A lemdar gazetesi başyazarı m erhum rtef’i Cevat Ulunay, K ur tuluş Savaşı’na karşı çıkarken, b ir ta ra fta n da Ingiliz manda- sini destekliyordu. F otoğrafta m erh u m Ulunay görülm ektedir.
d o h ı’nu n h e r tü r lü ih tiy a c ım te m in e , h a s ta lığ ın ı te - d av iy e b a şla m a lı.
T opu to p u elim izd e b ir A n a d o lu k a ld ı, o nu d a böyle m ü f r it f ik irle re ezd irem ey iz.»
Ref’i Cevat (Ulunay)’ın (Alemdar) gazetesi,
bu ve benzeri konulardaki eylemlerin başta gelen
yayın organlarından biriydi.
30 Eylül 1919 tarihli (Alemdar) gazetesinde,
başyazar Ref’i Cevat (Ulunay) şöyle yazıyordu:
«Y ine is tik lâ liy e t ve m ü z a h e re t m eselelerin e av- d e t ediyoruz. D ün, p a y ita h t g a z e tle rin d e n birinde, is tik lâ liy e te d a ir b ir m a k a le v ard ı.
Bu, v a k ıfa n e y azılm ış b ir m a k a le d e n ziy ad e k e n d in e t a r a f t a r b u lm ak is te y e n b ir d ü şü n c e sah ib in in p a rla k cüm leli re k lâ m s a y f a la rın ı a n d ırıy o rd u . H a . k ik a te n m ü s ta k il k a lm a k a rz u s u n a t a r a f t a r o la m a y a c a k b ir T ü rk ve m ü slü m a n ın o lm am ası k ab il d e ğildir.
İs tik lâ l is te riz , cüm lesi k u v v etli, ru h lu b ir c ü m . ledlr. E k s e riy a bu cüm le şöyle b ir a k is h u su le g e tirir. E v e t, ö lü rü z, is tik lâ l iste riz . Y a is tik lâ l, yu ölüm . T ıp k ı; y a B osna H e rse k , y a ölüm . Y a h ü rr iy e t, y a ölüm , y a T ra b lu s, y a ölüm . F ilâ n k av im ebedi d ü ş . m an ım ızd ır. Fldirne’yi v erm ey iz, gibi.
T ü r k ’ü aç b ır a k tık , K ü r t'ü a ç b ır a k tık , A rn a - v u t’ıı v u rd u k , E rm e n i'y i so y d u k , R u m ’u soyduk..
Biz de is tik lâ l fik rin e şid d e tle b ağ lıy ız. İ s tik l â lim izi te m in edebilm ek için de k u v v etli b ir d e v le t m ü z a h e re tin e m u h ta c ız . O d ev let kİ. İn g ilte r e ’dir ve İn g ilte re olm ası lâzım g elir. Bizi elim izden tu tm a lı, ve p a ra sarfed ilm esl lâzım gelen y e rle ri bize g ö s te re re k y a ş a m a y a lây ık b ir k u v v et h alin d e bizi m u h a fa z a eylem eli.
Bu, (İstik lâ l isteriz} fe ry a d ı, hiç, a m a hiç b ir z a m a n h ü sn ü n iy etle d erm ey ân edilen b ir fik ir d e
ğildir. İs tik lâ l Isterlzd en m a k s a t, d e v le tin a sk e rin i E n v e r gibi b ir deliye, İdaresini. T a lâ t gibi b ir tu lu m b acıy a . h a zîn e sin i de, C av it gibi b ir so n ra d a n g ö r m ü şe te s lim e y le m e k tir.
B una İse, a r tık bu m illetin g ü cü , kuvveti k a l m a m ış tır.
O rd u la rın ın g alip olm ası için m ille t h a rp v e rg isi verdi. M ağlûp oldu. D o n an m asın ın ş e v k e ti için, v e r g id en m â d a , av u ç dolusu iâ n e le r v e rd i. B ugün d o n a n m a n ın ne h ald e old u ğ u n u sö y lem eğ e h a c e t yok.
İs tik lâ l, bizim gibi id a re bilm eyen ellerd e, m ille ti ; h a rp ile, ih tilâ l İle, zulüm ile m a h v e tm e k için , veba gibi ta h r ip edici b ir f e lâ k e t oldu. G üzel m e m lek etim izin b u n d an böyle elim izde k a la b ile n a k ş a m ını m u h a fa z a e tm e k için te c rü b e g ö rm ü ş b ir h o c a ya ih tiy a c ım ız v a r. Bu hoca, bizim istik lâ lim iz i m u h a fa z a e tm e k le b e ra b e r, bizi y a ş a m a y a ve y a ş a t m a y a lâ y ık b ir h a ld e b u lu n d u rm alı.»
Millî Mücadeleye: HAYIR!..
(A le m d a r) g a z e te si b a ş y a z a rı R e f’i C e v a t (U lu n a y ) 27 A ğ u sto s 1919 g ü n ü y a y ın la n a n b a şy a z ısın d a şöyle sö y lü y o rd u :
«... K uvayi M illiye’yi d a ğ ıtm a k için D a m a t F e r i t h ü k ü m e tin in g ir iş tiğ i te şe b b ü sle ri m e m n u n iy e tle m ü şah ed e e tm e k te y iz . B unu, S a d râ z a m P a ş a ’nın t e ş k il e ttiğ i k a b in ed e k i flz a la ra m ed y û n u z.
A rzu m u z, b ilh a ssa h u z u r ve s ü k û n a m u h ta ç olan şu m e m le k e tin r a h a t n e fe s a la b ilm e sid ir. H a rp te n h a rb e sü rü k le n e n m illetin yeni b a ş ta n b a r u t k o k u su te n e ffü s etm e y e a r t ık c iğ e rle ri m ü s a it o lm ad ığ ın ı d e fe â t ile y azd ık . B öyle o ld u ğ u hald e, bazı g a z e te le ri, bu fik re şid d e tle m u a r ız b u ld u k . H a lb u k i bu d e v le t, s iy a s e t k ita b ın ı a ç a c a ğ ı y erd e, k ılın c m a d a v r a n m a k ta n , k ılın c ın a d a v ra n a c a ğ ı z a m a n d a , s iy a s e t ve m e s k e n e t h a re k e ti y ü zü n d en k a y b e tm iş tir.
B u m ü h im z a m a n la rd a y a p ıla c a k y a n lış b ir h a re k e t, b itta b i d ev letin son h a ta s ın ı te ş k il edecek. O h a ta n ın ta m ir in e ise, z a m a n v e m e k â n a r t ı k m ü s a a de e tm e y e c e k tir.
B eş v a k it n a m a z d a P a d iş a h a d u a d a n g a y r i b ir şey bilm em esi lâzım gelen o rd u y a n e le r ö ğ re tm e d ik . N ih a y e t o rd u , iç tim a i h a y a ta k a rış ıy o r, h ü r r iy e ti is tih s a l eden o k u v v e t, h e rş e y o lu y o rd u . H a lb u k i, bir k e re a s k e r a r a s ın a s iy a s e t m ik ro b u s o k u la c a k o lu r sa, o h e rş e y o lu r, y a ln ız a s k e r olm az.
A b d ü lh am id -i S â n i’n in m ille te b ır a k tığ ı o rd u d a h iç b ir in tiz a m m e v c u t o lm a sa d ah i, m ân e n h a iz o l d u ğ u k u v v e t, b ü tü n in tiz a m la rı ta v l it edecek m a h i y e tt e idi. it ti h a tç ı la r ın eline böyle b ir k u v v e t g e ç in ce, o n u n la h e r a te ş i k a r ış tır m a k is te d ile r.
H a y ır..
H a rb i u m u m î, k ö y le rd e cen a z e le ri y ık a y a c a k e rk e k b ıra k m ıy a n , b a c a la rı tü tm e z , a r s la n la n ko lsu z b a c a k sız , a k sa k a llı b a b a la n y a v ru s u z b ır a k a n o fe lâ k e t, b ü y ü k fe lâ k e t, bu k a d a r ı k â fi d eğ il m i T
H a y ır..
H a re k e ti M illiye v a r. H ay d i b a k a lım , za v a llı A - nadolulıı.. K ö y ü n d e b ir k a h v e lçeb lld in se k â fi. T e k . r a r to r b a n ı b o y n u n a ta k , tü fe ğ in i elin e a l, y in e ö l. m e k lâzım . Brı, o lam az, b u n a ta h a m m ü l edilem ez. H e r z a m a n y azd ığ ım ız gibi, bu d e v le tin c iğ e rle rin e a r t ı k b a r u t k o k u su te n e f fü s e tririlm e m e ll. H ü k ü m e t h e r m e v k iin v a z iy e tin e g ö re h a r e k e t ey lem eli, s ı r . t ı n a b ir k ü fe e k m e k y ü k lem ell, e lin e b ir ç a n ta ilâ ç a lm a lı, m e m u rla rın ın a h v a lin i g ü zelc e te t l d k ed e b il m e k için g ö zü n e k u v v e tli b ir g ö zlü k t a k a r a k , A n a .
Anadolu’dan gelen ses
i h a n e t y a rış ın ın a tb a ş ı s ü rd ü rü ld ü ğ ü b ir s ıra d a , A- n a d o lu ’n un b a ğ rın d a n , M u s ta fa K e m a l’in v ic d a n ın a e şit b ir ses d u y u ld u .
K a s ta m o n u ’d a y a y ın la n a n (A ç ık S öz) g a z e te sin in 19 T em m uz 1919 ta r ih li s a y ıs ın d a : (İ s ta n b u l b ir m ü crim , b ir g ü n a h k â rd ır) diyen b a şy a z ısı İle, T ü r k u lu s u n a şö y le seslen iy o rd u :
«... Z avallı İs ta n b u l, seni bu h a ld e m i g ö re c e k ti k ?
