H u r r iy e
J
İstanbul
ŞEHİRDE BUCÜN
Ut Turk çalgısı mı Yunan mı?
• Fotoğraflar: Yusuf UÇAKNe fark eder ki? Bazıları hâlâ bunları iartışadursun, bazıları
buzuki, gitar ve akardeon eşliğinde dans edip şarkı söylüyor. Her
hafta suyun öbür yakası Selanik ten İstanbul'a gelen m üzisyenler,
yanlarına Muammer Ketencoglu'nu katıp rembetiko geceleri
yapıyor. Her cuma ve cumartesi gecesi Eski Yeşil de...
Beraberce rembetiko çalan Yannis Saoulis ve Arkadaşları İstanbul’da olmaktan çok memnun.
Y
eryüzünün en eğlenceli ve enhüzünlü müziklerinden biri olan rembetiko yıllar sonra yeniden keşfedilerek hem Yunanistan'da hem Türkiye'de popüler oldu. Hamurunda her iki kültürün de mayası bulunan bu müziğin Yunanlı temsilcisi Yannis Saoulis (buzuki, gitar ve vokal) Eski Yeşil’de meşk eden rembetiko grubunun lideri ve kurucusu. "Yannis Saoulis ve Arkadaşları" grubunun diğer üyeleriyse Hristos Kechagis (buzuki ve vokal), Yannis Hatzistoginis (gitar), Katerina (vurmalılar) ve Muammer Ketencoğlu (akordeon). Müzisyenlerden Kechagis de Ketencoğlu gibi âmâ.
Bu sinema sezonunda gösterilen "Kayıkçı" filminin de müziklerini yapan Saoulis, Türkiye’yi çok seven ve buraya sık sık gelen bir sanatçı. Ayrıca SONY DADC firmasının Yunanistan, Türkiye ve Kıbrıs temsilciliğini de yürütüyor. Türkçe dersleri alan ve az buçuk Türkçe bilen
Selanikli Yannis Saoulis tam bir müzik adamı.
Yannis Saoulis ile program öncesi konuştuk ve fark ettik ki iki dilde ne çok ortak sözcük varmış!
Selanik doğumlu 40 yaşındaki sanatçı çocuk yaşlarda buzuki çalmaya başlamış ve 18 yaşmda profesyonel öldüğünde repertuvan rembetiko şarkılarından oluşuyormuş. Saoulis bu kadarla yetinmemiş, 1981-1986 yıllan arasında Selanik Devlet Konservatuvan'nda teori ve obua eğitimi almış. Ama eğitim gördüğü yıllarda bile Selanik'teki çeşikli müzikli mekânlarda buzuki çalıp şarkı söylüyormuş.
Bir dönem aşağılanan müzik
1986 yılında Hollanda'ya yerleşen sanatçı, Ûtrecht ve Amsterdam
Üniversiteleri'nde felsefe ve siyasi bilimler eğitimiyle birlikte şan dersleri almış. Müzik çalışmalarını bu yıllarda Hollanda, Belçika, Lüksemburg ve Almanya'da sürdüren Saoulis 1991’de memleketi Selanik'e dönmüş. Sanatçının kendi müzik şirketi "Eastem Gate” (Doğu Kapısı) tarafından yayınlanan dokuz albümü var. Son iki albümü "Anatoliki Pili" ve "San Magemeno” Yeni Dünya Müzik tarafından Türkiyeli müzikseverlere de sunuldu.
Selanik’i "palmiyeleri kesilmiş daha Batılı bir İzmir" olarak nitelendiren Saoulis, bu şehre Küçük Asya'dan göç eden yoksul ve acılı göçmenlerin müziği rembetikodan derinden etkilenmiş. "Bu müzik bir dönem sîzdeki arabesk gibi çok aşağılandı. Rembetiko'ya aydınlar sahip çıkınca yeniden değerlendi. Rembetiko olamasaydı bugün ne Theodorakis ne de Haadakis olurdu," diyor.
Saoulis'e şirketinin adını neden "Doğu Kapısı" koyduğunu soruyoruz. Bu soruyu duymaktan çok memnun olduğunu söylüyor ve ekliyor: "Benim için Doğu ruhu ve kalbi, Batı ise aklı simgeliyor.
Uzun yıllar Batı Avrupa ülkelerinde yaşamama rağmen ben kendimi Batılı değil, Doğulu hissediyorum. Doğu benim için çok önemli anlamlar ifade eden bir sembol. Ayrıca beni Akdeniz'in doğusu batısından daha çok ilgilendiriyor. Bence Yunanistan da birçok açıdan
komşularından Batılı olanlara, mesela İtalya'ya değil Türkiye'ye daha yakın," diyor.
Selanik-İstanbul hattı
Saoulis'in İstanbul'dan söz ederken gözleri parlıyor, "Bu şehri çok seviyorum, insanlarla çok kolay dostluk kuruyorum," diyor. Bu sevgisi sonunda onu Taksim'de bir ev kiralamaya kadar götürmüş. Grubun diğer üyeleri her hafta Selanik- İstanbul arasında mekik dokumaktan yorulmamışlar mı peki? "Yolculuk çok zor ama onlar İstanbul'da çalmaktan çok hoşlandıkları için şikâyet etmiyorlar," diyor. Ona göre İstanbullular onları dinlemeye geldiği müddetçe bu durum böyle devam eder gider. Buradaki dinleyicilerle sıcak ilişkiler kurduklarını belirtiyor. Repertuvarlannda aşkla, politikayla ve yalnızlıkla ilgili klasik rembetikolar ve "Rembetiko" filminin
müziklerinin yanı sıra Livaneli şarkıları da yer alıyor.
Tam bir müzik adamı olan Yannis Saoulis, Türkiyeli müziklerle de yalandan ilgileniyor, bu konuda arşiv çalışmaları yapan Haşan Saltık'ı çok takdir ettiğini belirtiyor. Özellikle Bizans kökenli olduğunu söylediği klasik Türk
Musikisi'ni çok seviyor ve tambur, kanun, kemençe ve ut sesinden etkilendiğini söylüyor.
"Müzik sınırları aşar ve kimseye ait değildir. Barış içinde yaşandığı sürece hangi ülkede icra edildiği de çok önemli değildir. Deprem sonrası yakınlaşan Türk ve Yunan halklarının dostluğunun kaba olmasını bütün kalbimle istiyorum. Bu şekilde kültürel sınırların da, politik sınırların da kalkacağına inanıyorum. Zaten bence iki halk arasında sorun yok, sorun politikacılar arasında..." Bu sözlerin sahibi Saoulis'in hem söylediklerine hem şarkılarına kulak vermemek mümkün mü?
• Eski Yeşil, Abdülhakham it Cad.
N o: 61, Talimhane/Taksim. Tel: (0212) 2 5 5 2 0 2 0 -2 5 4 3 5 0 9 .
Yeşim ÇOBAN KEN T
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi