Ağaç sincabının (sciurus anomalus) (guldenstaedt, 1785) (mammalia:rodentia) çiğneme kasları üzerinde makro-anatomik araştırmalar

Vet. Oil, Derg, (1003), 19,3.4: 83.88

AC~AC

SiNCABININ

(Sclurus

anoma/us)

(Guldenstaedt, 1785)

(Mammalia:Rodentia)

CiGNEME KASLARI OZERiNDE MAKRO-ANATOMIK ARA~TIRMALAR

Hakan

Yal~m1@

Atilla Arslan2

Sadettin Tlplrdamaz'

Macro-Anatomical Investigaitons on

the

Masticatory Muscles

of

Tree Squirrel

Olet: Bu ((ah~da 8 adet (5 er1<ek ve 3 d~) ergin aga(( sincabl (S. anomalus) kullalllldi. Cgneme kaslan (m. masseter, m. terl'l>Ol'3Jis, m. p1erygokleus ve m. digaslricus ve m. zygomaticomandibularis) diseke edilerek incelendi. M. masseter'in pars superficialis'inin for. Infraorbitale'nin altil"ldaki tuber faciale'den orijin aldlgl va mandibula'nln proc. angularis'inin lateral yUztjndeki kabartlya yapl~lgl belirlendi. M. masseter'in pars profunda'slnm anterior bOlOmOnOn, os maxilla'nm lateral yO-zundeki fossa'dan orijin aldlg. ve mandibula'n.n lateralindeki ventral masseterik kabartll;izgisine yapl~tlgltespit edildi.

Anahtar Kelimeler. Sincap, SciUfUS anomalus, Kas,

Cigneme.

Anatomi

Summary: In this study, adult squirrel (S. anomaIus) were used 8 (5 male ve 3 female). The masticatory muscles (mas· seter, temporal, pterygoid, digastric, zygomaticomandibular muscles) were examined by the dissectioo. It was detennined the superfICial masseter originated from facial tubercle at the ventral to the infraorbital foramen and inserted to tuberculum on the lateral surlace of the angular processs of the mandible. It was detelTTlined the anterior deep masseter orginated from fossa 00 the lateral surlace 01 the maxillary bone and inserted on the ventral masseteric ridge on the lateral surlace of the mandible.

Key Words: Squirrel, SciUfUS anomalus, Muscle, Mastication, Anatomy

Girl,

Sciurus anomalu5, Rodentia (Kemiriciler) taklml igerisinde yer alan Sciuridae (Sincapgiller) familyasmm

Sciultls (A!;iay sincaplan) cinsine mensup bir tOrdOr.

S.

anomalus dOnyada Kalkasya, Iran, Anadolu, Suriye ve Filistin'de yaylll~ gostennekledir (Ellerman ve Mor-rison·Scott. 1951). TOrkiye smu1an iyerisinde iki sincap tarO bulunmaktadtr.

S

.

vulgaris Trakya bOlgesi ile Er-zurum ve Artvin'de bulunmasma raQmen

S.

anomalus TOr1<iye'nin di{Jer yer1erinde bulunmakladtr (Mur-saloQlu, 1973). S. anomalusun Konya'mn 8e~ir, Ere{lli, Hadim ve Meram iJyelerinde olduQu tespit edil-m~tir (Konuk

va

Kaya, 1998). Sincaptar kozatak, badem, ceviz, ftndlk

ve

me~ paJamudu gibi sart ka-buklu meyveleri besin olarak tOketirler (AJkan, 1965). Rodentler'in alt taklmlndan; gerek Myomorpha'da (Iare, rat, hamster vs.), gerek Hystricomorpha'da (p:>r-suI<, kobay VS.), gerekse de bu a~tlrma konusuna dahil alan Sciuromorpha'daki (sincap, kunduz vs.) hayvanlann masseter grubu kaslannln origo va

in-sertio'lannln incelenmesi, esklden beri rodentlerin Sl-nlflandmlmasmda tercih edilen WI yOntemlerden biri olmu~tur (Marcin, 2000; William ve Sham, 1993). Bu

nolda da Rodentia taklmlndan Sciurkiae familyaslna

ait sincaplarda all familyalann SlnlflandmlmaSH"lda

cra-nial morfoloji'nin yaPISI

va

9Qneme kaslan ara5lndaki ili~ki yak 6nernli bir role sahiptir. Sincaplann QiQneme

va

ISlrma fonksiyonu onlann sira dl~1 ekolojik ya~rTlindaki adaptasyonuna

yok

Onernli bir katkl saQlaml~tlr ("Th0-rington ve Darrow, 1996).

M. masseter'in

pars

superficiaJis'i sincaplarda lor. infraorbitale'nin anterio-ventral veya posterio-ventral dQ.. zeyinde ki tuberculum'dan orijin allr ve proc. an· gularis'inin posterior aylsmm medial yOzOne yapt~lr (Old ve Old, 1991; William ve Shem, 1993; Ball ve Roth, 1995; Thorington ve Darrow, 1996; Welhagen va Roth, 1997). Rat'da yenenin kaldmlmasml ve ~raz

hareketini saQlar (Chiasson, 1980).

M. masseter'in

pars

profunda'slnln anterior bO--IOmO, sincaplarda os maxilla ile rostrum'un lateral yO-zOnden ve bazen de premaxillar bOlgeyi geyecek ~­ kilde orijin allr va mandibula'nln masseterik kabartlslna yapl~lr (Ball

va

Roth, 1995; Thorington va Darrow, 1996). Rat'1arda ise arcus zygomaticus'un anterior kls-mlnm ventral'indeki fossa'dan o~in altr (Greene, 1963:

Chiasson, 1980; William

va

Shem,

1993)

va

man-dibula'nln lateral yOzCne yapl~lr {Greene, 1963; Chi·

Ge1i~ Tarihi: 22.04.2003 @:hyalcin@$Clcuk.edu.tr

I. Se1lOuk Oniversitesi Veteriner Fakuliesi. Anatomi Anabilim Dah, KONYA 2. Se1lOuk Oniversilesi Fen Edebiyal FakUltesi, Biyoloji B01UmU. KONYA

YAU;IN. ARSLAN. TtPIRDAMAZ

asson, 1980). M. masseter'in profund klsmmm an-terior kaSt sert meyve yiyen sineaplarda incisiv d~·

lerin harekel kuvvetini artttrmaktadtr ve OzettikJe

cOce

sineaplarda molar ~neme StraStnda Onemli bir roiO

vardtr (Thorington ve Darrow, 1996).

M. masseter'in pars profunda'slnm posterior klsml slneap, kunduz ve rat'da arcus zygomaticus'un venlraJlnden orijin a/lr ve

proc.

angularis'inin posterior a~tStna yapt!$lr (Greene, 1963; Chiasson, 1980; W~­ liam ve Shen;, 1993; Thorington

va

Darrow, 1996). Ral'da yensnin 2-3

mm

ileri hareketini saOlar (Th0-rington

va

Darrow, 1996).

M. zygomaticomandibularis'in anterior bOIOmO, sincapda os maxilla ve arcus zygomaticus'un

anterio-medial yOzOnden orijln allr

va

proc. coronoideus'unun laleral yOzO ve anterior a~lsl boyunea sonlanlr. Pos-lerior klsml arcus zygomaticus'un posterio-medial yO-zanden orijln allr ve

proc

.

condyIaris'in laleral

yO-zOndekl fossa'ya yapl!$lr. M.

zygomaticomandibularis'in anterior flbrillerinin

CiO-nemade kOyDk bir etkisi varchr. (Thorington

va

Dar-row,

1996).

M. maxillomandibularis sineap va kobayda or-bita'ntn tabanmdan oripn ahr VB ramus mandibula'ntn anlerio-Iateral yOzOne yapl!$lr (Odaglri ve ark., 1993).

M. temporalis'in lateral bOlOmD sincap ve kun· duzda linea temporalis'ten orilln allr ve proc. co-ronoideus'un anterior a~ISlntn orta noktasl yaklnlna yapl!$lr (Thorington ve Darrow, 1996; Welhagen va Roth. 1997). M. temporaJis'ln medial bOIOmO sincap, kunduz va ral'da os parietale ile squama oc-cipitalis'len onjln allr ve proc. coronoideus'un medial ve anterior ~Islnda sonlanlf (Greene, 1963; Chi-asson. 1980; William ve Sherri, 1993; Roth, 1996;

Thorington ve Darrow, 1996). Her lid kasda ratlarda mandlbula'nln kaldtrtlmaslnda rol oynar (Chiasson. 1980).

Musculus pterygoideus latera lis; sincap, kunduz ve rallarda. os pterygoideus'un lateral yOzOnden orijin altr

va

proc. coronoideus'un medial yOlande sonlanlr (Greene, 1963; Chiasson, 1960; Odagiri VB ark.,

1993; Thorington ve Darrow, 1996). Sincaplarda mandibula'ntn iteri itilmesinde rota vardlr. Musculus

pterygoideus medialis ise sineap, kunduz (Thorington ve Darrow, 1996) ve rat'da (Chiasson, 1980) os plerygoldeus'un fossa plerygoidea'slndan orijin ahr ve mandibula'nln fossa pierygoidea'sinda sonlamr. Bu

kas yenenln kapatllmaslncia roI oynar (Thoringlon va Darrow, 1996).

Sincap, kunduz (Thorington ve Darrow, 1996)

ve rat'de (Greene, 1963) m. digastricus'un anterior klsml sYfTl)hysis mandibula'nln posterior'undan, rn

di-gastricus'un posterior klsml ise proc. pa -raoccipitalis'den orijin ahr. M. digastricus, man-dibula'mn geri ve a~QI yekilmesini saQlar (Thorington ve Darrow, 1996).

Bu ara~ttnnantn amaCl, Anadolu'da ya~yan aQa~ sincaplanndan S. anomalus'un ~neme kas-lannln Orlgo ve insertio dazeyterin! makro-anatornik clara!< belir1emektir ve eIde edilen sOOlJ9lan ise Ii-leratOr varilerindeki si'tcap tOrleri ve dger rodent'lerfe ka~IIa!$ltnT\ak suretiyle mevcut farkhhklann olup 01-madlOlnt 8f8!$I.lrmaktlr.

Materyal ve Metot

Bu ~h!$mada 5 erkek ve 3 di!$i olmak Dzere top-lam 8 adel ergin sincap kullanllml!$ltr. Materyallerin 4 (erkek) lanesi Konya'mn Bozklr ifgeslnin Uluplnar ve Plnarclk, di{1er 4 (3 di~i 1 erkek) lanesl ise Seydi!$9hir

i~sinln KaracaOren kOyCtndeki me!$9 aQa~lanndan elde edildi. A~tlrma maleryalleri % 101uk fonnaldehit soIOsyonu itterisine konuldu ve daha sonra ~ kl-SlrTianndaki

CiOneme

kaslan diseke edildi. Bu kaslann origo ve insertio dOzey\eri belirlenerek ~I~da su-nuldu. <;ah!$ma materyallemin resimleri

"Canon-AE-1"

ve

"Sony Dighal-DSG-S7S" mod~ f01<>l)raJ

mao

~neJeriyle ~eklldi.

Gerek Scaller'ln IIlustraled NAV.'slOda (1992), gerekse de N.A.V'da (1994) rodent'ler dahil edil-memi!$tir. Dolaylsryla kas ve kemlk lerminoloJisinde, hem bulguianmlzdaki sonuylann uygunlUOu ba -kJmlncian hem de konumuzia ilgi~ ender ~h!$malardan bin oImasl doia}'!sryla Thorington ve Darrow'un (1996) ask! danya Afrika ve Asya sincaplan (Fam.: SCiuridae Alt Fam.: Scurinae) Ozerine yapllQI ~h!$ma verilerindeki lerminolojiye baQh kaltnml$tlr. Bunun ya-nlnda N.A.V.'dan da (1994) Istifade edilmi!$tir.

Bu ara~ttrmada ~iQneme !<asian olarak kabul edi-len m. masseter'in; superficial anterior va posterior bO-IOmleri ile m. temporalis, m. plerygoKieus, m. d

i-gastricus va m. zygomaticomandibularis kaslan inceleMll!$tir (Greene, 1963; Chiasson, 1980; Wtlliam ve Shcni, 1993; Thorington va Darrow, 1996; Dur -sun, 2000). Sineap ve ratiarda. submandibular olarak Iokalize olan m. digaslricus haricindeki kaslar, di! ve dil kemiQinin hareketinde Onemli bit role sahiptir. N

i-tekim ~iOnemeye aneak dolayh elkis! oIabilen, sincap ile di{1er rodent'ler araslnda ~ Onemli larkhltklar g65· tenneyen subhyoid kaslar (Thorington ve Darrow, 1996) bu ara$tlrmaya dahil edilmemi!$lir.

Bulgular

M. masseterin Pars Superfteialis'j ($Skil 1,2,3,4) ara!$llrma maleryaJlerinin tamOnda maxillar P1 di~in anterio-dorsal'inde ve for. fnfraorbitale'nn hemen

ai-A~a~ Sillcablnln ...

tlndaki bir masseterik ylklntldan orijin aldlQI va bu

anatomik olu~umunda sadece ruminantlarda varolan

tuber laciale'nin ka~IIiQI olabilac~i beliriendi.

