Cüneyt Nadir SOLAK
Dumlupýnar Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 43000 KÜTAHYA
Murat BARLAS
Muðla Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 48000 MUÐLA Köksal PABUÇCU
Gaziosmanpaþa Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Taþlýçiftlik Kampusü, 60100 TOKAT
Bacillariophyta Dýþýndaki Epilitik Algleri
16, 62, 16-22 2007 Ekoloji
Özet
Akçay'ýn Bacillariophyta dýþýndaki alglerinin incelenmesine yönelik olan bu çalýþma, Haziran 2001 ile Eylül 2002 tarihleri arasýnda aylýk olarak 6 istasyonda gerçekleþtirilmiþtir. Sonuçta, Chlorophyta divisyosuna ait 26 takson, Cyanophyta'dan 30 takson, Chrysophyta'dan 1 taksa ve Euglenophyta'dan 4 takson olmak üzere toplam 61 takson teþhis edilmiþtir. Akçay'da seçilen istasyonlardan en fazla taksona organik kirliliðin olduðu II. istasyonda rastlanmýþtýr. Bu taksonlardan; Komvophoron constrictum, Microcyctis, Oscillatoria ve Chroococcus genuslarýna ait türler ve Chlorococcales ordosu üyeleri en yoðun olarak tespit edilmiþtir. Microcyctis aeroginosa'nýn ortamdaki baskýnlýðýnda organik kirliliðin yanýnda, suyun sýcaklýðýnýn da etkili olduðu düþünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Akçay, algler, flora, sýklýk, Türkiye.
The Epilithic Algae of Akcay (Buyuk Menderes-Mugla) , Except Bacillariophyta
Abstract
The study of algae, of Akçay, except Bacillariophyta were monthly investigated between June 2001 and September 2002 from six different points. As a result, 26 taxa belong to Chlorophyta, 30 taxa to Cyanophyta, 1 taxon to Chrysophyta and 4 taxa to Euglenophyta were identified and totally 61 taxa were determined. In this study it was found out that II. station is the most crowded location according to number of the taxa among six stations. The most densely found taxa in this station were Komvophoron constrictum, the species of Microcyctis, Oscillatoria, Chroococcus genera and members of Chloroccoccales. It is thought that the reasons of abundance of Microcyctis aeroginosa in the ambience are water temperature as well as water pollution.
Keywords: Abundancy, Akcay, algae, flora, Turkey. GÝRÝÞ
Algler, akarsudaki besin zincirinin primer üre-ticileridir. Sucul ortamlarda ekosistemin temel öðe-lerinden olan büyük taban omurgasýzlarý ve balýklar için yaþamsal faaliyetleri açýsýndan gerekli oksijen ve besin ihtiyacý bu organizmalar tarafýndan karþýlanýr. Akçay'da daha önce yapýlan bir çalýþmada, Haziran 2001-Mayýs 2002 tarihleri arasýnda, seçilen beþ istasyondan balýk örnekleri alýnmýþ ve sistematik açýdan incelenmiþtir (Yýlmaz ve ark. 2003). Ancak Akçay'da alg florasý ile ilgili herhangi bir çalýþma gerçekleþtirilmemiþtir. Bu çalýþmanýn amacý, gerek bölgede gerekse ülkemizde, sucul ekosistemlerde, yapýlacak olan benzer çalýþmalara veri oluþturmak ve Türkiye'deki yüzey sularýnýn biyolojik zenginliðinin belirlenmesine katkýda bulunmaktýr. Yurdumuzda tatlýsu alg florasý ile ilgili ilk çalýþmalar floristik analizler þeklinde gerçekleþtirilmiþ (Güner 1966, Ongan 1970, Tanyolaç ve Karabatak 1974) daha
sonra giderek artýþ göstermektedir; Meram Çayý (Yýldýz 1984), Karasu Nehri (Altuner ve Gürbüz 1991), Kýzýlýrmak Nehri (Yýldýz ve Özkýran 1991), Samsun Ýncesu Deresi (Gönülol ve Arslan 1992), Ankara Çayý (Yýldýz ve Atýcý 1996), Þana Deresi (Kolaylý ve ark. 1998), Çoruh Nehri (Atýcý ve Obalý 1999), Yeþilýrmak Nehri (Pabuçcu ve ark. 1999, Soylu ve Gönülol 2005), Cip Çayý (Çetin ve Yavuz 2001), Sarýçay (Barlas ve ark. 2001) bunlardan bazýlarýdýr.
MATERYAL VE METOT Çalýþma Alaný
Araþtýrma alaný 37o10'-37o 30' kuzey enlemleri
ile 28o 05'-28o 50' doðu boylamlarý arasýnda yer
almaktadýr. Muðla ilinin kuzeybatýsýnda yer alan Akçay, Büyük Menderes Nehri'nin güney kollarýn-dan biri olup, doðduðu yerden Kemer Barajýna kadar yaklaþýk 60 km'lik bir mesafe kat etmektedir. Akçay, Denizli iline ait Kurtukçu Ovasý civarýnda
doðmakta, iki önemli yan kol olan Karacaören ve Doðançay'ýný da bünyesine alarak, Avcýlar Köyüne yaklaþýk 1 km uzaklýkta diðer önemli bir yan kol olan Mortuma Çayý ile birleþir. Havza geniþliði ve debisi artan Akçay, Esençay Köyü yakýnlarýndan geçtikten sonra Kemer Barajýna ulaþýr (Anonymous 1989). Yapýlan araþtýrmada I. istasyon; Akçay'ýn kaynaðýnda, II. istasyon; Beyaðaç ilçesi çýkýþýnda, evsel atýklarýn akarsuya karýþtýðý noktada, III. istasyon; Akçay ile yan kolu olan Doðançay'ýn birleþtiði yerde, IV. istasyon; Muðla-Denizli karayolu üzerindeki De-mirciler Köprüsü'nde, V. istasyon; Akçay'ýn Kemer Barajý'na dökülmeden önceki noktada seçilmiþtir. Ayrýca son bir istasyon olan VI. Ýstasyon ise Akçay'ýn önemli bir yan kolu olan Mortuma Çayý üzerinde seçilmiþtir (Þekil 1).
Su Örneklerinin Alýnmasý ve Analizi Akçay'da araþtýrma süresince, su örnekleri peryo-dik olarak ayda bir kez alýnmýþ ve tüm arazi çalýþmalarý sýrasýnda örneklemeler her istasyon için yaklaþýk ayný saatlerde yapýlmýþtýr. Bu çalýþmada, alg örneklemeleri ile birlikte suyun sýcaklýðý (oC), pH,
elektriksel iletkenlik (µS/cm) ve çözünmüþ oksijen miktarý (O2mg/L) da tespit edilmiþtir. Suyun sýcak-lýðý ve pH'sý HI 8314 Hanna marka pH metre, elektriksel iletkenlik deðerleri LF 330/Set WTW marka konduktivimetre ve çözünmüþ oksijen miktarý ise Winkler Metoduna göre Aquamerck kiti ile titrimetrik olarak arazide belirlenmiþtir.
Epilitik Alglerin Örneklenmesi
Örnekler, belirlenen 6 ayrý istasyondan, akarsu-yun durgun olmayan, ancak akýþ hýzýnýn nispeten düþük olduðu bölgedeki taþlarýn üzerinden kazýna-rak alýnmýþ, 100 ml cam kavanozlarda %4 lük for-maldehit ile fikse edilerek incelenmek üzere labo-ratuvara getirilmiþtir. Alýnan örneklerden geçici preparatlar hazýrlandýktan sonra, 10x100 büyültmeli Nikon marka araþtýrma mikroskobu altýnda tür teþ-hisleri yapýlmýþtýr. Alglerin teþhisinde konu ile ilgili literatürlerden faydalanýlmýþtýr (John ve ark. 2002, Wehr ve Sheath 2003). Daha sonra her istasyon için 3 ayrý geçici preparat hazýrlanmýþ ve her preparattan 100 hücre sayýlmýþtýr. Ortalamasý alýnan türlerin sýklýk deðerleri yüzde olarak hesaplanmýþtýr (Sla-deckova 1962).
Ýstatistiksel Analizler
Çalýþma sonucunda türlerin istasyonlara göre or-talama sayýlarý ve tespit edilen türlerin sýklýk de-ðerleri JMP SAS (Anonymous 1995) istatistik prog-ramý kullanýlarak deðerlendirilmiþtir.
