Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 4, Sayı 1, 2001
LiNGULA MANDiBULAE TiPLERi ÜZERiNE BiR ARAŞTIRMA
Doç.Dr.Mehmet ÇiMEN*, Yrd.Doç. Dr. Rüştü GEDiK** ,Öğr. Gör. Dr. M. İlkay KOŞAR* ÖZET
Foramen mandibulae çevresinde yer alan lingula mandibulae; n. alveolaris inferior ile komşuluğundan dolayı birçok klinik öneme sahiptir.
Bu çalışmada 49 insan mandibulası kullanılmıştır. Triangular, Kesik, Nodüler ve Asimile olmak üzere 4 tipe ayrılan lingula mandibula insidansı; Triangular % 48.0, Kesik % 33.7,Noduler % 15.3 ve Asimile % 3 oranında tespit edilmiştir.
Sonuçlar; Literatürdeki çalışmalarla karşılaştırılmıştır. Anahtar kelimeler: Lingula mandibulae, insan mandibulası, sımflandırma
GiRiŞ
Mandibula ve sahip olduğu oluşumlar; ant-hropologlar, anatomistler, ve klinisyenlerin her za-man ilgisini çekmiştir.1-5
Bunlardan birisi olan lingula mandibulae; fo-ramen mandibulae çevresinde yer alır ve lig. sphe-nomandibulare tutunur. Bu oluşum; mandibula ile ilgili morfometrik çalışmalar için baz alınan nokta-lardan birisi olmuştur. 6 Lingula'nın foramen mandi-bulae ve n. alveolaris inferior'la komşuluğundan dolayı klinikte orodental cerrahide, lokal anestezi ve neuraljide sinir eksizyonu uygulanacak bölgenin tespitinde önemli bir yer tutmasının yanı sıra, os-teotomi uygulamasında bu yapının hasar görme-mesine dikkat edilmelidir.7
Bu çalışmanın amacı; Sivas Yöresi Mandi-bulaları'nda lingula'nın tipleriyle ilgili sınıflandırma-nın ortaya konulmasıdır.
MATERYAL VE METOD
Bu çalışmada Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı Kemik Laboratu-varı'nda bulunan; bir kayçı dışında yaşı ve cinsiyeti bilinmeyen 49 insan mandibula'sı kullanılmıştır.
BULGULAR
Mandibulalarda yer alan lingula tiplerinin; Triangular (Tip I), Kesik (Tip 11), Nodüler (Tip Ill) ve Asimile (Tip IV) olmak üzere 4 tipe ayrıldığı göz-lenmiştir (Resim 1, 2, 3, 4). Daha sonra lingula tip-lerinin insidansının; Triangular (%48,0), Kesik (% 33,7), Nodüler (% 15,3) ve Asimile (% 3,0) olduğu tespit edilmiştir (Tablo I).
SUMMARY
The lingula lies in close proximity to the mandibular fora-men. The foramen and the lingula, because of their relation to the inferior alveolar nerve are of clinical significance.
Depending on the shapes of the lingula, they were classified in to 4 types: 1, triangular; 2, truncated; 3, nodular; and 4, assimilated. The incidance of triangular type as 48. %, truncated 33.7 %, nodular 15.3 % and assimilated 3 % were established.
This results are compared with a review of the literature. Key words: Lingula, human mandible, classification
Tablo 1: Lingula mandibulae tiplerinin insidansı
Tip Bilateral Unilateral Unilateral Toplam %
sağ sol
Triangular 42 3 2 47 48 Kesik 28 5 33 33.7 Nodüler 8 1 6 15 15,3 Asimile 2 1 3 3 Genel Toplam 80 9 9 98 100.0
Aynca lingula tiplerinin bilateral olma insi-dansı % 81,6, olup, bunların; 21 çifti Triangular, 14 çifti Kesik ,4 çifti Nodüler ve 1 çifti de Asimile tiplere aitti. Ünilateral olma oranı ise % 18,4 olup, bunların kombinasyonu da Tablo II' de ifade edilmiştir.
