"TT- T 51
^%
M E H M t a h î r
(enemeni! Zade)
Tahir Adanada "Mene enli" na lyle yad edilen aileye ensuptur.
Bu günkü ...ene ¡menli oğulları bu ailedendir.
Burada ene:enli ailesinin tarihçesini yapmak mülkün değildir. (I) Yalınız ötedenberi koyun ve deve sürüleriyle gezen bir kabile ol dukları ve nihayet "Kusun" ile "KaraisalI" arasına yerleştikleri a- lu dur« İçlerinden şurayı devlet azası olan Rifat(2) gibi ve Maarif Müdürü ve iilkiye mektebi ualli i olan Tahir gibi ve mirlevalığa yük
selen ehmet Paşa ve Nabi gibi kıy etli şahsiyetler yetişmiştir, ene
meni! Tahir 1860 tarihinde Adanada doğmuştur.
Mehmet Tahir pek küçük bir yaşta iken tahsil için îstanbula gönderil iş Souk Çeşme Askerî Rüştiyesine gir iş bundan sonra mektebi mülkiyeye kayıt olunarak tahsiline devam et iştir. Daha mektep sırala^ rında üstad Mahmut Ekrem’in nazarı dikkatini celbetmiş ve Mülkiyeyi iyi bir derece ile ik al et iştir.
Evvelâ maskatı resi olan Adana Vilâyeti maarif Müdüriyetine ta yin kılınmıştır. Adanada birkaç sene kaldıktan sonra aydın ve daha son* raları Selanik Vilâyetlerine me uriyeti nakledil iştir.
Selânikten sonra maarif nezareti r.ektubî kale i Müdüriyetine getirilmiş aynı zamanda memuriyetine mülkiye mektebinin kitabeti res miye hocalığı da ilâve edilmiştir.
: ülkiyede nualli iken "Os anlı edebiyatı" narında bir kitap neşret iştir. 1897 de basılan bu kitap edebiyat tarihimizde üstat Ek rem’in "Talimi edebiyat" İsimli kitabından sonra müke mel bir eserdir.
• eh;¡et Ta&ir’in "Osmanii Edebiyatı"mdan sonra (Ilhan) (OsüanlM coğrafyası) (Güneş) (Gayret) (Haver) gibi kitapları intişar etmiştir. Bunların bazıları risaili mevkutedir. Bazıları da akalelerden mürek keptir. Eserlerinde (Halt) ve (Ekrem)i dai a taklit et iştir.
"İlhan* na m d a k i eserini Recai Zade ah ut ekrem pek ziyade beğenmiş ve "takdir ilhan"ı yazmıştır.
lahir za anında birçok münakaşalara da iştirak et iştir.(Gay ret) ismindeki gazetesinde Beşir Fuatla(3) birkaç defa çarpış ışlar- dır.
hak-kında bazı eserlerde taaruz vardır. İbrahim Nec i'ye göre Tahir Sek teyi kalpten 1318 de ölmüştür. Bize göre şair 1320 de genç yaşta ve fat etmiştir.
.ezarı Istanbulda Karaca Ahmet türba3i karibinde ailesi nin yanındadır.
