/
ı
-K r İL s
ua
^ ^
1 'v A-i _yv
Abdurrahman Sami Paşa merhumun tahriri tasavvurunda bulundukları "Ser- güzeşti Sami" nam eserlerine bir mebde olmak üzre vefatından iki sene akdem hattı destlerile yazdıkları tercemei hallerinin aynen suretidir.
Vatanı acizanem,Mora ceziresinin k ü r s ü eyaleti Trapoliçe denmekle maruf olan şehirdir. Vilâdeti müstemendanem,tarihi hicrîi nebevinin bin iki yüz onuncu senesidir. Pederim^mVderrisini kiramdan Abdurrahman
efendi zade eş-şeyh il-hâc Abdulbaki efendinin mahdumu eş-şeyh el-hâc Ahmed Hecib efendidir. Hengâmı şebabü sahavette hayatı peder şerefile hâlü şanım mamur ve her vakift saatim eyyamı îdi nikbahtan gibi malâmali
şadmanî ve sürür idi. (Ey şürbı sefa bilâ keder.) Badeza takdiri Cenabı Rabbı Kadir, mizacı gerdişi rüzgârı tağyir edip bu ahdi canperver mübed- deli zamanı diğer oldu. Şöyle ki sene o\tuz altıya geldikde cezirei
mezkûre raayası,bilâ sebebi zâhir, alem efrazı bagyü tuğyan olarak ehli İslâm ile meskûn bulunan kâffei medayiıi^i kılâı hasric tazyik ettikleri sırada ben dahi vatanımda altı ay mansurıyetten sonra otuz yedi senesinin tişrı Muharreminde cuma günü badezzuhr istilâyı düşman ile kaydi esarete duçar oldum. Pederim de bu esaret içinde kırk gün berhayat kalıp
& < ?
o* >
, j j i» t— > <2X~- ijj
' A A
elli iki yaşında iken haizi mertebei şehadet oldu. Hasılı bu belay®L^c^ hanemansûz içinde bilâinfisâl devam eden muharebelerle üftadei hâki
helâk olan mahsurini görerek nalân ve pek çok zamanlar şiddeti c û ’ü •ataşla bltâbUtttvSn İken lnfloSrı sabahı saadet* İmhayı zalSmı esaret
edeik otuz dokuz rebî’ulevvelinde kurtulup canibi Mısra hicret olundu. Yine otuz dokuz zilkadesinde Mısr valisi esbak İbrahim Paşa merhum maiyet- lerile cezirei mezkûre kavgasına gidilmek üzre İskendieriyeden bahren çıkıldı. Ancak esnayı râhde rehzenlik için çıkmış olan Rum tekneİrile muharebeler vuku bulduğundan Anadolu sevahilinde kâin Mafkri ve gâh Mermeris ve bazan Girit ceziresinde vâki Suda Üaanlarında lengerendaz
olarak müddeti sefer uzayıp kırk senesi evahırında ''¿jy ve 0
kaleleri henüz düşman tarafından istilâ olunamamış ve desti islâmiyanda bulunmuş idüğünden kaleteyni mezkûreteyne varılıp Modon kalesi makarrı ordu ittihaz edildi ve civarında bulunan Havarin kalesi muhasarasına ibtidar olunup altı ay hasrıt tazyikdan sonra teshir edilerek kırk bir evailinde Mora ceziresi derununa harben girildi. Kırk iki evas ı t m a kadar her tarafı alemi galibiyet altına alınarak düşmanda mecali mukave met kalmadığından Rumeli ordusile birleşlp Misolong'm
2
-II ^ ) l b ^
hasrü tazyikma mübadeıet okunmak için iradei seniyei padişahı şerefsudur ettiğinden müşarünileyh İbrahim Paşa merhum maiyetlerile bahren Misolonga gidildi. Badelrauhasara bu kale dahi altı ay mürurunda desti teshiri
Islâmiyana geçmekle yine Mora derununa berren varıldı^ve her tarafı istimân ederek fevcafevc gelip muharebesiz gezilip\cezire
ray buyurulduları al/makda iken İngiliz, Fransız, Rusya devletleri
usâtı istishaben M o r a n m İslâmdan temamile tahliyesi için bahren donanma memur edip üç devletin kapak, firkateyn, brik ki cem'an on bir kıt fa
harb Beliseler! Moton pişg â h m d a runümun olduğu ânde İbrahim Paşanın
Morayı terk ile Mısra avdetini m ü ş ’ir teklifi anîf ve üç devlet amiralları imzaslle tahrirat geldi. Bir az sonra Fransız tarafından Mora derununa askeri berriye dahi vürud ettiğinden bu hengâmelerin Devleti Aliye ve Mısır ile mükâtebeleri icra olunup encamı kâr kırk üç evailinde Morayı
