OMAR KHALIDI,
Dakan Under the Sultans, 1296-1724 A Biblography of
Monographic and Periodical Literature, Wichita, Kansas USA 1987,
XXIV+121 s. (Sultanlar~n idaresinde Dekken, 1296-1724 Monografik ve
Pe~yodik Eserlerin bir Bibliyografyasi).
Yazar, Acknowledgement-Te~ekkür (s. I) k~sm~nda kitab~n~n tamandanmas~nda, eser ba-s~ln~adan önce ölen, babas~~ Dr. Ebunasr Muhammed Halidrnin tenkidlerinden yararland~~~n~~ belirtiyor. Onun bu projeyi sonuçland~rmas~nda ikinci te~vik Sultan Galibln Dekkeni tarihine derin alâkas~~ olmu~tur. Ömer Halidi bu sayfada kendisine yard~mc~~ olan ba~ka ~aluslara da te-~ekkür ediyor. Yazara göre, her nekadar yakla~~k 250 periyodik ve makale koleksiyonlar~ndan bu konuda 1300'den fazla eser tespit edilmi~se de, bu derlemenin mükemmel oldu~unu iddia et-mek pek do~ru say~lmaz. Daha sonra II-XVII. sayfalarda eserin olu~umunda faydalamlan eserle-rin k~saltma listesi yer almaktad~r.
Yazar eserinin Introduction-Giri~~ (s. XVIII-XIX) k~sm~na, sultanlann idaresindeki (1296-1724) Dekken ile ilgili konularda ilmi ara~t~rma yapmak için bir bibliyografik lulavuz olmad~-~~n~~ söyleyerek ba~l~yor. Öte yandan yazara göre; Hindistan tarihi hakk~nda periyodik ve monografik eserler için genellikle faydal~~ bibliyografyalar mevcuttur. Ancak bunlardan hiçbiri Ortaça~~ Dekken tarihi için yeterli de~ildir. Nitekim Dekken ile ilgili bir bibliyografyan~n bulunmamas~~ nedeniyle ö~renciler, ö~retmenler, bilginler veya her hangi ilgili bir okuyucu monografik ve periyodik eserlerin ço~undan mahrum kalmaktad~r. Öteki ara~t~rma sahalannda oldu~u gibi Dekken tarihi için yeterli bibliyografik eserlerin yoklu~u bu konudaki ara~t~rmalar~n gereksiz iki kat çah~ma yap~lmas~yla sonuçlanacakur. Ömer Halidi bu bo~lu~u doldurmak arzusuyla bu projeyi ele alm~~t~r. Bu bibliyografya, Dekken tarihinin bütün safhalan hakk~nda yaz~lm~~~ makale ve kitaplar ile alâkahd~r. Makalelerin ço~u periyodik ne~riyattan, hat~ra kitaplar~ndan ve öteki makale koleksiyonlanndan derlenerek bu kitaba dahil eclilmi~lerdir. Bir kaç kay~t d~~~nda, kitapta tespit edilen bütün makale ve kitaplar ingilizcedir. Monograf~lerin esere dahil edilme kriterine göre, hiç olmazsa kitap, Dekken üzerine bir bölüm ihtiva etmelidir. ~ngiltere, Hindistan, Avustralya ve Birle~ik Amerika'daki üniversitelere teslim olunmu~~ bas~l~nam~~~ doktora ve baz~~ master tezleri de bu esere dahil edilmi~tir. Kitapta zikri geçen makale ve kitaplarm ço~u konuyla ilgisinden emin olmak için bizzat yazar taraf~ndan kontrol edilmi~tir. özellikle eski kitaplar için Londra'daki India Office Library ve Records'a milracaat edilmi~tir. Ayr~ca Hindistan'daki kütüphanelerin yan~s~ra ~ngiltere ve Birle~ik Amerika'daki kiitilphaneler de taranm~~ur. öte yandan Ortaça~~ Dekken tarihi hakk~nda bas~lan ve zikredilen kitap ve makalelerden Kas~m 1986 tarihine kadar olanlar~~ esere dahil edilmi~tir.
Yazar, Arrangement-Düzenleme (s. XIX-XX) k~sm~nda eseri nas~l tertipledi~ini aç~kl~yor. Eser konulara ayr~larak dilzenle~ni~~ ve her konu ba~l~~~~ alt~nda yazarlar alfabetik olarak verilmi~-tir. Yazarlardan sonra ba~hklar birinci kelimeye göre bir alfabetik düzen içinde tertip edilmi~verilmi~-tir. Hind ve ~slami isimlerin yaz~m~~ için El ve The Library of Congress'in transkripsiyonundan ya-rarlarulm~~ur.
