2011; 19(1): 27-29
Radyofrekans ablasyon uygulama kolayl›¤›, güvenilirli¤i ve baflar›l› sonuçlar› nedeni ile primer karaci¤er tümörlerinin tedavisinde kullan›lmaktad›r. Rad-yofrekans ablasyon karaci¤er transplantasyonu öncesi köprü tedavisi olarak da kullan›lmaktad›r. Burada radyofrekans ablasyonun nadir görülen iki kompli-kasyonunu bildiriyoruz.
Anahtar kelimeler: Radyofrekans ablasyon, HCC, plevral efüzyon
Radiofrequency ablation has become widely accepted as an approach against primary liver tumors because of its ease, safety of use and high level of effec-tiveness. radiofrequency ablation has also been performed as bridge therapy for hepatocellular carcinoma prior to liver transplantation. Herein, we report two rare complications of radiofrequency ablation.
Key words: Radiofrequency ablation, hepatocellular carcinoma, pleural effu-sion
G‹R‹fi
Her y›l 626000 yeni vakaya hepatosellüler kanser (HCC) ta-n›s› konmaktad›r. Dünya genelinde 5. en s›k görülen ve 3. en s›k ölüm nedeni olan kanser türüdür (1). Rezeksiyon veya ka-raci¤er transplantasyonunun mümkün olmad›¤› durumlarda lokal ablatif tedaviler uygulanabilir. Son y›llarda HCC tedavi-sinde radyofrekans ablasyon (RFA) kullan›m› giderek artarak, perkütan alkol enjeksiyonunun (PAI) yerini alm›flt›r. Daha büyük çapl› tümörlerdeki etkinli¤i, ifllem say›s›n›n azl›¤› ve daha az komplikasyon oran›n›n yan›nda survi avantaj› nede-ni ile PAI’ye tercih edilmektedir (3). Burada RFA sonras› na-dir görülen iki komplikasyonu bilna-diriyoruz.
OLGU SUNUMU
VAKA I
Hepatit C enfeksiyonuna ba¤l› kronik karaci¤er hastal›¤› nede-niyle takip edilen 54 yafl›ndaki kad›n hasta kontrol tetkiklerin-de alfa feto protein yüksekli¤i ve abdomen tomografisintetkiklerin-de ka-raci¤erde 3 adet, en büyü¤ü 22 mm çap›nda olan HCC ile uyumlu lezyon izlenmesi üzerine hastaneye yat›r›ld›. Fizik muayenesinde orta derecede asit saptand›. Kadavra listesinde nakil bekleyen hastaya RFA yap›lmas› planland›. ‹fllem sonra-s›nda hastan›n sa¤ üst kadran›nda orta aksiller hat ile ksefoid aras›nda kalan alanda arkus kostarum boyunca yaklafl›k 5 cm eninde flifllik ve a¤r› geliflmeye bafllad›. Tam kan takiplerinde hemoglobin de¤erinde belirgin düflme olmad›. Yap›lan acil ab-domen ultrasonografisinde (USG) kanama ile uyumlu görü-nüm izlenmedi. Hastan›n a¤r›s› geriledi ancak takiplerinde flifl-lik gerilemedi. Yüzeyel doku USG’sinde peritoneal s›v›n›n RFA trakt› boyunca cilt alt›na s›zd›¤› görüldü. Bat›nda yayg›n
asit-ten dolay› artan peritoneal bas›nç sonras› peritoneal s›v›n›n bu trakttan geçerek cilt alt›nda topland›¤› düflünüldü. ‹ntraperi-toneal bas›nc› azaltmak amac› ile peri‹ntraperi-toneal bofllu¤a kateter k›lmas›na karar verildi. Aral›kl› kateterden s›v› boflalt›larak ta-kip edildi. Cilt alt› s›v›n›n tamamen kayboldu¤u gözlendi. Di-üretik tedavisi düzenlenen hasta taburcu edildi. Bir ay sonra kontrole gelen hastan›n USG’sinde cilt alt›nda s›v› izlenmedi.