MUnacat
Yarep ne kadar azimsin sen Yarep ne kadar kerimsin sen Alem dolu hikmetinle yarep Zatın ile kudretinle yarep Her şeyde görünmede vücudun
* ahiyeti vacibilsüoudun" Her şey ediyor seni hufuyda Ayineyi kudretindir eşya Bir şey göre emki bu cihanda Hiç zatini görmeyim ben ande Sanatlarını görünce insan Olmazmı bakıp bakıp ta hayran Baktıkça edersin ey kereakâr Hayretler İçinde arzı didar Ey cehl ile gafletin penahi
Ey münker kudret İlâhi
Bir kere düşün nedir bu alem Hayrette kalır bakınca adam Ki verdi cihana bu nizamı Ecramdaki o intizamı
İnsana kim etti aklı ihsan Nerden buldu bu ruhu insan Kim verdi türaba feyzi enbat kim etti cihanı yoktan lsbat Ettikçe bu şeyleri tefekkür Etmezmi vücudu hak takarrür Bir sahibi fikir olan ne kabil Olsun adem ilâha kail
Kabilmi? olurmu idi eşya -Bir sanii olmasa idi- peyda Bilfarz şu sinki fctsin icat
VI
Bir hayli tesadüf ile tufan Bilfarz olunsun öyle icat Şu gördüğümüz azimi ekvan Bilfarz olunsun öyle icat Her şeyki olur bize numayan Olsun diyelim bütün bu şeyler Sensiz sensiz vucudu perver Etmiş diyelim terekküp alim Hep böyle tesadüf ile berdem Hep bir yere toplanıp ta zerat Et iş diyelimki cihanı isbat
Kimdir, ya eden o zerreyi halk Elbet düşünür bu şeyi de halk Elbet ona bir müessir elzem Teslim eder bu şeyi adem
Kimdir ya o senain işte Yarep Hülasa cihanyan olan Rep (4)
Herzan yes ve hüzne gark eder ekûrı enzarı Sükütü amiz bir kabrin nihanı nalevzan
Bu bir manzumedir mucizki meftun eder efkârı İşitmez dinleyen seyreyleyen anlar o iş*arı
Sükûtu bir mezarın bir derin feryaddır mütiiş ezaristanı istila eden sıhhatu sükûnettir
Sükûnet pergaryünaledir bil em ne halettir
Ki her bir nalei bir fikre mükemmel bir dersi ibrettir Ne hik ettir o kim zul. etler bur nuru hakikattir
Sükûtu bir ezarın bir derin feryattır müthiş Görüp bir senki oa it bi lisandır sanma ey insan
Onun vardır İlâhi bir lisanı kim olur haytan detnmi vahd tta istiğrakta kûş eyleyen viodan Saçar fuvaru asantla her servü mezaristan
(1) îlk enemenliler şimdiki * Taş Obası" "Bayramlı" den "KaraisalI" ya kadar imtidat eden arazide yerleşmişlerdir. Rivayete nazaran di ğer bir aşiretle uzun bir münazaadan sonra hakim vaziyete girmiş
lerdir. Rifat ve Tahir'in Büyük babalan ersinden tahsil için İs
tanbul a git niştir.
Istanbula girdiğinden üç ay sonra Huzuru hu ajuna kabul edileeek Baferman tarafı şahaneden bir hane lutuf edil iştir. İşte bu suret le ~enemenli ailesi tahsilini yükseltecek bir lutfa mazhar olmuş lardır. Hatta Hicri 1266 da Sultan Aziz'e hulul ederek kendilerine asıl vatanı olan yüz haneyi tecavüz etmeyen "KaraisalI* yı muta sarrıflık yaptırtmışlardır. Bu hal 1282 ye kadar devam etmiştir.
(2) Menemenli Zade Rifat Tahir'in ağabeğsidir. Hayli memuriyetlerde bulunmuş ve en sonra maliye Nazırlığı ve şurayı devlet azalığını i- fa eylemiş ve (Namık Kemal)in kızıyla evlenmiştir. Eu gün Hariciye siyasî müsteşarı Numan Menemenei Oğluyla ajans Müdürü Muvaffak Me- nemencioğlu da Rifatın çocuklarıdır.
(3) Beşir Fuat arasıra risaleler çıkararak pozitivist ve materya list fikirlerini neşretmiştir.
Hugonun: (Le Roi S'amuse) namındaki eserini (Soytarı) diye tercüme etmiştir. Gerek bunlar için ve gerek (Volter) ve (Hugo) nun tercü meyi hali ve hayatı hususiye ve felsefelerine dair olan yazıları uzun münakaşalara sebebiyet ver iştir.
