Türkiye İş Bankası'ndan bir sergi kataloğu:İmparatorluk'tan Cumhuriyet'e İstanbul:Bak bir varmış bir yokmuş

Türkiye îş Bankası ndan bir sergi katalogu: İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e İstanbul

B ir Yokmuş

?

« %r Stı

Türkiye İş Bankası tarafından

26 Ekim-26 Kasım 2000

tarihleri arasında Tarih Vakfı

Darphane-i Amire

binalarmda düzenlenen “Bak

Bir Varmış Bir Yokmuş-

National Geographie

Fotoğraflarıyla

İmparatorluksan

Cumhuriyet’e İstanbul”

sergisinin kataloğu

yayımlandı. Katalogdan

“sunu” bölümünü

aktarıyoruz sizlere.

Ey köhne Bizans, ey koca fertût-i.. müsahhir,

ey bin kocadan artakalan bîve-ı bâkir,

hüsnünde henüz tâzeliğin sihri hüveydâ,

hâlâ titrer üstüne enzâr-ı temâşâ. Tevfik Fikret, geçen yüzyılın başında, "Doğunun Kraliçesi” İstan­ bul’a böyle sesleniyordu unutulmaz "Sis” şürinde... İstanbul, baktıkça

üzerine titrenen büyüleyici bir güzel, bin koca eskittiği halde hâlâ bakir, hâlâ taptaze bir genç kızdır şairin

gözünde...

Yeryüzünde, İstanbul kadar değişken, İstanbul kadar çok-kimlikli bir kent daha bulmak zor. Tarih boyunca nice söylenceye hayat vermiş, sayısız sanat yapıtına esin oluşturmuş göz kamaştırıcı İstanbul, “Doğu’nun Kraliçesi” olarak anıhşından bugüne, kendine özgü dinamiklerinin bir sonu­ cu olarak ortaya çıkan farklı

çehreleriyle, yeryüzünün benzersiz kenderinden biri olmayı sürdürüyor.

İstanbul’un tarih içinde, “Bütün Kenderin Anası" unvanını elde etmesi boşuna ..değil. Bir koloni olarak kurul­ duğu 1Ö 658’den İS 2000’e uzanan yaşamında, neredeyse on bir yüzyıl Hıristiyan dünyasının en saygın başkenti olarak kalmış; 1453’ten başla- . yarak, yalnızca Osmanlı

İmparatorluğu’nun değil İslam dünyasının da en önerrni başkentine dönüşmüş. Beş yüz yıla yakın bir za­ man sonra, Osmanlı Devletinin külleri arasından doğan Türkiye

Cumhuriyeti’nin en büyük ve çağdaş kenti olmuş. Dinler, uluslar, kültürler mozaiği üzerinde yükselen İstanbul,

bugün Türkiye’nin sanayi, ticaret ve kültür hayatının odağı; dönüşüm di­ namiklerinin kristalleştiği bir merkez.

Bak Bir Varmış Bir Yokmuş: Nation­ al Geographic Fotoğraflarıyla İmpara­ torluksan Cumhuriyet’e İstanbul ser­ gisi ve bu sergi dolayısıyla hazırlanan elinizdeki kitap, Türkiye’nin dönüşüm sürecini, değişen yaşam kültürünü İstanbul’un aynasından yansıtıyor.

Bu sergi, aslında, köklü bir dönüşümün sergisi. Tarım toplumun- dan sanayi toplumuna geçişimizdeki başrolü üstlenen, finans, ekonomi ve kültür yaşamımızın başkenti İstanbul’a taşınarak kendi tarihinde yeni bir dönüşümü başlatan Türkiye İş Bankası ile yüz yılı aşkın bir süredir dünyanın dönüşümüne tanıklık etmiş olan Na­ tional Geographic’i, Osmanlı döne­ minde ekonominin finans merkezi olan, günümüzde ise 18. yüzyıla özgü mimarisiyle anıtsal bir tarihî mekân oluşturan Darphane-i Amire’de buluşturuyor.

National Geographic’in, Osmanlı Devleti’nin son döneminden Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk elli yılma uzanan bir zaman diliminde, İstanbul’u insan­ ları, yapıları, sokakları ve anıtlarıyla görüntüleyen fotoğrafları, yirmi altı

üzyıldır esintisiz bir yaşam süren bir kentin tarihindeki en hızlı ve en köklü değişimlerden kesitler sunuyor.

Bu çalışma ilk olarak iki yıl önce Arif Aşçı’nın, National Geographic arşiv­ lerinde bulunan Türkiye fotoğraflarını değerlendirme fikriyle gündeme geldi. Söz konusu bu fikir önce yoğun bir araşurma ve içerik belirleme

çalışmasıyla bir sergi ve kitap projesine dönüştürüldü, ardından çok değerli bir kadronun titiz emeğiyle iki yıllık bir süreçte hayata geçirildi. İstanbul ile .Washington arasında gelişen bu sürece

projeye en başından itibaren içtenlikle destek veren ve kurumun tüm olanaklarını seferber eden National Geographic dergisinin Uluslararası Yayınlar Departmanı Başkanı Edward Reno Jr. ile heyecanımızı paylaşan Na­ tional Geographic Image Collection departmanının büyük katkıları oldu.

Sergi ve kitabın, 20. yüzyılın en büyük toplumsal dönüşüm pro­ jelerinden biri olan cumhuriyetimizin 77. yıldönümünde, tarihe bir kez daha dönüp bakmak ve toplumsal

belleğimizi bir dış göz yardımıyla tazelemek için güzel bir fırsat olmasını umuyor, projeye emeği geçen herkese en içten teşekkürlerimizi sunuyoruz.®

Martimer Fox -1915

Winfield Parks -1975 Reza -1995

S A Y F A 1 0 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 5 6 3

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi