'T'T- ü
P'S.
C*? i
Munarrır - Kitapçı damı
Muharrir ■ kitapçı münakaşa ve ledilio :su devam ediyor. İki taraf la, bir gazet nin açtığı (anket) e
r^vap verip duruyorlar. Arada,
Kibirlerini iğne iyen de oluyor. Bu dava ezelî bîr davadır Za .
an .a rn ağızl rd n matbuata
ı.k„e.Iar, muharri.îer bu baiıse dair î hralar, makaele? yazarlar. T ah „ ir ha’ ı ;mıa azî ğuıdan bahseder . ’ ar. Bu arada aaket mevzuu bula
'.anu'.n n âczi ve zava lılığ içinde ivran .n b.zı mulıabir ve muhar .
i ;r arka aşlar f'rsatı açırmıyarak
teklerini sn ayıp muharririn, ki ‘.apçaırn fikirlerini sorarlar. Ve 1 unlardım sütun sütun yazı ç-ka . inler.
Bütün münakaşalara, hafiften
‘ ilrizlers rağmen, bu dzva 3'i’lar . innbori ha‘l di'm'ş değildir. Mu narriri dlniersiıiz, o kendini hak.
Is göstermek i e i - birçok şeyler ■o-, er. Kitapçı, binbir dere-,'en sn Seti, erek, bu işe yatkm bir esnaf ağ-zîJe kendini haklı göstermeğe çal.gır.
Netice ue mi olur? Yukarda dediğim gibi hiç... Yine muharrir, hücum ettiği kitapçıya eserini gö. türüp verir, kitapçı da, eserinin satılmadığın» söylediği muharririn id tabını seve seve aür.
O halde, kronlh bir hal almış o. lan bu ezeiî davayı, ezelî derdi ta zelemekte ne mâna var sanki?.
Fikrimce, bu işin, yani kitapçı. nm verdiği telif hakkının azlığını, başka sebeplerde aramalı, bunun asıl nereden geldiğini İncelemeli . dir. Mesele, bu cepheden aranılıp tetkik edilmedikçe, işin düğümünü çözmek kabil değildir.
Kitapçının muharrire az telif hakin verdiği muhakkaktır. Fakat, buna stbep olan bizzat muharrir - dir. Çünkii. bir roman yazan veya adapte eden bir muharrir, eserini ilk evvel bir gazetede tefrika etti îir. O gazeteden aldığı tahrir halt, la ise, cidden acmarak bîr rakam . ılır. Pek **z bir s»y«P~ T>‘ ı,kaç ta itinmiş m uVrrir müstesna . hoç bunlar da fevkalâde bir para al. »nazlar yar . diğer romancılar, tef. riita basma ufak bir tahrir hakkı almaktadırlar. Ben, gazetelere tef riltası 75 kuruşa hattâ yarmı lira, ya kadar roman veren birçok mu. harrir biliyorum. Varım liraya hi. Itâve yazanlar ise gırla!..
Şimdi, size sorarım, buna duyan ‘ 'tapçt, bir romancıya r « * d dol
gunca bir tahrir hakkı verir?.. Ei. bette o da romancıyı istismara kal kacaktır.
İşin kabahati, kötü taraf«, mu . harririn, eserini sunduğu insanla^
n böyle a k s t ır ™ - î r. Ama, i
diyeceksiniz iti, zorla değil a, eseri, ne gazetelerden az para veriyor larsa, o da vermesin. Zorla değila! Bıı da doğru bir fikir. Fakat muharrir ikliyaç içindedir. Hele başka bir taraftan geliri oîmıyan muharrirler!.. Eserini ucuza ver . meşe, aç kalır.
Bunun bir de başka cephesi var
dır: Tefrik? muharriri, sütunlarını
j
kaybetmci: istemez. Çünkü, bir kp. re orasmı ci nden k'çırdı mı. epey zaman, orasını feth-dinciye kadar yaya kalır. Çünltü, sükunlarına göz dikenler çoktur. Ve bullar o şekil, de bir tefrikayı daha ucuza yaza, c&klaımı söylemişler, ve gazete sa Millerine teklif dahi etmiş’erdir.
Demek oluyor ki, bu işt-* biraz da .' iraz değil, muhakkak bir f esa- nii . lâzımdır.
Kitapçılardan birinin, “ ev ri sa. Mİacağmı bi'en muharrir gelsin, j masraf benden, ki abı basav m!” ■ demesi de doğru değildir. Hangi i muharrir eserinin çok satrlacağnıı : garanti edebilir. En ümitsiz bir ki. lap binlerce satar, en şöhretli bir rom aııcm m eseri fc!ç satılmaz.
Ve nihayet kitaba rağbet isim meselesidir, muharririn edebi hü viyctJ işi de değildir. Adının etra. tında bir şöhret hâlesi örülü olan değerli bir muharririmizin külliye, tını satnı alan bîr kitapçının, nm. dnğn satışı bulamadığın' işitip du.
ruyoruz. Ve hattâ görüyoruz.
Kitapçının bir kabahati de isme kıymet verip, esere fazla para ver. inesi, şöhret yapmamışsa, az telif hakkı ermesidir. Bu da bir h-ta dır. Böylelerinİn içinde öyleleri vardır ki, şöhretlere taş çıkartır.
Bn da bir eserin taütdbl ve Icy- nıetini anlamak noktasına dayar*, yor ki, böyle kültürü !r ayıplan m izin hepsinde maalesef göremi yornz.
Hulâsa, muharrir çokça telif hakkı almak İstiyorsa, her ş'-yd'-n evvel kendisini satmasını bilmesi lâzımdır. Gerisi hep boş lâftır. Hat tâ lâf ve kezaftnr.
Ol kadardır ol hikâyet Bâfcrn deruğ-i bî nihayet.
T.JU m u*
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
