Adamın
Çilesi
r---ir yandan yetkililer kaj ] D J ter içinde hüküm et buh J
15
J
ranm a çözüm yolu a ra ya du rsu n , öte yandaı »ayın Dcmirel «dem okratik kural lara bağlı kalındığı sürece çözü İçmeyecek bunalım yoktur» diyı iyim ser dem eçler vere dursun ben bugün burada bir başka ko nuya değinerek ülkem izdeki de m okratik ortam ın niteliği üstüm oku rlarım ı düşünm eye çağıracaj ı m,
Zekeriya S ertel'in serüvenin dile getirm ek istiyorum . Bu isin genç kuşaklara pek bir şey a n la t maz, Ben kısaca anlatayım . Zekc- riy a Serte! 3« yıla yakın bir s ü re d ir yabancı d iy arlard a b ir sürgür yaşamı sü rd ü rm ek te, son yıllardı harcadığı b ü tün çabalara rağmen h u k u k devleti koşullarının ege men olduğunu söylediğimiz y u r dum uza girmesi engellenm ekte dir.
Suçu nedir bu adam ın? Birhı mi öldürm üş, para mı çalmış, v e r gi borcunu mu ödememiş, ya da T ıirk Ceza Y asasının 141., 143. 148. m addelerinden hüküm mii giym iştir?. H ayır, hiç biri değil Zekeriya S crtel tek parti döne nim de gazetesinin uğradığı yasa dışı saldırılar üzerbıe m oral biı çöküntüye uğradığı için eşi ile birlikte pasaport alarak y u rt d ı şına çıkmış, uzunca bir süre dı- şarlarda yaşamış, belki de g eçil m ekte olduğu ruhsat bunalım y ü zünden b ir konsolosluğum uza u ğ rayıp pasaportunu yenilemeyi savsaklam ıştır. İşte y urda d ö n mesini yasaklayan suçu b ııdur Zc- k eriya'm n. B ir bakım a Sovyel R usya'nın rom ancı Soljenitzin'c uyguladığı işlem in hemen tıpkısını bundan 30 yal önce gazeteci Ser- tel e reva görm üş oluyoruz d e m ektir bu. Şimdi Soljenitzin y ü zünden kuzey kom şum uzu e leşti ren. hattâ şiddetle kınayan bizim özgürlükçü ve Batı hayranı sayın yazarlarım ız söz S ertel’e geldi mi nedense susm akta, bu konuda es geçmeyi yeğlem ektedirler.
Zekeriya S ertel, gazeteciliğe İkin ci M eşrutiyetten sonra S ela n ik ’te, babanım y an ın d a başla m ıştır. B ir ara A hm et Emin Y’a l- m an ve A hm et Ş ü k rü Esm er’le birlik te A m erika’ya gitmiş, san ı rım Colombia Ü niversitesinde oku m uştur. Ulusal K u rtu lu ş Savaşı m ız sıraların d a orada estirilen T ü rk düşm anlığı havasına karşı savaş a çan lara katılm ış, Anadolıı- y a yardım sağlam ak amaciyle can la başla çalışm ıştır. C um huriyetin ilk yıllarında b ir sü re Basın Ya yın Genel M üdürlüğüne atanm ış mı, yoksa atanm ası düşünülm üş m ü. pek bilemeyeceğim. H er h al de büyüklerim ize kendini beğen direm ediği için A nkara’da b a rt- nam am ıştır. İstan b u l’da babam ın ortağı olarak bu gazetenin k u r u luşunu hazırlam ış, b ir yıl k a d ar d a yazı işlerini yönetm iştir. Dalla sonra başka o rtak lık larla başka gazeteler ve dergiler çıkarmış, en son Tan gazetesinin baş yazarlığı görevini y ü rü tü rk en tek p arti hüküm etince düzenlenen b ir so kak saldırısı ile m atbaanın basıl ması. m akinelerin parçalanm ası üzerine gazeteciliği bırakm ak zo runda kalm ıştır.
Z ekeriya S ertel to k sözlü, d ü şündüğünü dobra dobra söyleyip yazm aktan çekinm eyen bir adam dı. İkinci C ihan Savaşı öncesi ve ertesinde S ovyet dostluğuna d a yalı b ir politikadan yana idi. B u konuda rah m etli Tevfık U üştü Aras’la hem en aynı paralelde b u lunuyordu. B aşta eşi Sablha h a nım olmak ü zere gazetesinde M arksist, ya da M arksist eğilimli yazarlar da bulunduğu için adt kom üniste çıkmıştı. Oysa Z eke riy a Sertel, n e kom ünist, h attâ
NADİR NADÍ
SLGRAF ve M EKTUP a d resi: u m h ı ı r ı y e t İ s t a n b u l >sta K utusu: İsta n b u l N o: ¿46 ile io n la r : 22 42 90 — 22 42 90 42 97 — 22 42 98 — 22 42 B9 * *
Adamın
Çilesi
(B aşy azıd an Devam)
sanırım n e de sosyalistti (olsa ne çıkardı?.) O, belk i sol eğilim li b ir liberaldi. N itekim B abIali'de y ılla rca kalem oy n attığ ı halde 142. m addeden b ir kez olsun ko v u ştu rm ay a bile u ğram am ıştır.
Y abancı ü lk elerd e y u rt özlemi ile b ü y ü k aeı çektiğini d u y u y o r dum . P asaport alam adığı için bir gün dayanam ayıp uçağa atladığı gibi Y eşilköye gelm işti. A m a b i zim acım asız y etk ililer hu seksen lik ih tiy arın y u rd a girm esine izin verm ediler. O nu" b ir geceliğine Y eşilköy’d e b ir otele kapadıktan sonra ertesi sabah p alas pandıras uçağa b in d irerek geldiği y ere yol ladılar.
A m erik a’d a A m erikalı ile evli b ir kızı v ard ır. O nun çok d a r ola n ak lı y a rd ım lariy le P a ris’te y u rt özlemi v e y o k su llu k içinde çırp ı n ıp d u ru y o rd u . B üyükelçiliği sıra sın d a bu yasa dışı v e haksız iş lem in düzeltilm esi için sayın H a şan E sat Işık galiba h ü k ü m et k a tın d a b ir tak ım girişim lerde b u lu n m u ştu . K im v ard ı o zam an h ü k ü m e tin b a şın d a, E rim m i, M elen m i, T alu m u? H angisi o lursa ol su n , bu sayın d evlet ad am ların dan h u k u k devleti k u ra lların a böylesine a y k ırı b ir işlem i d ü zelt m elerin i u m m ak b iraz fazlaca düş k u rm a k anlam ına gelm ez m iydi?
P a ris ’te n y en i gelen b ir dost an la ttı: Z ekeriya S ertel son de rece yaşlanm ış, çok zor koşu llar
altın d a, am a hâlâ u m u tlu , hâlâ y u rd u n a kavuşacağı g ü n lerin öz lem i içinde yaşam serüveninin son dönem ini sü rd ü rü y o rm u ş. Ba kalım , şu d em o k ratik ortam da, dem o k ratik k u ra lla ra u y gun ola ra k b ir h ü k ü m et k u ru lsu n da, ö m rü elverirse, Z ek eriy a S e rtel’e işlenen haksızlığı g iderm enin ge reğ in i düşünecek b irileri de b u lu n u r.