Ömer Halidi, Historiography of Medieval Dakan: An overview -Ortaça~~ Dekken vakamivis-li~i: Genel bir bak~~~ (s. XXI-XXIV) bölümünde, bütün Hindistan okul ve kolejlerinde Hindistan tarihi anahatlanyla ö~retilirken, ülkenin çe~itli bölgelerinin tarihine çok az önem verildi~ini, Dekken gibi büyük bölgelerin bilhassa Ortaça~~ devrinin ara~t~r~lmas~~ gerekti~ini öne sürüyor.
496 KITAP TANITMA
Bundan sonra 13. yüzy~l~n sonunda Delhi sultanlanndan Alâeddin Halaci'nin bölgeyi feth et-mesinden 1724'e kadar k~sa bir tarihçe veriliyor (s. XXI-XXII). Yazar bu tarihçeden sonra Hindistan tarihinin bu uzun ve önemli k~sm~n~n ihmal edilmesinin sebeple:dilin ne olabilece-~ini aç~klamaya çal~~~yor. Netice olarak Haydarâbâd ar~ivIerindeld vesikalar, bas~h veya yazma Farsça eserlere, Marathi, ~ngilizce ve Urduca eserlere dayarnlarak yaz~lm~~~ bir Dekken tarihine ihtiyaç oldu~unu zikrediyor.
Ömer Halidi ad~~ geçen bibliyografik eserini 20 ba~l~k alt~nda toplam~~ur: History of India (Hindistan Tarihi), s. 1-2; Historians, Historiograpy, Sources and Archives of Dakan~~ History (Dekken tarihinin tarihçileri, vakanilvislik, kaynaklar ve ar~ivleri), s. 2-5; Introduction of Muslim Rule in the Dakan: The Bahmani Empire and ha Successor Kingdoms (Dekken'de Müslüman idaresine Giri~: Behmeni imparatorlu~u ve halefleri krall~klar [1347-1527], s. 5-11; The Dakani Sultanates (Dekken sultanliklan), s. 11-17; Ahmednagar (Ahmednagar [Hindistan'da Siva nehri üzerinde, ayn~~ isimli m~nt~kamn merkezi] s. 17-19; Bijapur (Bicâpur [Hindistan'da Bombay'da idari bir bölge ve ~ehir]), s. 19-24; Golkonda (Golkonda [Haydarâbâd ~ehrinin 8 km. bat~s~nda bulunan bir ~ehir ve kale]) , s. 24-30; The Mughuls in the Dakan (Dekken'de Mo~ullar [Babilrlüler]), s. 31-37; Military History (Askeri Tarih), s. 37-39; Economic Studies (iktisadi ça-l~~malar), s. 3942; Foreign Relations of the Sultanates (Sultanlildann d~~~ milnasebetleri), s. 42-44; Epigraphic Studies (Epigrafik çal~~malar), s. 44-53; Numismatics (Nümismatik), s. 53-61; Ethnic Studies (Etnik çal~~malar), s. 61-68; Education (E~itim), s. 69-70; Arts and Crafts (Sanat ve Zanaatlar), s. 70-89; Architecture and Urbanism (Mimari ve ~ehircilik), s. 89-106; Language and Literature (Dil ve Edebiyat), s. 106-116; History of Medicine (T~p Tarihi), s. 116.
Ayr~ca eserin sonuna Addendum (Ekler) k~sm~~ eklenmi~tir. Bu bölüm de yukar~daki ba~-l~klara uygun olarak düzenlenmi~tir: History (Tarih), s. 116-118; Ethnic Studies (Etnik çah~ma-lar) s. 118-119; Arta and Crafts (Sanat ve Zanaatçah~ma-lar), s. 119-120; Archiecture and Urbanism (Mimari ve ~ehircilik), s. 120; Numismatics (Nümisn~atik) s. 121; Language and Literature (Dil ve Edebiyat), s. 121.
Geni~~ manas~yla Hindistan'~n güney k~sm~n~~ ifade eden Dekken (Dakan) bölgesinde, eserde belirtilmemesine ra~men, Türk devletleri de ya~am~~t~r. Nitekim bu bölgeyi ilk feth eden Halaciler (1290-1320) ile burada hüküm süren Tu~luklular (1320-1413), Adil~âhiler (1490-1686), Berid-~ahiler (1490-1619), Kutb-~âhiler (1518-1678) ve Babürlüler (1526-1858) Türk hâ-nedanland~r. Ömer Halidi bu bibliyografik eserinde 1296-1724 tarihleri aras~nda Dekken böl-gesini yöneten sultanlarla ilgili olarak 1433 kitap ve makale ba~h~~~ derlemi~tir. Bu bak~mdan Ömer Halidi'nin kitab~, Hindistan'daki Türk devletleri sahas~nda çal~~acak ara~unalar için mu-hakkak ba~vurulmas~~ gerekli bir eserdir.