On9O'su duz ve ~k kuwelli bir tendoya sahipti. Bu

kaSIO daha sonra caudal y6nde ileriedigi ve m.

mas-seterin pars profunda'slnlO anterior ve posterior kas-ianni ventral'den klsmen Merek, mandibula'nlO prac.

angulans'inin lateral yOzOndeki kabartlya yapl~tlgl,

hatta adl gEM;en kaSIn median y6nde klvnlarak prac. angularis'in median aylslna cia yapl~IIQI tespit edildi.

Su kasa ait baZI liflerin mandibula'nln laleral

yO-zundeki m. masseterin pars profunda'slOlO posterior

kas lifleriyle klsmen iy iye g~iQi de gOzlendi.

M. masseterin Pars Profunda'Slnln Antenor

($skil 1,3,5) bOlumOnOn origo'su ara~tlnnada in

-celenen tOm sincap Omeklerinde bu lOre ait kala ke-miQinin anatomik yaplslndaki bir Ozelli!)e bagli olarak ba~langly aldlQI beliriendi. Su anatomik yaplOlO Ozel-riQi ise: arcus zygomaticus'un roslro-dorsal y6nde

kavis yizerek os IacrimaJe'nin 6n klsml dOzeyine

dogru iler1emesi, hatla os maxilla'nln SlOlrinl t;:izen sutura'yl da ~erek premaxillar bOlgeye ula~­

rnaslydl. I~te bu yaplya bagli olarak m. masseterin

pars profunda'slnln anterior klsml; os lacrimale'nin anterio-lateral yOzO dOzeyindeki fossa'dan orijin al-dlQI ki bu bOlgede adl gayen kasln premaxillar bOl-gayi ortalarna 2.39 mm gaytigi tespit edildi. Oaha

sonra cauda-ventral y6nde kavis ryizerek m.

mas-seterin prolund klsmlOln posteriorunun yapl~ma

y&-nnin 6nOne UIa~tIQI gOzlendi. Bu ka$1O mandibula'mn

prac angularis'inin anterioru duzeyinde anatomik olarak var oIan masseterik bir ylklntl veya kabartl yiz-gisi olarak Uade edilebilecek bir yaplnln ventral

kls-mlOa yaPI~tIQI tespit edildi. Su yaplOlO prac.

an-gularis'in ventral klsmmdan craniodorsal yOnde ilerledi{li ve mandibula'nlO Pl di~i dOzeyinde prac. coronoideus'un cranJo..ventral yizgisiyle bi~tigi

be-lir1endi. Adl geyen kaSln insertio'su dOzeyinde

be-lirgin bir aponeurosis yaplsr gOzlendi.

M. masseterin Pars Profunda'slOln Posterior

klsml ($skil 1,3,5) arcus zygomaticus'un maxillar Ml

di~ hizaslndaki ventral bOlOmOnden, caudal uca

kadar olan klsmlndan o~in akhgl ve bu dOzeydeki

kaSIO aponeurosis'inin belirgin oldugu g6zlendi. Oaha sonra kas Iillerinin venlral yOnde ilerlediQi ve

m. masseterin pars superficialis'inin allindan ge-ryerek, mandibula'mn laleral yuzOndeki fossa

mas-seterica'ya yapl~tlgi belirlendi. Su kasln insartio'su

dOzeyinde aponeurosis yaplsl gOzlendi ve bu yaplnln

m. masseterin pars profunda'slmn anterior

bO-10mOnOn aponeurosis'inden daha belirgin olduQu g6zlendi.

M. zygomaticomandibularis'in Anterior

bO-85

10mOnOn ($skil 1,6) arcus zygomaticus'un

anterio-medial yOzOnOn orbital bOlOmOnden onjin aldlQI ve bu

kaSIn masseterik kabartr yizgisinin anterio-dorsal'inde

ve mandibula'nln prac. coronoideus'un lateral yO

-zOnOn cranio-distal'inde sonlandl91 lespil edildi. In

-sertio'sunun aynr zarnanda M2 d~in tateral'i dO-zeyinde oldugu belirlendi. M.

zygornalicomandibularis'in Posterior (~ekil 1,6)

b6-IOmOnOn arcus zygomaticus'un posteno-medial

yO-zOnden orijin aldlQr ve mandibula'nrn prac.

cond-ylaris'inin lateral yOzOndeki fossa'ya yapl~Ugl tespit edildi.

M. lemporalis'in Lateral bOlOmO ($skil 1,2,3,6),

m. temporalis'in medial bOlOmOnOn 113'OnO Macek

~ekilde linea temporalis'in 6n yizgisinden orijin aldlQI g6zlendi. Oaha soma bu kas crania-ventral y6nde iler-leyerek kuwelJi bir aponeurosis ile mandibular M3 di~in caudo-dorsal'j dOzeyinde prac. coronoideus'un anlerior aylslna yapl~tl~1 belir1endi. M. lemporalis'in

Medial bOlOmO ($skil 1,2,3,5,6) ise linea temporalis'in

10m yizgisinden ve os parietaJe ile os temporale'deki fossa temporalis'den orijin alarak cranio-venlral y6nde ilerlediQi ve m. lemporalis'in laleral bOlOmO'nOn

in-sank> dOzeyindeki son klsmlyla beraber prac.

ca-ronoideus'un anleria-medial ayrsrna yapl~tlQI gOzlendl.

M. pterygoideus Lateralis (~kil 2), kala

ke-miginin venlro-Ialeral'indeki maxillar M3 di~ hizaslnda

ve bulla tympanica'nlO 6nO dOzeyinde, aynl zamanda

m. pterygoideus medialis'in ba~langlclnln hemen

ya-nlndan orijin aldlgl ve daha sonra lateral y6nde

iter-leyerek rnandibula'nrn prac. condylans'inin me

-dial'indeki fovea pterygodiea'ya yapl~IIQI belirlendi.

Bunun yanlnda balr kas liflerinin de incisura

man-dibula'nln ventro-medial yOzOne ula~rak sonlandl91

lespit edildi. M. pterygoideus Medialis (~kil 2,4) os

maxilla'daki M3 di~in hemen caudal'indeki fossa

plery-goidea'dan o~in aldlgl ve lateral y6nde ilerieyerek

mandibula'nln medial yOzOndeki fossa plerygoidea'ya

yapl~IIQI gOzJendl.

M. digastricus'larrn ara~lInna maleryaJlerinin

to-mOnde suprahyoid pozisyonda ve iki kannh bir yaprda

0ldu9U belinendi. M. digastricus'un Anterior bOlOmO

($akil 4), synchondrosis intermandibularis

dO-zeyinden iki parya halinde orijin aldlQr g6zlendi. Oaha sonra regio inlennandibularis'deki dilin attlnda ventral olarak ilenediQi ve prac. anguiaris'lerin venlro-medial'i ile basihyoideum dOzeyinde gfJylO bir lendon ya-plslyJa sonlandlQI tespil edildi. M. digastricus'un Pos-terior bOIOmOnOn (~ekir 4), iki paryali bir yapr haliode kafatasrnln prac. paraoccipitalis'lerinden orijin alarak

ventro-cranial yOnde ilertedikJeri ve her iki tendonun basihyoideum dOzeyinde musculus digastricus'un

YAL<;IN. ARSLAN. TIPIRDAMAZ n

I

r

•

•

'"

\

,-,

t

,

\

-z

-

-•

~_ f •

..

-n \

•

~q

$eklI 1,2,3,4,5,6. Kulann orIgo va Insertlo diizey1eri. Ba,langl~ dlizeyleti ve y6nleri okla gOlterilmi,tlr.

PS.S: M. masseter., pars ~'. PA: M. masseter., pars profunda'Slmn ant&rIo(u, PP: M. masseler'1n pars profIJIda'SNlIn poslerior'u. ZA-z:' M. zygomalia:mandi"" anleriot'u, "ZP-z:' M. zygoma1ic::ornaris'in posterior'u, TL·T: M. ternpOraIiS'ln lal8f8l1, Tht·T: M. ternpOraIis"n rna. ciaM. PI..: M. ptetygOideus Ialeralis. PM: M. pterygoideus mediais, OA: M. digastricus'lSI 8Illerior'u. DP: M. clgasll'lcus'lSI posIerior'u. t.f<: VenrraI masseterit kabattl o;tzgisi. TF: Tl.ber fadals, AZ.: Arcus zygomaticus, PM: Premaxila, P,cor,; Proc. coronotdeus, P.con.; Proc. c:onct)'Iaris, P.q Proc.llf"9Jeris

Ata~ Sincablnm ...

Tartl,ma ve Sonu~

M. masseter'in pars superliciaJis'inin inceIenen sincap 6meklerinin hepsinde kuwetli bir tendonla os

maxilla'dald PI d~n antericH1orsaJ'inde ve for.

inf-raorbitale'nin hemen ahmda Id blr tuber faciais'ten ori-jin alchOI gOVenm~ir. Bu Win orijini duzeyindeki ke-miksel anatomik oI~ (tlber faclale) aynl zamanda Atalar

va

Yllmaz (2003) tarahndan Incelenen Sincap omeklerinde de (Sciurus vulgaris) belirtil~tLr. Su

so-nUlflar Thorington

va

Darrow'm (1996) ara~­ tlnna5lndaki Asya

va

Africa sincaplannln bir yoOu lie benzer1ik gOsterrnektedir. Buna kal1iln aym cah~mada Afrika

cOce

(Myosarus)

va

Dev sincabl (Protoxerus)

tOrlerinde blr tOberkOIden crijin alrnadlOI ifadesi de,

a~tlrma bulgulanmlzla larkllllk gOste~tir. Aynl ~

kik:le kunduz (Thorington ve Darrow, 1996), kobay (Wittiam

va Shani,

1993)

va

rat'larda (Greene, 1963; Chiasson, 1980; Wilham

va

$heni, 1993) tuber faciale meVCUI oImadLQmdan, bu kasm os maxilla'mn lateral yOzOndeki CUkur bir yapLdan

Off.,

a1dIQ. ifada

edil-~tir. Bu kaSln insertio'sunun kunduz (Thorington ve

DarT()Yol,

1996)

va

slncaplarda (WiDiam

va

$heni, 1993: Ball ve Roth, 1995: Thorington

va

Darrow,

1996; Welhagen va Roth, 1997) I>kjirid~ gil> bu ~tlrmada da benzer ~Ide sonIandlQl

be-lirienm~tir. Bu t;:all~madaki sincap OmeIderi tuber fa-elale'nln belirginliOi a~ISlndan Thorington

va

Dar -row'un (1996) bildirdiQi 0021 Asya (Funambulus) va Afrika si1caplanna (Heliosciurus. AtJantoxerus)

ben-zedi!)i lespit edilmi~lir.

M. masseterln pars profunda'slntn anlerior bO-IOmOnO, bu ara~tmnadaki veriler va d~r ~1¥Jl8

so-r'M..Qanyla klyasladlQlmlz da hem sincaplar hem de ral'lar araslnda Ozellilde oligo'su yOnOnden oIdu~

farkllllk gOsterdiQi belir1enmi~tir. Su durum her ~y­

den Once sincaplann hem kandi aralannda hem de

diQer rodenl'ler araslnda arcus zygomaticus'un ana-tomik clarak farkh yaplslndan ileri geIdi(ji s6yIenebilir. Su ~I~madaki sincap Omekleriode arcus

zygo-mabus'un roslro-dorsaJ y6nde kavis Cizarek iler1edi{Ji va

os

lacrimale dOzeyine u1a$arak premaxillar bOIgeyi gayti!)i belirlen~tir.

Os

Jacrimale dOzeyine ula~.p

qi.z-ciOi

kavis 8Clslndan, Thorington

va

Darrow'lXl (1996)

Ozennde ~1~1(j1 Afrika (Myoscturus, ProtOXeru5) va Asya sincaplannln (CaJlosciurus, Tamiops, Ratufa, Fu-nambulus) blrka~ tOrOne benzediOi belir1en~tjr. Ay-nca aynl arcus zygomaticus yizgislnin

os

lacrimale'nin OnOnde premaxillaI' bOIgeyi gecmesl baklmmdan da

Thorington va Darrow'un (1996) t;:ah~maslI1daki ball Africa (Protoxerus) va Asya sincap (Callosciurus,

Ra-tufa, Funambulus)

Omelderiyle

benze.ik g6s.erdi!li

belirlen~ir. ~te bu anatomik landlilldar nedeniy1e; m.

masseter'in pars profunda'smln anterior kaslnln 87

origo'sunun, maxillar va premaxillar Slnm ytzen

so-turamn OnOndeki premaxillar bOIgeyi ortaJama 2.39 mm ~i!li va daha sonra bu bOIgedeki fossa'dan

caud(~venlral y&lde iler1eyerek mandibUa'nln la-teraTirdeki massetark kabartl ~isine yapl~II(j1

be-li~tJr. Bu 8"*ltrmada beHr\enen, ThoMgton va

Darrow'un da (1996) sincaplarda ffade eItJ(Ii

mas-selerik kahartl 9'Z9isi. baz. literatOrierde (Greene,

1963; Chiasson, 1980: William va Shem, 1993) rat'\ar iyIn bahsedilmemi~ir. Bu nedenle rat (Greene. 1963; Chiasson. 1980; William va Shani, 1993) va klJll-duzda (Thorington

va

Darrow, 1996) ad. geQen kaSln, arcus zygomaticus'un anterior klsmlnln fossa'smdan ba~laylp mandibula'nln lateral'ine yapl~tlQI bildirilm~tir.

