıpan, age, s. 27. (18) Must~fa Çıpan, age, s. · 28.

(19) Mustafa Çıpan, age, s. 35. Tezde ı. beyit yol{. (20) Mustafa Çıpan, age, s. 30.

(21) Mustafa Çıpan, age, s. 3,1. (22) Mustafa Çıpan, age, s. 123. (23) . Mustafa Çıpan, age, s. 124.

- 86-.

VECDİ CÖ. 1660)

12. Sa:kla sinende (gönül navek-i müjganı ucın İtme ·püır jeng·ıi nem-i e~k ile peykltnı ucın ,(24)

C Gazel, 7 beyit, S{t)

13. Uşşak-ı ·zarı ıkırmada hatt-ı siya:h-1 nev

İn1dad-1 hüsn-2 ,g.eldı yine ıbir sipah-ı nev (25)

(Gazel, 6 (beyit, 5a) 14. · Varursan ey -saJba .ol zülf-i şeb-güna selam ·eyle

Düşersen heın dil-'i mahıbwb

u

m·a:hzüna selam eyle (26)

(Gazel, 5 ·beyit, 5!b) 15. Gönül senün giibi gam daıg-darıyuz biz de

Çemen-sitan-'ı cef~ laie-zarıyuz -0iz de, (27)

' ; (Gazel, 4 ıbey_. i-t, . 5b) _. 16. Cilvegaıh istemezüz küşe-i ,gamdan gayrı

Hem-zeıban istemezüz; saıgar-ı Cemden gayrı (28)

(Gazel, 2 lbeyit, Bb) ı 7. Niıgah-ı mest mi tir-i kaza mııdur ıbilmern

BürBhne hançer-i !kastlı bE:1,na mıdur ıbilımein (29)

(Gazel, 5 ·beyit, 9ib) 18. Gülm,esün . düı;,men bana ra1hm eyle giryan görmesün

Çeş,n1-i hı1n-alude rüyi ha-s•m handan ıgıörmesün (30) .

(Gazel, 10 ıbeyit, Sb)

SABİT

cö.

11121:

19. · Eıbrüsı çekrf.iş. ol şe'h-i hüsnün ·kerrian-r baht

Bir zahm-ı tiri aşıka ıbesdür nişan-ı /baht C3p

. . ( Gaızel, 6 ibeyi t, 6a} 20. Peymane virüp saiki-i hurşid~i maha:bbet

Bir cam ile itdi di'1i Cemşid-i mahab'bet (3~)

(24). Divançe-f Vecdi, Kasbar Matbaası, İst., 1308, · s. 43. (25) Divançe-i Vecdi, age, s. 46.

(26) Divançe-i Vecdi, age, s. 52.

(27) Divançe.:.1 Vecdi, age, s. 49. Eksik bir gazeldir.

C Gazel, 5 ıbeyit, 6a)

(28) Divançe-i Vecdi,... age, s. 54. Mecmuada 2, · Divanda 5 beyittir.

(29) Divançe-! Vecdi, age, s. 33. (30) Divançe-i Vecdi, age, s. 40.

(31) ' Turgut Karacan, Bos~alı Alaeddin SABİT DİVAN, Cumhuriyet ünv. Yay.,

Sivas, 19~1, s. 365.

(32) Turgut Karacan, age, s. 366.

- 87----.

/

21. Gül-i · sad-iberge İk!onaır vefilt~ı vefa sadrına ıbençl Bülbüli itn1,ege yüz lrnför ile gülışenden r~d (3-3)

(Gazel, 5 ıbeyit, 6ıb)

22.

Dam

dle · tildü,p

o

ıva'hşinün saydını ümmid Kurduk gioe ytı,hü. diyer·ek halka-i tHvhid (34)

.CGazel, 5 /beyit, 61b)

,23. Besdür -0 (naz) ·-perver-i :hüsnün dem-i sa:bı.ih Nüşıne-haıb-ı nazı faıki:re gıda-,yı ruh (35)

(Gaızel,

·

s

beyi1t, ~b)' 24. Kaıp.amış halvete ıbir af et-i devranı şeyh

Komaz .ol reşk-i melek yanına şeytanı şeyh (36)

(Gazel, 5 ıbeyit, 6ib) FEHiM .. j KADIM (1627? - 1643)

25. Feyz-i a·şkumdur ni,gahun fitne-enıgiz eyleyen Ateş-i ışevkumdur ab-ı t1gunı tiz eyleyen (37)

(Gazel, 5 !beyü, 7a) 26. N ev-ıbahr oldı çem·en came-i hadra geysün.

Açıluıp lale-i ıbamra yine 'hara geysün (38) ·

(Gazel, 6 ibeyit; 7a)

?1.

Hışm ile çeşmün eıetba:n-ı nal.eyi lal itm,esüiı

Murg-ı dest-amiZ-i dildür lbi~per ü bal itınıesün (39) ·.

·(Gazel, ·5 !beyit, ?(b)

28. Geçmi·şem ıben de ·şehid 1_{olmaıg içün canumdan}

Geçme kurbanun ıolaım 1_{başun içün kanumdan ·c40)}

(Gazel, 7 ıbeyit, 7ıb)

/

29. Benem o· aşık-ı mecnün-ı ıpirelhen-düşmen . F,eza-ıyı haşrda da perde-i kefen-düşmen (41)

(Gazel, 7 bey.it, .7ib) (33). Tu·rgut Karacan, age, s. · 382.

·(Ş4), Turgut Karacan, age, s. 382. a mısrasında vezin bozuk. (35) Turgut Karacan,. age, s. 376.

(36) Turgut Karacan, age, s. 379 .. ·

(37) Tahir Üzgör, Fehim-i Kadim Hayatı, Sanatı, Divan'ı ve Metnin Bugünkü. Türlcçesi, · Atatürl{ Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 1991, s. 620.

(38) Tahir Üzgö_r, age, s. 626. ·

(39) Tahi.r Üzgör, age, s. 626. (40) Tahir Ozgör, age; s. 606. (41) Tahir Üzgör, age, s. 618.

-3:0. Bag-ı hüsni olmadın şadab-ı aıb-ı badeden

Arız-ı ,gü1zar ider cana-ne taJb-ı nadede~-C4~)

. (Gazel, 5 !beyit, 8a) 31. Varur zahdd ibadetgahına . meyhaneden sonra. •

Gelür mestane !başı ·secdeye aıinınia neden sonra (43)

<Gazel, 7 ib·eyi1t, ·Ba:i RAGI,B CKooa Ragııb Paış~ Ö. 17631

32. Haraıbatı görenler her /biri bir' haletin söyler Letaf.en naıkl ider rindan za:hid sikletin ooyler (44)

(Gaz.el, 7 !beyit, ·alb) 331_{. Ey ,ç~şm-i giry.e-ıbi.z eserün yoık mıdur seniliı}

Ateş içindeyem haıberün ıy;ok ·mııdur senün (4·5)

· (Gazel, 7 fbeyit, 9a)

NA.Bi Cl642?

-

17121

34. ·· Sakın . t8'I'lk-i edelb-den kuy~ı mahJbılb-ı ,Huda.dur bu

Nazarıga>h-.ı İlahidüı.r ,malkam-ı Mustafa.dur ıbu (46) ..

35. Fası oldı ıçün aJhval-i per.i'şana

Vaıkt-f şita geldi /bu zamana C47)

· (Gazel, 5 fbeyit Bb)

(Gazel, 5 'beyit, Derkenar 361b) · KESBİ CÖ. 1596 - 971 ·

36) Ey dil yeme ;ga-m ,ol .gül-i ra'na küçücükdür _.

_.

_. ·, · Katlan _{. .} büyüsün ruhleri ziıba küçücükdür _.

(Gazel, 4 :bey'ıi t, _.ıoa) ... RASİH

cö. 11a1r

37. Süzme çeşmün ,gelmesün mujgan muJ,gan üstüne Urma zahmın ~ineme peyıkan pey kan üstüne :C48)

(42) Tahir Üzgör, age, s. 612. ·

(43) Tahir üzgör, age, s, 634. Divan'da 9 beyit.

(44). Divan;.ı R!gıb, Bulak,: 1258, s. ,14 .. ,(45) Divan-ı Ragıb, age, s .. 36.

1CÇazel, ₅ ıbeyi,t, 'lı4a)

(46) Abdülkadir Kara.nan, Nabi, Kültür ve Turizm Bak. Ankara, 1987, s. 150.

(47) · Bozuk bir manzumedir.

(48) Fahir İz, Eski Türk Edebiyatında Nazım, C. 1, İst., 1966, s. 406.

TAB'İ 38.

1 Nice şerh ·eyleyeyın şe,rı'lıa-i hün-efsanum

Nice k,e·şf eyleyeyin sırr-i ıga.m-ı pinhanum Y {:t ·nice saJklayayum ·.rıa:r-ı rlil-i suzilnum

Ka1madı zerre kadar şiöylemege ıdermanum

Aşk ıbir '.halete irgürdi ıbeni sulnanum

Hiç derdüm dimege k1mseıye yok dermanum

CMü~eddes-i mütekerrir, 5 !bend, 14b) ULVİ CÖ. 1586)

39. Kaba-yı seıbz ile t>l mu-miy,anı seyr eyle

Miyan-ı. sebzde serv-i ;revanı seyr eyJe

40. İşler ıyüregüm ya.releri ıbitmez on:ulm·ltz

(,Ga2iel, ·5 !beyit, 16a)

SaJbr eyleyelüm .çare nedür lbişm.ez onulmaz

41. Mest: ol:ma mey-i aşk ile divane düşers'in Yar olma cünun eıhlirie paya.ne düşersin 42. Eylen du'a ıki mevt .giriıbanum almasun

(Gaızel, 5 ıbeyit, 211a)

(Gazel,· 5 !beyit, 21a)

V ası ;olmayınca 'dilbere Ha;J{_ canum almasun

fGa:zel, 5 ibeyit, ·21ib) 41_{3. Dir:iga seyl-i .eşküm cuyjbar olniakda gitdüıkce · ·}

Benüm ıServ-i ıh·as u hara kenar ol:rh~~da ıgitdüıkce

(Gazel, 5 beyit, 2f>a)

44.

İdeyıri teslim ,yare hAnumanum kalmasun

Çün kararum yok mu':ayy.füı ,bir m.ekanum kalmasun ·

·cGazel; 5 lbeyit, 25a) 45. ATizunsuz lale-veş dag-ı sitemdür gül bana ..

Kaıkülünsüz hsft-ser ejder gelür sünbül \bana.

(Gazel, :S ·beyit, '25\b)

46. Hüma-veş yüksek uçar şeıhsüvarum ibana meyl itmez

Dirrig ol kadd-i Tüjbaya elüm irmez· ıgücüm yitm·ez

47. Cevr-i a'daya talhammül yegdür Deııg,eh-i Hakıka .teve'kıkül yeıgdür

9 0

-1 _{(Gazel, 5} ibeıyiıt, _,251bl'

48. Dilberünden sa.ıkınma .canı sa>kın

Eyleme can.una ziyanı saJkın •

(Gazel, '5 ibeyit, Q8b)

49. Aceh

mi

.gitse sakinün dil-i mestaıne yanınca Olur mı :şem-i ,meclis olmaya pervane yanınca

50. 01 serv-kadd gülşeni seyran itler yürür Taıvus gilbi naız He cevlan 'ider yürür

(Gazel, 5 .beyit, 39a)

(Gazel, 5 beyit, fü)a)

5'1. Ne razı açn:ıağa yarüm ne bir gam-hvar u hem~de,m var

Bela küncinde aıglar :bana ancak ıçeşm-i pür-nem var

. (Gazel; 5 beyit, 391b)

52.

Derdü~ bana kar eyledi dermana el irmez

Canum le'.be ,geldi leıb~i canana el irme.z

5'3. A1şiyan itımiş idi sineden aşkun göçdi

Şimdi şehibaz-ı tnahaJb!bet

o

yuvadan uçdı

(Gazel, 5 lbeyit, 3i9b)

C.Gazel, 5 beyit; 40a)

54. Hıoş yara'Şur. ce,malüne bu hatt-ı müşg-ıbar

··Amentü. _. ıbi'llezi _I haleka'l-leylü ve'n-ne\har" (49)

(Gaızel, 5 ibeyit, 40b)

ss.

Yıkanlar 'hatır-ı maıhzünumı ya Rahb şad. olsun

Benüm çün na-~urad olsun diyenler ber-murad olsun

(Gazel, 5 !beyit, 43a) 56. · Günahum ·bildüm. eylersem n'ola şefkaıt reca senden

Benüm devletlü sul1tanum hata benden ata senden

57. Kan:ıilün gitse vücüdı nice icadı kalu:r Sen da.!hi anılı ıgör 'ldım er ölür adı ıkalur

58. Kıl nazar halüme ey. ikiışver-i hüsnün şahı

Gah oevr eyler isen ibari · esirge galhi

:K!om-a tenlhada vü fiT'katde dil-i güm-rahı

İrmesün. çarha dilersen ibu gariibün fthı

Bez:qıe g,el lbu gice ery aleım-i hüsnün ma'lıı

CGaızel, 5 beyit, 431b>

(Ga2ıel, 5 ıbeyit, '53b)

Y dhsa yirden ,göige dek incinürüz va'Hahi . .

CMüs·eddes-i ı:mütekerr..i,r, 5· ibend, ~5a)

(49) ·"Gece ve gündüzü yaratana iman ettim." - 9 1

-RAH!Mt CÖ. 1576.-771

'59, Lebün ıhayali ile .gözde kahı seyr_ eyle Piyale iıç reh-i m·ey erg~vanı· sey~ eyle

·cGazel, 5 beyit. 16a)

60. Ey dil n!çe lbiri deıhrüri derdin çekesin· mulhkem

Bu bar-ı gi-ran itdi ıkaddini siıpihrün iham:

Yad

eyleyeni ,guş it bir hadise-i mu'zam

Bu kıssa beyanında oldı niıçe dil eblkem

Bir ,geıv:her-i y,ektaıdan !halık oldı kamu alem

Cehliyle kimı cahil ilmiyle kühi a'lem

Vaslııyla ibiri ,şadan hecriyle biri pür-gam .

Kimisi ıgeda olmış kimisi ışeh-i ·ekrem '

Gafletle nazar ıkılma · aç gözüni ,geı bir de·m Bu . mes' ele !bahsinde aıkıHer ,olur nıülzem

. .

Bir ·bezm-i taraJb-saa;a geh gaıh oluıban mahrem

Tacını i~üp kec-rev iyş eyler idi ıhürreım

Cem camını nüş itdi ·sürdi niçe dem Rüste·m

B-d

bezm gi:rü ıbaıki alem yine bu alem . .

,,

{Terci-i .lbend, 5 hend, 54:a)

FEVRİ CÖ. 1570 - 71)

· 61. Nalem ıol seıı:g- dilün ka1'bine lhiç itmez· eser

Tali'üm ·ıger.çı nüJhuseıtde. ıbenüm t.aşı yarar

·· (Gazel, 5 !beyit, 16th)

. SUN'i

62. Tir-i ahum g·3r felek pülad ola eyler güz-er

01 cefa-ıkarun dil-i senıginine itmez eser:

(Gazel, 5 beyit, 16ıb

63. Bela-yı tac-ı .·şahi gö'rm,edik server ,mi lk.almışdur

Ace'b dünya cefasın .ç.eık:medüJk bi-r ser mi' !kalmışdur

· CG-azel, 5 !beyit, '37.b) · 64. Gôr,ineyelden arızun su gilbi oldum tbi-karar

Yad idüp ka:küllerün oldum· perişan rüzgar

65. Kim ,görs:e ş&ha yar,elerüm sinede işler ·

. Gamzen .o'kınun .işleridür didi bu iışler

• 1

- 9 2

-(Gaz-el, 5 !beyit, 49a)

. .

66. Daihl idüıp yare diıme ,gayır ile gülzare çıkar .·.

Böıyledür

ta

az;eli -sohlbet-i ,gül 'har~e çıkar

(Ga,zel; 5 ibeyit, 58aJ 67. .$ol güzel iki-m eylese m·ihr

ü

v.efa-yı yada ol

·sen dahi ·cevr ü cefasın çekme .istiıgnada. ol .

. . . (Gazel, 5 /beyit, 58a)

68. Diriga görmedüm C!bir. dem) senün gibi cefa-karı

E·gerci niıçe niçe sev~i dil· hercayi dildarr

Yeter a:glat yeter cana estrg.e aşık-ı e.a:rı

Tera'hhum itmedün ol ıcle:µı sana _yalvarı yalvarı .

· Gözümün nılrı gönlüımun· sürurı ömrümün vaırı

Benümle -dôst olmazsan ·a:ctavet eyleme bari'

CMüseddes-i mütekerrir, '5 ibend, 5)

ZATİ U471 - 1546) ·

69·. Duhan-ı ruteş-i ruıhsarıdur. ol mahun elbnlsı .

Egilmiş ıbad-ı aıhumdan m,eh-i Iiev gii}?i togrusı (50)

(Gazel, 5 beyiıt, .ı 7a)

70. Dlmtş her ıkim kul.um ,olursa lrurban eyleyem anı

İşitdüm bu sözin ıoldum artun. beri.· kulı iku.İıbanı (51)

(Gaz,el, 5 !beyit, 17a)

· 71. • ·Kanda ıvaram sare-i serv-i ıbülendüım var ik.en . · Kime ıkıil olam senün gibi .efendüm var ilk.en

· (Gaz~l, 5 !beyit, 201b)

72. Bir leibi -şirin-·şeker-ıgüftar imişsin dôsttim

Allah Allah vaıy ne tatlu y~r imi-ş·sin dôstum (52)

C.Gazel, 5 ,beyit, ;~Olb)

73. Var mı bir simin-ıbeden yanınca agyar olmaya

Kanı ıbir gencine 'kim· ·ariun ile ~-ar olmaya (53)

· C Gazel, 5 'beyit, ·36a)

(5-0') Mehmed Çavuşoğlµ - M. Ali Tanyeri, Zati Divanı (Edisyon ·Kritik ve Transkripsiyon) Gazeller Kısmı III. C., İst. Ünv. Yay., İst. 1987, s. 396. (51) Mehriıed Çavuşoğlu, ııge, s .. 338. 1

•

(52) Ali N. Tarlal}, Zati Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiy~n) . Gazeller

Kısmı, II. C., İst.· ünv. Yay., İst. ·1970, s. 443. Gazelin 1 ve 3. beyi.tleri A. N.

Tarlan neşrinde var diğer beyitler yoktur. Mecmuadaki gazelle mahlas beyitlerinin ayrı olması ikisinin farklı iki manzume olduğunu gösteriyor. (53) .. Mehrµed Çavuşoğlu, age, s: 253. ·

74.

Şevk

He ey dide bi-r .gün. ol k&~er-tal'at ·sana Arz iderse arızın yüz gösterür devlet sana (54)

(Gazel, 5 •beyi.t, 36a)

75. Ralh-ı aışkunda siri,şk-i hü,nı theım-demdür bana

Kana ıgçırk

olmak behey

Met ·~em-a-demdür )bana (55)

· · (Gazel, 5 ibeyit, 36ib)

76.

Bu

!ne iıyıd olsun gxjrinmez ol :hıiial-elprü ıbana Dôstlar bin ye'sden müşıkil. gförindi' bu bana (5'6)

( Ga;zel, 5 :beyit, 361b)

77. Dün geldi daıhi :gonoe şeha ,şehr-i :ademden

Bir zerre nişan vi·rmedi ç'oık s1ordum o· femıclen ₍₅₇₎

- (Gazel,

s

beyit, 57b)

YAHYA BEY CTaşlıcalı,

(>.

15821 · . .

76. Ol sanem aş1k-per.est ,olam diıyü korkar müdam

Anun içün kimseye 1baş egırn~yüp virınez selam (58) _

(Gazel, 5 !beyit, ·17ıb)

. '

79. Kalma·sun noksanuma ,gün yüzli nıahum sôylesün

Sev.clügümde:n ıga-yrı var ise güna'hum söylesün (59)

CGa2;el, 5 !beyit, .ı 7ıb)

80. Senün nam-ı :şerif·ünle. yazılsa bir yire adum

Bu'lup. ;vaslın tesellaısın diner (efıgan u) feryadum (60)

C.Gazel, 5 'beyit, ,20a)

81. Selamet ıolsun 1İlahi o serv-i sim-endam

Virür nııkiıbden ugurlayınca bana selam (61)

( Gazel, ·s :beyit, 20a) 82. Kaşıki ıgönüldek.in· lbildfuse AllaJhuan sana

Sen güzeller şaıhınun ;gönlince olsam dayima (62)

(54) Ali N. Tarlan, age, C. I, s. 25. (55) Ali N. Tarlan, age, C. I, s. 3. (56) . Ali N. Tarlan, age, C. I, s. 44. (57) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 63.

(Gazel, 5 lbeyit, 2~-a)

(58) Mehmed Çaviışoğlu, Yahya Bey Divan (Tenkidli Basım), İst. ünv. ·Ed. Fak._ Yay., İst. 1977, s. 438.

(59) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 491.

(60) Mehmed Çavuşoğlu, ,age, s. 446. ' · · ··· 1 (61) M·ehmed Çavuşoğlu, age, s. 439.

(62) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 281.

-8'3. Ga,yet de· n:a-tüvaınam efendi inan ıbana

Raıh-ı fenada lbar-ı -gıiran olıctı can bana (63)

(Gazel, 5 !beyit, 22a)

84. 1yd. ıoldı müıbtela;ları aglatma dilıbera

Aış.ııklara el ucı ile !kılma merhalba (6-4}

. (Gazel, 5 •bey}t, 2~)

85. İncinınsin sana a~ık dirilürsem ey melek

Kayil oldum ölmege .rencide-hatır olma tek (6'5)

(Gazel, 5 !beyit, 22b) 86. Ak ılilbasunı geyüıp manend-i mihr-i asuman

·Bir _. :güm'işden s,e.rıve dôrnmiş sanki _. ıol şüh-ı 'Cihan (66) _.

(Gazel, 5 ıbeyiıt, 24a)

'

87. Kapuna varup dilers-en vireyin canı heman

Sana her nue hoş gelürse ideyin an.ı ıheman (67)

(Gazel, 5 _{. .} beyit, _' 2ı4af 88., · Saıkın ey eıhl-i dilün gonce-i gül-zarı sakın

Açma ıgül ıgibi ·ıdeninundakı esrarı sakın (68) .

· C Gazel, 5 · ıbey.iıt, 30a)

89. Cana ıbµıgüıi ıki alemi dünyaya vkmezin

Şimdi gerü c'i'hanıda ölür.sem kayırmazın (69}

<Ga2iel, 5 !beyit, 30b)

90. S.en. peri-rüyı .seve~· bi-'hüş u ser-gerdan olur

Adun anı1dugı yirde valih ü hayran olur (70) 91. Gelmez isen !bu ,gice va'de-i ferda -eyle

Bır hoş-am.edle ibeni ıbfüri tesella eyle (71)

(Gazel, 5 beyit, 30b)

(Gaızel, 5 !beyit, 3lıb)

e2;

Egler fakiri va'de-i vislun ne hal

ise

Canlar umar -efendi ne denlü muhal· ise (7·2)

(63) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 286. (64) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 284. (65) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 413. (66) . Mehmed Çavuşoğlu, -age, s. 468. (67) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 469. (68) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 490. (69) · Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 490. (70) Mehmed Çavuşoğlu, ,age, s. 357. (71) Mehrned Çavuşoğlu, age, s. 535. (72) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 523.

- 9 5

93.. Cefalar çeıkm6yince ·aşıka her giz ;vefa olmaz .

Zıiyad·e . haste _olmayınca insana deva :01,m·~z (73)

(Gazel, 5 !beyit, 321b) 94. Bir O:ıaftadw:- iki çıkmadı •seyırana ~l gl).ne& ·

_Gamdan iıki ıkat oldı vücud~,m hilal-ıv;eş (74)

(Gazel, 5 ibeyit, 02b)

95. Budur fidla'b-ı 'kuyuna m:innetler itdügüm

Ma'zuır olsun ~nlara zahmetler itdüıgüm (75)

~Gazel, 5 !beyit, 33a) 96. Elini gögsine ık.oyup bugün ol s-erv-i hıra~

Gönül alça;kllıgını eyleyüıben v}rd1 selaım (76)

(Gazel, 5 beyit, 33a) 97. Şah-ı aşkam oldı gülzar içre dünyalar benüm

Diik:ilüp ikaıışumda turdı ser.v-i !balalar fbeıiüm C77) .