Tablo 2:Lingula mandibulae tiplerinin
kombinasyonu Tipler Adet Triangular+ Kesik 2 Triangular+ Nodüler 3 Kesik+ Nodüler 3 Nodüler+Asimile 1 9 Toplam TARTIŞMA
Klasik kitaplarda dil şeklinde tarif edilen lingulayı ilk defa 1815'te Johannes-Babtis Spix tarif etmiş ve bu yazarın ismini almıştır.8 1915 yılında Schafer ve ark.9, 1937 de Jamieson 10 ve 1988' de Du Brul11; Triangular
tipten bahsetmişlerdir. Ayrıca 1959'da Meschan 12, 1996,'
da Hamilton 13, 1986'da Romanes 14 ve yine 1986'da
Snell 15 tarafından da aynı tip tespit edilmiştir. Ayrıca Pick-Howden 16 1931 ve Basmajian 17 1980 yılında Triangular tipten ve onun gösterdiği formlardan bahsetmişlerdir. * Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı
** Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Oral Diagnoz ve Radyoloji Bilim Dalı
C.Ü. DiŞHEKiMLiGi FAKÜLTESi DERGiSi 2001 Resim 1: Triangular (Tip I) lingula mandibulae Resim 2: Kesik (Tip 11) lingula mandibulae Resim 3: Nodüller (Tip Ill) lingula
mandibulae Resim 4: Asimile (Tip IV) lingula mandibulae
1962 yılında Hollinshead18 kesik tipten, 1978 yılında Berkovitz ve ark.19, 1991 'de Sampson20, 1995 yılında da. Williams ve ark.21 Nodüler tipten bahsetmişlerdir. Yine 1982 yılında Morgan ve ark.22 da Asimile tipi tarif etmişlerdir.
Bu arada 1985'te Nicholson6 ve 1988 yılında da Du Burul11, lingulanın değişik şekillerinden bahsetmiş fakat tarifini yapmamışlardır.
Tuli ve ark7 ise 2000 yılında günümüze kadar farklı zaman ve mekanlarda araştırmacılar ta-rafından tespit edilen 4 lingula tipinin varlığını da yapmış olduğu araştırmasında teyit ederek; kendi
CİLT: 4, SAYI: 1 çalışmasının bu alanda ilk araştırma olduğunu da eklemiştir. Bu ifadeyle lingula tiplerinin sınıflandı-rılmasını yapan ilk kişi değil, bunları toplayıp bir araya getiren ilk araştırmacı olarak kabul edilebilir.
Bizim çalışmamız bu konudaki tek çalışma olan Tuli ve ark. sonuçlarıyla karşılaştırıldığında benzer ve farklı noktalar ortaya çıkmıştır. Benzer olarak; her iki çalışmada da yüksekten düşüğe doğru insidans sıralaması, Triangular, Kesik, No-düler ve Asimile olmak üzere tespit edilmiştir. Farklı özellik olarak; Triangular ve Asimile tip insidansı Hindistan'da bizim çalışmamızdan yüksek, Kesik ve Nodüler tip insidansları ise düşük çıkmıştır. Bunun nedeni populasyon farklılığı olabilir.
Tuli ve ark7 ilave olarak; evrensel gelişimlere bağlı olarak Nodüler ve Asimile tiplerin kaybolmakta olduğunu da belirtmişlerdir. Bu iki tipin insidansının düşük çıkması belki onları bu yönde duşünmeye eğilim göstermiştir. Ancak bu görüş; tamamiyle Asimile tip için geçerli olabilir, çünkü bu tipin insidansı Tuli ve ark7 da % 4,8, bizim çalışmada ise 3,0 çıkmıştır. Buna karşılık Nodüler tipin insidansı ise; Tuli ve ark.7 % 10, 9, bizim çalışmamızda ise % 15, 3 olarak diğerinden çok yüksek çıkmıştır. Bu kanaate ulaşabilmek lingula tiplerinin farklı populasyonlarda yapılarak sonuçların göz-lenmesiyle ortaya çıkabilecektir. Bu araştırmanın sonucu da; Anadolu populasyonunun bir bölümün-deki lingula tipleri hakkında bir fikir ortaya koyması nedeniyle bu açıdan değerlendirilebilir.
KAYNAKLAR
1- Çimen M, Aycan K: Mandibular kondillerin sınıflandırılması. Erciyes O. Tip Fak.Oer 16(4): 355-357,1994
2- Çimen M, Işık AO, Gedik R: A Radiological method on the classification of human mandibular condyles. Okajimas Folia Anat Jpn 76(5): 263-272, 1999
3- Loth SR, Henneberg M: Mandibular ramus flexure: a new morphologic indicator of sexual dimorphism in the human skeleton. Am j Physical Anthropol 99: 473-485,1996
4- Bouyssie JF, Bouyssie S, Sharrock P, Ouran 0: Ste-reolithographic models derived-from X-ray computed tomog-raphy reproduction accuray. Surg. Radiol. Anal. 19: 193-199, 1997
5- Berry AC: Factors affecting the incidence of non-met-rical skeletal variants, J. Anal. 120: 519-535, 1975
6- Nicholson ML: A Study of the position of the mandi-bular foramen in the adult human mandible. Anal. Rec. 212: 110-112, 1985
7- Tuli A, Choudhry R, Choudhry S, Raheja S, Agarwal S: Var,ation in shape of the lingula in the adult human mandible. J. Anal. 197: 313-317, 2000
8- Oobson J: Anatomical Eponyms 2nd edn, Edinburg, London: E. & S. Livingstone, 1962
9- Schafer EA, Symington J, Bryce TH: Quain's Ele-ments of Anatomy, 11th edn, 1915
10- Jamieson EB: Dixon's Manual of human Osteology, 2nd edn, London: Oxford University Press, 1937
11- Du Brul EL: sicher and Du Brul's Oral Anatomy, 8th edn, Tokyo and New York: Ishiyaku Euro Americaa, 1988
12- Meschan I: An atlas of normal: radiographic anatomy, 2nd edn, Philadelphia, London: W.B. Saunders, 1959
C.Ü. DiŞHEKiMLiGi FAKÜLTESi DERGiSi 2001
13- Hamilton WJ: Texbook of human anatomy, London: Macmillan, 1966
14- Romanes GJ: Cunning ham's manual of practical anatomy, Oxford: Oxford University Press, 1986
15- Snell RS: Clinical anatomy for medical students, 3rd edn, Boston: Little Brown, 1986
16- Pick TP. Howden R: Anatomy, descriptive and sur-gical by Henry Gray, 15th edn, New York: Bounty Books, 1901
17 - Basmajian JV: Grant's method of anatomy, 10th edn, Baltimore, London: Williams & Wilkins, 1980
18- Hollinshead WH: Textbook of anatomy, Calcutta: Harper & Row, 1962
19- Berkovitz GKB, Holland GR, Moxham BJ: A Colour atlas & Textbook of oral anatomy, London: Wolfe Medical Press, 1978
20- Sampson HW, Montgomery JL, Henryson GL: Atlas of the human skull, Texas: Texas A & M University Press, 1991
21- Williams PL, Bannister LH, Berry MM, Coli ins P, Dyson M, Dussek JE, Ferguson MWJ: Gray's Anatomy, 38th edn, Edinburg: Churchill Livingstone, 1995
22- Morgan DH, House LR, Hall WP, Vamvas SJ: Dise-ases of the temporomandibular apparatus, 2nd edn, St Louis: C.V. Mosby, 1982
Yazışma
adresi:Doç.Dr.Mehmet Çimen
C.Ü.Tıp Fak.Anatomi Anabilim Dalı 58140- Sivas
CiLT: 4, SAYI: 1