M. masseterin pars profunda'slnln posterior kls-mlnln slncap, kunduz ve ral'da arcus zygomaticus'un ventral'loden oriJln alchQI va insertiosu'nun da man-dibula'nln fossa masseterica'sl (Greene, 1963; Chi-asson, 1980; Emry va Thorington, 1982; William ve Shem, 1993; Thorington va Darrow, 1996) dOzeyinde oIckJOu ve bu sonuotann da a~llrma bulgulanyia be-zeriik gOsterdiOi beli~lir.

M. zygomaticomandibularis, bazl literalur

ve-rilerinde

sadece

sncap

va kobaytar

iI;:in

bahsedi~hr

(Odagiri va ark.. 1993; Thorington ve Darrow. 1996).

Ole yandan

kunduz (Thonngton va Darrow, 1996),

uyan

japon sincabt va kobayda (Odagiri \It! &1<., 1993) bu kas tek bir yapl oIarak ifade edil~tir BtxIa ~In diQef litaralOr1erde (Greene, 1963; Chiasson. 1980; Winiam va Shani, 1993: Marcin, 2000) bu kas dan

twr

bahsedilmemi~tir. Bu ara~tlrmadakl slncap

Or-neklarinde ise m. zygomaticomandibularis1n anterior va posterior oIarak ild klslmdan oIu~tuQu

ve

orlgo ite in-senio yOnOnden Thorington ve Oarrow'un (1996) eski dOnya Asya va Afrika sincap IOr1eri k;jn bildirdikleriyle lamamen uyum iyerisinde olduQu tespit edilmi~lir.

Odagiri va ark.'tan (1993). u;;an japan sincapl ve kobayda m. maxillomarKflbulans isimli bir kasln bu-IUnduQunu be1irt~lerdjr. Sincap

va

diQer rodent'ler

it;:in

bildirilenlere (Greene, 1963: Chiasson, 1980; Wil-liam

va

Shani, 1993; Ball va ROlh, 1995; Thorlngton ve

Darrow, 1996; Marcin, 2000) uygun olarak, bu~­

'innada

_Ieoen

sincap

Omelde<m

hic;birinde

bu kasa rastlanlfnam~lr.

Bu ~1I~da m. temporalis'in: Sincap. kunduz.

rat va kobayda bildirien IileratOr verilerine (Greene, 1963; Chiasson, 1980: William

va

Shani. 1993:

Th0-rington va Darrow, 1996) benzer ~kilde origo va

in-seriio dOzey1eri OlduQu belir1enmi~tir. Fakat bu kas rat (Greene, 1963; Chiasson. 1980) va sil""lCapW.rda (Wil-liam va Shem, 1993) lek bir yapi halinde ifade edil-mesine raQman, bu ara~!lrrnada Thorington va Dar·

YAL<;:IN, ARSLAN, TIPIRDAMAZ

lateral ve medial oIarak iki bOIamden ol~tU{lu tespit

edil~tir. Bunun yamnda daha 6nceden bahsedilen 0021 kas gruplannda da sincap, rat ve kobaYln

90-neme

kaslannln farkh ;;ekillerde isimIendirikjikieri

be-hr\enm~tir. Nitekim; rn. masseterin pars superflCialis'i rat'larda (Greene, 1963) ~anterior va posterior" veya

~roslral ve caudar (Chiasson, 1980) oIarak

bO-IOmiendililrn~lir. M. masseler';n pars profunda'sl ise a!)a9 sincapl (Sciurus carolinensis), laboratuvar rat',

(Rattus norvagicus) va kobayda (Cavia porcellus)

"Ia-leral ve medial" (VViliiarn ve Shan'i, 1993) veya ral'larda ·roslral veya caudalM

(Chiasson, 1980) olarak ifada edilmi~tir.

Bu yah~madaki rn. plerygoideus laleralis va

me·

dialis'in oligo ve insertio'sunun, literalar verileriyle (Greene, 1963; Chiasson, 1980; Odagiri ve ark., 1993; Thorington va Darrow, 1996) ka~l~tlnldl!}lnda, ben·

zarlik gOslerdi!}i belir1en~lir.

Chiasson'ln (1980) rat'larda rn. digastlicus'un lek bir yap. haUnde ve os basioc:cipitale'nin proc. pa. ramasloidea'slndan onjin allP, proc. angularis'in

an

k6-~ine yapl~IIQI ~ldindeki ifadesi. bu a~tlrmadaki

sincaplarda aide edilen buigularla ttel~mektedir, Zlra 10m a~l,rma rnateryaHerinde Greene'nin (1963) rat ,

Thorington ve Darrow'un (1996) sincap ve kunduzlar

"rin ifade en~ gibi, rn. digaslricus'un anterior ve

pos-terior oIarak lki klslmdan olu~lu!}u gOzlenm~lir.

SonU9

oIarak, bu ara~llrmadaki aga<;

sin-caplanmn <;igneme kaslan Ozerinde ekje edilen ana-lomik bilgiler birbirlerine benzer olmaslna ka~In.

Ii-leralOr verileriyle klyaslandlglnda; gerek sincap

lurierinin kendi aralaflnda. gerekse de diger rodentlar araslnda bazl kaslann origio ve insertio yenunden enemli farkhhklar gOslerdi?!i lespit edilmi~tir. Bu fark-hhklar k;:inde en belirgin olarak m. masseterin pars pro-funda'slnln anlerior kaS1n1n origo'suf'XJn oIdugu gOz·

Ien~ljr. Bunun yamnda m. masselern pars superficialis kaslnm origo'sunun cia sincap ve di{Jer r0-dent tOrteri arasu'lda bazl deQ~iklikler g6slerdi{li be-lIr\enm~tir.

Kaynaklar

Akan, B. (1965). Turkiye'nin ~ ve Tana Sincaplan (Mam-maJia-Sciuridae) Uzarina Bazl

rnCetemeler.

8itki Koruma 00-tani, Ankara, 5, 4,151-162.

Atalar,6., Yllmaz, S. (2003). Anatomy 01 the Skeleton Axiale of Squirrel. In<ian Vel J., (Basklcla).

Ban, S.S .. Roth, V.L (1995). Jaw Muscles of New Worid

Squirrels. J. Morph., 224, 3, 265-291.

Chiasson, A.B. (1960). Laboratory Anatomy Series. In

"la-boratory Anatomy of the WNte Rar, Ed., Booth ES.,

Chl-asson

,

R.B., Brown Company ptbIishers., USA.

Dursun. N. (2000). Vetemer Anatomi I, Me<isan YaYlnevi,

Ankara.

Ellerman, J. R., Morrison·Scott, T.C.S. (1951). Checklist 01

Palaeartic and Incian Mammals. 1758-1946. Brit. Mus. (Nat.

Hisl.). London, 1-810.

Em!)" R.J., Thorington, R.W. (1982). Desciriptive and Com· parative Osteology of the Oldest Fossil Squirrel, Protosciurus (Rodentia:Sciuridae). SmithSonian Contributions to Pa· 1eobioIogy,47, 1-35.

Greene, EC. (1963). Anatomy 01 the Ral. Transactions of the American PtvIosophicaI Society, Vol. XXVII, Hainer Pl.b-lishing Compan, New Y Q(k and London.

International Committee on Veterinary Gross Anatomical

No-menclature (1994). "Nomina Analomica Velemaria". Fourth ed., Ithaca, Newyori<

Konuk, M., Kaya, M. A. (1998). Konya ve Karaman It len K

e-moo

(Marrvnalia:Rodentia) Faunasl. SeIyuk

UnrvefSllOSl

EgitJrn FakUltesi, Fen Bilimleri Dergisi, 1, 7-a, 31 -38.

Marcin, A. (2000) ~rative CrarUI Anatomy of Rattus

NOfV9gicus and Proechimys Trinita/us. http://

newman.baruct1.cuny.eduldigila~mart:in_2()()(lI

marci"-.2000.htm

Mursa~u, B. (1973). New Records for Turkish Rodents

(Mammalia). Communications. Seri C. 17,213-219.

Odagiri, N .. Kubota, K., 8hibanai, S. (1993). DensIty of Muscle Spindles In the Jaw Muscles of the Japanese Flying Squirrel and the Guinea Pig. Anat Anz., 175,3,263-70.

Old, R.J., Old, J.R. (1991). A Colour Atlas of the Rat. Wolle Pubislmg., LoMoo.

Roth, VL (1996). Cranial Integration In the Sciuridae. Amer. Zoot, 36, 14-23.

Scalier, O. (1992). Ilustriated Veterinary Anatomical

N0-menclature. Ferdnand Enke Verlag Stuttgart, Germany. Thomgton, R.W .• Darrow, K. (1996). Jaw muscles of Old World squirrels. J. Morph., 230,145-165.

Welhagen A.V., Roth, V.L (1997). Scaning of the Mandible

in Squirrels. J. Morph., 232, 107·132.

William P. W., Sherri J. H. (1993). Biomechanical Analysis 01 Mastication in the Fossil Rodent Ischyromys and its Bearing

on the Origin of Sciuromorphs. Technical Report, N.P. Ser· vice, Paleontology Research, 2, 21. http://'.w.w.aqd.nps.gov/