( Gazel, -5 ıbey'iıt, 331b)

98. Allaıh !ki 1güze1ligi var ol taze civan

un

.

Bakdukca ibaJtacagı g:elür halık-ı cihanu'n (78)

CGaızel; 5 ibeyit, 331b)

99: Niçe ibir vadi-i gamda .dil-i. mahzun· yirine ·

Baglamam ol saçı leyli 'beni Mecnun yirine .C.7ı9) . ·(Gazel, 5 !beyit, 3'7a), · ıoo. Yar fdi ·maksüd olan aıınma-.:.1.'idem ki gelmedi

Geldi _hep mahsudum olmayan .o zalim .g.elm,edi (,ao·)

(Gazeli, 5 lbeydt, 42a) ·

ıoı. Ben ıktilun mestane güstaıhane ah itmiş gibi .

:korkarın sen şahçian· yüz !bin günah itrrüş_··gi'bi Cal)

(Gazel, 5 :beyit, 42a)

(73). Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 381.

·(74) Mehmed Oavuşoğlu, age, s. 40ıl:.

(75) Mehmed Çavuşoğlu, age, s: 451.

(76) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 443.

(77) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 456.

(78} Mehmed Çavuşoğlu, age, s·. 424.

(79) M~hmed Çavuşoğlu, age, s. 5~7.

(80) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 558.

(81) Mehmed Çavuşoğlu, ag~. s. 551:

- 93

102. Gözüınıe kai·,şu çllkuıp .gitdün o . .gün ah gi!bi

· Kan.de ahşamladun ey şems-i cihan ma'h giibi (82)

(Gazel, 5 .beyit, 42Jb)

,

103. Ol peri naz uyhusın kendüye adet eylesün

Görmeg.e urmaıga uşşaıkı zaraf.et eylesün CHG)

CGaz~ı. 5 beyit, 421b)

104. Can u di:lden raziyam cevr ü cefa-ya dôstum .

ôgrenürıniş ad,emün, canı ibelaya dôstum. C:84)

· · CGar.zel, 5 lr?eyit, ~3ıb)

BAKI

cö.

rsoo>

105. Feryaıduma irmezse n'ola oı ıboyı şimşa:d

Kuyında feleklerden aşaır nale vü f eryAd (85) .

. · C Gazet 5 ıbeyiıt, ısa)

106. Eylesµn ·vaslını derman

dil-i

ıbima•re meded

Dôstlar iışte ben öldüm 'bana bir çfüre meded (86)

(Gazel, 5 ibeyit, 18a)

107. İışiıgün hfukine ser-çeşme-i hay,van <lirler

Kapuna matla'-ı !h.urşid-i dıraıhşan di;rler (87)

(Gazel, 5 /beyit, ııaıb>

108. Turur yanumda. hançerini ıvasf ider niıgar

Ya'n1 ıbana tokuiıdurur ol şuih u şive-'.kaT (88)

(Gazel, 5 !beyit, 18b) 109. Derd ü gam lbezımine kaddüm gibi bir çenıg olmaz

Naylar nalelerüm ·sazınE!, aheng olmaz{89)

CGazıel, · 5 11:)eyit, 19a)

. .

ııo. Kızarur ıbadeden ·ol g,özleri mestane ıbirez

Mey-i naJb içse gözi mayi! ,olur kana :birez (90)

(82) Mehmed Çavuşoğlu·, age, s;, 55:L

·(83) · Meh,med Çavuşoğlu, age, s. 489.

(84) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 454.

(85) Divan-ı Baki (naşir: Ahmed Efendi), 1276, s. 73.

(Gazel, 5 ıbeyit, 19a)

(86) Faruk K. Timurtaş, Baki Divanı'ndan Seçmeler, Kültür ve Turizm Bak .

. Yay., Ankara, 1987, s. 72:

(87) Faruk K. · Timurtaş, age, .s. 264.

(88)· Divan-ı Baki, age, s. 90.

(89) Divan-ı Baki, age, s. 131.

· (90) Divan-ı Baki, age, s. 131.

-111. ·Foryaduma ol kamet-i şims·ad,. yetişmez

Benzer ıki anµn guşına f eryad Jietişmez (91)

· · (Gazel, 5 !beylt, 191b)

'

112. Guış: senün haberlerün alım·aıg~ olsa çaremüz

Kaş ıkulagumuz kadaır eyleselerdri rparerruz (92) .

. . CGaz·el, . 5 .!beyit, 19ıb)

1'13. Dôstlar eyyam-ı sıhhat hey ne hoş eyyam imiş

· Saıg olana her şebi ltadr ü güni ,baıyram imiş

· (Gazel, 5 beyit, 30a)

114. Hayal-i alem-i vuslat halas eyler dili gamdan

~i. aşk .ehline v-asl-ı yaırdur maksud alemden (93)

(Gazel, ş _fbeyiıt, 411b) .

115.

D~m-i

sulbh drdi ıgeıtür bad.e-i sohıbet demidür

Mey-i naıb He pür· it saıgar-ı işret demidür (94)

(Gazel, 5 ıbeyit, 45a)

116. Ne sa}kidür lebün ıgam bezmine ya:şUılll. şaraıb ey1er .

117. 118. 119: 120. . (91) (92) (93) (94) (95). (96) (97) (98) (99)

Ne a·t~şdü~··maha:b!bet odı ıkim ba;grum ikebaı'b eyler (g5) . (Gazel; 5 beyit, 45a)

Kuyun

.ged.ası oldı. di1-i mübtelayı gör

Sevda-yı ·melek-saltanat eyler gedayı gör (96)

(Gazel, 5 lbeyit, 45/b) Camun etrafın kaçaın :kim devr 'ider ava;reler

Çarh·ı mina-faı:nı ,güya seyr i-der seyyareler (97)

(Gazel, 5 'beyit, 45b)

' I

.{\rızun Firoevs-i a'la kaım-etün Tubaydmiş

Büse-i la'lün elin hıoş m·eyve-i ztbayimiış {98) ..

(Gazel, 5 !beydt, 46a)

Sa.ıhn-ı gülşen mülk-i · IBagdad ,aldı ah-ı cüy-ı şat · ·

ye

..

s€·m.-eı1ler su. yüzinden seyr ider manend-ı' ibat (99)

Faruk K. Timurtaş, age, s. · 282 .

Divan-ı Baki, age, s. •l:3ı2·.

Divan-ı B1kt, age, s. 175.

Diva_n-ı Bakı, age, s. 117.

Div~n-ı Bıtkl, age, s. 108.

Divan-ı Baki, age, s. 121.

Divan-ı B§.ki, age,

s:

88.

Divan-:-ı Baki, age, s. 138.

Divan-\ Bikt, age, s. ıf39.

9 8

121.

A

·

şiyanun haıkidüT Fi:rd~s-ı

a'ladan garaz.-.

Kametündür raıvza-i cennetde TuJbadan ıgaraz cıoo-)

· (Gazel, 5 ıb~yit, 46lb) .. 122'. Bahs :i.tmesün. izarun ile encümende . şem'

Kande ç.erag-ı mah-ı şeb-efruz kande şem' cıoı)

· · (Gazel, 5 beyit, 46!b) 12'3. Serv-ikA:qıetler diki yanın alur(lar) .yolun .

Rl?h-i

1gülzara döner yollaın İstanbuliın Cl02)

· · (Ga~l, 5 ibeyit, 51a).

124. Deıvlet el -virse yüzin gördügüm eyyam olsa Merhaıba eylesek ol şüh ile ıbayram olsa ClOB)

cqazel, 5 ibeyit, · ı51ib)

125. MetA'-ı lbade-i ıgül-r-0ng şimdi ayakda .

Kumaış-ı zühd ü riya :turmaXiın s·atılmakd.aı Cl04) NEV'İ CÖ. 15991

· 126. Güzel gôz ,gmel el gü~ellik mahal Nazirün fbulınmaz· güzelsin gü~el (105)

(Gazel, 5 !beyit, 51!b)

C G~el, 5 _. ibeyit, _. 21ıb)

127. Ne fursat oldı iki !b.al-i dili ihilkayıet idem .

Ne vüs'at oldı kıi

hicran

gamın rivAyet idem (106) ..