BULGULAR
Akçay'da bazý fiziko-kimyasal deðerlere ait öl-çümler de yapýlmýþtýr. Akarsuyun sýcaklýðý mini-mum deðeri I. istasyonda 8,2oC ve maksimum deðer
ise V. istasyonda 30,5oC olarak, elektriksel iletkenlik
deðeri minimum I. istasyonda 328 µS/cm ve maksi-mum V. istasyonda 684 µS/cm olarak, çözünmüþ oksijen deðeri minimum V. istasyonda 4,7 mg/L ve maksimum III. istasyonda 12,5 mg/L olarak, pH deðeri minimum I. istasyonda 7,7 ve maksimum III. istasyonda 8,9 olarak tespit edilmiþtir (Tablo 1).
Akçay'ýn Bacillariophyta dýþýndaki algleri üzerin-de yapýlan bu çalýþmada Chlorophyta (26), Cyanop-hyta (30), ChrysopCyanop-hyta (1) ve EuglenopCyanop-hyta (4)'ya ait toplam 61 takson tespit edilmiþtir. Bu algler ve sýklýk deðerleri Tablo 2'de verilmiþtir.
Chlorophyta üyelerinin 7 tanesi Scenedesmus, 5 tanesi Cosmarium ve 4 tanesi Spirogyra cinslerine; Cyanophyta üyelerinin ise 6 tanesi Chroococcus, 5 tanesi Phormidium ve 4 tanesinin de Spirulina cinsle-rine ait olduðu belirlenmiþtir. Araþtýrma alanýnda populasyon yoðunluðu açýsýndan Cyanophyta üyeleri; Chlorophyta, Chrysophyta ve Euglenop-hyta üyelerine göre daha önemli olmuþtur. Cyanop-hyta üyeleri gerek takson sayýsý, gerekse oluþturduk-larý populasyon yoðunlukoluþturduk-larý açýsýndan en önemli bölümü oluþturmaktadýr.
Yapýlan araþtýrmada I. istasyon en az (3 takson), II. istasyon ise en fazla takson (46 takson) içeren istasyondur. Ayrýca III. istasyonda 34, IV. istasyonda 36, V. istasyonda 27 ve VI. istasyonda ise 34 takson tespit edilmiþtir. I. istasyondan alýnan örneklerde yalnýzca Cyanophyta'ya ait Oscillatioria formosa, Phormidium tergestinum ve Komvophoron constrictum sýklýk deðerine göre "nadir bulunan türler" kate-gorisinde olduðu tespit edilmiþtir. Evsel atýk deþar-jýnýn bulunduðu II. istasyondan alýnan örneklerde Cyanophyta'ya ait Oscillatoria limnetica ve K. constrictum sýklýk deðerine göre "çoðunlukla bulunan türler"; Chroococcus minor, O. formosa ve Phormidium ambiguum ile birlikte Chlorophyta üyelerinden Pediastrum boryanum, Scenedesmus ecornis, S. incrassatulus sýklýk deðeriyle "genellikle bulunan türler"; Cyanophyta'ya ait Aphanothece cladariorum, Chroococcus limneticus, C. minimus, C. turgidus, Merismopedia glauca, M. tenuissima, Microcyctis aeroginosa, Oscillatoria princeps, P. tergestinum ve Chlorophyta'ya ait Pediastrum integrum, S. ecornis var. disciformis, S. intermedius var. balatonicus, Spirogyra varians ve Ulothrix cylindricum'un ise "seyrek bulunan
türler" kategorisinde olduðu tespit edilmiþtir. Akçay, Beyaðaç ilçe çöplüðünün atýk sularýný da bünyesine aldýktan sonra, Doðançay ile birleþtiði noktadaki III. istasyondan alýnan örneklerde Cyanophyta'ya ait Chroococcus minor, O. limnetica, K. constrictum ile birlikte Chlorophyta üyesi Oocyctis solitaria sýklýk deðerine göre "genellikle bulunan türler"; A. cladariorum, C. limneticus, M. aeroginosa, O. formosa, P. tergestinum, P. ambiguum, Spirulina major ile birlikte Chlorophyta üyelerinden Pediastrum boryanum ve Scenedesmus spinosus'un "seyrek bulunan türler" kategorisinde olduðu tespit edilmiþtir. Akçay'ýn akýþ hýzýnýn en yüksek olduðu IV. istasyondan alýnan örneklerden Cyanophyta üyelerinden