B öyle b ir z a m a n d a , e v lâ tla r ın , f ı r k a ih tir a s la r ıy la k a v ru la c a k , şa h s i m e n f a a tle r p eşin d e m i k o ş a c a k tı ?
E v lâ tla rın , n e z a re t s a n d a ly a la r ı İçin v icd an ın ı, h erşey in i, b ü tü n m u k a d d e s a tın ı fed a ed ecek m iy d i? M em leketin s u k u tu ebedisi n a m ın a a d â v e tle r ve n l. h a y e t s e fa h a t.. H a y ır, a r t ık h a y ır, İ s ta n b u l!
Şim di, İs ta n b u l, n a z a rım ız d a b ir za v a llı d a d e ğildir. B ugün b ü tü n T ü rk ve İslâm ü lk e le ri n a z a rın , da ts ta n b u l, b ir m ü c rim , b ir g ü n a h k â rd ır.
B ugün, hü ttin A nadolu n a z a rın d a ts ta n b u l v a zifesini s u lstim a l e tm iş b ir m ü c rim ve m ily o n la rc a Islâm ın ve T ü rk ü n h a k k ın ı ç iğ n e m iş b ir g ü n a h k â r dır.
Y a z ık la r olsun İ s ta n b u l’u n bu haline.
E y A n ad o lu v ilâ y e tle ri, ş e h irle ri, k ö y leri, h e p i, m lz bu m a k s a t u ğ ru n d a , m em le k e tim iz i k u r ta r m a k u ğ ru n d a , b irleşm eliy iz. İ s ta n b u l’u d o ğ ru y o la g e tir m eli ve İ s ta n b u l’d ak i b ü tü n f ı r k a g ü r ü ltü le rin e n i h a y e t v e rd ire re k m illeti i t t i h a t ve in tib a h a d a v e t etm eliy iz. A rtık k a n i o lm alıy ız İd, b ü tü n T ü rk le rin , b ü tü n is lâ m la rın üm idi, A n ad o lu ’y a , bize tev ec cü h ediyor.
U yan ey A nadoln ah alisi.. U y a n ! U y an !
U y k u d ev resi ç o k ta n g e ç m iştir. Bıı z a m a n d a ny- ku, m ille tin , T ü rk lü ğ ü n , is lâ m iy e tin ebediyen ölm e, si d e m e k tir. O sm an lı im p a r a to r lu ğ u , T ü rk P a d iş a h , lığı, İslâm h ü k ü m e ti te h lik e d e d ir.
U yan T ü rk oğlu.. U y an İs lâ m oğlu, v a ta n ın ı k u r t a r , m illetin i k u r t a r , din in i k u r t a r v e sen k u r tu l!
U yan, en m u k a d d e s A n ad o lu ..»
İstanbul Patriği
ve Venizelos
8 H a z ira n 1919 g ü n ü A tin a ’d a, A tin a K ilise s' b ir k o n u şm a y a p a n İ s ta n b u l R u m O rto d o k s P a t r i ğ ' ro te , Y u n an h a lk ın a şu m ü jd e y i v e riy o rd u :
«... P a r i s ’te n a y rılırk e n , g a r a k a d a r ge’ n a n is ta n ’m k ıy m e tli B a ş b a k a n ı \ V e n l r A lla h a ıs m a rla d ık , A y a so fy a ’d a e lin iz i. y di. Bu b ü y ü k a d a m ın , şim d iy e k a d a r leri o lm u ştu r, in a n ıy o ru m id , bu y a ’d a ta h a k k u k e d e c e k tir.»
Bu k o n u şm a y ı b ü y ü k g ö ste rile rle U lara, İs ta n b u l P a tr iğ i, d a h a s o n ra
«... P a tr ik h a n e , y a ln ız em ik tif a etm ed i. M illetim izle d e rılm a sı İçin el a ltın d a n v a z if m a n , zalim T ü rk le rd e n ilk d
K u d u ra n T U rkler, İlk i n ey e in d ird ile r. R u m m il) ler. C e llâ tla rın d a rb e le ri d a m la rım ız ı ş a h it o a ra k F a k a t şim di, m u z a ff lıla r, bu e sk i d ü n y a y ı y
Rumlar I
Y unanlılar, yüzyıllarca m ış olm anın yarattığı b ir taya koym uş oldukları «t olum suz eylem lerine, TüıY unanlı G eneral An? olduğu 25 Ş ubat 1919 ta Milli M ücadele dönem i lem lerine ışık tu tacak
«H ürm etli efeni «Sizi şahsen ta m ektubu yazdığın mz, K aradeniz sa! arasında değil, ı indinde hâiz old- la r duydum . Kf uğrunda çalıştı’ «K afkas’ta fırkası kum ar sibinden Gen» vındaıı beri berkem âldlr «H arbe filnl teinim Mülga fırk m üracaat tandan er tefrik e d' de em in nizl rica «Poı d ls’c r?