( Gazel, 5 lbeyi,t, 40-a)

12-a. · Visale va'd~ i'tmişdük f eraınıuş ·eyledük ıgitdi

Meded ruh-ı revanum ölmedin .gel va'demüz yitdi .(107)

(Gazel, 5 /beyit, 40b) 129. Ne .ıbaır-ı ikahr He ,gam çeık ne lutfa mesrur ol

Ne vuslat eyle tai.eıfı yardan ne mehcur ol cıoa)

(100) Divan-ı Baki, age, s. 138.

(101) Divan-ı Ba.kt, age, s. 140.

qo2). Divan-ı Baki, age, s. 153. (,103) ·Dlvan-ı Baki, age, s. 210.

(104) Divan-ı Baki, age, s. 203.

CG.azei, 5 b~yit, 47b)

1

(105) Mertol Tulum - M. Ali Tanyeri, Nev'i Divan (Tenkidli -Ba·sım), İst. Ünv.

Ed. Fak. Yay., İst., 1977, s. 400. (106) Mertol Tulum, age, s. 415.

· (107) Mertol Tulum, age, s. 538.

·(108) Mertol Tulum, age, s. 399.

9 9

130.' Tali' 'bu v€ch He dun ser.keş nigar ıböyle

Bi~ar,e aşı!kı 1_{gıör fba'ht öyle yar böyle (109)}

(Gazel, 6 !bey.it, -52Jb) 131. Ne İnüqlkin oldı g-am-ı firıkatünle illf.et idem

Ne

çare

var taleıbündeİı senün feragat idem

Ne ·kadire~ ser-i kuyun varup ~iyaret ideriı

·

Ne

fursat ıoldı sana halürni rukayet idem .

Ne vüs'at oldı iki :b.icraın gamın rivayet idem (110)

CMuhammed--.i ·müroewiç, s ibend, 55b) MUHİB~t (Kanuni Sultan Sül~yman, 1494-1566)

·132. Gereık · a'Ş-ık ,olana hüzn-i Ya'kup

Gelen cevr ü !belaya -saıbr-ı Eyy(ıib (111)

C Gazel, 5 !beit, ·23a)

.

.

133. · Çeşm-i mestün dilrul?a ikıldı. ibenü.m ,halüım haraıb La'l-i naıbun ey1emitşdür ıgözlerüm yaşın şarab cı12)

· · · (Gazel, 5 !beyit, 23a)

134. Aşk ile rüsvahgum .göreni-der Mecnunı- yad

Kı1mayaldan ol s~ı Leyli ibu ben maıhzunı yAıdı (113)

<Gazel,

·

s

lbeyit, 231b) 135. Elünd~n lhey vef{ı;suz dad u f.eryad

Beni sen ikıl:madun. lbfr lahtzıa dil2Şad (114)

(Gazel, 5 !beyit,' 29a) 136. Yüzün

ru;:

ikim cümle alem ola;lar şaıdan-ı ıyd

·Merhalba 'kıl dôstum kim bu durur erkan-ı ıyd CllS)

137. Müsü~manl::ı.r yi:n,:e. bir şuh-ı dil-!bend 1_{Bıraıkdı gerdenüme nagehan Jbentt (116)}

(,109) Mertol Tulum, age, s. 494.

010) Mertol Tulum, _age, s. 215.

(Gazel, 5 lbeyit, 29a)

· CGazel,

·

s

ibeyit, OOb)

(111) Coşkun Ak, Muhibbi Divanı, Kültür ve Turizm Bak. Yay., Ankara, 1987, s. 90.

(11:12) Coşk}m Ak, ·age, s. 89.

(113) Coşkun Ak, age, s. 1·39.

(114) Coşkun Ak, age, s. 139. (11115) Coşkun Ak, age, s. 140.

(116) Coşkun Ak, age, s. 140.

-138. Her ıkaçan :k:im aıks-i ruhsar~la düşe alba nalb

Eylese ana· nazar ditrer f eleıkde

afita'b

C'll 7)

CGa.zel, 5 ibeyit, ,291b)

13e. Şara.b-ı la'l-i na1bundur iden hen bi-dili şeyda

Ser-i zülf-i siya.hundur getüren ibaşum-a gavıga (1'18)

(Gazel, 5 :beyit, 51a)

NECATI CÖ. 15091

140 .. Çıkalı gö!klere a'hum şereri q.öne done

Yandı kandH-i sipihrün cigeri döne dıöne (119).

(Gazel, 5 beyit, 23b, 4-Sil?>

141. Şavkunla yanaın dillere ,pervane disünler

Sen şem' olıcaJk aşıkuna ya ne disünler (120)

C Gazel, 5 ıbeyit, 27·a>

142. Göiimüz ruşen idüıpdiiT yine ihak-i ika'CJ..emün

· Ha:mıdü Ji'1lah ·bi1e geldıi ikademün1e keremün (121)

·C'Gazel, 5 !Qeyit,· t27ib)

143. Hattun

sa.nema

ş-ol hat-ı

reyhan

arasında

Gül yapraıgıdur safha-i Kur'an arasında (122)

144. Güle ihoş gelmez iken: lbüllbülinün zarlııgı

İtmesiliı · oevr ü

cefa ile

dil-azarl:ııgı (12·3)

cqazel, 5 ibeyiıt, ·32a)

(Gazel 5 ·'beyı··t 3·2'a)

' '

141_{5. iBeni cevriyle öldürse dim·en} ,o,ı' _yare ıkanludur

H-elal olsun ana ıkanum yiıgitdür delikanltidu:r (124) ·'

146. Yar ile !kon ibeni !beni 'O· yar· yig ıbilür

Bi-çare andeUbini ,gülzar yig 'bilür (12·5)

(117) Coşkun Ak, age, s. 90. ·

(1:18) Coşkun Ak, age, s. 48.

(Gazel, 5 !beyit, 35a)

(Gazel, 5 lbeyit, 35a)

(119) Ali N. Tarlan, Necati Beg Divanı, Milli Eğitim Bak. Yay., İst. 1963, s. 434.

(120) Ali N. Tarlan, age, s. 228 .

. (1;21) AU N. Tarl~n, age, s. 342.

(•,1:22) Ali N. Tarlan, age, s. 440.

(123)· Ali N. Tarlan, age, s. 561.

(124) Ali N. Tarlan, age, s. 188.

(125) Ali N. Tarlan, age, s. 272. ·

1

-147. Bana yarun yanagı vü lelbi vü ıkaddi yeter

Üzül er ıgül açıl ey gonoe yıikıl ey ar'aır (i26)

(Gazel, 5 beyit, 35'b)

14·8. Eyü· varur müjıesi canuniı efgar eyler

Hoş ider gam~eleri ,gıönl ürıni bim·ar eyler C 127)

(Gazel, 5 beyit, 31Sb)

149. Gülleri ıbad-:ı- saJba kande ıbulursa ·yakalar ·

Çaık olupdur . sanema aışıkun elinden yakalar (128) .

· ·. · (Gazel, 5-!beyit, ·38a)

150. Kulıyuz ku:lı melek yüzli ıperi-zadelerün

. · Le'bi ıgönce beli ince yana1g1· ·sadelerün (129) .

· C Gazel, 5 · lbeyit, · 38a)

151. Can. kıldı seıfer-hecr. ile canan ele girmez

Dil yandı gider. derd ile derman ele ıgi:rımez ·C1·30)

· CGa2ıe( 5 fbeyit, 38/bJ

152. · Se.:w ,giibi seyr iderken yari gördüm 'bir nazar

Baıkmaıdı ıbizden yana yalvarı gördüm lbi-r .nazar C13ıl)

(Gazel, 5, !beyit, Gaıb)

153. Di~ber dimiş · ki may'il olanlar vefam uza

Layık budur ki _kayil .olalaır cefa:muza (13'2).

154_ Nice ika.kül nice sünibül nice hoş-budur ~u.

· Dil-i uşşakı ıperiş.an idri.ci budur /bu (133)

HAYRETİ.. CÖ. 1534-35)

CGazeıl, 5 ibeıyit, -48a)

(Gazel, 5. 'beyit, -~!b)

155. Her za'ıife hôr bakma ,m-erd isen merdane baJk

. ' .

Bir !karın·cayı dilaver ıgor dHa şkane 'baJk ·(134) . .

(126) Ali N. Tarlan, age, s. 190. (ıl-27) Ali N. Tarlan, age, s. · 185. (.128) Ali N. Tarlan, age; s. 2:49. (129) Ali N: Tarlan, age, s. 341. (130) · Ali N.· Tarlan, age, s. 279. (131) Ali N.· Tarlan, age, s. ·223.'.