C. minor, O. limnetica, K. constrictum sýklýk deðerine göre "genellikle bulunan türler"; A. cladariorum, C. limneticus, O. formosa, P. tergestinum, P. ambiguum ve S. nordstedtii ile birlikte Chlorophyta üyelerinden Cosmarium margaritiferum, P. boryanum, P. integrum, S. ecornis'in "seyrek bulunan türler" kategorisinde olduðu tespit edilmiþtir. Akçay üzerindeki son istasyon olan V. istasyondan alýnan örneklerde Cyanophyta'ya ait K. constrictum ve O. formosa sýklýk deðerine göre "genellikle bulunan türler"; A. cladariorum ve S. nordstedtii ile birlikte Chlorophyta'ya ait O. solitaria'nýn "seyrek bulunan türler" kate-gorisinde olduðu tespit edilmiþtir. Akçay'ýn önemli bir yan kolu olan ve kenarýnda yoðun þekilde tarým arazilerinin yer aldýðý VI. istasyondan alýnan örneklerde Cyanophyta'ya ait O. limnetica sýklýk deðerine göre "çoðunlukla bulunan türler"; C. turgidus, O. formosa, P. ambiguum ve K. constrictum sýklýk deðerine göre "genellikle bulunan türler"; A. cladariorum, C. minimus, C. minor, P. ambiguum,
Chlorophyta'ya ait O. elliptica, S. ecornis var. disciformis, Cosmarium leave, C. margaritiferum ve Zygnema pectinatum ile birlikte Chrysophyta'ya ait Dinobryon certularia'nýn "seyrek bulunan türler" kategorisinde olduðu tespit edilmiþtir.
TARTIÞMA VE SONUÇ
Sýklýk deðerleri göz önüne alýndýðýnda, Akçay'ýn kaynaðýný oluþturan I. istasyonda yalnýzca O. formosa, P. tergestinum ve K. constrictum türleri tespit edilmiþtir. Benzer þekilde Palmer (1980)'e göre kaynak bölgelerindeki tür sayýsý 1 ile 7 arasýnda deðiþkendir. II. istasyon ilçe evsel atýðýnýn suya karýþtýðý noktada seçildiðinden diðer istasyonlara oranla alg yoðun-luðu oldukça yüksek çýkmýþtýr. Özellikle Cyanop-hyta üyelerinden Merismopedia glauca, O. limnetica, O. princeps ve O. formosa türlerinin sýklýðý dikkat çekicidir. Hellawell (1989)'a göre Oscillatoria türleri kirliliðin yüksek olduðu, besince zengin ortamlarda su kalite sýnýfý açýsýndan ß-mesosaprob sularda bolca görülmektedir. Ayrýca Kýlýnç (1998) da Tecer Irma-ðý'nda yaptýðý çalýþmada O. formosa ve M. glauca türlerinin, organik madde yoðunluðu fazla olan ve evsel atýklarýn ýrmaða býrakýldýðý bölgede bu türlerin yoðunluklarýnýn fazla olduðunu belirtmiþtir. Yine II. istasyonda A. cladariorum, K. constrictum ve Chrococcus cinsine ait türlerin sýklýðý da önemli seviyelerdedir. Ayrýca Chlorophyta bölümüne ait Chlorococcales ordosuna ait Akçay'da tespit edilen tüm üyeler II. istasyonda yüksek sýklýk deðerindedir. Ülkemizde yapýlan çalýþmalarda da ötrof (Cirik ve Altýndað 1982, Gönülol ve Obalý 1986) ve mesotrof göllerde Chlorococales üyelerine bolca rastlanmýþ, oligotro-fik özellikte olan Tortum Gölü'nde (Altuner 1984) ise hiç rastlanmamýþtýr. II. istasyondan (Beyaðaç istasyonu) sonra, yörede katran çýkartýlan bölgeden itibaren, III. istasyonda (Karacaören istasyonu) önemli ölçüde katrandan kaynaklanan kirlilik oluþtuðu dikkati çekmiþtir. II. istasyondaki takson sayýsýnýn 46 dan, III. istasyonda 34 e düþmesinde katran ocaðýndaki atýklarýn hiçbir arýtým iþlemine sokulmadan direkt olarak akarsuya karýþmasýnýn da olumsuz etki gösterdiði düþünülmektedir. Akçay'ýn Þekil 1. Araþtýrma alaný ve örnek alýnan istasyonlar.
