Kıbrıs Ağzı Üzerine Bazı Notlar

ilmi Ar�tirmalar _8, istanbul ₁₉₉₉

KIBRIS AGZI UZERiNE BAZI NOTLAR

MusaDUMAN* A. _{Genel Deterlendirme}

Yaptlan ar�ttrtnalara gore Kibrts TUrk halkt, adamn fethini mUteakip dev­ let emriyle Konya, i9el, Antalya, Yozgat, Alanya gibi yerle�im birimleriyle yorUk a�iretlerinden gonderilen TUrklerin torunlarmdan olu�maktadtr (Eren, Gazioglu, inalctk, Gok9e ). Sonraki ytllarda Anadolu'nun daha ba�ka bolgelerinden de in­ sanlarm adaya gelip yerle�tikleri bilinmektedir. Ktbns agzt, Anadolu'nun farkh bolgelerinden gelmi� bu insanlarm zarnan i9inde olu�turduklart farkh bir ozellik gostermektedir. Bazt baktmlardan Rumca'nm da etkisinin oldugu bilinen Ktbns agzt tabii olarak Anadolu agtzlarmm izlerini ta�tmaktadtr. Tarihi kayttlardan ve yaygm olarak kullamlan ortak kelimelerden ba�ka, Anadolu'nun ancak belli yore­ lerinde gorlllebilen andtz 'selvi', aydm- 'danlmak, gUcenmek', bizlengi9 'hayvan silrmeye yarayan degnek', 90rt 'beceriksiz', ugra 'yufka a9arken hamurun tahtaya yapt�mamast i9in kullamlan ka1m un' vb. kelimelerin Ktbrts agzmm Anadolu Tilrk9esiyle alakasmt kuran onemli baglardan oldugu tespit edilmi�tir (Eren, s. 351-359).1

Bugiln i9in de smtrlan tespit edilmi� standart bir Ktbrts agzmdan bahset­ mek olduk9a gil9tOr. Adada bulunan TUrklerin Anadolu'nun 9e�itli yerlerinden gelmi� olmalan bu 9e�itliligin belki birinci sebebi saytlabilir. ikinci olarak da, bu toplulugun bir yandan Rumca konu�an insanlarla birlikte olmalan, hatta kendile­ rinin de bir taktm sebeplerle zaman zaman Rumca konu�mak durumunda kalmt� olmalan, diger taraftan ba�ta istanbul olmak Uzere Anadolu ile kiiltUrel baglanm 90k stkt ve canlt bir bi9imde devam ettirmeleri standart bir agzm olu�masmt en­ gellemi�tir diyebiliriz.

1974 ban� harekiitt sonrasmda adaya iskan edilen TOrklerin Anadolu'nun 9e�itli bolgelerinden gelmi� olmalan da, Ktbns agzt ozelliginin daha karma�tk bir hal almast sonucunu dogurmu� gozOkUyor. Yeni yerle�imcilerden ba�ka, adamn yerli sakinlerinin de yeni siyasi yaptlanma geregi yerlerini degi�tirmeleri bu du­ rumu daha da etkilemi�tir.

Buna, Ktbnslt TOrklerin neredeyse istanbul'dakine denk canh bir kUltOrel hayatlarmm oldugunu ve yazt dili olarak diger Anadolu agtzlarmdaki gibi ortak *

Yard. Do�. Dr., 1.0. Edebi)'at Fakilltesi.

Burada. Ktbns'm degi�ik yerle�tm bolgelerinden tespit edtlmi� otuz dort kelimenin Anadolu agtzlarmdaki kullantm bolgeleri gosterilerek a�tklamalan )'aptlmt�ttr.