VAKA II
Hepatit C enfeksiyonuna ba¤l› karaci¤er sirozu tan›s›yla takip edilen ve karaci¤er transplantasyon listesinde olan 64 yafl›nda erkek hasta, nefes darl›¤› ve kar›n fliflli¤inde artma nedeniyle baflvurdu. Fizik muayenesinde kar›n distandü görünümde idi. Perküsyonda kar›nda aç›kl›¤› yukar› bakan matite ve pre-tibial ödem saptand›. Akci¤er grafisinde her iki kostofrenik si-nüs aç›k idi, parankimde patoloji saptanmad›. Abdomen ul-trasonografisinde masif asit tespit edildi. Laboratuar incele-mesinde total bilirubin 4,3 mg/ dl, INR 2,2, albumin 2,3 g/dl idi. Hastan›n MELD skoru 20 olarak hesapland›. Örnekleyici parasentez yap›ld›. Serum-asit albumin gradienti 1,5 g/ dl idi. Hücre say›m›nda 100 lökosit/ mm3
say›ld›. Asit sitolojisinde patoloji saptanmad›. Portal hipertansiyona sekonder asit ola-rak düflünüldü. Bir ay gibi k›sa bir sürede asit toplanmas› ne-deni ile olas› malignite ve akut portal ven trombüsü ay›r›c› ta-n›s› için yap›lan abdomen tomografisinde karaci¤er sa¤ lob anterior superior segmentte yaklafl›k 10 mm çap›nda HCC ile uyumlu görünümde lezyon saptand› (Resim 1). Lezyon bi-yopsisi HCC ile uyumlu gelen hastaya perkütan RFA yap›ld›. ‹fllemden yaklafl›k 20 saat sonra hastada nefes darl›¤› bafllad›. Arteriyel kan gaz› incelemesinde hipoksi izlendi. Akci¤er
gra-R
Ra
ad
dy
yo
offrre
ek
ka
an
nss a
ab
blla
assy
yo
on
n sso
on
nrra
ass›› g
ge
elliiflfle
en
n iik
kii n
na
ad
diirr k
ko
om
mp
plliik
ka
assy
yo
on
n
Two rare complications after radiofrequency ablation
A. Emre YILDIRIM1
, Reskan ALTUN1
, Demet FIRAT KAYA2
, Serkan ÖCAL1 , Enver AKBAfi1 , Murat KORKMAZ1 , Haldun fiELÇUK1 , U¤ur YILMAZ1
Baflkent Üniversitesi T›p Fakültesi, 1Gastroenteroloji Bilim Dal›, 2‹ç Hastal›klar› Anabilim Dal›, Ankara
‹letiflim:A. Emre YILDIRIM Baflkent Üniversitesi T›p Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dal›, Ankara Hastanesi, Fevzi Çakmak Caddesi 10. Sokak No:45 06490 Bahçelievler / Ankara/ Türkiye • Tel: + 90 312 212 68 68/1205 Faks: + 90 312 223 73 33 • E-mail: draemreyildirim@gmail.com
Gelifl Tarihi:14.03.2011 Kabul Tarihi:26.03.2011
O
YILDIRIM ve ark.
28
fisinde sa¤ akci¤er alt lobda plevral efüzyon ve interlober fis-surde belirginleflme görüldü (Resim 2). Hastan›n nefes darl›-¤›n›n artmas› üzerine torasentez yap›ld›. Plevral s›v› hemora-jik vas›fta idi. Yaklafl›k 1500 ml s›v› boflalt›ld›ktan sonra nefes darl›¤› flikâyeti geriledi. Oksijen satürasyonu yükseldi. Ertesi gün çekilen akci¤er grafisinde plevral efüzyonun ve interlober fissurdeki s›v› görünümünün tamamen kayboldu¤u görüldü (Resim 3). Klini¤i düzelen hasta diüretik tedavisi düzenlene-rek taburcu edildi.
TARTIfiMA
Radyofrekans ablasyon, rezeksiyon veya karaci¤er transplan-tasyonu yap›lamayan HCC’li hastalar›n tedavisinde güvenilir ve etkin bir yöntemdir. Farkl› komplikasyonlar› olmas›na ra¤-men nadir görülür. ‹fllemin USG eflli¤inde perkütan olarak yap›lmas›, özellikle karaci¤er segment 7-8 gibi ulafl›lmas› zor lokalizasyonlardaki lezyonlarda, komplikasyon oran›n› artt›r-maktad›r. Livraghi ve arkadafllar›n›n serisinde mortalite %0,3; kolon perforasyonu, tümör rüptürü sonucu hemoraji, perito-nit ve septik flok gibi major komplikasyonlar %2,2; cilt yan›-¤› gibi minor komplikasyonlar da %0,2 oran›nda bildirilmifl-tir (4). ‹zumi ve arkadafllar›n›n 133 hastal›k serisinde ise he-motoraks %0,3 ve pnöhe-motoraks %0,1 oran›nda bildirilmifltir (5). Kore’de yap›lan çok merkezli bir baflka çal›flmada perito-neal hemoraji %0,4 ve pnömotoraks %0,2 hastada görülmüfl-tür (6). Ülkemizde ise 29 hastan›n incelendi¤i çal›flmada, has-talar›n sadece birinde (%3,4) plevral efüzyon ve sonras›nda geliflen ampiyem bildirilmifltir (7).
Cilt alt›na s›zan periton s›v›s›n›n birikmesi sonucu ortaya ç›-kan kitle literatürde ilk defa bildirilen bir komplikasyondur. Bu komplikasyonun ortaya ç›kmamas› için masif asiti olan hastalarda RFA öncesi boflalt›c› parasentez ile kar›n içi bas›n-c›n azalt›lmas› veya RFA sonras› ablasyon i¤nesi çekilirken trakt›n daha agresif yak›lmas›n›n yararl› olaca¤› kan›s›nday›z. Di¤er vakam›zda ise segment 7’de bulunan lezyona yap›lan RFA esnas›nda muhtemel plevra ponksiyonu sonucu periton s›v›s›-n›n plevral bofllu¤a geçerek efüzyona neden oldu¤unu düflün-mekteyiz. ‹fllem sonras› ortaya ç›kan nefes darl›¤› flikâyetinin olas› plevral efüzyonun habercisi olabilece¤i, ampiyem olma-dan yap›lacak erken müdahalenin önemli oldu¤u kan›s›nday›z.
Resim 1. Segment 7’deki HCC
RFA sonras› nadir komplikasyonlar
29
KAYNAKLAR
1. Ferlay J, Bray F, Pisani P, Parkin DM. GLOBOCAN 2002: Cancer Inci-dence, Mortality and Prevalence Worldwide. Lyon 2004; IARC Cancer-Base No. 5. version 2,0. Lyon: IARC Press.
2. Lin SM, Lin CJ, Lin CC, et al. Randomised controlled trial comparing percutaneous radiofrequency thermal ablation, percutaneous ethanol in-jection, and percutaneous acetic acid injection to treat hepatocellular carcinoma of 3 cm or less. Gut 2005; 54:1151-6.
3. Germani G, Pleguezuelo M, Gurusamy K, et al. Clinical outcomes of ra-diofrequency ablation, percutaneous alcohol and acetic acid injection for hepatocellular carcinoma: a meta-analysis. J Hepatol 2010; 52: 380-8.
4. Livraghi T, Solbiati L, Meloni MF, et al. Treatment of focal liver tumors with percutaneous complications encountered in a multicenter study. Radiology 2003; 226:441-51.
5. Izumi N. Recent advances of radiofrequency ablation for early hepatocel-lular carcinoma. J Gastroenterol Hepatol 2011; 26 (Suppl 1): 115-22. 6. Rhim H, Yoon KH, Lee JM et al. Major complications after
radio-frequ-ency thermal ablation of hepatic tumors: a spectrum of imaging fin-dings. Radiographics 2003; 23: 123-34.
7. Geyik S, Akhan O, Abbaso¤lu O, et al. Radiofrequency ablation of un-resectable hepatic tumors. Diagn Interv Radiol 2006; 12: 195-200.