Tablo 1. Akçay'a ait bazý fiziko-kimyasal parametrelerin ölçüm deðerleri.
önemli bir yan kolu olan VI. istasyonda (Mortuma Çayý) suyun kenarýndaki taþlarýn üzerinde yoðun kahverengi alg tabakalaþmasý dikkati çekmiþtir. Yapýlan çalýþmada sarý-kahverengi renkte olan Protoderma viridis türünün diðer istasyonlarda çok az sýklýk deðerine sahipken sadece VI. istasyonda sýklýk deðerinin daha yüksek rastlanmasý muhtemel renklenmenin bu taksondan kaynaklanabileceðini düþündürmektedir.
Türlerin istasyonlara göre daðýlýmlarýna bakýl-dýðýnda P. boryanum, Scenedesmus ve Spirogyra genu-suna ait türlerin organik kirlenmenin olduðu II. istasyondan diðer istasyonlara doðru gidildikçe azaldýðý tespit edilmiþtir. Benzer þekilde Hutchinson (1961)'e göre Chlorococcales üyelerine, besin tuzlarýnýn bol bulunduðu, ötrofik karakterli göllerde bolca rastlanmaktadýr. Ayrýca ayný takýmýn diðer bir türü olan P. boryanum mesotrof göllerin karakteristik türü olarak tanýmlanmýþtýr (Rawson 1956, Dussart 1956).
Alglerin kirlenmenin olduðu bölgelerde göster-dikleri bolluk, kirlilik göstergesi olarak bilinmek-tedir. Bu indikatör türlerden A. cladariorum, M. glauca, M. tenuissima, K. constrictum, Chroococcus ve Oscillatoria genusuna ait türler kirlenmenin olduðu bölgelerde baskýndýr. Bu duruma Sakarya (Atýcý, 1997) ve Yeþilýrmak (Pabuçcu ve Altuner 1998, Pa-bucçu ve ark. 1999, Soylu ve Gönülol 2005) Nehir-lerinde de rastlanmaktadýr. Cyanophyta üyelerinin yüksek kirlilikte en baskýn organizmalar olduðu Tablo 2. Akçay'da tespit edilen Bacillariophyta dýþýndaki epilitik alglerin istasyonlara göre ortalama tekerrür oranlarý.
%1-20: Nadir bulunan türler %21-40: Seyrek bulunan türler %41-60: Genellikle bulunan türler %61-80: Çoðunlukla bulunan türler
%81-100: Devamlý bulunan türler
"Tekerrür oraný = (Kaydedilen örnek sayýsý / Tüm örnek sayýsý) x 100"
belirtilmiþtir (Pearl 1998). Buna benzer bir sonuç Kýlýnç (1998) tarafýndan da vurgulanmýþtýr. Yine Round (1984)'a göre, mavi-yeþil alglerden Microcyc-tis, Chroococcus, Merismopedia ve Oscillatoria cinlerine ait türler ötrofik sularda daha iyi geliþim göster-mektedir. Ayrýca en yüksek sýklýk deðerine II. istasyonda ulaþan M. aeroginosa türünün akýþ yönü boyunca diðer istasyonlara doðru gidildikçe azalma-sýnda su sýcaklýðýnýn etkili olabileceði düþünülmek-tedir. Robarts ve Zohary (1987) de Cyanophyta üyelerinin artýþýnýn düþük su sýcaklýðýnda daha fazla olduðunu belirtmektedir. Benzer þekilde Tilzer (1987)'e göre suyun sýcaklýðý ile M. aeroginosa arasýnda negatif bir iliþki vardýr.
Alglerin geliþimiyle besin tuzlarý arasýnda da sýký bir iliþki vardýr. Besin tuzlarýnýn artýþý bazý türlerin yok olmasýna neden olurken bazýlarýnýn da ortamda baskýn olmasýný saðlamaktadýr. I. ve II. istasyonlarda tespit edilen tür sayýlarý bu durumun açýk bir göster-gesidir. Fakat bu durum sadece besin tuzlarýnýn varlýðý ile açýklanamaz. Besin tuzlarýnýn ve diðer maddelerin katýlýmýyla oluþan kirlilik de önemlidir. Ortamdaki kirleticilerin artýþý, kirliliðe karþý toleransý geniþ olan türlerin baskýn olmasýna, toleransý dar olan türlerin ise ortamdan yok olmasýna sebep olur (Barlas 1988, Kalyoncu 1996, 2002, Klee 1990, 1991, Lange-Bertalot 1978, 1979a,b, 1980, Steinberg ve Schiefele 1988, Þen ve ark. 1990). Kirliliðin arttýðý bölgelerde toleransý yüksek olan organizmalar yani iyi geliþim gösteren taksonlar kaynak bölgesi hariç tüm istasyonlarda yaklaþýk olarak ayný oranda tespit edilmiþtir. Özel-likle yaz aylarýnda, M. aeruginosa türü kirlenmenin oldukça yoðun bir þekilde gözlenebildiði II. istasyonda sýk bulunan türler arasýnda yer
almaktadýr. Diðer istasyonlara doðru inildikçe ötrofikasyonla doðru orantýlý bir þekilde azalma göstermektedir. Bu tür Prescott (1973) ve Round (1993)'a göre de ötrofikasyonun yoðun olduðu bölgelerin karakteristik türleri arasýndadýr. Ayný durum S. spinosus türünde de gözlenmektedir. Özellikle yaz aylarýnda baskýn olan bu tür besin artýþýnýn gözlendiði II. istasyonda sýk bulunan türler arasýnda yer alýrken III. ve IV. istasyonlarda nadir bulunan türler arasýnda yer almaktadýr. Hutchinson (1961)'a göre bu tür ötrofik türler arasýnda yer almaktadýr. Yine Atýcý (1997), yaptýðý çalýþmada bu türün b-mesosaprob bölgeye ait olduðunu belirtmiþtir.
Akarsularda yapýlan çalýþmalar sonucunda akýntý hýzýna ve derinliðe baðlý olarak habitatlar arasýnda birbirine karýþmalarýn olduðu tespit edilmiþtir (Altuner ve Gürbüz 1991, Atýcý 1997, Pabucçu ve Altuner 1998, Aksýn ve ark. 1999). Akçay'da tespit edilen algler ülkemizin deðiþik bölgelerinde bulunan akarsularýn alg florasý ile benzerlik göstermektedir (Altuner 1988, Altuner ve Gürbüz 1990, 1991, Gönülol ve Arslan 1992, Pabucçu ve ark. 1999).
Bu araþtýrma sonucunda Akçay'da akarsuyun akýþ yönüne doðru azalan bir kirlilik mevcuttur. Bu kirliliðin tespiti ve giderilmesinin, doða ve insanlar açýsýndan önemli olduðu kanaatindeyiz.
TEÞEKKÜR
Bu araþtýrma Muðla Üniversitesi Araþtýrma Fonunca 02/006 nolu proje ile desteklenmiþtir. Bu çalýþmanýn her aþamasýnda desteklerini esirgemeyen Yrd. Doç. Dr. Hasan KALYONCU'ya katkýlarýndan dolayý teþekkür ederiz.
KAYNAKLAR
Aksýn M, Çetin AK, Yýldýrým V (1999) Keban Çayý (Elazýð-Türkiye) Algleri. Fýrat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 11, 59-65.
Altuner Z (1984) Tortum Gölü'nden bir istasyondan alýnan fitoplanktonun kalitatif ve kantitatif olarak incelenmesi. Doða Bilim Dergisi A2. 8, 162 - 182.
Altuner Z (1988) A study of the diatom flora of Aras River, Turkey. Nova Hedwigia 46, 225-263. Altuner Z, Gürbüz H (1990) Karasu (Fýrat) Nehri epilitik ve epipelik algleri üzerine bir araþtýrma. In: X. Ulusal Biyoloji Kongresi, 18-20 Temmuz, Erzurum, 193-203.
Altuner Z, Gürbüz H (1991) Karasu (Fýrat) Nehri epipelik alg florasý üzerinde bir araþtýrma. Doða TUBÝTAK D. 15, 253-267.
Anonymous (1989) Bozdoðan-Akçay Projesi Planlama Raporu. Devlet Su Ýþleri Genel Müdürlüðü, XXI. Bölge Müdürlüðü, Aydýn.
Anonymous (1995) Statistical Discovery Software-JMP SAS Version 3. SAS Institute Inc, NC, USA. Atýcý T (1997) Sakarya Nehri kirliliði ve algler. Ekoloji 24, 28-32.
Atýcý T, Obalý O (1999) A study on diatoms in upper part of Çoruh River, Turkey. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 12, 473-496.
Barlas M (1988) Limnologische Untersuchungen an der Fulda Unter Besonderer Berücksichtigung der Fischparasiten, Ýhrer Wirtsspektren und der Wassergüte. Dissertation. Universtat Kassel, Kassel.
Barlas M, Mumcu F, Dirican S, Solak CN (2001) Sarýçay (Muðla-Milas)'da yaþayan epilitik diatomlarýn su kalitesine baðlý olarak incelenmesi. In: IV. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi Bildiri Kitabý, 5-8 Ekim 2001, Bodrum, 313-322.
Cirik-Altýndað S (1982) Manisa-Marmara Gölü fitoplanktonu I -Cyanophyta. Doða Bilim Dergisi Temel Bilimler 6, 3, 67-86.
Çetin AK, Yavuz OG (2001) Cip Çayý (Elazýð, Türkiye) epipelik, epilitik ve epifitik alg florasý. Fýrat Üniversitesi Fen ve Müh. Bilimleri Dergisi 13, 9-14.
Dussart B (1956) Limnologie l'etude des eaux Continentales. Geobiologie. Ecologie, Amenagement Ed. Gautheir-Villards, Paris.
Gönülol A, Obalý O (1986) Phytoplankton of Karamýk Lake (Afyon) Turkey Commun. Fak. Sci. Univ. Ank. Ser. C. 4, 105-128.
Gönülol A, Arslan N (1992) Samsun-Ýncesu Deresinin alg florasý üzerinde araþtýrmalar. Doða Tr J. of Botany 16, 311-334.
Güner H (1966) Pamukkale Termal Suyunun mikroflorasý. Ege Üniversitesi Fen Fak. Ýlmi Raporlar Serisi, Ýzmir.
Hellawell MJ (1989) Biological Indicators of Freshwater Pollution and Environmental Management. Elsevier Applied Science, London and NewYork.
Hutchinson GE (1961) A Tratise on Limnology. Vol. II, John Wiley and Sons Inc. New York-London-Sydney.
John DM, Whitton BA, Brook AJ (2002) The Freshwater Algal Flora of the British Isles. Cambridge University Press, Cambridge.
Kalyoncu H (1996) Isparta Çayý Algleri Üzerine Bir Araþtýrma. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
Kalyoncu H (2002) Aksu Çayýnýn Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Yönden Ýncelenmesi. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
Kýlýnç S (1998) Tecer Irmaðý Algleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Eðirdir Su Ürünleri Fak. Dergisi 6, 136-147.
Klee O (1990) Wasser Untersuchen. Biologische Arbeitsbücher. Quelle & Meyer, Heidelberg. Klee O (1991) Angewandte Hydrobiologie. G. Theieme Verlag, 2. neubearbeitete und erweiterte Auflage, Stuttgart-New York.
Kolaylý SA, Baysal A, Þahin B (1998) Study on the epilithic algae of Sana River (Trabzon). Doða Tr. J. of Botany 22, 163-170.
Lange-Bertalot H (1978) Diatomeen-Differentialarten Anstelle von Leitformen: ein geeigneteres Kriterium der Gewässerbelastung. Arch. Hydrobiol. Sppl. Algal Studies 21, 393-427.
Lange-Bertalot H (1979a) Toleranzgrenzen und Pollutionsdynamik benthicher Diatomeen bei unterschiedlich staker Abwasserblastung. Arch. Hydrobiol. Suppl. Algological Sutudes 23, 184-219.
Lange-Bertalot H (1979b) Pollution Tolerance of Diatoms as a Criterion Water Quality Estimation. Nova Hedwigia. Beiheft. 64, 285-303.