(132) Ali N. Tarlan, age, s. 446. C·l-33) Ali N. Tarlan, age, s. 415.

· CGa-zel, 5. 'beyit, ·24lb)

(134) Mehmed Çavuşoğlu - M. Ali Tanyeri, Hayreti Divan (Tenkidli Basım),

İst. ünv. Ed. Fak. Y.ay., İst., 1981, s. 250.

-156. Benüm, ıher <lag-ı sinem kim kız~l ıkana boyani.ıkdur

Bela dagıyla zeyn olmiş ıbirer renıgin şa:kayrkdur (135)

(Gamel, 5 beyit, 26a)

157. Mey-i nalf?un nice t>l~ayalum· ölümlüsi ibiz

Bi·r i:ki gün bu fena evde anun dıirisiyiz ('1~6).

· (Gazel, 5 ibeyit, 3•la)

158.. Ben s-enün i,ş,i,güni mesned-i izzet ıbilürem

Ayagun toz1nı ser--tac-ı · sa'adet !bılürem· (137)

( Gazel, 5 ,beyiıt, 31 a)

159. 'İçüp mest-i şarafö-ı ergavan olmaık diler gıönlün:.ı

Geda iik:en yine şah-ı cihan olmak diler ıgöiılüm (138)

(Gazel, 5 ıbeyit, 3'4!b)

160. Ery g,eda diy€l) bana. devletlü nanum yok mıdur

Ydhsa •ben adem degüı' miy4m ya canum yıo:k mıdur (f39)

· · · (Gazel, 5 ıbeyd.t, 47a)

. .

i61. Anlasa derd-i derunum. ibaına bir.

y,a:r

olsa ·

Bilse keyfiyy.etümi vakıf-ı. esrar olsa (140)

CGazel,. 5 'beyit, 491b)

162: Sorusaı:n zaıhidA ~eyfiyyetüm ehl-i kaibay.am !ben

Mela.met çarsu-sında ıbugün ıbir bi-nevayam ıben (141)

' · · · . (Gazel, 5 lbey'it, 49b)

163. Benüm sana ezeUdiir maha,b!betünı · ezeli

· Be-haık.k-ı çar-ı Muh~mmed he-haıkık-ı çar-ı Ali Cl42).

· ( Gaızel, 5 :beyit, 5'3ıa)

, I

ŞUHÔDİ

164. Göz ıgöre. tkanum içen ol •gözleri ışeıhfa<yimiış

Yol ibasup !ba.şlar kesen ol .zülf-i · aniberrsayimiş

(135) Mehmed Çavuşôğlu, age, s. 196 .

. (136) Mehmed Çavuşoğlu, age; s. 216. ·

. (ıl37) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 304.

(138) Meh~ed Çavuşoğlu, age, s; 320 ..

(139) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 173.

(140) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 382.

(141) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 365.

(142) Mehmed Çavuşoğlu, age, s. 407.

103 ~

ŞEM'i CÖ .. ·1530)

165.

Ar

id~rm;iş heni 'öldürm.e,ge ol sim-tenüm

Varayın ya1varayın boynuına takup ıkef enüm (153) .

· · (Gazel,. 5 beyit, .26a)

ALİ

cö.

16001 . ' .

166. N'olaydı o1mayaydı senün a.ıc;üfte.-i destarun

Deli ıgönlüm perişan iıtdi çün zülf-i siyelh-'.karun

(Gazel, 5 ıbeyit, 26ib)

167. Sa'id'i hCı,b u rteni nazik

"il:

:eıbrüsı güzel

. :Görün ol afeti ibaştlan başa pehlüsı güzel

(Gazel, 5 ıbeyit, 4la)

HAYALİ BEY

cö

·

.

1556l

168. Din1en Mecnuna fenn-j aşıkı tekmil itdi ıkamildür

Bei1ü.n1 yanumda ol ·divane 'bilmez nesne ca'hlldür (144)

(Gazel,

5

beyi( ,26b)

169. Elüm çekdüm ,bu deştün lalesinden ·sünibülinden hem

170.

Feragat var bu gülzarun .gülinden bülfbülinden hem (145)

CGaa:el, 5 ibeyit; '37a)

A:şrkam

divane

ıbend

itsün beni. zencirl~~

Lacerem zencir ile ziver •btİlurlaır şirler (146)

... 1

· ' CGa2iel, 5 ıbeyi t, 50a)

17'1. Başumda :muy u jülidem tenümde taze daıgum var

Mela.met mülkinün sultanıyam tu,gum otaıgum var (147)

C Gaz.el, 5 ıbeyit, 50a)

ı 72. Çünki çarh-ı kine-rlarun i'şid.ür ,gadd~rlıık .

(1143) (144) (145) (146) (147) 1 •

Baıkmazam mi'hrine as-la iıt.se .-bin dil-darlık

Fari.gani ger yarlık itsün ıgereık a,gy.arlık

·Hiç' yok 1karum ,s-ipihr-i ıgerdiş-i devvarlıİk

Ger yog · olsa cümlesi alemde sensin varlık

(Mu!hamımes-i müzdeviıc, 5 bend, 56.b)

Divan-ı Şem'i, Ramazan 1289, s. 36. ,

Ali N. Tarlan, Hayili Bey Divanı, 1st. ünv. Ed. Fak. Yay., İst. 1945, s. _123.

Ali N. Tarlan, age, s. 288.

Ali N. Tarlan, age, s. 152. (

Ali N. · Tarlan, age; s. 1183.

E·M.Rİ CÖ. 157.51

ı 73. Salın ur ıba:g içre glördüm serv ü ar' ar şah şah

Kaddün anup si,neı:rne çekdüm elifler şah şah

(Ga~l, 5 !b~yit, 27a)

174. T,eOrel!lüfsüz gelüıp- ikıondı evine çeşm-ı ıgiryanun

Yohn<ıan ·geldüıgi çün ıgirdi yine tir-i müjganun·.

· (Gazel, 5. ibeyi_t, 4lb)

' '

ı 75. Didiler ıciutar seni şakın cefası taşına

Geldi hep dldükleri ·ben mübtelası başına

. . . ( Gazel, 5 beyit, 44a)

ı 76. Ohun ki_m hasr.et-i zülıfünle sinemde ıyan oldı .

Çekil ,göıklere bi~ ejder-i ateş-feşan oldı

(Gazel, 5 beyit, 44a)

177. Hançerün gi,bi degül .gam~en katı kattaldür Ka>kül-i müşginün onun-çün perişan-haldür

··· . (Gazel, 5 beyit, 441b)

ı 78.. Cuy-ı hüsn :oldı revan ol kadd-i mevzundan ryana Gitdi ıgelmez bir da'hi ,bu ç,eşm-i pür-hundan yana

(Gazıe1, 5 !beyit, 441b)

ı 79. Dem-!be-'dem ikan aglamazdum yüregüm ~un olmasa· Böyle ah ·eyler m·idüm halüm dtger-gün olmasa

F-İG.AıNi CÖ. 15321

180. Koma elden· kadehi yar vefa-dar olıcak

Kişiye !hoş dem . imiş yar v,ef a-dar olıoaık ısı.· Ey sehi-tkad !gam-ı zülfünle perişan-hı\lem

.. Saye-·veş ·:ha:kde üfıtadeyem ü pa-malem

(Gazel, 5 beyit, SO!b)

(Gazel, 5 ibeyi.t, 28a)

(Gazel, 5 beyit, 34a)

1'82. Virdüm dehan~ı dillbere dil gayibane ben ·

Mikdar-ı zerre görmeden andan nişane .ben ..._ CGaZiel, 5 !beyit, 3'4a) 183. ·ca-b~-c~ ·ey sim-ten cismümde · daıg-ı ihun-feşan

Atla·s-ı -zerd üs.tine altun be:ı;_ı:eklerdür heman ·

(Gazel, 5 ibeyit, · 34lb) 184. Kaşun yam.iı.daıgı halün degüldür ey meh-ni

Sitaredür k"iım ıolupdur hilale hem pehlü

C Ga2iel, 5 'beyıi t, S-3-a)

---185. '.Ruhsarelerün zülfün·. içün itdi şehadet

· Bir dini ikaradur •ki itler şemse iıbadet

(Gazel, ~ lbeyit, -S?!b)

ŞIEMSİ

186. Yine ey nühr-i cihan mah-ı münevver geldi

Sineler çaik idelüm kan dölkecek dem ~eld.i .