terk ile Mısra avdet edildi. Kırk beşde Mısır Vekayi Nezaretile beraber Meclisi Mülkiye a z a l ı ğ m a tayin olundum. Kırk yedide büyük Mehmed Ali Paşa merhumun baş muavinliği hidmetine geçdim ki o zaman Mısır, Devleti Aliyenin gazebine duçar ve bilıztırâr vukuatı gayrimerziye nümudar
olmakda idi. Ba'del-leytâ vel-leti elli yedide mersulen Dersaadete "ffTrf vürud edip o ahdin vukelâsile söz alıp söz verdikden sonra Mısra avdet ettim. Ve yine elli yedide mahdumları valii sabık merhum Said Paşa maiyetile geldim. Müddeti vecize zarfında müşarünileyh ile beraber avdet
olundu. Elli sekizde tekrar Deraliyeye gönderildim. Bir müddet sonra ric*at olunduysacLa hallü tesviyesine memur bulunduğum mesalihi azlme cihetile elli sekiz tarihi ev&hirinde yine irsal olundum. Ve bu^niilide Dersaadette ziyade meks olunup ikmali memuriyetle avdetten sonra tetarruMı inhirafi mizaç ile elli dokuz evasıtında Mısırdan beyanı tebdili hava
İtalyaya gidildi. Altmış evailinde ^»kanadan lieclisseyaha Fransa
ü l k â s m a geçilip Paris şehrine varmak üzre Fransada Devleti Aliye sefiri bulunan sadrı esbak Mustafa Reşid Paşa ile mükâtebe ederek badehu
Mısırdan bilistizan Parise gittim. Vehlei ulâda kendileriyle görüşdüm. Müşarünileyh vatanımda bulunduğum zaman oraya gelip vâlidim Necib
Efendi Merhumdan birlikde t^Llümı fünun ettiğimizden beynimizde derkâr olan hukuki kadime ve em^rkyeti tarafeyn münasebetiyle her gün beraber ve her göne hasbıhâller edip hoşhâl ve biperva idim. Parisden dahi gâh gâh Belçika ve îngilteraya seyahat ve o tarihde Evropa ekâbirinden olan Palmerston, Guizot, Thiers gibi zevat ile uzun uzadıya mükâleme ve ülfet ederek altmış dördde Londradan Mısıra avdet eyledim. Mehmed Ali Paşayı berhayat ve berafiyet buldum. Az eyyam mürurunda ki/ altmış beşe gelmişdi
- 3
-za'fı pirî ile kuvâyı dımâğıyesi muhtel olup Mısrı İbrahim Paşa tevelli etti, bunun dahi üç mahe karib müddette ömrü nihayete erip yerine Abbas Paşa geçdi. Bu paşanın asrında ki henüz tarih altmış beş idi, ba iradei seniye Tırhala mutasayrıflığiyle Mısırdan bütün bütün hicret ve doğruca savbı memuriyete azimet olundu. Altmış altıda bilistizan muvakkaten Tırhaladan Deraliyeye gelindi. Altmış yedi Muharreminde rütbei müşirî ile umum Rumeli teftişine memur buyruldum. Altmış sekizde teftişde iken uhdei acizaneme Bosna eyaleti tevcih buyruldu. Tuna nehri vaporlariyle gitmek Üzere*** Dersaadete g*iat±xaL*xxxj8jaxa gelindikde Trabzon valiliğine tahvil olunup gidildi. Yine altmış sekiz evailinde Trabzondan bilistifa münfasilen Deraliyeye gelindik Eyyamı kalile arasında V<idin eyaleti tevcih buyrulup azimet olundu. Az bir vakit içinde Kırım muharebesi zuhurile bir çok uğraşılıp Vtjdin semtlerinde dağdağai harbü kitâl bertaraf olucak yetmiş iki senesinde Meclisi Tanzimat azalığıjitevcih buyrulup celb olundum. Yetmiş üç evaiLinde E d i m e valiliği ihsan olundu, ^ej-.iz mah sonra yine Tanzimat azalığile celb buyrulup müddeti kalilede Maarifi Umumiye Nezaretile şerefyab oldum. Yetmiş dört evahirinde Girit isyanı zuhur edip Maarif Nezaretine inzımamen Girit valiliği tevcihile gidildi. Bikerimihi Taalâ def7i gailei isyana muvaffakiyetten dolayı nişanı âlii imtiyaz ile taltif ®±m kİw b buyruldum. Yetmiş beş evasıtında memuriyeti asliyem olan Maarif hidmetile iştigal olundu. Yetmiş sekizde Maarifden afv ile fciinc nişini uzlet oldum. Yetmiş dokuzda bazı mesalihi hususiyem için Mısra gittim. O esnada Mısrı teşrifi hümayun vaki olup Meclisi Vâlâ azalığı ve müahharen Meclisi Âliye memuriyeti ihsan olundu. Boksan üçde Meclisi Umumî küşad buyrulmakla Hey’eti Ayana memur buyruldum.
Vefatları tarihi : 24 cemâzilevvel 1298. 11 Mayıs 1297^23 ¡8 8\)
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