Lange-Bertalot H (1980) Kieselalgen als Indikatoren der Gewässerqualitat. Insbesondere bei Hoher Kommunaler und Industrieller Belastung in Main und Rhein. Cour. Frosch.-Inst. Senckenberg 41, 97-110.
Ongan T (1970) Eðirdir Gölü Spirogyra Türleri ve Aþýrý Çoðalmalarýnýn Nedenleri Hakkýnda. Ýstanbul Üniv. Fen Fak. Hidrobiyoloji Arþ. Enst. Yayýnlarý, Ýstanbul.
Pabuçcu K, Altuner Z (1998) Planktonic algal flora of Yeþilýrmak River (Tokat-Turkey). Bulletin of Pure and Applied Science 17, 101-112.
Pabucçu K, Altuner Z, Gör MÖ (1999) Yeþilýrmak Nehri (Tokat) bentik alg florasý. In: 1st Int. Symp. on Protection of Natural Environmental and Ehrami Karaçam, 23-25th September 1999, Kütahya, 251-258.
Palmer CM (1980) Algae and Water Pollution. Castle House Publications Ltd. New York.
Pearl HW (1998) Growth and Reproductive Strategies of Freshwater Blue-green Algae (Cyanobacteria). Cambridge Univ. Press, Cambridge.
Rawson DS (1956) Algal ýndicators of trophic lake types. Limnol. Oceonogr. 1, 18-25.
Robarts RD, Zohary T (1987) Temperature effects on photosynthetic capacity, respiration and growth rates of bloom-forming Cyanobacteria. N. Z. J. Freshwater Res. 21, 391-399.
Round FE (1984) The Ecology of Algae. Cambridge University Pres, Cambridge.
Round FE (1993) A Review and Methods for the Use of Epilithic Diatoms for Detecting and Monitoring Changes in River Water Quality. Methods for the Examination of Waters and Associated Materials. HMSO, London.
Prescott GW (1973) Algae of the Western Great Lakes Area,. WM. C. Brown Company Publishers, Dubugue, Iowa.
Sladeckova A (1962) Limnological investigation methods for periphyton ("Auf-wusch") Community Bot. Rev. 28, 286-350.
Steinberg C, Schiefele S (1988) Biological ýndication of trophy and pollution of running waters. 2. Wasser-Abwasser-Frosch. 21, 227-234.
Soylu EN, Gönülol A (2005) Epipelic algal flora and seasonal variations of the River Yeþilýrmak, Amasya, Turkey. Cryptogamýe Algologie 26, 4, 373-385.
Þen B, Çetin K, Nacar V (1990) Evlerden Gelen Deþarjlý Sularýn Karýþtýðý Küçük Bir Kanal Ýçindeki Alg Geliþimleri Üzerine Gözlemler. In: X. Ulusal Biyoloji Kongresi, 18-20 Temmuz 1990, Erzurum, 85-94.
Tanyolaç J, Karabatak M (1974) Mogan Gölünün Biyolojik ve Hidrolojik Özelliklerinin Tespiti. TÜBÝTAK Veternerlik ve Hayvancýlýk Araþtýrma Grubu, Proje No: VHAG-91, Ankara.
Tilzer MM (1987) Light-dependence of photosynthesis and growth in Cyanobacteeria; implications for their dominance in eutrophic lakes. N. Z. J. Freshwater Res. 21, 401-412.
Wehr JD, Sheath RG (2003) Freshwater algae of North America. Academic Press, New York. Yýldýz K (1984) Meram Çayý alg topluluklarý üzerine araþtýrmalar. Kýsým II- taþ ve çeþitli bitkiler üzerinde yaþayan alg topluluðu. Süleyman Demirel Üniversitesi. Fen Edebiyat Fak. Dergisi 3, 218 - 222.
Yýldýz K, Özkýran Ü (1991) Kýzýlýrmak Nehri diyatomeleri. Doða Tr. J. of Botany 15, 166-188. Yýldýz K, Atýcý T (1996) Ankara Çayý diyatomeleri. Gazi Üniv. Fen Bilimleri Enst. Dergisi 6, 59-87. Yýlmaz F, Barlas M, Kiriþ E, Solak CN (2003) Akçay (Muðla-Denizli) balýklarý üzerine bir araþtýrma. Fýrat Üniversitesi Fen ve Müh. Bilimleri Dergisi 15, 147-155.