· (Gazel, 5 !beyit, 2E31b}

UBEYDI (Ö. 1572- 73)

-- 187. Dime cana.neye aigyaır ıile sohJbet itıme

Seni sevs'ÜI). di-r is.en ana na;sihat itme

(Gazel, 5 beyit, G7ib)

188. :vasf-ı haıttun yazar iken ık:alem efıgan iıtdi Hat-i müşgin dalhi · ikendüyi ·perişan itdi

{Gazel, 5 ibeyit, 411a)

18'9. Gamunla 1

paıy~al

olan dH-i ibiman

a~mazsın

Ele ,i'hsan }dersin .. genc-i vaslun anı anmaızsın

C Gazel, 5 ibeyit, 52a)

MAKALİ CÖ. 15841

.

190. · N·e halet var acelb şirin ıkelamun la'l-d. naıbında

Sü'al itdükoe ş.ekkerle:ı;- nisar eyler oevf!.,bında

. · . (Gazel, 5 beyit, 59a) ·

191. HAller ikı'm ol ruh-ı ,gül-r,eng (ü) al üstindedür

Her biri uşşakına iıın-enıg ü a:1 üstindedür

CGa2ıel,

•

s

!beyit, 519a)

192. Ol şaıh,..ı 'hüsün eylemesün oevrini efsun

Azline anun y;ohsa çıkar hatt-:ı. ı:tıumayun

(Beyit, Derkenar, 40a)

, M·ES1Hİ Cl470- 1512)

193. Eglep.ce ki:m olaydı ~il-i na-tüıvanuma

Otu:rımayay.dı .gussa vü ,garp. iki yahuma

AHMED PAŞA CÖ. 1497)

(Gazel,. 5 !beyit, 43a) _{.. ,}

194. 1Devlet ü iikbal ü ibaht-ı kaımuranurri var imiş

Ki·m seni görmege bir dahi zamanum var imiş Cl48r

· (Gazel,

s

.

ib~yit, 4 7al

·. (148) Ali N. Tarla~. Ahmed Paşa Divanı, Milli Eğitim Bak. Yay., İst. 1966, s. 206 .

. • .

.

' .

-AHMED

195. DH mülketini yıkmaga iülfündür ejdeıia

. Mısrı haraföa virdi görün mar.-ı kahkaha

CGazel, 5. ıbeyit, ·47ıb)

SADllK

196 . . Şol kıadaır .ge~i satha gülşeni ey ,g.once-i ter

Duymadı zerrece esrar-ı deıhanundan. eser

1 •

(Gazel, 5 .beyit, 48a)

HA VERİ

197. 01 · saıçı LeyH yolında. olıcaık zar u nizar

Tür1be olsun üstıne eflak Mıecnun tüııbe--dar

C Gazel, 5 lbey1 t, ·~9a)

SA'Yl

. ' .

198. iBaıg-ı deh.re lale-veş aşık :ile · gelmiş a,şı•kuz

1,fayil-i aşkuz fbela r-.,.,.ına yansak lay'1kuz

(Gazel, 5 beyit, sob) FUZÜLi CÖ. 1556!

H39

!

Büt-i

nev:..ıresüm

namam

şeıb ü

T

uz

ragıib olrnış

Bu ne dindür Alla1h Allaılı lbüte secde vaciib olmı,ş (149)

200. Her ilcimün ,var ise kalfbinde şerar.et küfrl \1tılahat-ı ulum ile

müselman olm

·

az

cıso>

· DERViŞ SIRETI

201. O nazlarla teıbessüm ·

o

şiv,e'lerle hi tA/b

O hande1erle t-e'.kıellüm o iş:v,ele:rle iıtab

'

C Gaiel, 5 !beyit, 52a}

· CKıt'a, 3 beyit, 59b)

' (Gazel, s· ,beyit, 52a)

PAŞA-ZADE H.ASıBİ.'.ÇELEHİ

202. Biz ıSaıdr-niışinan-ı safa-hane-i aşkuz

Biz der.d-keşan-ı mey-i peymane-i aşıkuz

(Gazel, 5 !beyit, 52b)

{149) Kenan Akyüz {Ekiple Birlikte), Fuzuli Türkçe Divaıi, Ankara, 1958, s. 259.

{150) Kenan Akyüz, age, s. 482. Mecmuada 3, Divan'da 4 beyit . . 107

-203. P.irl:hl{de aldı gönlüm ibir kıyfvmet nev-cıvan ·

Zahir oldı mülk-i dilde fitn.e-i ahit-zaman \

SAIFi

204. Hiç 1nsaf ımıdur ık~tere ol nür-ı basar

C'Beıyıt, 52Jb}

Nıi.çe igündür ıki ıgörinmez vaır ilken hrukk-ı nazar

· (Gazel, 5 fbeyit, 52Jb)

205. DHa resm-i vef~ ıçün 'kim !llıgar-ı dil-sitanundurr

'f.~kasül itm,e vasl-ı yaır içün virmieık Huıclanuruiur

206. Var mı biT dil '.kim .gam-ı ıheor ile na-şad olmamış Şad /bir hatır ,mı vardu:r mi'hnet-fübad olmamış

(Beyit, 521b)

C Gaızel, 5 1beyiıt, 60a)

207. SaJki-i ·bezun-i 'ibade-i gül-reng ü la'le-faım

E'ksük virürse gayriye ibizden yana tamam

SABRİ

C Gazel, . 5 beyit, 53a) ·

208. Bitmez yüregüin ya.releri dem-ıbe-dem i·şler Senden hiç umulınazdı şeha gerçi ;bu tşler

SE·Mİ'İ

209. Kanlu cigerüm yar keıbalb eylemek is_ter

·Benzer ki yine fbade-i nalb eylemek ister

Tarihçe-i ET~KÇİ-ZADE.

210. Bu.gün ·Ebmekçi~adenün nanı

Dük en ürp oldı fırına aznm

..

..

N~çedür halüııni !birine sordum

(Gaızel, 5 'beyit, 53b)

{Gazel, 5 ıb~yit, ı58b}

Didi tarihi oldı "ne zaÜm" (1026 H./16117 M.>

(?)

211. Kusu-r-ın fiıkr ;i:diiıp ıbu albd-i aciz

Ne yazsam 'dir n~~n d~z ü huzura

-· 108 ~

Zeban-ı lhameden :bu oldı cari .

Kerem-kanı olan /bakmaz ikusu,r,a.

(?)

. .

2'12. Maıkı ş,ehA ma'd:el~tün nürı ıpür its~

HıJrşid g]bi encümen-i deıh.!re ·çeraıg ol

Geh nafe glbi eyle der ü deşti mu'attar

Geh g.once gibi ıgülşene ,gel zinet-i ıbag ol

Dadar-ı . cihan ,eylemesün aLemi sensüz

Her ikande isen padiışehüm düny.ede saJg ol

(Kıt'a, 2 ·!beyit, 59b)

· (Kıt'a, 3 ibeyiıt, :Derkenar 40b)

(?)

213. Bugün şada·m ki ya:r -aglar benüm-çün.

Çeİnende gül-i'zar aıglar lbenüm-çün

Ta;bibe söyl>l';'düırn d-ard-:i derunum

Talbtbüm zar zar aıglaır ıbenüm-çün

(Nazım,. 2 beyıit, 59b)

214: Humar-ı ye's ile dit-teşne i.tdün ıkalfb-i muştakı

Edir ike'sen venaıvilha ela ya· eyyülhe's-saki

Rahimi-veş sipihr-i duna her.giz i't1bar itmem

Araftü 'külle şey'iiı

:hali!k illa

..

vech~e'l-!baiki cısı>

(Nazım, ·2 ib-eyit, 14a)

(?).

215 .. C~,e;r hun~aıbes~ hezm-i gama saıki müıdam olsun

Hemişe meclis amade ıhemişe elde cam olsun

Sakın yar uryhusına· varunasu.n nergisrek y,oıbsa

Direrler ıbag:-ı hüsnün meyv,esin isterse ıham olsun

(Nazım, !2 b'eyit, Derkenar ı 71b)

(?)

2'16. Berat-ı hüsnine tugra ka1_{şı yarün ser-am.eddür}

Rü'.üs-ı .derd-i aşikum arz-:ı ihale ·sanma ki seddür

Beyaz üstine buyrulmaıgla dil'ber hunk.ar 9lmaz

· Mahall-i d~fter-i uşşaJkda mestur u muıkayyeddür

•(Nazım, 2 beyit, 59b)

(151)' "Ey saki, kadehi devrederek bize de ver, Senin -ba.kt olan cemalinin dı­

şında herşeyln yok olacağını anladım." 109 -·

. '

ŞEY~ iLAHi-i VARİ>ARİ (16. yy.l

217. Ya Raıb beni lbir -civana şeyıcla ey.le

Aş'k1. ile paıymal. ü rüsva eyle A:Yine-i dilde inkisarum olsun

Hem ,gözde slrişk ü' derd peyda eyle

Razi Çel~bi.yü'I-MÜDERRiİS

218. Ya Raıbıb . .safa ıbe2ımine has .eyle beni ·

Ol m-aclise sah~ıb-i'htisas ıey.J,e !beni .

Ya dahil-i ·sohıbet-i havas ey.le ibeni

Ya ikayd-ı avaı:mdan !halas eyle ibeni

219. Nakd-i -eşik.ün iledür haık-i der-i' cana.ne

Yolına varunı hare irt yüri dervişane

(?)

. .

2eQ. 01 nedür !kim -hıl'ali ikuş gibidür

Kimi talı kimisi ıboş gibidür

CRulba'i, 60a)

CRuba'-i; 60a>

(Beyit, 60al

. '

CLügaz, 3 !beyi't, Deıı'.ınen.ar OOlb) (?)

22ıı. Mahaıbbet sA1_{ga.rın'cl:an eyleyen nu,ş}

Hu!kulk.-ı saıb1kı itmez ferAmuş (?)

I

222. Nıngeh-end~-ı-sitem olma -gönül kesr

itme

.

İtme· mir'at-~ şikeste

seni

_

çoık sürete ikor

SA'iB

CÖ. 1080/16701

223. Nureş _ez oeıbhe-i Adem be:-nümud

Ser-nilhaıdend ımela':ik ibe-,sucü.d: (152)

. .

(Beyit, 59b).

(Beyit, 59b)

(Beyit, 59,b)

. (152) _"Adem'in. alnırid-a _{O'nun (Hz. Muhammed'in) nüru görUnd_ü, melekler de .}

secde ettiler." · ·

--. ' ..

(?)

224. Etani minıküm.ü'l-hatta ke 'hatti'l-lbattı fi'ış-şattı

Fela tektüıb lena hattan v.e i11a ci' m~'·a'l-hattı (153)

22p.

SELiMİ

Aşı:kam pend itme ey nasih bana bi-.fay.i.de

Halkdan yüz hin nasihat a·şıika ne fayide

(Beyit, 591b)

(Derkenar, lBeytt 40al

(?)

226. · ·t.şigün !bend€si olm~k efendi. ıbana izzettlür .

Bruharun yüzüni .gör~e~ lbu. !haste· cana r·ahatdUır

· (Derkenar, Beyit 40a)

(?)

227. Benüm çok sevdügüm ruhum lbenüm sensüz Lkara·rum yok

Seni ıbir laıhıza· ıgıö:rımezsem ölürüm ihtiyaru.m yok

(De:rıkenar, Beyıit 41b) (?)

. .

228. Hak_ 'J'a'ala/ şükTün, olsun s,evtlügüım.den gayrısı ·

Sevmeyem alemdeki

olursa cennet hurisi

(De:rıkenar, Beyit 4ı1ib) · (?)

229. , Gelüp a,gız aıgıza ·söyleşi yürürdi ihabilb

ÇJJka ıgeldi agıza ıg·elmi'ş . işürm bozdı rakiıb :

(Derkenar, Beytt 57b)

(?)

230. Rü21gar ıitdi kaıpundan ten-i hakümüzi dür

Sa'yümüz oldı işiıgünde heıba-yı Mansur

(Derkenar, Beyıit

s7b>

(?)

21a. Kısmet idicek aJkl dil-i, canumı hü!ban

Dil payuna düş,di senün ey ·serv-i hır~man

(De~kenar, Beyit 57b)

(153) "Bana yazı~ızdan getiriniz. Bu yazı ırmaktaki ördeği~ çizdiği yol gibi olsun."

-CEMALİ

cö

·

.

991/1583) 'ya AİT MATLA'LAR

Ci) de kay1tl.ı olanlar :

232. Geldi İneg-e,.. !ki lutf ile hezm ehli üstine 'Hidmet ider surahi iboıgazı tolusına

233. Ser V:irmek ile . . . gelmesün dile

Ey ıkühk,en bu arsada ıbiri lbaış ıbir pula 234. Sür.eta !benzer geyik kayın anasın ş .. miışe

Sarı içaım ıle kuışum ıbenzer içerden çıkımışa

235. Sanma gfrdüm fülıke ve s-aldum bela um·manına

Koydı enı vac-ı /bela vü gam Jbeni koz kabına

236. Eıy ,şah naJkd-i vaslunı ibezl itme tkiriıseye

Ham·maımlıgun efendi heman .gitdi kısey,e

237. Satılık \kalmış onıeta'uz yar bu eyyamda

Peştemala baıgla,mış ,gördüm ıbuığün hammamda

238. !dindi kaşuna ta;kUdi ~enıdüıye ıpişe

Kemanun anun içün g,eçdi gerdeni kirişe

239. Çeşm-i ıg.iryanum 1_{görüp /bin} ibaış haıkkunıclur _didi

.Ha:k-i payun !bana topraık kadısı hükm eyledi

240. Seha ~aışun hila.line gel öyıkünme di2€rüm ·ay

Egilmez bergdoc

_..

ıbagrı ne iboynuzlı gididür yay . .

241. Sözün ıgüş itx:li şeıhdün lbaşn:a zenihurla,r üşdi

Lebine !benzemezsin d:idiler palüde ter düşeli

242. Geçer ıbir hayr ulu mans1blara hüb

Olur laıbüd fbugün mef'ul m,ensüıb

· 242. Oöçken incü hançerün hün-ı d:ile k:onml'ş giıbi

Tiıgun ile hançerün bir yirde. paslanmış . grbi

· 243. N',ola ta·ş gf.)?i olmak olsa m·erdüm-girümün hüyı

O kulo.glı dıi.1-averdür taşı sııksa çrkar. suyı

244. Bana ha,yli müşikil ıgö.r-inür' bu derd

Esed na-tüvan u köpek şi-r-i me:r.d

245. Yar ihya itmege çıkmaz deyü ölmek ba'id

Ey gönül olur .cihanda :çıkrn.aıduk candan ümid

246. Ger fben ölmekle !bula gönli güışa,ıçl

Ökiürdün beni

ruhum

olsu11 şad - 112

-247. İtm,e zamane ha;lkf He ,var mu'aş.eret

İskencedür a-vam He örfi m:usahaföet ·

1 • •

24H. Tüıış-Tü pi~:-i mugan h~ytr ide mi deyü· şarab · Kişi o ıki'şi kendi ibagun ikucaıgıdur ol a'b U54)

(60a) da kayıtlı olanlar :

249. Ab-ı hayat la'lm-e ıçfuı ıbk misa1dür . Dimek dehanı ik:andine sükkıer ıve ibaldur

25.0. Sanma sufi tkuUanlip misıva.Jki a:gızın siler

Yimege merdüm ,etin ıkurıban ,aşkun dişin !biler (155)

251. GüUerün açılmaıga çün intizarı yftıredür . .

Serv-kaddün lbaıg-i ·alem içre her.·dem Uı.ze·dür

252. Girüp hammama ol dilıber futa-sın ibaıglayup kalmış

Görün aşıklar ol mah-ı cefa-hodla yaşaır olml'ş

253. Tecrübe ,eyledük afakı hele biz dahi çok

Dehrd~ ,eıpse,m oturmak gilbi ıbir ka'ide yok

(154) Vezin bozuk. (155) Vezin bozuk.

CF.: 8) J.13 ,._

1 . ı

,

~

. .

i.Jt,,~,

~

-~

~J

~fı:-i~J

l)!

~

.

~~

·

q(L;

JJl{l..":~~d _. .I'!· -~ ·~ .J~ ;., ..

ı:nıı;

jJ~J..

. .

.

.

.. .